1 9. nʲe, jeβa-nʲe 2 manʲaʔ ilʲeβaʔ: nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ, nʲebʲaβaʔ tanʲaʔ. 3 nʲaxarʔ-nʲinʲekan nʲeβaduʔ nʲeduʔ xɨnʲa xeβnaʔ, nʲeduʔ tanʲaβaʔ. 4 ŋarka-nʲinʲekan-nanakodanʲuda xanoʔ pɨjaβna jarkulnanaku. 5 jena-nʲinʲekan-nanakoda-nʲudʲa pʲa latʔ nʲimna jadartako. 6 nʲudʲa-nʲinʲekan nanakonda-nʲunda jebʦxana mena ŋeβɨ. 7 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ xonʲuβeβaʔ, sʲidʲa xonʲuβeβaʔ nʲinʲakɨʔ ŋaʔ. 8 pʲiʔ jerʨuna jaraxa sajuβʔ mʲaʔmaʔ talβɨʔ. 9 nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ lerʲuβo xabʦena pʲinʔ sanajadʔ. 10 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban ŋopoj marnaduʔ, ŋopoj tʲorduʔ. 11 sajuβʔ manzʲetɨʔ: 12 - nʲaxarʔ-sʲuxunʲej, ŋulʲiʔ nʲijaʔ xanʔ! 13 nʲebʲaβaʔ-puxuʦʲa pʲinʔ tarpsʲetɨ, mʲatʔ tʲusʲetɨ, jarlʲimda meʔŋa. 14 manʲ pʲilʲiʔ jusʲedamʔ. 15 sʲiʔiβ jusʲedamʔ. 16 jalʲaʔ jusʲedamʔ. 17 sʲiʔiβ ŋesoŋgana pʲixʲij pʲixʲinʲa manʲ pʲinʔ tarpɨβʔ. 18 nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ malʲe sajuβʔ xadaβɨduʔ. 19 nʲebʲaβaʔ-puxuʦʲa jedʲuda nʲudʲerŋa. 20 manʲ xeβanʔ nʲaloberʦ to. 21 pɨda tarʲemʔ ma: 22 - manʲaʔ tʲi xaβaʔ. 23 sajuβʔ-jerβota sʲidnaʔ xada. 24 sʲenʲana nʲisʲamda xadasʲ xanʲenaxanda. 25 pɨdar tamna jaŋgunasʲ. 26 nʲisʲand puna sojaŋasʲ. 27 ŋadʲbʲanda nʲaxarʔ-nʲinʲekɨ sʲit nʲimdʲesʲ - nʲe, jeβa-nʲeŋe. 28 sajuβʔ-jerβotaxana manʲaʔ nʲadanaʔ ŋamge taraβɨ ŋebta? 29 manʲaʔ ŋoka teβaʔ jaŋgu, teβaʔ ŋobʔ jonrʲeʦʲa. 30 nʲebʲaβ-puxuʦʲamʔ sʲeβokutaxan xeβoʔ ŋɨlmamʔ. 31 nʲebʲaβ-puxuʦʲa tʲikɨmʔ βadʲida mesoʔmaxadanda ŋudʲin nʲi taʔ, xa. 32 tʲikaβaxana jaranʔ mesoʔmaxadan mʲakan tʲumʔ. 33 jarkosaβej βaʔaβkon nʲiʔ manʲ moʔnajuβʔ. 34 ŋaβoʔ pʲirkaʔna pʲixʲij pʲixʲina sajuβʔ-jerβuta pɨda tarʲemʔ mamonoda: 35 - nʲeʔ, xaβajaʔ, mʲaʔalaʔ xaβajaʔ! 36 nʲaxarʔ nʲe nʲabaβ mʲadmʔ xaβdaʔ. 37 manʲ mʲadexena tarʲemʔ jusʲedamʔ. 38 tarʲemʔ sɨrpaʔn: mʲadexena ŋarka-nʲinʲekan-nanakoda nʲuda tansumbʲi. 39 sajuβ-jerβuta nʲaban xeβanʔ to, pɨda tarʲemʔ ma: 40 - nʲumd xadaŋguβ. 41 ŋarka-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ. 42 xeβnʲakuʔ xaja. 43 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nanɨko-papaβ sʲobʲaxadanda nʲaʔamxajada, lʲasaradada. 44 xorakanda sʲixʲid xarʔ jerada. 45 tʲikaβaxana jonej-nʲe-nʲaban xeβanʔ xaja. 46 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 47 - tʲuku xʲibʲandu ŋaʦekɨ? 48 jonʲej-nʲe-nʲabaβ, pɨda tarʲemʔ ma: 49 - tʲikɨ manʲ ŋaʦekeβ. 50 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 51 - manʲ xadaŋguβ! 52 jonej-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ, xeβnʲakuʔ xaja. 53 jonej-papakoβ sajuβ-jerβuta xorakanda sʲixʲid xarʔ jerada. 54 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nʲudʲa-nʲe-nʲaban xeβanʔ xaja. 55 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 56 - tʲuku xʲibʲanda ŋaʦekɨ? 