1 11. sʲiʔiβ-pʲalʲsʲiʔ-nʲabako 1 11. СИˮИВ-ПЯЛЬСИˮ-НЯБАКО 1 11. Hét-Pjalszja-Nővére [pjalszja = olyan szövet- vagy bőrdarab, amelyet a női nadrágok elejére varrnak] 1 11. СЕСТРА-СЕМИ-ПЯЛЬСЯ 2 βada-sʲudbabʦ labta βaŋgʔ sʲerʔ xɨlβona mʲiŋa. 2 Вада-Сюдбабц лабта ваңгʼ серʼ хылвона миңа. 2 Vada-Szjudbabc [az ének] megy a síkságon, hol leereszkedve, hol felemelkedve. 2 Вада-Сюдбабц по равнине, в низинах опускаясь, то поднимаясь, идет. 3 tajna xunanda itʲa ŋabtʲenʲa jamʔ nʲarxaljʔ. 3 Тайна хунанда итя ңабтеня ямʼ нярхалйˮ. 3 Ott, a távolban útjába akadt a keserűvizű tenger. 3 Там, вдали, ему на пути горьководное море встало. 4 ŋarka-jaβʔ nʲaʔ salʲa jenjja. 4 ңарка-Явʼ няʼ саля енъя. 4 A nagy tengerbe egy földfok nyúlt ki. 4 В большое море мыс вытянулся. 5 salʲa paŋgxana tasʔ jurʔ mʲaʔ. 5 Саля паңгхана тасʼ юрˮ мяˮ. 5 A kezdetétől végig a part mentén száz sátor állt. 5 У его начала по берегу - целых сто чумов. 6 salʲaʔ malxana sʲertuʔ jamboxona sʲiʔiβ jurʔ mʲaʔ. 6 Саляʼ малхана сертуʼ ямбохона сиˮив юрˮ мяˮ. 6 A földfok végén, oldalt hétszáz sátor állt. 6 В конце мыса, в стороне, семьсот чумов. 7 tʲikɨ ŋedakɨʔ sʲiʔiβ-pʲalʲsʲar. 7 Тикы ңэдакыʼ Сиˮив-Пяльсяр. 7 Ezek bizonyára a Hét-Pjalszja [sátrai]. 7 Это, наверное, [чумы] Семи-Пялься. 8 xanʲeʔjatoʔ nʲinʲa xasaβadʲoβɨʔ. 8 Ханеʼятоʼ ниня хасавадёвыˮ. 8 Nagy szánjaikon ülve beszélgetnek. 8 На своих больших санях [сидя], они беседуют. 9 jesʲa pʲalʲsʲeduʔ xajeradʔ jedʔ salnartaʔ. 9 Еся пяльседуʼ хаерадʼ едʼ салнартаˮ. 9 Vas mellvértjeik ragyognak a napon. 9 Железные нагрудники их на солнце сверкают. 10 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲand jadoʔ ŋedakɨ ŋulʲiʔ mejojaʔ. 10 Сиʼив-Пяльсянд ядоʼ ңэдакы ңулиʼ мэёяˮ. 10 A Hét-Pjalszja földje nagyon erős. 10 У Семи-Пялься их земля очень сильная. 11 sʲiʔiβ xunʔmana, jalʲaʔ xunʔmana pʲisʲaʔ ŋuta jaŋgu. 11 Сиˮив хунˮмана, яляʼ хунˮмана писяʼ ңута яңгу. 11 Hét napnyi útra egérnyom sincs. 11 На расстоянии семидневной езды мышиного следа нет. 12 toβndaduʔ jaŋgu, xeβndaduʔ jaŋgu. 12 Товндадуʼ яңгу, хэвндадуʼ яңгу. 12 Senki nem jön hozzájuk, senki nem megy el. 12 Никто к ним не приходит, никто не уходит. 13 sʲaʔnɨʔ ŋebtuʔ pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pʲinʔ tarpβɨʔ. 13 Сяʼныʼ ңэбтуʼ Пяльсиʼ-Нябако пинʼ тарпвыʼ. 13 Egyszer Hét-Pjalszja-Nővére kiment az utcára. 13 Однажды Старшая-Сестра-Пялься на улицу вышла. 14 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲanda xeβanʔ xaja. 14 Сиˮив-Пяльсянда хэванʼ хая. 14 Odament az ő Hét-Pjalszjájához [bátyjaihoz]. 