1 1. ЯВʼ-МАЛʼ ИЛЕМЯ 2 Вэсакохоʼ Пухутяхаʼ илевэхэʼ, ңопой ёхоркана ңамтыхыʼ. 3 Лаха накоʼ тяхад ңамтыхыʼ, ядэромадиʼ юңгу, ңоромадиʼ юңгу. 4 Сяны ңэбта ңод Вэсако Пухутяханда ёңгадэйˮ. 5 - Пухутя, хатэр ңэда ненэтяниʼ, хытер ненэтяˮ ңорманту ңэсетьюню. 6 Нядни ңатекэркан нинав ңаˮ, тайку ңаврадар серта мэмы. 7 Пухутя Вэсакохонта сэвда вэяˮ, манив: 8 - Нядни нюдян нинав ңа, сяха няданд нюдядмʼ ңэсадмʼ. 9 Нерде ңобт тэвманиʼ мальңгана нинд инямʼ мань сярыбивсянню. 10 Вэсакояр манив: 11 - Саванд сисьи мань сярыбасьтынню, нядант ңамгэд нюдядмʼ ңэңгудмʼ. 12 Тикавахад тас пасрумба пяйхаʼ, нябир мантеты: мань нюдядмʼ, нябиюмʼ мантеты: мань ню дядмʼ. 13 Ңамгэ пиркана пёлъяхаʼ. 14 Пёлъя-хэй! 15 - Пухутя, теда тюку яхана мэваʼ серˮ ниниʼ хань. 16 Пыдар сябунд пыя едʼ яладˮ, мань пой ңутони ябсо едʼ ялкав. 17 Вэсако пинʼ санэйˮ, пой ңутота ябсо едʼ ялйˮ, пой ңутота лехэд тыбкакотямта няма. 18 Пухутя пинʼ тарпъе, манив: 19 - Вэсако хаянню, маньңод нидмʼ хантˮ. 20 Сябунда пыянʼ ңод тэвы: 21 - Ңудани терңэ нямбадами юңгу, Вэсако тыбкамта нямрахасянню, маньңо тэ туёсокоми танясянню, тиками нямхадма. 22 Тэ туёсакомта нямңо, ялйˮ. 23 Вэсако няна Лаханако хая. 24 Тадхав сив яля яда, ма: 25 - Мялха хадэями ңадимя. 26 Тари илевани серʼ ядэрпанани мялха хадэяни нямнанта нидмʼ хантету. 27 Нямнанта хэбни сава ңэдараха. 28 Хадэяханда паханд тэвыˮ. 29 Тикы хадэя малрихинанда мода саңгнаˮ. 30 - Яʼ илңэ сертана ңэхэвабнанта тюку хадэяр яʼ илаңгаваңэ хэва серʼ ңэнив. 31 Хадэянда пахамʼ сидя хэвхад ңанодарев сябарңада нунанта. 32 Ха дэя янʼ лыбсабтэйˮ. 33 Маланда нянымʼ ңани ңано хуңгадарев сябарңада. 34 Мал пя хой ңаноңэ хыңгада, ма: 35 - Сибе ңэхэва сибе ңэдараханню. 36 Неры сяброманта хэвнякуʼ нэкалманть пяда. 37 - Нер ненэ сибёсянню, ңани ңаноми саңгово? 38 Пуняʼ сылыˮ: 39 - Ңанони хуңгняңы вархад ңоб ңудая нямвэда. 40 Ңудамда нёда хадэя пахаңгад пыхыдада такдая тарпота. 41 Тарем вэрдамбдаханта пыхыдада тарпыˮ. 42 - Тирнии-Вэсакоховаңэ тарси вэнтерˮ хаян? 43 Хэвняна пя ненэ ңоканню, макодани сарва ненадумдама пякотями ңамгэ мадар? 44 Хадрю сит пяңгоданакэдмʼ. 45 Тирнии-Вэсакор масьню: 46 - Янʼ-Техэ-Вэсако, сими пиртабтав? 47 Ңанондиʼ вармʼ нобˮ няʼнёда ңобт тэвъяхаʼ, хадана тебңахаʼ. 48 Та малхана Тирний-Вэсакор выяңгалы, Яндехэ-Вэсакор сахама. 49 Тирний-Вэсакомʼ ңыланда мэда. 50 - Яндехэ-Вэсако, ненэсяңо сими пян? 51 - Сит пянидамʼ. 