57 nʲudʲa-nʲe-nʲabaβ, pɨda tarʲemʔ ma: 58 - tʲikɨ manʲ ŋaʦekeβ. 59 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 60 - ŋaʦekemd xadaŋguβ! 61 nʲudʲa-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ, xeβnʲakuʔ xaja. 62 ixʲinʲanda madm: 63 "tʲikɨmbaxoβaβ sʲaxaʔ taβnaβ". 64 ŋen nʲiʔ sanajuβʔ, sʲurba xajam ʔ. 65 sajuβ-jerβuta jebʦxana mena ŋaʦekɨmʔ sɨraʔ nʲiʔ masʲibtʲeda. 66 manʲ ŋaʦekɨmʔ ŋe nʲad jebʦxad nʲaʔmaβ. 67 sajuβ-jerβuta jebʦmʔ ŋeβanda nʲad nʲaʔmada. 68 janʔ, sʲidʲa janʔ βenojalamʲiʔ. 69 tarʲemʔ menaxanʲiʔ jebʦmʔ janʔ, sʲidʲa janʔ nɨkalŋamʲiʔ. 70 nanako-ŋaʦekɨ tasʲiʔ sɨranʔ moʔnajʔ. 71 manʲ nʲaʔamŋguβasʲ ixʲinʲan mamʔ: 72 "sʲanʔmana ŋodʔ tʲedaʔ manʲ nʲaʔambaʔn, pɨda ŋoʔ nʲaʔamŋguda. 73 sʲanʔmana ŋodʔ sʲidʲa janʔ nɨkaltamʲiʔ. 74 xurkarʲi xadaŋguda. 75 xarʔn ilʲebʦuβ βunʲiβ tʲenʲeβʔ, xanzʲerʔ ilʲeβaβ". 76 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nanako-papamʔ xorakoʔ sʲixʲid xarʔ jerada. 77 tʲikaβaxana xebʦʲanduβ ŋarka-nʲe-nʲabanʔ xeβuβna manʲ tarʲemʔ mam: 78 - pɨdmboxoβar xasaβand xasʲ jedʲada jaŋguβɨnʲuʔ. 79 nʲebʲan nʲinuβ ŋaʔ. 80 ŋaʦekemd xadaβanzʲ ŋamgeʔ mʲiʔŋar? 81 ŋamge pɨdrʲir ilʲeβndan ŋeβen? 82 nʲabʲi xaβoʦʲanda tɨraʔ ladaβ. 83 ŋarka-nʲe-nʲaban nʲemejda xamdumaʔ. 84 terʲida lʲasejʔ. 85 nʲaxarʔ-nʲe-nʲabaβ malʔ xadajan. 86 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 87 - nʲe, jeβa-nʲe, nʲenaʔ sambe ŋeβan. 88 nʲaxarʔ nʲemʔ xadan. 89 tʲikaβaxana xanxan xajamʔ. 90 xarʔn mʲuduβ xarʔn podʲerŋaβ. 91 manʲaʔ mʲusʲeβaʔ. 92 peβsʲumb nʲana ŋesurʲibʔnana mʲaʔmʲi xarʔn mʲarasʲetɨβ, mʲuduβ xarʔn ŋedasʲetɨβ, xarʔn podʲerpʲiβ. 93 sajuβ-jerβuta mʲakan tobʔta pʲixʲij xanxanan sʲeŋgrasʲetɨmʔ. 94 sajuβ-jerβuta nʲedʲa, sʲiʔiβ nʲedʲa. 95 sʲiʔiβ nʲexedanda sʲiʔiβ nʲudʲa. 96 malʔ ŋarka, malʔ nanɨ. 97 nʲudʲa-nʲuʔjada nʲisʲamda pɨdaβɨ. 98 tarʲemʔ xaraxana samdaraxa. 99 sajuβ-jerβuta tarʲemʔ manzʲetɨ: 100 - xart janʲimdan. 101 peβsʲumbʔnʲana mʲaʔmʔ todalapaʔn, jedta pʲabaʔn. 102 sajuβ-jerβuta tobta, pʲi jeduβ tuta tuʔ nʲiʔ βabtasʲetɨβ. 103 pʲinʔ tarpsʲetɨβ, noj pʲisuʔ mʲuʔ xanarʲisʲetɨβ. 104 sajuβ-jerβuta pʲinʔ tarpβanda sʲerʔ pɨda tarʲemʔ manzʲetɨ: 105 - nʲe, jeβa-nʲe, nʲena metan nʲen ŋeβen. 106 tanʲa ilʲemʔ nʲaxarʔ po. 107 nʲaxarʔ-nʲinʲekan jedʲemduʔ jura jaʔmaβ. 108 ixʲinʲan mamʔ: 109 "tarʲemʔ ilʲeban ŋamgemʔ? 110 jalʲen teβguβtʲe". 111 sʲaʔnɨ ŋebta tarʲemʔ sɨrpan: sajuβ-jerβuta samlʲaŋg serta tɨda podʲerpʲi. 112 irʲiβ jaderŋa. 113 ixʲinʲan mamʔ: 114 "nʲaxarʔ poʔ jamban samlʲaŋg serta nʲidʲa meʦetuʔ. 115 xadrʲiʔ ŋesʲ ŋo ŋaxaʔ xantanakɨ". 116 tʲikanda ŋedalejʔ. 117 ixʲinʲan mamʔ: 118 "tʲuku jaxana ilʲebtʲarʔ jaŋgu. 119 tʲikɨ poxona xuna pʲabʦuβ?" 120 tʲikaβaxana mʲaʔnʲi jeʔemnʲa xanuβ ŋeβanʲi nʲiʔ xanuβ ilamʔ. 121 ŋoka tɨʔ nʲaʔ jadalkajajuβʔ. 122 texeʔ teβɨβʔ, ixʲinʲan mamʔ: 123 "xurka saβa tɨʔ tanʲaβɨ ŋebtuʔ meʦʲ tanʲasʲ". 