14 К [Братьям] своим Семи-Пялься подошла. 15 pɨda tarʲemʔ ma: 15 Пыда таремʼ ма: 15 Azt mondta: 15 Она так сказала: 16 - sʲiʔiβ-pʲalʲsʲaβ! 16 - Сиʼив-Пяльсяв! 16 - Én-Hét-Pjalszjám! 16 - Семеро-Мои-Пялься! 17 pɨdmboxoβaraʔ idʲaʔ nʲisʲ ŋaʔ, xasaβadɨdaʔ. 17 Пыдмбоховараʼ идяʼ нись ңаˮ, хасавадыдаˮ. 17 Nem gondolkodtok, folyton pihentek. 17 Вы совсем не думаете, все отдыхаете! 18 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa pɨduʔ tarʲemʔ maʔ: 18 Сиˮив-Пялься пыдуʼ таремʼ маˮ: 18 Hét-Pjalszják azt mondták: 18 Семеро-Пялься сказали: 19 - ŋamgeβaʔ xadkedaʔ? 19 - ңамгэваˮ хадкэдаʼ? 19 - Mi történt nálunk? 19 - Что у нас случилось? 20 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 20 Пяльсиʼ-Нябако пыда таремʼ ма: 20 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 20 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 21 - judʔ poʔ tʲaxana nʲisʲaβaʔ xajasʲ, xaŋglaβʲiʔ janʔ. 21 - Юдʼ поʼ тяхана Нисяваˮ хаясь, Хаңглавиʼ янʼ. 21 - Tíz évvel ezelőtt Atyánk elment Hanglavi földjére. 21 - Десять лет назад Отец наш ушел в землю Ханглавы. 22 nʲisʲaβaʔ nʲisʲetuʔ puj ŋuʔumnanda. 22 Нисяваˮ нисетуʼ пуй ңуʼумнанда. 22 Atyánk nem tért vissza. 22 Наш Отец не вернулся. 23 tʲeβʔ jolʲʦŋgana xanglaβʲiʔ pʲamʔ sexembodakɨ, ŋeβanda lɨ. 23 Тевʼ ёльцьңгана Ханглавиʼ пямʼ сэхэмбодакы, ңэванда лы. 23 Most már bizonyos, a koponyája forgolódva csiszolja a fát Hanglavi földjén. 23 Теперь уже, наверное, в земле Ханглавы его череп, поворачиваясь, точит дерево. 24 nʲisʲanaʔ ŋeβaʔ lɨmʔ pʲurʦʲ nʲiβʔ taraʔ. 24 Нисянаʼ ңэваʼ лымʼ пюрць нивʼ тараˮ. 24 Meg kell keresni Atyánk koponyáját. 24 Надо поискать череп Отца. 25 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa pɨduʔ tarʲemʔ maʔ: 25 Сиˮив-Пялься пыдуʼ таремʼ маˮ: 25 Hét-Pjalszják azt mondták: 25 Семеро-Пялься так сказали: 26 - manʲaʔ jekaβaβnanaʔ tanʲa ŋoʔ xabʦu. 26 - Маняˮ екававнанаˮ таня ңоʼ хабцу. 26 - Felőlünk elveszhet. 26 - Для нас пускай пропадает. 27 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 27 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 27 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 27 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 28 - ŋamgendaʔ jeʔemnʲa sʲiʔiβ jaxanandaʔ junraʔ xanʔŋa. 28 - ңамгэндаʼ еˮэмня сиʼив яханандаʼ юнраʼ ханˮңа. 28 - Miről vagytok hát híresek hét földön? 28 - За что же вы славитесь в семи землях? 29 sʲiʔiβ jamʔ lʲadpʲi, junraʔ lʲadpʲi. 29 Сиʼив ямʼ лядпи, юнраʼ лядпи. 