52 - Яндехэ-Вэсако, мань ңамсани ңамъита амгэда таня. 53 Сими хантер мэңгун. 54 - Сит нидам ңамдˮ. 55 - Мань амгэ наванадмʼ. 56 Нюми ңэдабтаңгудмʼ. 57 Нюми ңэдабтаң-гудм. 58 Тиками ңамъин. 59 - Яа! 60 Тирний-Вэсако, сими нельтембин! 61 Нюр амгэвна тута? 62 - Нюв амгэвна тута, харми хаеңгудмʼ, тиками хосая ңэдатаңгув, тикана нямаңгур. 63 - Ненэсян ңэдакэн? 64 Ет ненэся ңэдатаңговабат ңэява. 65 Тирний-Вэсако, мяканда ялйˮ. 66 Лаханакорэ пухутя няна хая. 67 Пухутярэ яднив, ңоб яхакотямʼ хо, сырэй нумгана яхакотя ибэй. 68 - Тюкоме хантер ңэда яхакотя, яханта яёлоку таминду ңади, хадрю сомбой иˮ. 69 Итми ңамңгдама, яракоми таняню. 70 Ңоб тэ туёс идмʼ тад сахалманда, ңокханта ңамада. 71 Идмʼ ңавомахаданта ма: 72 - Кале! 73 Теда амгэми хадкэй! 74 Ңобкарт едями юңгу таңок яля ядмахадани, сякни хаморта ңэбтоне нерде вэсакохони тэвмани тотрев хая, ңобкарт едями юңгу. 75 Тарси хыдями танянню, Вэсакони ит ханартядмʼ. 76 Туёсамда варханда пантада, мяканда салйˮ. 77 Лаханако Вэсакоя няна хая. 78 Вэсако мята няʼ яда. 79 Пухутя ңани ядава. 80 Вэсакояр, мята надимя. 81 - Кале! 82 Тикананта мями тода. 83 О да! 84 Тыбкакотямта пой ңутота мэ, мятʼ тю, Пухутя тумʼ пятавы. 85 Вэсакояр вавханта ңамтыˮ. 86 - Пухутяме ңани ненэ пухутясьню, ңамгэда хадкэй? 87 Тари маниеда. 88 - Вэсако, ненэ нярини сырңанню, ңамгэмʼ манэн? 89 - Ңаха! 90 Сит маниедмʼ. 91 Ненэ ңатекэңэ хэвэнанню, амгэр хад кэй? 92 Ңулиˮ нерде ңобт тэвмани толхаңэ хэвэнанню. 93 - Икван нисян харбилˮ? 94 - Икванʼ ханядмʼ харва. 95 Идмʼ ңавомами вуни таня. 96 Вэсако идмʼ наңадя туёс термʼ ңарханда ңамада. 97 - Тадхав Вэсако амгэр хадкэй? 98 Тарентяр ңулиˮ сумов! 99 - Едями ңули юңху. 100 - Вэсако, нерде няни тэвмаңд пирңэ хэвэн. 101 Пухутя манив: 102 - Маньтьван хонидам, пыдарэ амгэ хон? 103 Вэсако манив: 104 - Сяхари яʼ тер танявнда ңэхэвабта тарана ңамгэримʼ сертадмʼ, хойʼ ңаномʼ мидмʼ. 105 Пухутя едмʼ пире, едамда тедада. 106 Ңорагь ңамдъяхаʼ. 107 Вэсако харамда нэкалманть нив ңэдараˮ, манив: 108 - Харми хаевэдмʼ. 109 - Харамд ханяна хаер? 110 - Нер мадамсянню хойʼ ңаномʼ сертадамсь, хойʼ ңанони мюня хаевэв. 111 Пухутяда манив: 112 - Харханани ңорама. 113 Вэсако лясэйˮ, манив: 114 - Неʼ хархавана нёходмʼ ңорˮ. 115 Нюми харми хосая нив ңэдатаңгуˮ. 116 Ңатекэя ни ман ханя хантадмʼ, амгэмʼ хосаяңгудмʼ, юркманда минанда пинʼ хая. 117 Лаханако ңатекыʼ няна хая. 118 Ңатекы Нисянта тотрев сив яля яда. 119 Сив яля ңэсоңгана манив: 120 - Нисяни мивэда ңаноди ти ңэвынню. 