124 nʲudʲa-nʲinʲekan xabʦʲand metʲida tʲet-nʲarjjana, tʲikɨ saβa tɨ, tɨ poŋgad xosʲ jaʔmɨn. 125 tarʲemʔ menaxan tɨ nʲabʲi βaranʔ, manʲ tɨ nʲabʲi βarxana xadoduʔ jeŋgβɨʔ. 126 tʲikaβa manʲ nʲaʔmɨn jenanaʔ ŋoʔ ŋeβɨʔ. 127 tʲikaβana podʲerpa pʲaʔjan. 128 βarʲa nʲarjjanamʔ podʲerpadaxan mʲadʔ nʲajuβʔ saŋo xeβɨ. 129 sajuβ-jerβuta tʲorʲida. 130 pɨda tarʲemʔ ma: 131 - nʲe, jeβa-nʲe, ŋaʔna xein. 132 malʲe tʲenʲeβamanzʲ saxanoβa xununasʲ. 133 βalakada tʲuku jalʲaʔ nʲiβemʔ tosaʔ. 134 βunʲsʲamʔ manʲ sajuβ-jerβuta samlʲaŋg serta nusʲ xarʲebʲida. 135 manʲ ŋedalajuβ. 136 tʲet-narjjana nekalmanduʔ sʲerʔ xanan nʲinʲa ŋodrʲi pʲerʲemʔ. 137 tʲet-nʲarjjana saʦʲ saβa tɨʔ ŋeβɨʔ. 138 sajuβ-jerβuta nunadarʲam xai. 139 takɨ ŋedalaβenʲi sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban manʲ ŋedalɨmʔ. 140 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana tʲet-narjjana-tɨn nuljjadʔ. 141 tɨn xadalɨdʔ. 142 manʲ ŋoʔ ŋaβorŋamʔ. 143 naβaroʔmaxadan manʲ xonajuβʔ. 144 tɨn ŋoʔ βaʔnɨdʔ. 145 sʲanad xonʲuβemʔ ŋebaʔn tarʲemʔ inzʲelʲemʔ, tɨn xadʲgrmonanduʔ. 146 tʲikaβaxana manʲ ŋoʔ ŋaβolɨβʔ. 147 ŋaβuʔ pʲirkana tʲet-nʲarjjana-tɨ inzʲelʲerɨdʔ. 148 tarʲemʔ mena xandu. 149 xanduʔ teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 150 nekalmanduʔ sʲerʔ xanan jabʦxana pondej xadda sʲuraljʔ. 151 seβ nej jaŋgu. 152 ixʲinʲan mamʔ: 153 "tʲet-narʲjjana-tɨn ŋamgemʔ manepatuʔ?" 154 punʲajuβʔ manʲ sɨrŋamʔ - βaŋgrʲi jaxad ŋajadar-sʲudbʲa sanajʔ, pumnanʲi sʲurbʲi. 155 tʲikɨ ŋedalaβanʲi sʲiʔiβ jalʲa ŋedalɨmʔ. 156 ŋajadar-sʲudbʲa xuna xajudakɨ, tanʲa xajudakɨ. 157 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana tʲet-narjjana-tɨn nulmɨdʔ. 158 tɨn xadɨlɨdʔ. 159 ixʲinʲan mamʔ: 160 "tʲedaxaβaʔ ŋaxana xajudakɨ". 161 manʲ ŋo ŋaβorŋamʔ. 162 tɨn βaʔnɨdʔ. 163 tɨn βaʔanxaβasʲ manʲ ŋo xonajuβʔ. 164 ponʔ xonʲobaʔn, xeβ xojobaʔn, nʲemaβ xaja. 165 tarʲemʔ inzʲelʲemʔ: 166 tʲet-nʲarjjana-tɨn xadɨrmonondoʔ. 167 tʲikaβaxana manʲ ŋoʔ ŋaβorŋadmʔ. 168 tʲet-nʲarjjana-tɨn βasrolɨdʔ. 169 tarʲemʔ menaxandoʔ teβdoʔ, ŋeβaduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 170 tʲet-narjjana-tɨn nekalmanduʔ sʲerʔ xanan nʲinʲa ŋodʲrʲi pʲerʲemʔ. 171 ixʲinʲan mamʔ: 172 "tʲet-nʲarʲjjana-tɨn ŋamgemʔ manʲipatuʔ?" 173 punʲaʔ sɨrŋamʔ - βaŋgrʲi jaxad pedarej-βark sanej, pumnan nʲaβotɨʔ. 174 tʲikaβaxana pedarej-βark xuna xajudakɨ, tanʲa xajudakɨ. 175 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban tʲet-nʲarjjana-tɨn pʲilʲibtʔ nʲaβotɨʔ. 176 xuʔ mʲimbnanduʔ, san ŋebnanda tʲet-nʲarjjana-tɨn nuljjadʔ. 177 tɨn xadɨlɨdʔ. 178 ixʲinʲan mamʔ: 179 "xadrʲiʔ ŋodʔ ŋaxana xenʲakemʔ". 180 tʲikaβaxana tɨn ŋaβorkaβasʲ. 181 manʲ ŋod ŋaβorŋamʔ. 182 tɨn βaʔnɨdʔ. 183 manʲ ŋoʔ xo-najuβʔ. 184 sʲanad xonʲoβam ŋebʔan, nʲemaβ xaja. 185 tarʲemʔ inzʲelʲe: 186 tʲet-nʲarjjana-tɨn xadɨrmononduʔ. 187 manʲ ŋoʔ jurkɨβʔ. 188 manʲ ŋoʔ ŋaβolɨβʔ. 