29 A hírnevetek hét földön mindenhová elér. 29 Слава ваша по семи землям везде ходит. 30 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 30 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 30 Hét-Pjalszja-Nővére még azt mondta: 30 Старшая-Сестра-Пялься еще сказала: 31 - tarʲemgaβadaʔ jan jaŋguβedaʔ! 31 - Таремгавадаˮ ян яңгувэдаˮ! 31 - Így semmire se vagytok jók! 31 - Так вы никуда не годитесь! 32 metada sʲoβdaʔ manʲ melβɨn. 32 Мэтада сёвдаʼ мань мэлвын. 32 Inkább nekem kellene hordanom a férfiruhátokat. 32 Вашу мужскую одежду лучше бы я носила. 33 tʲikaβaxana pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 33 Тикавахана Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 33 Azután Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 33 Потом Старшая-Сестра-Пялься сказала: 34 - nʲudʲa-pʲalʲsʲa, metʲid panɨd jekanʔ, manʲ sʲerŋgun. 34 - Нюдя-Пялься, мэтид паныд еканʼ, мань серңгун. 34 - Legifjabb-Pjalszja, vesd le a ruhádat, én veszem fel. 34 - Младший-Пялься, сними свою одежду, я [ее] надену. 35 manʲ panɨn pɨdar sʲerŋgun. 35 Мань панын пыдар серңгун. 35 Te felveszed az én ruhámat. 35 Мою одежду ты надень. 36 manʲ panɨn pɨdar sʲeranʔ. 36 Мань панын пыдар серанʼ. 36 Elmegyek megkeresni Atyánk koponyáját. 36 Я поеду искать череп нашего Отца. 37 nʲisʲanaʔ ŋeβaʔ lɨmʔ pʲurmanzʲ xeŋgumʔ. 37 Нисянаʼ ңэваʼ лымʼ пюрманзь хэңгумʼ. 37 Elmegyek [Hanglavi] földjére. 37 В землю [Ханглавы] я поеду. 38 nʲudʲa-pʲalʲsʲa panɨda jekejda. 38 Нюдя-Пялься паныда екэйда. 38 Legifjabb-Pjalszja levetette a ruháját. 38 Младший-Пялься одежду свою снял. 39 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoda sʲerɨda. xaʦʲa nʲudʲelʲerɨ panɨ. 39 Пяльсиʼ-Нябакода серыда. Хаця нюделеры паны. 39 Felvette a Nővére ruháját. 39 Одежду Старшей-Сестры надел. 40 nʲudʲa-pʲalʲsʲaʔ nʲabakonda panɨ ŋarkarkaʔ ŋeβɨʔ. 40 Нюдя-Пяльсяʼ Нябаконда паны ңаркаркаʼ ңэвыʼ. 40 Kicsit kicsiny volt [a ruha]. 40 Она чуть маловата оказалась. 41 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako sʲidʲamʔ xamadaβɨ, sʲidʲa jamb mʲudmʔ. 41 Пяльсиˮ-Нябако сидямʼ хамадавы, сидя ямб мюдмʼ. 41 Legifjabb-Pjalszja ruhája a nővérnek kicsit nagy. 41 Одежда Младшего-Пялься сестре чуть великовата. 42 nʲabʲi ŋedakɨ nʲe-papakonduʔ mʲud ŋedakɨ, nʲabʲi ŋedakɨ pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ xarta mʲudda. 42 Няби ңэдакы Не-Папакондуʼ мюд ңэдакы, няби ңэдакы Пяльсиʼ-Нябакоʼ харта мюдда. 42 Hét-Pjalszja-Nővére két hosszú karavánt készített elő. 42 Старшая-Сестра-Пялься приготовила два длинных аргиша. 