1 3. ПУХУТЯЯ-ЛЕСКА 2 Пухутяя Вэсакояхаʼ илевэхэʼ. 3 Вэсакоянд хатя юдмян хабтекоявада таня. 4 Вэсаконд Пухутянд Леска танявы ңэнив. 5 Вэсако ханеда хомбдада юңгу. 6 - Пухутя, тад хаданами ңани юңгу, - ханемахаданта манив. 7 Якотями евэйконʼ хулсоть нисяв тара, тедаʼ Лескариңэ ңод сертахами. 8 Пухутя Лесканэ мида. 9 Пухутяр Лескамда тольʼ ниʼ мэ. 10 Вэсакояр харвари харванакы, тандая пирева Лескамʼ ңамри харвада, ңудида парада. 11 - Пухутя, тюкор ядембе. 12 Пиняку мэд. 13 Хантея. 14 Тахаюˮ ниʼ мэда сеяʼ хэванʼ, Лескамда ханибтембюнив. 15 - Пухутя, Лескар хотва, ни хантеˮ. 16 Пухутяр Лескаямда нисядав нямангу вархаданта, Леская пиняку тахаюˮ нид. 17 Ңани нямңгосетыда, пиняку хэңгадасеты, ңани нямңгосетыда, пиняку хэңгадасеты. 18 Юдмян хабтенда хадомянʼ ёльтяндʼ нёракуда. 19 Хадоʼ маланʼ тэвхава тюнданд ниʼ халшив, сэвˮ пубтада. 20 Путутяянд-Леска сив яля хэнтяриңэ манрырңа, Лаханакор вадамʼ минредава. 21 О да! 22 Неранда няна Писякояр, тэванда нид мята хэвхана ңамды, я мята нёнсихина. 23 - Пухутяяʼ-Леска тюкоркавна тохоркар, нядни хэвамд манэтадума. 24 Лескаяр сив тибя хунувна манрырңа. 25 Тад Писяко санаванда. 26 Сив тибя ёльтмана пубтада. 27 Ңани сив яля миңа. 28 Сив яля ңэсоңгана неранда няна Писякотяр. 29 Ңобтикы тэванда нид ңосена. 30 Манив: 31 - Пухутяʼ-Леска, тюковна тохокар, нядни хэвамд яˮ манэтадума. 32 Пияконд матˮ тибя ёльтмана миңа. 33 Матˮ тибя ёльтмана пубтада тад танди дебта. 34 Пухутяяʼ-Леска сив ядя манрырңа. 35 Неранда няна Тэвасикор. 36 Тэвасиконда сампляңк тибя ёльтмана миңа. 37 Ма: 38 - Нядни хэвамд яˮ манэтадума. 39 Тад санаванда, Тэвасикор сампляңк тибянʼ ёльтмана пубтада. 40 Сив яля миңа. 41 Неранда няна Нохокор. 42 Нохокоходанда тет тибя ёльтмана миңа. 43 Тад санаванда тет тибя ёльтмана пубтада. 44 Пухутяяʼ-Леска ңани сив яля миңа. 45 Сив яляʼ ңэсоңгана неранда няна иңгнейъя. 46 Иңгнеяханда няхарˮ тибя ёльтмана миңа. 47 Тад санаванда Пухутяяʼ-Лескамʼ иңгаея няхарˮ тибя пирувна пубтада. 48 Пухутяяʼ-Леска сив яля миңа. 49 Неранда няна Тыʼ - Ханондая. 50 Тыʼ-Ханондая сидя тибя ёльтмана миңа. 51 Ма: 52 - Пухутяяʼ-Леска, нядни хэвамд манэир! 53 Тад санаванда сидя тибяʼ пирувна пубтада. 54 Сив яля миңа. 55 Неранда няна Ямʼ-Мядотая. 56 Ямʼ-Мядотая ңопой тибя ёльтмана миңа. 57 - Пухутяяʼ-Леска, тюкоркавна тохоркар, нядни хэвамд яˮ манэтадума. 58 Тад санаванда ңопой тибя ёльтмана пубтада. 59 Пухутяяʼ-Леска ихид мереть миңа. 60 Сив яля миңа. 61 Неранда няна нумʼ хасрёя ңэвы. 62 Хасрёя лабтана Тёнякоя письңа. 63 Тёнякоя хэвувна хамбвэды. 64 Няхарсян тибя ёльтянд леская нулбтэйтада, Тёнякоя ярмэ, письмаримда мэңа. 65 Лескаяр вахалйˮ: 66 - Тёняко, ваданат сими нямувнан? 67 Тёняко тюкуʼ вэмадэйˮ, ма: 68 - Хаман? 69 Манидам: 70 - Сими нямувнан? 71 - Хаман? 72 Хаман? 73 Хавони вэва, ңари тальняʼ тохоркар. 74 Сидя тибя пирувна то Тёнякоходанда. 75 - Ваданат сими нямувнан? 76 - Хавони вэва, тальтюрка тохоркар, мунод ни соˮ. 77 Тёнякоходанда ңоб тибя пирувна то. 78 Тёнякор идя ядэлыˮ, манив: 79 - Ңопой тибяна тэвнахавана тиртя сармикахарт нинадамню ңэдараˮ. 80 Тад тарванда, Пухутяянд-Леска ңани пентыˮ. 81 Яʼ понд сидя хамнихив, няхаромдэй хамваханандиʼ Тёнякор ңыланда мардада. 82 Лескамд таванидав, ңаябэй Леска тибята тада. 83 Тикы Лесканди тадти ет хохоˮ пэрңаяда, хо тэкотяˮ тибянда таʼ тадаˮ. 84 Неры лесканда тома ядмавна пырдаритей хая. 85 Неры лесканд хомбвы яʼ сармик, сив нямда малʼ малэйда. 86 - Тадхав, ңатекыейˮ, нидам ехэраˮ, манэкарңараˮ, тивни ниʼ нумʼ падарˮ тадаˮ. 87 Хэбидя иˮ тута, ңамгэрт ңадя я хаювнда юңгу, ңопой ңадювнда я таня - Хать-Пярак-Пиртя. 88 Ңопой тикы я ңадяңгу, ңани я ңадювнда юңгу, маньтьван теневава. 