189 ŋamgeʔ pʲirkana tʲet-nʲarjjana-tɨn βasrolɨdʔ. 190 tarʲemʔ menaxanduʔ teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 191 tʲet-narjjana-tɨn nekalmanduʔ sʲerʔ poŋgej xadŋesʲ xaja. 192 nʲernʲa sɨrmɨ sʲerta βunʲi tanʲa. 193 ixʲinʲan mamʔ: 194 "tʲet-nʲarjjana ŋamgemʔ manʲipatuʔ?" 195 manʲ punʲaʔ sɨlɨβʔ - βaŋgrʲi jaxad sarmʲik sanej, pumna nʲaβotɨʔ. 196 tʲikaβaxana tʲet-nʲarjjana-tɨn sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban pʲilʲi nʲaβotɨʔ. 197 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋʲesoŋgana tʲet-nʲarʲjjana-tɨn nulmɨdʔ. 198 tarʲemʔ manʲ sɨrnamʔ - tɨn jaβʔ serʔ nʲinʲa pɨduʔ nuβɨʔ. 199 serʔ nɨklaβɨ jaʔ ŋesoŋgana xambarʲi ilʲerŋa. 200 malʲe ponda latmɨ. 201 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 202 - tʲet-nʲarjjana, manʲ sʲimʔ jamdʔ xanaβedaʔ. 203 jaʔ nʲinʲa jada nʲudʲelʲekɨ. 204 tʲedaxaβa pʲilʲiʔ xaβaʔ. 205 mʲerʦʲada ŋeβɨ ŋarkj xojʔ nʲad. 206 serʔ xulɨ ŋarka jaβʔ nʲaʔ. 207 ixʲinʲan mamʔ: 208 "manʲzβan tanʲa xamʔ. 209 tɨn sʲaŋamʔ. 210 ŋoka xaŋgumɨ jaxadan sʲimʔ xanasʲetɨʔ, ilʲebtʲesʲetɨduʔ". 211 serʔ mʲirna ŋarka jaβʔ nʲaʔ. 212 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 213 - tʲet-narjjana-tɨn, pɨdaxaβaraʔ ŋanudaʔ nʲanandaʔ ŋaʔ, pɨdaxartʲi taraʔ janʔ xajadaʔ! 214 tʲet-nʲarjjanamʔ-tɨn itʔ pʲidʲein. 215 tʲet-nʲarjjana-tɨn itʔ sanejadʔ. 216 tʲet-nʲarjjana lembaraxanandoʔ xambarʲimʔ tʲadalpʲiʔ, ŋeβanduʔ nʲimnʲa xambarʲiʔ mʲarɨrŋaʔ. 217 tarʲemʔ sɨrtaxan tʲet-nʲarjjana-tɨn janʔ tʲedɨdʔ. 218 tɨnparɨdɨʔ. 219 sʲandʔ ŋadʲbata irmnʲanʲi mʲiŋaʔ. 220 tanʲa xaimʔ ŋo serʔ nʲinʲa. 221 tarʲemʔ menaxanda ja seβxad seja. 222 jasʲada jamna manʲ xulɨmʔ. 223 sʲanad xunad xulʲurpʔnan βunʲimʔ tʲenʲeβʔ. 224 mebʦamʲi sermʲi taxaŋga, sermʲi nʲudʲmʲa. 225 xambaʔ ŋoʔ ŋarkaʔ. 226 tarʲemʔ menaxanda mebʦʲamʲi sermʲi saʦʲ nʲudʲamʲa. 227 xamba ŋexenʲi teβolɨdʔ. 228 ixʲinʲan mamʔ: 229 "xonʲudaxan xaʔmaβ ŋeja". 230 nʲemaβ talʲejβo. 231 xonaraβeβ. 232 ŋeβakon nʲid ŋobʔ-laxanana tebkadaβononda. 233 pɨda tarʲemʔ mamononda: 234 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋa! 235 tarʲemʔ xonʲo jalʲa βunʲi tanʲaʔ. 236 terʲi xaŋgun. 237 ŋanor teβɨʔ. 238 tʲikɨ ŋanomd ŋedarabtabat, pʲilʲiʔ xantan jaβʔ jorlʲinʔ. 239 tʲuʔuʔ sanajuβʔ. 240 tʲikɨ laxananamʔ tasʲimna pʲurŋaβ, tʲuʔumna pʲurŋaβ, xʲibʲaxart jaŋgu. 241 βadʲetada ŋano jaŋgunʲu. 242 ŋanʲiʔ xonajuβʔ. 243 nʲemaβaʔ talʲejβo. 244 xonaraβeβʔ. 245 ŋanʲiʔ ŋeβaxan nʲid ŋobʔ-laxana tebkadaβononda, pɨda mamononda: 246 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋa! 247 ŋanodar teβɨʔ. 248 tʲikɨ ŋanomd ŋedarabtabat, jaβʔ joerʲinʔ pʲilʲiʔ xantan! 249 ŋanʲiʔ sanajuβʔ, ŋanʲi tasʲiβna pʲurŋaβ, tʲuʔumna pʲurŋaβ. 250 xʲibʲaxart jaŋgu. 251 metamʲi serm janʔ nʲudʲamɨ. 252 serʔ xamora. 253 ŋamgexert ŋano jaŋgu. 254 ŋanʲiʔ xonajuβʔ. 255 nʲemaβaʔ talʲejβo. 