121 Хой ңаноʼ намня ңадимя. 122 Хой ңаномʼ сидя хэвхад манэсарть пяда, сидя ңудана нернякуʼ нэкалпа пяда, ма: 123 - Ңанода хадрю саңгово?! 124 Ңанонда саңговотамʼ манэманть пуняюʼ сылыˮ. 125 - Ңанони вармʼ ңани амгэ нямада. 126 Яʼ ңылад ңуда ңадимта. 127 - Хэй! 128 Тирний-Вэсако ңопой вадамта мэмэданню. 129 Ңатекы ңудамʼ Нямада, ма: 130 - Ебта! 131 Нисяр сит ңаманть ваторңась. 132 Ңатекымʼ нямада. 133 Хадэяндиʼ пахамана ңобкана тасиʼ пакалъяхаʼ. 134 Тадхав сянанд хунанд мирнабнандиңод янʼ ялтядаңахаʼ, яля ңэвы, яʼ хоба ңэвы. 135 Иняняңы ңуданда харанʼ ңатекымʼ мода, тад сюрбванда сидяняңы ёни сюра хаюрңа. 136 Мань няңы хэвхэми сыра. 137 Ңопойю мантеты: 138 "Явʼ-Мал, ханяна хаян? 139 Тыкотяини хаван харваˮ тетьдахат". 140 Нябиняңы хэвхана таʼ. 141 Ненэтяˮ епхадана тыду паде ңэдараван харвыду, ңопоюˮ мантеты: 142 "Явʼ-Мал, ханяна хаян? 143 Тыкотяинаˮ ңэдараван харваваˮ". 144 Сив яля сюрмбихиʼ. 145 Сибимдей ялянандиʼ неранди няна сюдбяко тодабть. 146 Тикы тодабтяʼ ниня ңобˮ сюдбяко нярава еде лохомба садна. 147 Едеʼ хэванʼ таʼ матядтеда. 148 О да! 149 Тикы едеяда харта я нʼ ңамты, ңамтида харта тедаˮ. 150 Ңорать ңамдъяхаʼ, ма: 151 - Тюку сентелава хубта явна ядэрпани. 152 Ирир хонавть хамадэй, ма: 153 - Хэвхани хонад. 154 Ханяд ңэбтаңод тирʼ панмʼ саңгомтадмʼ ңэванда ниʼ нэхсалңада. 155 Ханямна хэвами нив хамедаˮ. 156 Хуняна юрквани ёльтңэ хэнакые нярава едеми ңани лохома. 157 Ңорңахама. 158 Вэняңы ңуданда харанʼ мода. 159 Теняңы ненэтяңгбида ханондананду тыˮ ңэва сохоңэ ңонавыдˮ, ңопой тёрду: 160 "Явʼ-Мал яляр хамымдˮ! 161 Явʼ-Мал яляр хамымдˮ!" 162 Сив яля ңэсоңгана хадэяндиʼ пахамана тюуи янʼ тарпъяхаʼ. 163 - Сит ңамднидмэ, илеван харван? 164 - Илевахаван ханядмʼ харва. 165 - Мертя-Параңода-Не-Нюмʼ недни мэван харвасетыдмʼ илни ямбанʼ. 166 Ет хань, тикамд нибат тэвра сит ңамдадмʼ. 167 - Ханя хантадмʼ? 168 - Ханя хэвамʼ теневавы ңэбни ңахакуй яляна манъңод нисяв пяңгу, теда мале няни сырать вэсакодамнё. 169 Тикы вадида хэта Яндехэ-Вэсако хадэянда пахамана тасиʼ сэя. 170 Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-Ню ирида ядэрңа, сэванда едʼ ядалйˮ. 171 Сив яля яда. 172 Сив яля ңэсоңгана ма: 173 - Амгэми хатер ңа? 174 Нисяни хармʼ хосая товани мальңгана сив яля ядвани мальңгана тюку тотрев нивсянню пэда, теда вынхалуда толхадмʼ. 