89 Пуна ялтнидам, ңахакуд ятлаңгунинам. 90 Ялъядˮ. 91 Тёняко нерде. 92 Сив яля яда. 93 Сив яля ңэсоңгана ңоб пиртя сотымʼ хо, Тёняко ма: 94 - Пыдар, Писякоңэ, ңулиˮ сутэнд яданʼ мятар серта. 95 - Пиякоңэ, пыдар нянд ниʼ серта. 96 - Тэвасикоңэ, пыдар тикы нянд тюкуʼ серта. 97 - Нохокотяңэ, тамна нянд ниʼ серта. 98 - Иңгнекоңэ, тамна нянд ниʼ серта. 99 - Тыʼ Ханондаңэ, тамна нянд ниʼ серта. 100 - Ямʼ-Мядотаңэ, тикы нянд ниʼ серта. 101 - Мане ңэвата ниʼ сертаңгудма мятами. 102 Мятду серта, таботяроду пулаңга. 103 - Тадхав пакалъядаˮ. 104 Мякту пакалъядˮ. 105 Сив яля илеˮ. 106 Сибимтей яляна Тёнякор пинʼ тарпыˮ. 107 Таботярта ниʼ ңамтыˮ. 108 Ма: 109 - Сэвта хая пинʼ санэйдаˮ, хэбидя иˮ то. 110 Таботярота ниʼ ңамдыдаˮ. 111 Сив яля маламбвы ңантимта тад таботяроˮ нилша ңэдатаванда, лохортаңэ хая. 112 Ма: 113 - Тёрейдаˮ! 114 Сэвтуʼ хайе тад тёревандуʼ. 115 Ңантида суса. 116 - Сэвдаˮ сылабтэйдаˮ. 117 Хабидя иˮ хая. 118 Хынумңгавараˮ танярахавынню, хэбидя иˮ хаснив тёркоетаˮ. 119 - Амгэ? 120 Писякораˮ тёрыса? 121 - Писяковаˮ нись тёрысˮ. 122 - Писякораˮ ңамараˮ! 123 Писякоимʼ ңамадуʼ, вэякотяртада янʼ ни тянˮ. 124 Ңани сив яля илеˮ. 125 Сив ңэсоңгана ңани ңантида тодакые, ңани манив: 126 - Хэбидя иˮ тута, пинʼ ңадимядаˮ, сэвдаˮ хаяяˮ. 127 Ңании тёренидамˮ. 128 Ңантида ңани нита мяд хэвувна хэнив. 129 - Хэбидя иˮ хая. 130 Сэвда сылабтэйдаˮ. 131 Пиякотямда тёрытаханда нивню намдˮ. 132 - Нись тёрысˮ. 133 - Пиякораˮ ңамараˮ. 134 Пиякомʼ ңамадуʼ. 135 Ңани сив яля илеˮ. 136 Мядуту мюʼ пакалъядэйˮ. 137 Сив ңэсоңгана ңани тёрейˮ: 138 - Пинʼ ңадимядаˮ. 139 Хэбидя иˮ то. 140 Сэвда хаяяˮ. 141 Ңантимта ңани выньлабтада. 142 Ма: 143 - Хэбидя иˮ хая. 144 Сэвда сылабтэйдаˮ. 145 Нида сэвду сылабтэйдуʼ. 146 Ма: 147 - Тэвасикораˮ нирхаси тёрысˮ. 148 - Юңгу. 149 Тэвасоконаˮ тёрысомада юңгу. 150 - Тэвасикораˮ ңамараˮ. 151 Тэвасикумдуʼ ңамадуʼ. 152 Тэвасикомʼ тет янʼ нэкалңадуʼ. 153 Тэвасику вэяртада ни хамˮ. 154 Ваңгутатуʼ мюʼ пакалъядˮ. 155 Тет ваңгутандуʼ мюʼ. 156 Ңамгэ ёльтңгана, сив ёльтңгана ңани ма: 157 - Пинʼ ңадимядаˮ. 158 Хэбидя иˮ то, тёрейдаˮ. 159 Ңантимта ңани выньлабтада ңани тёрейдˮ. 160 Ңантинта сусава, ма: 161 - Хэбидя иˮ хая, сэвда сылабтэйдаˮ. 162 Ма: 163 - Нохокораˮ нирхаси тёрысˮ. 164 Маˮ: 165 - Нись тёрысˮ. 166 Нохоко тёрысомада юңгу. 167 - Нохокораˮ ңамараˮ. 168 Нохокомʼ нида няхарˮ янʼ нэкалңадуʼ, мядотуʼ мюʼ пакалъядˮ. 169 Тёнякор нита мякана мэнанʼ ханесеты. 170 Мядодуʼ нянтьдакыˮ. 171 Ңылэда Янʼ-Мядотада манив: 172 - Тёняко, ңорңан? 173 - Ңорңадмʼ. 174 - Ңамгэмʼ ңорңанʼ? 175 - Ет пинʼ хэва толхав пуңами ңорңадмʼ. 176 Ет мэнʼ харвабатаˮ пуңэдаˮ ңамадаˮ. 177 Тикы нида ңэдуʼ медңаˮ. 178 Тикы нида тет яляндуʼ тахаˮ тет саркодамдуʼ лгалʼ ңамъядуʼ. 179 Тадхав ма: 180 - Пинякуʼ тарпа пиртараˮ? 181 Пинякуʼ тарпыдама. 182 - Пинякуʼ ңамгэна тарпаңгунаˮ? 183 Ңэнаˮ ңамйнантиˮ. 184 Ма: 185 - Хантерка таремка манрырть нидаˮ тарпаңгуˮ. 186 Нида манрырть пинʼ ңадимяˮ. 187 Нита хэвувна тет ңамда вэнпа таботяроˮ нимня ядэрңа. 188 Няида тари ңобемаˮ: 189 - Явлынню. 190 Сиднаˮ ненэ маядананю. 191 Ма: 192 - Саладада хорпидамть, ненэсяринда ңод салада ңэвэда. 193 Харта ңамсанда пелямʼ ңортамʼ ңамгэ яхана намдсадаˮ? 194 Салада ңэвэда, тикы яхананда ңод хадаˮ. 195 Тикы няндуʼ пумна ярабсаду ңэдакые ңопой ңобебсоңэ хая. 196 Тёняко тэвамʼ нентимте. 197 Сив яля яда. 198 Сив яля ңэсоңгана пэдара ңэвы. 199 Пэдараʼ поңгана Сёмякоя, пидянда ниня ңамды. 200 Сёмякоʼ пяʼ паханд тэвыˮ. 201 - Сёмя, амгэмʼ пэрңан? 202 - Амгэмʼ пэрңадмʼ. 203 Нюхуняни нидам мыˮ. 204 - Нюд таняˮ? 205 - Ханя нюни таняˮ. 206 - Сян нюр? 207 - Тет нюми. 208 - Ңоб нюктяр тадва лаханабтькодни, вадахав. 