256 ŋeβakon nʲid ŋobʔ-laxana tebkadaβononda, pɨda mamononda: 257 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋaʔ. 258 ŋanor teβɨʔ. 259 tʲuku ŋanomd ŋedarabʔnand jaβuʔ jorxaʔ pʲilʲiʔ xantan! 260 ŋen nʲiʔ sanajuβ. 261 tarʲemʔ sɨrnamʔ: mebʦʲana sernʲi βaruβna ŋarkaʔja xuβ ixʲisa. 262 ixʲinʲan mamʔ: 263 "tʲikɨ ŋedakɨ βadʲeta ŋanoda". 264 tʲikaβaxana tʲikɨ xuβʔ nʲiʔ manʲ sanajuβʔ. 265 sanaβan sʲerʔ sermʲi taxara, ŋobʔ pudʲokoŋesʲ. 266 xuβʔ nʲinʲa, βanota poŋgana, mojuta poŋgana ŋamdʲobʔ ŋoʔ saβo, xonʲobʔ ŋoʔ saβo. 267 tʲikɨ xuβan nʲinʲa nʲaxarʔ poʔ xulʲurtaraxamʔ. 268 pʲanʲi nʲaxarʔ meβa sʲedʲalarejʔ, nʲaxarʔ meβa sʲedʲaŋoda ju. 269 pʲanʲi moʔ nʲiʔ leʔmoreʦʲaʔ ŋamdsʲetɨdʔ. 270 tʲikɨ leʔmoreʦɨ nʲaʔamsʲetɨmʔ, tʲikɨ ŋaβorŋamʔ. 271 sʲaʔŋɨ ŋebʔnanda nʲeran nʲana ja ŋadʲimʲa. 272 tʲikɨ jaʔ jed xuβmʲi mʲiŋa. 273 janʔ xuβuβ xarʲa. 274 maraβna jadamʔ. 275 nʲeran nʲana tanʲi ŋadʲbata jortʲaʔ jormɨʔ. 276 ixʲi mamʔ: 277 "ilʲena xʲibʲarʲixʲiʔ teβɨβʔ". 278 tanʲaʔ mʲindʲan takɨʔ jortʲaʔ tʲorkosaβejʔ pʲinʲaʔ sʲurbɨdʔ. 279 pɨduʔ mamononduʔ: 280 - ŋɨlʲeka mʲiŋa! 281 ta teβɨβʔ. 282 xalʲamʔ ŋokaβna xadaβɨʔ. 283 manʲ tanʲa ŋaβorŋamʔ. 284 ixʲinʲan mamʔ: 285 "xartuʔ tobʦakɨʔ". 286 tʲikaβaxana manʲ xonajuβʔ. 287 nʲemaβo talʲejʔ. 288 xonararʲiβeβʔ. 289 laxana saβonondu, tarʲemʔ mamononduʔ: 290 - tʲedaxaβaʔ ŋɨlʲekaβaʔ xenʲekɨ! 291 xalʲenaʔ ŋamdakɨ! 292 manʲ jurkɨβʔ. 293 manʲ jurkβanʲi sʲerʔ tʲikɨ xʲibʲarʲin tʲorkosaβejʔ punʲaʔ sʲurbɨdʔ: 294 - juβej! ŋɨlʲekaβaʔ tanʲa tʲikana meβɨnʲuʔ! 295 ixʲinʲan mamʔ: 296 "nʲaxarʔ poʔ jamban jamgana xuʔlʲurtan ŋɨlʲekadrʲeβʔ xenʲakemʔ". 297 ixʲinʲan mamʔ: 298 "pumnanduʔ sʲurbaŋguβʔ xɨnʲana ilʲebatuʔ?" 299 ŋopoj nʲe xajeβɨ. 300 medna ŋeβɨ. 301 manʲ nʲaʔmaβ. 302 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 303 - ŋamgemʔ pʲilʲuʦada? 304 manʲ ŋɨlʲekamʔ βunʲimʔ ŋaʔ. 305 tʲedaʔ xenʲakemʔ ŋɨlʲekaŋe. 306 nʲaxarʔ poʔ jamban jasʲada jamna xuʔlʲurŋamanzʲ. 307 medna-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 308 - manʲaʔ nʲiβaʔ ŋaʔ nʲanej xʲibʲarʲiβaʔ. 309 manʲaʔ sʲirtʲiβaʔ. 310 manʲ sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲamʔ, medna-pʲirʲibtʲamʔ. 311 pɨda tamna tarʲemʔ ma: 312 - pɨdar ŋedaken, nʲe, jeβa-nʲen. 313 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 314 - pɨdar xanzʲerʔ tʲenʲeβan? 315 medna-pʲirʲibtʲa, sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 316 - jamna xuʔlʲurpʔnan manʲ sʲit sʲidʲembʲimanzʲ. 317 manʲ ŋanodamd teβramanzʲ. 318 manʲ leʔmoreʦɨ pʲand malanʔ ŋamdtambʲimanzʲ. 319 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 320 - tʲet-nʲarjjana-tɨn sʲaŋamanzʲ xanakɨʔ. 321 sʲirtʲa-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 322 - tɨd sʲirtʲiʔ sʲadʔ nʲinʲa tʲedaʔ ŋoʔ nuʔ. 323 xanand mʲunʲa panɨ pemɨʔ, ŋaβorʔ tanʲa. 324 tʲikaβaxana manʲiʔ tanejnʲiʔ sʲirtʲiʔ sʲadʔ nʲiʔ. 325 nʲenesʲanda ŋodʔ xanuβ tanʲa ŋeβɨ, tʲet-nʲarjjana tanʲa ŋuβɨʔ. 