175 Ныланаванда пой хайˮ пойʼ хунңэ хая. 176 - Тюков ханяхарт нидмʼ тэвэ, вынхалхадамню. 177 Ет таремʼ маяндорть минданда, тантерарка ңэвы, нерняңы неро мандолоко ядхана Няръяна-Тёняко ванвы, ңабтний хэвда тантераравыˮ. 178 - Ет вынхалнидам. 179 Тюкукотямʼ нямвы ңэбни вэякотя нивңа маси амгэңэ хантавакэдмʼ. 180 Ңэлад сыракомна Тёнякотямʼ тэвода пяда. 181 Тёнякоямʼ тэвада, ңыланда лябтрңада. 182 Ңаманть пянидав, тенякотяя вахалйˮ: 183 - Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-ню, инд яд? 184 - Ини яда, мэн харванидам. 185 - Сими ңаманть харвабтан? 186 - Ңаха. 187 - Сими ңамбнанд малеңгунав? 188 Хуняна ңани мэр нив яңгод. 189 Тедаʼ ханя миңан? 190 - Ханя миндадмʼ, Мертя-Параңода янʼ пэрңав. 191 - Мертя-Параңода ямʼ теневар? 192 - Теневабни нибни пэрнивав. 193 - Мертя-Параңода ямʼ нентел яңэ пэрңар? 194 - Ет пэрнивав. 195 - Мертя-Параңода яхана ңамгари нядмаку ниняңгодакы тара? 196 - Ег ңэё. 197 Ня таранив. 198 Сит ңавомахадани ңобтикы нидам харваңгуˮ. 199 Ңобтʼ яльяхаʼ. 200 Сив ядңахаʼ. 201 Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-Ню ңули ныхысялма. 202 Тёнякор неранда няна мялха тыдэямʼ манэңа. 203 Ңаво пиркана Тёнякор манив: 204 - Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-Ню, амгэмʼ манэңан? 205 - Ңамгэртмʼ нидмʼ манэсʼ. 206 - Нерняңы мялха тыдэя ти ңэданню, нир маниеˮ? 207 Мялха тыдэя пахаңгана Матˮ-Ңэта-Хабортая. 208 Теда няринда ядаңгунима, Хабортая вэнолаңгуним, Хабортая вэнолаңгуним, пыдарэ мялха тыдэя лямбортана мота понд танаин, мане ңамгари сян яля ңэбтаңод тырсоре тыдэя пахамана тэвраңгувава, пэдарэ нинда ңамдъин. 209 Хэвханда тэвхава Хабортая тад нэкалманда, яʼ пеляриˮ тирңаˮ. 210 Тадхав тад Тёнякоʼ Хаборте пумна пэдёрида хая. 211 Пыда лямборе тыдэ мэё моˮ понд тиканʼ танэйˮ. 212 Сянад хунат ңатенабнандаңод Хабортер ңадимя, Тёнякор ңэхэд пэрңада. 213 Пяʼ пахамана то. 214 Тирний-Вэсакоʼ-Ню тад санэйъе, Хабортаʼ ниʼ тари тамась, сидя ңумбая вадана нямада, сидя хэвхана я сюра хаюрна. 215 Хуʼ едʼ миндякэхэʼ. 216 Тёняда ңани Хабортанда маха ниня мэвы. 217 Сив яля нявотыхы? 218 Сив яляʼ ңэсоңгана Тёнякор нямда пунякуʼ сякыбтада: 219 - Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-Ню, нерня сырңан? 220 - Сьгрңадмʼ. 221 - Амгэмʼ манэңан? 222 - Амгэртмʼ нидмʼ манэсˮ. 223 - Техэ няръяна хэˮ манэяд? 224 - Манэян. 225 - Ңамгэңэ пэрңар? 