209 - Нюктями нив татэˮ, хантер нюктями татав? 210 - Тикавахана пидянд ңэсьʼ пямʼ пяңгоданакэв. 211 Тармʼ сеета палына пямд мадаңгув. 212 Ма: 213 - Мадамахадани хэʼ ту парадаңгув. 214 Нюд хаңгу. 215 - Хэй, тикавахана гаоктяини ним хаңгуˮ. 216 - Ханя хаˮ. 217 - Тёняко, ненэся ңод вадаңгур? 218 - Ненэся ңод вадаңгув. 219 Сёмяр ңоб нюктямда хаврада. 220 Ңамгэ мянкоковна нямюнда ниня ханада. 221 Пэдараʼ пинякуʼ тэвъе, сарнюкомда ңамада. 222 Сив пират хая, Тёняко ңани тямʼ тона пяʼ пахаёмна. 223 - Сёмяков! 224 Нюктями ңарма ңоб нюктяр нянта сянако няңэ тадва, хансоси. 225 - Нюктями тедав нив татэˮ. 226 - Тикавахана пямд тармʼ сеета паляна парадаңгув. 227 Сянда нюкутид параңгуˮ. 228 - Пяхавами нёр мадаˮ. 229 Нюктями ханад. 230 Ет амгэ мянувна сякалңада. 231 Тёняко пиняңы хэванʼ тэвъе сёмякомʼ ңамада. 232 Сёмяконд сидямбой нюктяда нив хаёˮ, ет нюктянда ниня ярңа. 233 Ңари хэвхэда пянда сарванʼ Варнэтяя ңамдыˮ. 234 - О да! 235 Сёмяко, ярңан? 236 - Ханядмʼ ярˮ! 237 Тёнякор нюктяхаюни нисяв ханаˮ. 238 - Амгэ ханаңахаюда? 239 - Вадавнть нисяюдав хана, нюданда. 240 - Хэй! 241 Хадрю салананню. 242 Няр нихиюдав ңавˮ, амгэданда вадабаңгуюда. 243 Нянд Тёня амгэвна тэваңгу, пяʼ малхана мэнанню. 244 - Манисяв тармʼ сеета паляна пямд мадаңгув, тикад хэʼ тухуна парадаңгув. 245 Сейни хэсь ханяв мисˮ. 246 - Хадрю салананню. 247 Тёня палымʼ хыняд хоңгу. 248 Тармʼ сеета палыңэ вадетида нянд тэвада, хэʼ туңэ вадетада пэркадада. 249 Теда ңани тутава, тикар саламʼ ховы нивңа ңани нюмд хамбнанда маньин етңо пями тармʼ сеета палынанд мадад. 250 Тикар ңамгэд мадаңгуда тэванда есямть манднив: "Сёмя, сит хибя хонраса?" 251 Сими нён такалпюˮ. 252 Маньин Варңэтя сими хонрась. 253 Варңэтя тиним, варңэтя хуна хэнякы. 254 Тёнякор пяʼ пахаёмна тылысумба ңани ңадимя. 255 - Хой! 256 Семяков! 257 Нюктяхаюни ңармэхэй, сянакурңахэй. 258 Ңоб нюктяр ңани тад. 259 - Тюку нюктяхавами нив татˮ. 260 - Ет тикавахана пямд пяңгоданакэв палына. 261 - Етңо мадад. 262 Пиняюʼ сядхалйˮ, тикы пямʼ тад тэвана садхалтьтыда, пэркад ңадартасьтыда, хурканʼ тэвада няле. 263 Тёнякоя тэванда ниʼ ңамтыˮ. 264 - Сёмя! Хибяр сит хонраса? 265 - Варңэтя сими хонрась. 266 Тёнякор яʼ сидʼ янʼ тэвамʼ нентимта. 267 Сянат хунат ядбата ңод хабей таңотямна ңадимя. 268 Хэ ңэвы. 269 Хэляңгата яхаʼ ниня няхарˮ юдмян тэˮ мяˮ. 270 Ет варңэ ңока. 271 Ет ңамгэ варңэ ңэвакы хэтнавы. 272 Ёрмыˮ хабейˮ мякту тэвыдˮ, недё халэду хаюмя яханату сявандаˮ. 273 Халэдуʼ мятʼ ханинидумʼ. 274 Варңэ пунду вуни таняˮ. 275 Нанңортие помна сыңайˮ, нямюнда няръянамʼ нанңортие ңылад ңадимтеда. 276 Ңоб Варңэ ханяд ңэбга ңод ңоб Варңэ то, миёма минанда Тёняʼ нямумʼ сякалңада. 277 Варңэ нямумда сякалтахаванʼ, Тёнякор ңэванда някулша сякалңада, ма: 278 - Тедав еремян. 279 - Еревнидам. 280 - Сёмямʼ хонравы ңамгэ Варңэ ңэса? 281 - Сёмямʼ хонравымʼ мань ңэнисядамʼ. 282 - Тикавахана нинав ерев? 283 - Еревнидам. 284 Ерембани ңод писякабта ерембани таранив. 285 - Хансер писякабта еремдан? 286 - Тайкуй хэʼ надомд маниер? 287 Хэʼ надо таб ңэтенда тинню тиканʼ ңамдаңгув, пыдарэ пуняд тад нявота тутанэ, пыя савкахана тад сими матидеңгунэ, хэʼ итʼ лясуңгув. 288 Хэʼ икана сюраңгудмʼ, тись вунив пират то ябта нидамʼ хаңгу писякабтадада ти нивңа. 289 Ма: 290 - Ненэсяңод сава, сава ңэдараханню. 291 Хэхэнима. 292 Ңули тюку толха таб ңытеко ниня тикана тюйне. 293 Хэй! 294 Тёнякор надоʼ паңгʼ няд нявота тунив, Варңэтяямʼ пилиңо матитеңгудась, Варңэтяр тюку хэртбтэйˮ. 295 Ма: 296 - Варңэтя! 297 Хатер ңан? 298 Сими нельтембин? 299 - Сит вунидмʼ нельтембю. 300 Ңаркаркавна сими нинав ладаңгу, таремʼ янамбовна сими матидембдехэва тони ним таня, нивам тиңгу. 