326 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, medna-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 327 - sʲit nʲodaβɨ sajuβʔ-jerβuta, nʲaxarʔ meβaʔ teβudasʲ. 328 nʲurtej meβa ŋajadar mʲirkana. 329 tʲikaxad βark mʲirna. 330 nʲaxaramdej meβa sarmʲik mʲirna sʲit nʲodasʲ. 331 tanʲa xajanʲiʔ, nʲenesʲanda ŋoʔ tɨnʲi nuβɨʔ, tʲet-nʲarjjana-tɨn. 332 tʲikaβaxana tanʲa teβɨnʲiʔ. 333 manʲ jembɨβʔ. 334 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 335 - sajuβʔ-jerβuta tʲedaʔ ŋo nʲi jermʲeʔ, xanʲana meβamd. 336 nʲe, jeβa-nʲe, texend jalʲand teβnan ŋebat sʲimʔ βadʲein. 337 tarʲemʔ manʲjin: 338 "sʲirtʲiʔpʲirʲibtʲa, medna-pʲirʲibtʲa, nʲaβ-saβo-nʲaβ, xanʲana xajan?" 339 jermʲeŋguʔ nʲimʔ. 340 tʲikaβaxana ŋedalajuβʔ. 341 sʲand ŋedalʲobaʔn, sʲaʔnɨ ŋebta nultaβnʲuʔ. 342 tʲet-nʲarjjana-tɨn ŋaβolɨdʔ. 343 nʲinʲa ŋaxana xoj tanʲaβɨ. 344 xojʔ nʲiʔ manʲ tanajuβʔ. 345 tanʲaʔ sɨrŋamʔ. 346 ja tʲersʲaβɨ. 347 xananʔ nʲajuβʔ manʲ sɨlɨβʔ. 348 tʲet-nʲarjjana-tɨn βenulɨdʔ. 349 teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ, xadrʲiduʔ xaje. 350 manʲ ibʔ sʲurbɨβʔ, xanuβ pubtamʔ. 351 xanan pumnan manʲ sʲurbʲimʔ. 352 ŋamge teβnana tʲet-nʲarjjana? 353 tarʲemʔ sɨrpaʔn: βaŋgrʲi jaxad jesʲa-sarmʲik sanej, pumnanʲi nʲaβotɨʔ. 354 tarʲemʔ menaxanda irkanʲi teβɨʔ. 355 nʲabʲi ŋudaxad sʲakaltasʲ, nʲabʲi xaβoʦʲanda tɨraʔ ladaβ. 356 terʲida lʲasejʔ. 357 ŋamgeʔ pʲirkaβan jusʲedasʲ. 358 ŋaβoʔ pʲirkana ŋanʲiʔ sanejʔ. 359 ŋanʲiʔ pumnanʲi nʲaβotɨʔ. 360 sʲiʔmʲi ŋeta nʲernʲi nʲad. 361 manʲ lembaraxanʲi nʲiʔ pɨda sanajʔ, sʲiʔmʲi xarβa, sʲakalʦʲ xarβa. 362 manʲ nʲaʔmamʔ sʲidʲa lapamda nosorpʲiβ, jesʲa-sarmʲik tʲuʔurʲi tara. 363 ŋudanʲi malʔ sʲatorjjada. 364 pʲilʲiʔ βɨdaramʔ, ixʲinʲan mamʔ: 365 "tʲuku nɨxɨβ pʲaxaβabʔnan xeβndaraxamʔ. 366 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβo-nʲaβ, xanʲana xajan?" 367 ŋaβoʔ pʲirkana tʲuʔud xeβxan sarʲuʔ tesdarʲaβʔ tesxaljʔ - sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa. 368 ŋudaxanda nʲaraβa ŋɨnmda nʲaʔambʲi, nʲabʲi nudaxananda nʲaraβa muŋgmda nʲaʔambʲi. 369 tarʦʲamʔ manekaβasʲ jesʲa-sarmʲikar punʲaʔ nʲaβotɨʔ. 370 sʲirtʲa-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 371 - tʲedaʔ manʲ sarmʲikmʔ jedaŋguβ. 372 manetar, xʲibʲa ŋeβɨ ŋeŋgu. 373 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa ŋoʔlʲerʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 374 jen xamzada. 375 jesʲa-sarmʲik ŋeβanda nʲimnʲa nʲaxarʔ makaljʔ. 376 sajuβʔ-jerβuta ŋeta nʲiʔ sanajʔ xʲibʲarʲi mʲirkanda, pʲinʲaʔ sʲurbɨʔ. 377 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 378 - sajuβ-jerβuta, sʲan nʲi xantʔ ŋanʲi mʲirŋe. 379 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 380 - tɨd xartuʔ tutaʔ. 381 tamna texer tanʲaŋgu, sʲiʔmʲi βadʲoin. 