226 - Ет амгэ ңэдакы. 227 Тирˮ ңэдакыˮ. 228 - Тикыд тирˮ ни ңаˮ. 229 Тикыд Хэңо-Ңаныˮ харад. 230 Няр сидни мале манэңа. 231 Маниʼ няниʼ минда. 232 Вэнекода Пэдарэй. 233 Няр манда: "Вэнекотяюни пёдаяхаʼ". 234 Маниʼ пёдаңгуниʼ. 235 Таня пёдханиʼ. 236 Тикад манднив: "Юнаюни пёдңаяхаʼ". 237 Нянда хэвувна хынранидав. 238 Ма: 239 - Маньңод Вэнекотяв таня, пыдарңод Вэнекотяр таня, Вэнекохоюниʼ пёдаяхаʼ. 240 Ма: 241 - Пыдхавар Вэнекор ңарка ңэвы, ет пёдаяхама. 242 Ой! 243 Да! 244 Теняко Хабортанда махаʼ нид янʼ саяаним. 245 Ма. 246 Тад тебвандиʼ яханандиʼ. 247 Тёняко ңэта ниʼ хаморнив. 248 Тёняко тад санаванда, нябиюмʼ темтяхад тад нямванда, нябиюмʼ индкартада юңгу. 249 - Кале! 250 Вэнекотяр нюдяв ңэнив, Вэнекоми хада нирав. 251 Юнаюни пёдаяхама. 252 - Екар, ет пёдаяхама. 253 Сидя ёңгданда нидав нямбю, тикы Сюдбя-Юнар туролмансавэй санэйˮ. 254 Хаборта Юнамʼ сянпой матидеда, миёманда серʼ нявоты. 255 Н ябиюмʼ манив: 256 - Маньтьван Юнами хаңав, пыдхавари юнари хэнараханню. 257 - Хаё. 258 Манив: 259 - Теда мякани хантнивамˮ. 260 Тёнякор ма: 261 - Тирний-Вэсакоʼ-Ню, иңул таня? 262 - Таня. 263 - Теда хантер иле сава? 264 - Екар. 265 - Хантер ехэран. 266 Масьню: ини ңуˮ таня. 267 Няр манднив: "Вэнекомд тэмдахав". 268 Пыдар сими ханян сяйˮ. 269 Ңамгэ пиркана манднинав: "Екар". 270 Теда сававна сыръин: сентяʼ мюня ңаябэй-Хороваʼ-Хоба таняңгу, вактямда манэтар. 271 Мяканду тэвыдˮ. 272 Тарем янамбовна сысумби, ядэрнив. 273 Харадʼ сеңтя сятаняңы хэвхана ңамгэв Ңаябэй-Хороваʼ-Хобаʼ вактя ңади, тамна няръя. 274 Тёнягко нямда табедада лапана. 275 Мятʼ тюнимˮ. 276 Сямян ңавар ңока ңэнив. 277 Идˮ амгэ ңамтыма. 278 Манив: 279 - Пыдхавар Вэнекотяр танянив, Вэнекотяеми хаданидав, Вэнекомд тэмдадава. 280 - Хэй! 281 Вэнекотяеми пармкотяеми нисяв ңа, мань харвабтанавнани тэмдаңгодакэр. 282 - Хантар амгэ ңэдакы? 283 - Хандани пелявада ңади. 284 - Ханяна ңа? 285 Нирав ханаңгу ңадьхавабта. 286 - Мань нер ядвани серʼ маниевась. 287 Пихиня ңа. 288 - Пихиня ңа. 289 Манэкамима. 290 Пинʼ сяйна. 291 Хороваʼ-Хобамʼ нямада. 292 Ма: 293 - Мань хандами тюкона ңа. 294 - Хынава? 295 - Тямʼ ңэда. 296 - Хантер мэңгур ңаябэй-Хороваʼ-Хобамʼ, варета ядананню. 297 Нюху-лембаңгур? 298 - Ет хытери минреңгувама. 299 - Ет ханаңгу нирав, амгэринд ей ңэнив. 