301 Тёнякор ңани надоʼ паңгʼ ня хая. 302 Тад нэкалңада, яʼ пеляˮ тирңама. 303 Таминда миёма минанда Варңэмʼ пыяна матидеда. 304 Матиденанда Варңэтя тюкуʼ хэртбтэйˮ. 305 Тикы Варңэ хэртбахаванда Тёняконд тет ңэнда мярё хэʼ итʼ миңа. 306 Тикы Тёнякор тикы хэʼ икана ханяхарт мэита юңгу, тикана наңадя пиʼ ямбанʼ хата. 307 Варнэтяр тикы нямда писяда ханя-таня тосавэй лебтеторңа. 308 Ялэмдата ңадимть ендад варанʼ тэвнакъе хэляңгата ендад пудримʼ тидхале. 309 Ңобкарт яʼ хэвувна хэсь нида пирасˮ. 310 Сив яля сяйна ендадмʼ нёда. 311 Неранда ңяд хабей ңано сиднтет лавта то. 312 - Хэй! - Ңобту мамонда, - тайкуй Тёня, нямараˮ. 313 Н ям адуʼ. 314 - Хадавы ңэя. 315 Хабарть тара. 316 - Еэй! 317 Сими нёда хадаˮ. 318 Тёнядмʼ нидмʼ ңа, харни мирабсами. 319 - Ңамгэ икана мэн? 320 - Иквахана ханядмʼ. 321 Тайкуна яхамʼ мадабидамсе, ныхысялмадмʼ, ендад сими тэвранив. 322 Теда ханя миңадаˮ? 323 - Ханя миндаваˮ. 324 Тюукуна хабей таңотьʼ танявы, вэнтер иленя хабейˮ. 325 Тёняко манив: 326 - Тикав ненэсянда тартя ненэтяˮ ңэним. 327 Няңгэбсаяңэ хабейˮ ңадартамбиду. 328 - Таня мимэданню. 329 Немда то? 330 - Немнаˮ ханя то. 331 Сив яля хонёвдавэй сяйнаваˮ. 332 Тюуняюˮ хэсь тамна сив сян яля ңэңгунив. 333 - Сив яля ңэнив. 334 - Теневан? 335 - Теневадмʼ. 336 Мань нылавэңэ танядамню. 337 Хонэйбтэйдаˮ. 338 Нянани лабетана ни тара, мань харни мэтав ңаноми. 339 Маханякуʼ мэйдˮ, тари хаваˮ. 340 Ңарңоёдуʼ пай нэкалъядуʼ, сюдбяко ңано ендад серʼ хайналйˮ. 341 Маханяюд ңоб яха лекавы. 342 Тикы яханʼ тэва нита мыңг нитюда малʼ медъяда. 343 Ңоб-Хабия юркыˮ, ма: 344 - Понʼ хонёвэваˮ. 345 - Понʼ хоныдаˮ. 346 Нидам нылан. 347 - Вэй! 348 Тайкуяр ңарка яха ңэвэнню. 349 - О да! 350 Ңарка яха. 351 - Нюмсавэй нивняв ңа. 352 Нюмтя ңамгэ ңэбата? 353 - Нирав ехэраˮ. 354 Тикар Нитюда-Яхаʼ нив. 355 - Хадрё Тёнякор ясавэй ңэвынню, ямʼ теневавы. 356 - Хоныдаˮ, хоныдаˮ. 357 Мяд мяту ңылʼ нултамадани сиддаˮ харни сидеңгудмʼ. 358 Хабияр ңарңоёда пай нэкалъяда. 359 Сятаняю ңани ңоб яха лекэйˮ. 360 Тикы яханʼ тэва нита ңыно нямдхор малʼ маторъяда. 361 Ңопой-Хаби сиды. 362 - Хэ! 363 Ңани яха ңэвы? 364 Нюмсавэйхав нивняв ңа? 365 Ма: 366 - Тикар Ңыно-Нямдхор-Мал-Яха. 367 Хонадˮ. 368 Хонадˮ. 369 Мань харни ямʼ теневав. 370 Хабияр маханякуʼ мэй, ңарңоёда пай нэкалъяда. 371 Ңамгэд Тёня ңэңгу. 372 (Ңенэтяя нивңа). 373 Сянад хунад мимбатоңод маханяюʼ яха ңэвы. 374 Нита почкыдуʼ танявы. 375 Нита хорˮ вар малʼ медъядаˮ. 376 Ңоб-Хаби юркыˮ. 377 Ма: 378 - Хэ! 379 Ңани яха. 380 Нюмсавэйхав нивняв ңа? 381 - Тюкор Тивдяро-Яхаʼ-Няв. 382 Тикы Хабияр ңани хонарайˮ. 383 Таңотя ңылʼ нултадуʼ. 384 - Хэй! 385 Юркыдаˮ. 386 Тадхав тэвынаˮ. 387 Тадхав ма: 388 - Хэдтаˮ, сать ңаркавна вэвако ненэтяˮ ңэнимˮ. 389 Пиʼ тэвыдама. 390 - Тадхав нельтирту ңарка Пэвдяхана нидам тэваңгоˮ, таминду хадэйдаˮ. 391 Не ңэбта- манднив: 392 "Нюн нисёв, ңамгэр хадкэй?" 393 Ңатекы ңэбтоʼ мандним: 394 "Ңатей! 395 Ңамгэр хадкэй?" 396 Ябтан нёдаˮ намдˮ тикы вадахаˮ. 397 Тикыдаˮ нельтирˮ. 398 Хаядаˮ. 399 Малʼ сапъядаˮ пэвдя мякана. 400 Тёнякор таремʼ интеле: ңобкад ярʼ хэрнаңэ хэвононда: 401 "Ңатей? 402 Ңамгэр хадкэей? 403 Нюн нисёв! 404 Ңамгэр хадкэей?" 405 Тыбтитуʼ ламнариˮ. 406 Тадхав ма, тадхав Тёнякор нэкалңада. 407 Тёнякор нэкалңада, ялэмдˮ нивңа, хаерта ңадимя. 408 Тёняко пунда няд ңоб хырна товононда Ңоб-Ябтако-Хаби сюдбя тыбкамда ңэванда ниня хамва серри. 409 Санопада инямʼ санопада толха Тикаринда ңод тэва малхад хыркартада. 410 Ңавадˮ сэхэнʼ хамекулада. 411 - Кэк-кэк-кэк! 412 Пянытипойхав нёр сапˮ. 413 Нюлак яʼ ед сапаб тэвами ни мадараңгу. 414 Тэвами пунякуʼ нэкалт. 415 Пунякуʼ мэдэ, тэвами сыдэнд едʼ сапад. 