382 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa xumna xeβɨ ŋebta, nʲiβeβ manesʔ. 383 ponʔ nʲisʲ ŋaʔ tʲet-nʲarjjana-tɨn ŋanʲiʔ punʲaʔ nʲaβotɨʔ, iʔ tanzʲerʲiduʔ mʲiŋaʔ. 384 tʲukoxona toʔ. 385 tʲikaβaxana ŋanʲiʔ ŋedalʲuβʔ. 386 sʲand tʲinad ŋedalʲobʔan pʲenzmʔ maluβna manʲ ŋedalɨmʔ. 387 tʲet-nʲarjjana-tɨn βasalɨdʔ, tɨn nʲaβotɨdʔ. 388 pʲenzaʔ malaxad jen pʲexʲedɨ. 389 nʲabʲi jejnan muŋg putula. 390 tʲikɨ muŋg nʲenaʔ jenʲu. 391 βeja sexeda xan ŋe sʲerʔ. 392 sʲand inʲi tanʲaxaβabʔ ŋedalɨmanzʲ. 393 seβan sejβɨʔ. 394 sɨran nʲinʲa jusʲidaβemʔ. 395 tɨn xeβɨʔ. 396 jaʔ sʲidkad ŋobʔ-ŋedalʲoda mʲiŋa. 397 tʲikaβaxana seβan sejβɨʔ. 398 seβan ŋadʲimʲaʔ. 399 mʲakana meβamʔ. 400 mʲaʔ ibʲekako ŋeβɨ. 401 irʲiβ jadarŋa: 402 - xʲibʲa ŋebnandoʔ? 403 ŋeβaβ ilamʔ. 404 tarʲemʔ sɨrŋamʔ: mʲatʲiʔ mʲunʲa jan sʲidʲambokoʔ ŋeβexeʔ. 405 ŋaʦʲmboj-xasaβa ŋeβɨ, nʲabʲi ŋarmberka-nʲe ŋeβɨ. 406 manʲ ŋamdɨβʔ. 407 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 408 - xʲibʲadʲiʔ ŋebtʲiʔ? 409 ŋarmberka-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 410 - manʲ nʲuβ susoj-sʲudʲbʲamʔ nʲibʲa ŋaʔ. 411 nʲe tarʲemʔ ma: 412 - pɨdar xʲibʲan ŋebat? 413 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 414 - nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ, nʲaxarʔ-sʲuxunʲej sajuβʔ-jerβuta sʲidnaʔ xadasʲ. 415 manʲ sʲiʔiβ poʔ jamban, sʲim nʲorakuŋasʲ. 416 tʲedaʔ ŋoʔ sʲimʔ nʲodasʲ. 417 sʲimʔ jadaβɨ. 418 muŋgda mʲerʲo saʦʲ jeβɨsʲ. 419 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 420 - sʲit jadaβɨ sajuβ-jerβuta-nʲudʲa-nʲudʲa tʲaxarʲiʔ sata xʲibʲa. 421 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 422 - manʲzβan mʲatʔ teβɨβʔ. 423 tɨn sʲaŋamʔ. 424 ŋoka xaŋgumaʔ. 425 jaxad sʲimʔ xuntasʲetɨ. 426 ŋaŋʲmboj-xʲibʲa pɨda tarʲemʔ ma: 427 - texebʲid xartuʔ tutaʔ. 428 nʲamd-saβo-nʲamd βadʲebʔnand. 429 tʲikaβaxana pʲinʔ tarpjjuβ, manʲ tarʲemʔ mamʔ: 430 - sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ, tʲet-nʲarjjana-tɨn jaŋgunʲuʔ. 431 tɨn toroβaʔ! 432 ŋaβo pʲirkaʔna jaʔ sʲidkad tʲet-nʲarjjana xadrʲiduʔ mʲiŋa. 433 tɨn ŋedjjan. 434 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 435 - sʲiʔiβ poʔ jamban pʲilʲibtʔ sʲarɨdaʦʲ. 436 tɨ ŋedʔŋamʔ. 437 tarʲemʔ ilʲeβaʔ. 438 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ manʲ tarʲemʔ mamʔ: 439 - sajuβʔ-jerβuta nʲemaxana xurʦɨ. 440 sajuβʔ-jerβutaʔ ŋɨlanda janʔ xantanakemʔ. 441 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 442 - manʲ ŋo tutamʔ. 443 ŋobŋe βunʲid pʲiratʔ. 444 tʲikaβaxana manʲ podʲerŋamʔ nʲarjjanamʔ-tɨn. 445 susoj-sʲudbʲa tʲet serakomda pɨda podʲerŋa. 446 ŋedaljjanʲiʔ. 447 sʲand ŋedalʲobʔnanʲiʔ nʲernʲiʔ nʲana tas jurʔ mʲaʔ, mʲadʔ ŋadʲimʲaʔ. 448 mʲakʔ teβɨnʲiʔ. 449 teβma mʲinxanʲiʔ tas jurʔ tʲerʔ ŋɨnu βerdaʔ. 450 manʲiʔ ŋoʔ ŋɨnunʲiʔ nekalŋanʲiʔ. 451 tʲikɨ jaxana jalʲe nʲiβaʔ tolabʲuʔ, po nʲiβaʔ tolabʲuʔ. 