300 (Няда нер манисяв: "Харадʼ варʼ ёльтянд ханяр нюхулембюˮ, харадʼ варанʼ тэвмахадант сыранʼ лэхэбтаңгунирав, вактида ңобʼ няʼ ңэт нимня нэхэдаңгуд, ныхы янʼ миңанэ, мандан: «Тикы янʼ сими хана».") - Ет ханадэ. 301 Нюхуленидав. 302 Харадʼ вархана ңаябэй-Хороваʼ-Хобамʼ лехэбтада, вакода ңэта ниʼ мэсь манив: 303 - Мертя-Параңода янʼ сими хана, ңаябэй-Хороваʼ-Хоба. 304 Тикавахад ңыланда няд ңаябэй-Хороваʼ-Хоба тюутей мыним. 305 Сид яʼ ёрувна тари мярюнив. 306 - Еэй! 307 Мантьван ханидам, Тёняко пармелавэкотями ңэнисяв, някотями хаёнив. 308 - Юңго. 309 Мань тюкона мэдмʼ. 310 Тёнякотя тэванда ниня тёрья ңамды ңаябэй хороваʼ хобаʼ ниня. 311 Сив яля сяйнаңахаʼ. 312 Сив яля ңэсоңгана Тёняко нямда маханякуʼ сякыбтада. 313 Ма: 314 - Нерня сырңан? 315 - Сырңадмʼ. 316 - Нерняңы ялморе тире маниейдˮ? 317 - Маниеян. 318 - Тикыд тирˮ ни ңаˮ. 319 Тикыд Мертя-Параңодаʼ харадˮ. 320 Тадхав Ңаябэй-Хороваʼ-Хоба нермя сэртʼ хамнана, тарем мань, - Тёня кор ма. 321 Ңаябэй-Хороваʼ-Хоба нермяʼ сиʼ хэванʼ та лабелэйˮ, хартиндиʼ ниня тамна хынбихиʼ. 322 - Тирний-Вэсакоʼ-Ню, тяхакуй нермяʼ сиʼ хэвхы сива ти ңэда, сивана Хорованд-Хоба пирувна ңобкарт ваканда нись тамдла сырар сирад, салабаʼ ниʼ хобар лехэбтад. 323 Хорованд-Хоба ниʼ ңамдадˮ, тикавахад харт Тирний-Вэсакоʼ-Хасава-Нюн ңэнинав, харт теневанава. 324 Тёняко хуна хэнякы. 325 Хубтахана нерденя ялэмдата ңэва ңадимя, нерденя Нертя-Луса сидя едмʼ мине ти тона. 326 Павэйʼ ниня едхаюда нида содабалаˮ. 327 Нермянда сэртʼ хамы. 328 Сехэрэнда ниня Хоркытя ңамды? 329 Хантер ңэда Сармик? 330 Едхаюда яʼ някуʼ мэңаюда. 331 - Нямвы ңэбнани Сомбой-Амгаринню, недэтанани тарана амгэри ни ңа? 332 Едхаюда тайку мэхэя нямыбида, нялгграсетыда. 333 - Недэтами сянакобни нядни сатеты, недэтами хорпата сава ңэвы. 334 Ядманда мюмня ңэта хадри хая. 335 - Евэй? 336 Ңоб мэкад амгаримʼ ходэмʼ. 337 - Амгэмʼ? 338 - Хоркы ңэбтав, ңули Сомбой-Амгари, тарта хури сомбой. 339 - Амгэна тара тартя Сармик? 340 - Пыдхавар нядни сянакобниʼ сайбтасьтынню, нядни таʼ пирувна ханна. 341 - Луса нёйдамд юркˮ. 342 - Лусаˮ хуныˮ. 343 Няби ембъей! 344 Ңобкана ялъяхаʼ. 345 Маниеда, ма: 346 - Сидя ядна то. 347 - Тайкуй мэна, - [Нертя-Луса ма. - Е. Пушкарева]. 348 - Ңэвынню, тарси мэкад ңэвынню. 349 Тяңгадасавэй ңадимте, нин тяхаʼ паны такалть Недэтая тэвода пяда, пили тандидесьтыда, ңэдарасьтыда. 350 Ңари пинякуʼ. 351 Таремʼ нёракутанда Хоркытяр Ңаябэй-Хороваʼ-Хобаʼ няʼ хая, Не дэтая танякуʼ ту, пыда ңаябэй-Хороваʼ-Хобаʼ тяхаʼ ңамдыˮ, Недэтая Ңаябэй-Хороваʼ-Хобаʼ ниʼ тари тамась. 