416 Тад минхалеванда Нентемы-Ненэтьʼ - Тёнякор тэвамда нэкалңада, та нивы тосава Ненэтьʼ ңанинда яңго едэй силмы тыбками пулэнда сапада. 417 Тари сяртейˮ: 418 - Хэй! 419 Ненэˮ хадалшюˮ. 420 Тёнякор манив: 421 - Хабат таранив. 422 Харанʼ ни харвана няхатаˮ тюуняʼ ңамгэ минсадаˮ? 423 Хабиянд тикы яхана тёррида хаи. 424 Тёнякор тэвамʼ нентимте, яʼ сидʼ янʼ. 425 Яхамда хавра миңа. 426 Сянри яля минренакэда, яхада ямдʼ ңадара, таремʼ етри нёдада. 427 Таремʼ хаврамбдананда яхаʼ ярэйхана хардакотя, сидеррадда нёя хобатя ңэвы. 428 Яʼ мядико хардако нёнсинʼ тэвы, ңопой сидя ядэромакохов таня. 429 Нёкотяеда нивы паклё, сякалңада, мятʼ тю. 430 Мякана пя латарида вэңгалы, ңобкав хунёлава танявы, таб мансома коркотяда таня. 431 Харданда ңылня латакода яңго, табрида вэңгалы, сяянда елкотя, ңопой хыдяда. 432 Ңани ңамгэртада юңго. 433 Ненэтянда юңго ңаврадамда пюрть хэвакые. 434 Хунёлаваʼ ниʼ лясэйˮ. 435 Нумʼ пэвсюмгава пихина сенакотя ңадимонда. 436 Нёнтасимʼ нэ. 437 Няби яйда ңамымʼ ңопой хоркы ңамлюмэхэвмʼ тэвра. 438 Тёняко янʼ вэлсабтэйˮ, Ненэтя мятʼ тюхува. 439 Тёнямʼ манэдов! 440 Манив: 441 - Ханеда тэввыннюˮ. 442 Нёндасимʼ мэйра, лындутямта няма, наңадя пиʼ ямбанʼ нёракунада, хубта няна ңамдолыˮ, таремʼ нёракутанда ялэма. 443 - Хурка саладамт хадамар? - Тёняко манив. 444 Нябир ңамты. 445 Ма: 446 - Ңопойңэ сими ңамбнанд ихинанд сян помʼ мадаңгун? 447 Нябикуи манив: 448 - Сит Ханедаңэ пэрнисядамʼ. 449 Мэнʼ харванидамʼ. 450 - Мэнʼ харвавахавар нюнембабсор ңэнив. 451 Ңаврар мятʼ мюня да. 452 Илеванд ямбанʼ харт мятʼ мюня ңэда ңавармʼ ңаманд еквавна иланд ямбанʼ хосьда маеңо мэңан. 453 Нябиюмʼ мята мюлшя сырңа, тари васарңа. 454 - Ңамть сянда ңамгарими ңамгэ ңэдакы. 455 Манив: 456 - Ңаврами амгэнани ңа? 457 Тёняко манив: 458 - Ңавар таняб ңаворманʼ нинав харваˮ. 459 - Ңормахаванʼ ханядмʼ харваˮ. 460 - Теда сыр! 461 Мань ңаврададмʼ хокартядмʼ. 462 Таб коранда хэвхад Тёняко табмʼ сабкаба пя, таʼ мальңгана Тёняконд тэвада сэя. 463 Ңамгэ пиркана Тёнякор ңадимя, ңамгэ табсядада вуни таня. 464 Ңадимяхад лумбдасавэй таб ютеръямʼ сякалмы. 465 Нянда толькотяʼ ниʼ табʼ ютеръямʼ таʼ мэда. 466 - Тайкуй табанд ютеръямʼ халтахаркарт! 467 Нябиюмʼ тад халтада, ңамгэ хыдякотяда ханя таня, тамна сэвда хаюңада - солотэй ютерˮ ңэвы. 468 - Тэвванд ёльтьңгана параңодант харад таня? 469 - Параңодани харад хахаи. 470 - Тюкор Параңоданʼ ханад. 471 Тюкор ңарка ңамгэри. 472 Параңода ңамгэ мянувна есядамт тата ңаврадамт таˮ, панэдар мы. 473 Тюкуд паны вуни ңа. 474 Тадхав ханив. 475 Ет ңамгари тохотя мю палңнакэда. 476 Тикы ялянда ямбанʼ сыңгрёда юңгу. 477 О да! 478 Пэвсюлщгава товонда! 479 Тадхав тавэдо. 480 Хуркари ңавар тавы. 481 Паны мэвы. 482 Ңорнив. 483 Тёнякор ңортакы. 484 - Параңодар хама? 485 - Хэй! 486 Ңулиˮ таравы! 487 - Ңани сит хаңа? 488 - Ңани сими хаңась. 489 Мась сян яля пиркана туин, тюкор ңарка ңамгари. 490 Тикы яляда томдакы, ма: 491 - Параңодами тюку яля сими хаңась. 492 Тадхав ма: 493 - Хэбнанд есямʼ нинав нямаңгу. 494 Ңанодамт, есьретна ңанодамт тэмдаин, ет тохотя ңэя, ңаврадамт ңокамповна тэмдаңгунва. 495 Саварка панэтямд ханян тэмдаˮ. 496 Маңгбада-Лутекэтяр хая. 497 Няхарˮ яля юңгу. 498 Няхаромдэй ялянда явʼ тэлувна есьретна ңано тямʼ тода. 499 Яханда мюмня пакледов! 500 Ңаномда таʼ якартада. 501 Тикана илеңахаʼ. 502 - Мангбада-Лутеко, тюку илхавами ненэ вэванню. 503 Недамд мэхэнима. 504 - Недни хибя харваңгу. 505 - Хантер ни харваңгуˮ, ненэтянд нин ңа. 506 - Ханяд мэңгуниʼ? 507 - Ханярид мэңгунима. 508 Теда сыркар харданд нид. 509 Тёняконда няʼ харданда навышка ниʼ танаяхаʼ. 510 Ма: 511 - Сьгркар, яханд нявʼ емня явʼ тяханя-ямл ңарка ямʼ нивынню ңа, тяханяңы сядодˮ ти ңадьданню. 512 Харад ти ңэданню. 513 Параңода харад ңэдараханню. 