452 nʲaxarkaβa poʔ jenʲertaraxaβaʔ, nʲaxarʔ poʔ ŋesoŋgana sajuβʔ-jerβuta-nʲudʲa-nʲuʔ jada ŋoʔlʲerʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 453 pɨda tarʲemʔ ma: 454 - nʲe, jeβa-nʲe, βesod letra. 455 tʲuku muŋgadanʲi βadumbaʔnand nʲadanʲi βatan. 456 jen xamjeda. 457 manʲ sʲidʲa muŋgʔ pond lɨdabtarʲiβeβ. 458 janʔ, sʲidʲa janʔ manʲ nɨklɨmʔ. 459 sʲidʲa βemʲi xarmʲarna, ŋobtʔ ŋomzʲ jaʔma. 460 tʲikɨ jaxana nʲaxarkaβa poʔ manʲ jusʲedamʔ. 461 ŋobtʔ ŋomzʲ jaʔmamʔ. 462 susoj-sʲudbʲa ŋobkaβa nʲaŋeβ xeβan sɨlasʲetɨ. 463 nʲaxarʔ poʔ ŋesoŋgana pʲilʲiʔ βɨdaramʔ. 464 xanʲanɨ meβa seβan sejβɨʔ ŋesʲetɨʔ. 465 sʲaʔŋɨ ŋebta ixʲinʲan mamʔ: 466 "tʲuku nɨxɨβ pʲaxaβabʔnan xaβndaraxamʔ. 467 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ masʲenʲuʔ: 468 texer tanʲaŋgu, sʲiʔmʲi βadʲein, jermʲeʔ nʲimʔ". 469 ixʲinʲan mamʔ: 470 "sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ, xanʲana xajaju? 471 xasʲ pʲadamnʲu!" 472 pon nʲisʲ ŋaʔ xeβxanʲi sarʲu tesdarʲeβʔ pɨdaxaʔmɨʔ. 473 sʲirtʲiʔpʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ nʲabʲi ŋudaxananda nʲaroβa nɨmda nʲaʔambʲi. 474 pɨda tarʲemʔ ma: 475 - nʲe, jeβa-nʲe, βalakar ŋamge? 476 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 477 - pʲilʲiʔ βalakamʲi xasʲ xarβamʲi. 478 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa sʲidʲa βeʔjamʲi ŋobtʔ talkadta. 479 pʲeʔ salβubta. 480 mʲerʲunʲi ŋobtʔ ŋoma. 481 tʲikaβaxana ŋenʲi nʲiʔ jurkɨβʔ. 482 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa nʲaroβa ŋɨmda nʲarxalada. 483 jen xamzada. 484 sajuβʔerβuta-nʲudʲa-nʲuʔjanda sʲidʲa jutʲikada janʔ monamjjaxaʔ. 485 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 486 - jalʲeta xubtaʔ, pota xubtaʔ majar mekar, ilʲe nʲin ilʲeŋguʔ, xasʲ nʲin xaŋguʔ. 487 ŋoka xarasʲada xʲibʲamʔ xadaβekedaʔ. 488 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 489 - tʲedaʔ xartʲiʔ ŋoʔ mesʲedʲiʔ. 490 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa xumna xeβɨ ŋebta, nʲiβeβ manesʔ. 491 tʲikaβaxana tanʲa jenʲerŋanʲiʔ. 492 sʲaʔnɨ ŋebʔnanda susoj-sʲudbʲa sʲidʲarʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 493 pɨda tarʲemʔ ma: 494 - sajuβ-jerβuta, taxabʲi βesod letra. 495 tʲuku sʲidʲa muŋgxadan βadumbaʔnand nʲadanʲi βatan! 496 jen xamzʲeda. 497 sajuβʔ-jerβuta sʲidʲa βeʔjada janʔ moʔnamjjaxaʔ. 498 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 499 - pota xubtaʔ, jalʲeta xubtaʔ. 500 majar mekarʔ! 501 ilʲe nʲin ilʲeŋguʔ, xasʲ nʲin xaŋguʔ. 502 βad jenaβna xart xaŋxun. 503 ŋoka xarasʲada xʲibʲamʔ xadaβeken. 504 tʲikaβaxana ŋuxuna sʲarda βenmʔ nʲinʲiʔ xajeʔ. 505 βalakada indkartuʔ βeβa xajenʲiʔ. 506 manʲiʔ xarʔnʲi ʔ tɨnʲiʔ xananʲiʔ. 507 mʲakanʲiʔ teβɨnʲiʔ. 508 tʲikɨ jaxana tandaja saβaβna ilʲe pʲaβ. 509 susoj-sʲudbʲa sʲimʔ me. 510 manʲaʔ nʲaxarŋe tʲuntanguβaʔ. 511 xeβndaβaʔ jaŋguʔ, toβandaβaʔ jaŋguʔ. 512 ta βalakada. 513 malda.