352 Тикавахад Ңаябэй-Хороваʼ-Хоба тюутей пенэй. 353 Сеней Тёнякомда ханяд хоса тиканʼ Ңаябэй-Хороваʼ-Хоба та лабсара. 354 Ңэтуʼ ни хамыдˮ. 355 Тёняко маси: 356 - Ңаябэй-Хороваʼ-Хоба тюковахад сян ни ханд, тюкод яда пяриʼ. 357 Мане ями ңэнив, тюкона хаидмʼ. 358 Сив яля ядңахаʼ. 359 Нисянда мивы хой ңановна ңадимя. 360 Яндехэ-Вэсако хадэяханда пахамана теда тарпота. 361 - Неми тар? 362 - Нер ңэдакы, ңобкав немʼ тадмʼ. 363 Немʼ няби мартяңгад нямада, пибтинда тяхаʼ сакадтада Ма: 364 - Неми таррава, теда сит ңамдадмʼ. 365 Хадэя пахамана ңани сэйяңа. 366 Сенейндиʼ тотрев сидя хэвхана ненэтя Явʼ-Малмʼ тёрпиˮ. 367 Ңани сив яля миңава. 368 Ңани тикы сеңглавандиʼ тэвъяхаʼ, ңани пуняʼ пенъяхаʼ, ңани хадэяндиʼ паха мана ңадимяхаʼ. 369 Нюмдя янʼ хаврада ма: 370 - Теда ядэрсанима, теда ядэрсанима, амгэмʼ манэсан? 371 Ма: 372 - Маханяңы ненэтяˮ сыра хадхана тыду ңэдараван харваˮ, сятаняңэ епдяхана тыду ңэдараван харваˮ. 373 Ңопой тёрду: "Явʼ-Мал, ялядава таˮ!" Явʼ-Малду хибидя ңэдакы. 374 Ңанир тёрейˮ: "Явʼ-Мал!" 375 Вэсако манив: 376 - Явʼ-Мал - пыдар. 377 Нит ялят хаврама. 378 Нид хынумтялманню. 379 Сепанда мюлшя Вэсако хулсотолы, ма: 380 - Тюкокотя хана. 381 Теда ханяˮ, нисянд мямна хань, нисянд мяд сятаняңы хэвняюʼ еңа мал ханта, тикы еңа мал сидя яхаңэ ханта, тяняна ңобтʼ ңадараңгухуʼ, тарка салядиʼ пэдара ңэңгу, тюку лабтэйкомд ңэванд ңылʼ мэирэ, тиканʼ хонаин. 382 Ялъним. 383 Нисянда мятʼ тэвы. 384 Нисянда пой ңутосˮ ябсод сидя ңоталмамда ңобтʼ ладңахаюда. 385 Ңэванда нид ңобˮ лаханана вахалйˮ: 386 - Пухутя, хыняна хаян? 387 Мань сив нуʼ тяхана хаядмʼ. 388 Пухутя ңылняд вахалмонда: 389 - Вэсако, мань сив сэрерʼ тяхана хаядмʼ. 390 Тюку хытер ңэда Нюми ңэса? 391 Ню тарода юңгунню. 392 Хытер сидниʼ вэнолта, Нюдяю Нюктями саваркаюмʼ Нюктями - Тёняко нисяв ңа. 393 - Пухутя, ңобтʼ тэвва серʼ нини хань, ңавхы иле мэмы мяʼ мюʼ ңобтʼ тэвва яляна тэворкани. 394 Пыдар Яняңы-Ненэтяи-Сертабадаңэ-Тара, мане нувʼ няна мэңгудмʼ. 395 Нисянда тыбкакотямда няма, ңуˮ пой тола мосавэй харвхана ядомдада. 396 Тикамда ядоледа. 397 Яндехэ-Иринда вадемы еңамʼ нёдалңа, сидя яхаңэ хая, ңобтʼ ңадараңахаʼ, пэдаранʼ пакалйˮ, мал выңгонʼ тэвыˮ, лабтэйнда няв нэ, лабтэймда ңэванда ңылʼ мэ, хонэйˮ. 398 Немада хая. 399 Харадʼ мюня хонёвы, Мертя-Параңода-Не-Ню неданда тара, Явʼ-Малңэ хая.