514 Ма: 515 - Тари хардахав ңадюнив, сяңар харад ңэдакы. 516 Ма: 517 - Тикар ңани яʼ Параңодаʼ харад. 518 Ңопой Не-Нюда ңэңгу мань ихинани. 519 Ма: 520 - Тикы Не-Нюмда неданд мэңгунимим. 521 - Тёняко, теда ңавэт сид? 522 Ңавэй параңода ню няни харваңгу, тари луса нюхурт няни вуни харваңгу, тари ненэтие сими писядава еʼэмня. 523 Ма: 524 - Харваңгу. 525 Тедари маньрин хантадмʼ намдувнть. 526 Тайкуй мятʼ хэвхы сидя падсяˮ хасрёя тинню, хутиди ңарканню. 527 Сидя падсяˮ хасрёнд ңумʼ маторанˮ, ненэтиеˮ лэтувна сыхыдяран, няхарˮ ненэтяˮ хэваʼ пирувна латад напаряхана сисан, ңувот мал тикы сивна ңэдатярян. 528 Тёняко ханя хэнякые, таремʼ яднаханда нумда сыримя, явʼ салаба ханимя. 529 Тяхана мадада. 530 Пулʼ маланʼ теба. 531 - Кале! 532 Ямду торовэй ңэдакые, пуланду мал ямʼ ерь хэбилейˮ, пул ңэбтаңод сидя хэвхад ниндевы. 533 Пулʼ нимня вынсдада. 534 Параңодаʼ харадʼ помна ядңо. 535 Сидя хэвхы ядэрта луса сэвриңэ хая. 536 Таминта параңода мятʼ тю. 537 - Хой! 538 - Параңода маси. 539 - Тюкона Тёня то. 540 - Тёня харданʼ ңамгэ хосаяңгу, Тёнядмʼ нидмʼ ңа, мань тюкор мирбсами. 541 - Тартя сиякмʼ мэта ненэть падаркана яңгосеты, тамна манэмы ңамгэ ңэвна. 542 Амгэ яʼ теран? 543 - Яхавами хубта. 544 - Параңодант нюмтя амгэ? 545 - Параңодани нюмтя Тёнямʼ-Хабейта-Параңода. 546 Ет падаро ханя таня лискуйңа, тартя хомбдада юңгу. 547 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңода сими нянд ңэдатась. 548 Ңопой-Не-Нюр нивңа. 549 Мансянню нер падаркана юңгу. 550 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода хантер тенева Нюнд танявахад. 551 Ңопой-Не-Нюмт неданда мэванʼ харвада. 552 Параңода та мунтялма. 553 Ңылэда мэта тольханда тад нюлерйˮ. 554 О да! 555 Ңэвамда илада: 556 - Тартя ехэрана Параңоданʼ харта харвавабта мить таранив. 557 Тадхав ма: 558 - Таремʼ еремднив. 559 Тёняко манив: 560 - Теда тасланимим. 561 - Сяхаʼ тутбата? 562 - Тад таңоманда таңгана тутаваˮ. 563 Тадхав пуланд ңэ мэёв ңэдакы, Тёнямʼ-Хабейта-Параңода ңатекэда ңока ңэңгу. 564 Ма: 565 - Ет пулна ңэ есяв ңэним, тад тикавахад ет хантер мэйраңгун. 566 - Ет намднинав. 567 Ет Тёняко яʼ сидʼ янʼ пяда. 568 Мяканда тэвы. 569 Сидя хасрёнда ңумʼ тамна вады няби ңунда вадёва ёльтңгана. 570 О да! 571 - Тюкуд тянё. 572 Тамна тайкуй ныдасˮ. 573 Ңанор ңулиˮ панңая. 574 Ханяд таняд нярьяна ңумʼ лэбтая. 575 Ңанор ңулиˮ панңая. 576 Ңаномда ңулиˮ лямболабтада. 577 Тадхав тад хадрю епдида пяйда. 578 Мертяда хэсянд яхандиʼ някуд лэбабтэдада. 579 Тёняко ңанонда торанʼ ңамдыˮ. 580 Маңгбада-Луса сюдбя есарта тёрсавэй нэкалнидав! 581 Вэсэй сюдбяˮ. 582 Сисёриˮ харабтыˮ. 583 Явʼ хаврарка миңаниʼ. 584 О да! 585 Пулʼ маланʼ тэвхава мэбат мантоду яхана мэна ненэтя пулантуʼ нид ниту ёңг сэхэвна сырңаˮ. 586 Тадхав ма: 587 - Хамаңгунинав. 588 Ниткамд нямаңгунинав. 589 Тюку пуланд малмʼ, хад сабляңгсян еңгамʼ сертаңгув, пулар таси хавналтыˮ. 590 Тикана ниткамд ңэдараир. 591 Пэдарэ паныт санерка пыхыдамд тюуʼ нэкалъир. 592 Тёнякор идʼ ңылʼ санэйˮ. 593 Тёнякор ңани салмʼ сякалңз ңани мали, ңани салмʼ сякалңа, ңани мали. 594 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода юдмян еңгамʼ мэ, екар ңапа, екар сирёрка ңэдарада, ниткамʼ ңэдара, пулъя таси лябтара, Маңгбада-Луте ңэва хасуйда юңгу, пулʼ ңэʼ насоркад пыхыдамда тюуʼ нэкалңада ңуданата. 595 Тёняко пулʼ маланʼ тэсрада. 596 Тайкуй ңановамд мертя ханада. 597 Ңано мюй ненэтяңгав ңэвду ендʼ серˮ хаяˮ, хуна таня ханимˮ. 598 - Тикад нён ханьˮ. 599 Тарта тынанда маланʼ нэкалңада. 600 Тёняко сянпой нявота нэкалңада. 601 Техэ пулʼ ниня мэна ненэтяˮ. 602 Тёнямʼ манэть подʼ нявдарев хортелабтадо. 603 Параңодаʼ сентя нё пинъяда. 604 - Теда амгэ толса сермʼ сертан? 605 Небой по мадамсянню пуланд ңэ мэйран, параңодаʼ ңатекы явʼ хамбюмяңэ хая, сяңок ненэтьмʼ хадарабтан? 606 Тавай! 607 Параңода хаван харбелыˮ, хэбидя яляна мэта паныд таˮ. 608 Параңода ңудида ледре, ерь хэбидя яляна мэта паныда ңадимтемба, явыканата параңода сяд сэвриˮ лябоˮ. 609 Тёняко павэнда ниʼ мойда, пулʼ няʼ ханив. 610 Няханда тэврада. 611 Маңгбада-Луте сернидав. 612 Ңамсанта пыхыдахав ңамгэда вэва ңэңгу. 613 - Тадхав нинав ембасˮ. 614 Тадхав паныд нёд ханспюˮ. 615 Ет хуʼ едʼ сырсанэ, таʼ едʼ сырˮ. 616 О да! 617 Ялъяхаʼ. 618 Параңода Тёняконда пумна миңа. 619 Параңода мятˮ, мятˮ тюңахаʼ. 620 О да! 621 Параңода ңолава толянду ниʼ хуркари ңавар ңабта. 622 Луса сакон ңэдакые едэй мэванда неда хасаванта хэвхана ңамты. 623 Маңгбада-Луте ңани ханяд табороко хамаңгу имбытата н иʼңани посада, ханяд табороко хамаңгу имбытата ниʼ-ңани посада. 624 - Хэ! 625 - Параңода маси. 626 - Тикананда ийми сяхарт тартя нанымʼ нивы мэмы ненэңяндарев ңа! 627 - Ңа, вуни ңа, тартя панымʼ ни ңа, - Тёнякор ма. 628 - Тюку паныд пыда нанянда нита ңылы мансрана паны. 629 Параңода мунтялма. 630 Ңорнив. 631 Маңгбада-Луте ңормаримʼ мэснив. 632 Ябенакыˮ. 633 Ңортакыˮ. 634 Не няʼ ңопой койканʼ хонэйхаʼ. 635 Тёнякор коранда ниʼ лисерйˮ. 636 Пиʼ ерьңэ хэняраха. 637 Хо! 638 Хо! 639 Тёняʼ пыямʼ ңодабта. 640 Ңабт ңадимя. 641 Янамповна янʼ хамы коранда нид. 642 Параңодаʼ-Не-Нюмʼ тинорңа. 643 Ңабт яңгоя. 644 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода някуʼ хая, тюку ңабте. 645 Няханда манив: 646 - Пимад мэйран. 647 Идʼ няна хая. 648 Тикыда таб тасоть выстейда. 649 Нумда ңули сава. 650 Наңадя яляʼ ямбанʼ харадʼ помна ядэрта яңгоя. 651 Паныда сера. 652 Нувʼ пэвсюмңгава мякандиʼ хаяхаʼ. 653 Тикы пида хая. 654 Хуняңы хубтахана параңода манив: 655 - Ңатекыей! 656 Ненэ пон хонюванню. 657 Юркнидамˮ. 658 Ңортакыˮ. 659 Тёняко манив: 660 - Маниʼ яханиʼ хантаниʼ. 661 Ңанодаваˮ хамадаңгуни, ңановаˮ ханисяв. 662 - Маняˮ сяха товандава ңэбнаваˮ? 663 Тёняко манив: 664 - Сив яля ёльтңгана тоидаˮ. 665 Сабе лэтёмя вуниңа, ңавар серта таранив. 666 Сюдбя няхарˮ хардата ңаномʼ хамедавы, ңанона мансрана юрмян луса ңэдакы. 667 Ңэңгодним. 668 Тёняко торамʼ няма. 669 Явмʼ хавра пядуʼ. 670 Сив яля сяйнаˮ. 671 Сив яляʼ ңэсоңгана явʼ тяханя хэванʼ тебаˮ. 672 Явʼ хэванʼ тебмахаданту няхарˮ юдмян луте хэвувнанту паддена юниду ңэдакые, юнаˮ ненсарңаˮ. 673 Хэ! 674 Машин пэртахаˮ хая. 675 Ма: 676 - Тайкубта нултараˮ. 677 Юни мэта някуʼ нултахартяв. 678 О да! 679 Нултаду. 680 Ңоляко ңанона таняку хая. 681 - Тюку амкэ Параңода юнаʼ? 682 - Сидя пебяс параңодаʼ юнаˮ, Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ. 683 - Сян таремʼ нёдаˮ ман. 684 Сив яля ёльтңгана Параңодаʼ ңано тута, ямʼ хонраванть нянду нултаңгунидумʼ, мандним: 685 "Тюку амгэ Параңода юна?ˮ" 686 Тикана манъидаˮ: 687 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ юнаˮ". 688 Ңани сив яля миңа. 689 Сив яля ңэсоңгана ңани няхарˮ юдмян лутея. 690 Тадхав ма: 691 - Ңатекыˮ някуʼ нулбтэибтахартяваˮ. 692 - Тюку амкэ параңодаʼ хорова? 693 Маˮ: 694 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ хороваˮ. 695 - Сян таремʼ нёидаˮ ман. 696 Сив ңэсоңгана Параңода тута, хонаркобта манъида: 697 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ хороваˮ". 698 - Мансакэваˮ. 699 Ңани сив яля миңа Ңани няхарˮ юдмян лутея. 700 - Ңатекыˮ някуʼ нултахартяваˮ. 701 Нултадуʼ. 702 Тёняко янʼ хамы. 703 Пастухˮ. 704 Ялриндуʼ порась лэтамбиˮ. 705 - Тюку амгэ параңодаʼ порась? 706 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ порасьˮ. 707 - Сян таремʼ нёдаˮ ман. 708 Хонрабнанда маньидаˮ: 709 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ порась". 710 Манимˮ: 711 - Мансакэваˮ. 712 Ңани сив яля сяйңаˮ. 713 Ңобтикы няхарˮ юдмян лутея. 714 Янʼ хамыˮ. 715 Ялриндуʼ ас лэтамбадаˮ. 716 - Тюку амгэ Параңода асˮ? 717 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ параңодахаʼ асˮ. 718 - Сив яля ёльтьңгана параңода ңано тутңо, маньидаˮ ТёнямʼХабейта-Параңода асˮ. 719 О да! 720 Ңани сив яля миңа. 721 Нерандоʼ няд нумда седяңомадарев ялмэлыˮ. 722 Хардада ңод сэванʼ ңадимяˮ. 723 Хардавахава ңарханда маланда ёльтянд пя хардада яңгодарха ңарханда ненэйˮ харадˮ, ненэй марь ңэвы. 724 Сидя-Параңода харад марь, нёндаси ңобʼ няʼ ңэсь ңахаʼ. 725 Пулʼ маланʼ нултадуʼ. 726 Тёняко маси: 727 - Ңанонандаˮ мэхэрңадаˮ. 728 Тадхав ңатекы хонрахартядмʼ, таʼ тосамадуʼ вуни ңаˮ. 729 Марядʼ мюʼ тю. 730 Тальняңэюмʼ параңода мятʼ мятʼ тю. 731 Хуюли Параңода ңэдакые-етя сылита вуни таняˮ. 732 Ма: 733 - Паныд екан! 734 Пибид, пимад малʼ етеран, вэвако недватна мансрананд паны танябˮ тикы сер, нер ңаниˮ. 735 Нё пунтиʼ хаи, явʼ хавра няби еңгананти сюрамбихиʼ. 736 Тёняңы мятʼ хая. 737 Ңобтикы вада. 738 Ма: 739 - Паныдиʼ екэйдиʼ. 740 Вэвако мансаранати паны сероңадиʼ. 741 Тамна паромбихиʼ, няби еңганати сюрмбихиʼ. 742 Тёняко СюдбякоПараңодахаʼ харадмʼ ңопой яляна сюртерңада, ңатекэхэта манив: 743 - Маньидаˮ: 744 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ ңатекэваˮ". 745 Мансранит сеней Параңодаютоʼ паныˮ тотрев паныдуʼ ненэңэ харнаˮ. 746 Мятʼ тюним. 747 Сидя юрˮ луса ңанона мэвокуи сэври мэла. 748 Тёняко няби Параңода м ямʼ мэла, няхаюда няби мядмʼ мэлңахаʼ. 749 Лаханакор пуняʼ ханив. 750 Нерде хувы няхарˮ юдмян лутехэнт. 751 О да! 752 Параңодаʼ ңано ти тодов! 753 Няхарˮ юдмян лутемʼ манэкава янʼ хамыдˮ. 754 Ңани яʼ Параңода ңэвъей. 755 - Калей! 756 Юна ңока ңэвы! 757 Амкэ Параңода юна ңэбтум? 758 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ юнаˮ. 759 Ңани миңаˮ, ңани няхарˮ юдмян лутемʼ хоˮ, ңани янʼ хамыдˮ, маˮ: 760 - Тюку амкэ параңода хороваˮ ңэбтумʼ? 761 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ хороваˮ. 762 Ег ңани хаёв. 763 Порасьˮ лэтамбади нимня ңадимяˮ. 764 Ңобтикы. 765 Параңода манив: 766 - Ненэсяринда ңод иленя ңэвы. 767 Падаркана хантер тартя Параңода ни падуˮ. 768 Ас лэтамбади нимня ңадимяˮ. 769 Ңобтикы вада. 770 Харанду яңго сеней хэвы нитуʼ пулʼ маланʼ нултаду. 771 Параңода ңамгэ ядэрмана, Тёняко идʼ вархана мале хэвы. 772 Тёнякомʼ нёдалңа. 773 Марядʼ мюʼ пакалъядˮ. 774 Ма: 775 - Мядандаˮ мэмдараˮ, мял тямʼ. 776 Параңода мяˮ ти. 777 Тайкуйя мань мями. 778 Параңода мятʼ тюнимˮ. 779 Тедаехэв ембмы нивңа, етя сырита юңгу, Параңодар ңэвамда тасику мэда, Харанда яңго сян яля мядомяртакыˮ, ядэртакыˮ. 780 Сидя ңанонанду нид хая. 781 Тёняко есавалмʼ ңэдата, ма: 782 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңода мань мякани тохорңая, нехэвада хаёя. 783 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода то. 784 Ма: 785 - Ңамдадˮ. 786 Хурка хамедар хытер илевамд. 787 - Хамаданивав. 788 - Мань теда хибяңэ сими пэрңан? 789 - Хибя ңэваехэваданд ехэранидам. 790 - Мань Нумʼ вэсакодмʼ. 791 Хэляңгатэй нявхана илевант мальңгана няби хэвда хаблавы хоркы ңамлюмэй ңорпат, ңаврахав ңэним, яңговада ялянанта сидя-няхарˮ яля таремʼ илесетунинав, невхана ңарка ненэтяˮ мамонту ңэнанню: 792 "Нумʼ манэңада". 793 Таʼ мальнгана сит маниедамть, тикы еʼэмня яхаʼ нявхы ңабтета хардахант тюдамть, невхана мананню: 794 "Нумʼ волтада", сидя параңода илʼ нямбадар, неры няхаюд Нумʼ волтаңаюда; сямян ңамгэ яʼ параңода ңэдакы-нянтиʼ илмʼ мартадиʼ, мэтадиʼ, тикаюд ядңахантиʼ нерняʼ сулмңгухуʼ, хаңгухуʼ, тадхав тюку иламд мань илндани тавэмы, ейдар ңадимтава, мане мякани хантадмʼ.