43 ŋɨlnda meʔŋa tʲet serʔ xabt. 43 ңылнда мэˮңа тет сэрˮ хабт. 43 Az egyik a Húga karavánja volt, a másik Hét-Pjalszja-Nővérének a saját karavánja. 43 Один - Младшей-Сестры аргиш был, другой - собственный аргиш Старшей-Сестры-Пялься. 44 pʲalʲsʲiʔ-papako sʲidʲa jamb mʲudmʔ βada. 44 Пяльсиʼ-Папако сидя ямб мюдмʼ вада. 44 Felszerszámozott négy fehér [rénszarvas]bikát. 44 Запрягла она четырех белых [оленей]-быков. 45 tʲi mʲusʲelʲjjaxaʔ. 45 Ти мюсельяхаʼ. 45 Pjalszja-Húga [és ő] két hosszú karavánt vezetnek. 45 Младшая-Сестра-Пялься оба длинных аргиша ведет. 46 sʲanad tʲinad mʲusʲebʔnandʲiʔ ŋodʔ sʲaʔnɨ ŋebta nʲerndʲiʔ nʲana ja xojʔ nʲinʲa ŋobʔ ŋedalʲoda nulmɨʔ. 46 Сянад тинад мюсебʼнандиʼ ңодʼ сяˮны ңэбта нерндиʼ няна я хойʼ ниня ңобˮ ңэдалёда нулмыˮ. 46 Íme vándorolni kezdtek. 46 Вот и кочевать стали. 47 sʲidʲa meʔmɨ, sʲidʲa jalʲakomʔ. 47 Сидя мэˮмы, сидя ялякомʼ. 47 Hosszan, röviden vándoroltak-e, egyszer megállt előttük a dombon egy utazó. 47 Долго, коротко ли кочевали, однажды впереди них на холме ездок остановился. 48 xadrʲiʔ ŋesʲ ŋoʔ jalʲinzʲeʔe-teta ŋeŋgudanakɨ. 48 Хадриʼ ңэсь ңоʼ Ялинзеˮэ-Тэта ңэңгуданакы. 48 Két világos rénszarvason utazott. Bizonyára ő volt Jalinze-Rénszarvaspásztor. 48 На двух светлых оленях он ехал. Вероятно, это был Ялинзе-Оленщик. 49 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ irʲida jadarŋa, ixʲinʲanda ma: 49 Пяльсиˮ-Нябакоʼ ирида ядарңа, ихинянда ма: 49 Hét-Pjalszja-Nővére elgondolkodott és azt mondta: 49 Старшая-Сестра-Пялься подумала и так сказала: 50 "xujumʔ xeβuβnanda xantabaʔan? 50 "Хуюмʼ хэвувнанда хантабаʼан? 50 "Melyik oldalról menjek oda? 50 «С какой стороны поеду? 51 sʲatanʲij xeβuβnanda xebaʔn sʲiʔiβ jandʲer sʲiʔmʔ pʲisʲedaŋguʔ." 51 Сятаний хэвувнанда хэбаʼн сиˮив яндер сиˮмʼ писедаңгуˮ." 51 Ha bal oldalról megyek oda - hét föld lakói rajtam nevetnek majd." 51 Если с левой стороны поеду - жители семи земель меня засмеют». 52 maxanʲij xeβuβna ixʲirʲibtʲeda. 52 Маханий хэвувна ихирибтеда. 52 Jobb oldalról ment közel. 52 С правой стороны близко проехала. 53 ta nultada. 53 Та нултада. 53 Ott megállt. 53 Тут и остановилась. 54 jalʲinzʲeʔe-teta jolʲida tʲeklɨʔ. 54 Ялинзеˮэ-Тэта ёлида теклыˮ. 54 Jalinze-Rénszarvaspásztor szája sarkai mosolyognak. 54 У Ялинзе-Оленщика углы губ улыбаются. 55 pɨda tarʲemʔ ma: 55 Пыда таремʼ ма: 55 Azt mondta: 55 Он так сказал: 56 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tend pɨja βenʲaʔ ŋeβɨ. 56 - Пяльсиˮ-Нябако, тэнд пыя вэняʼ ңэвы. 56 - Hét-Pjalszja-Nővére, a rénszarvasod orra jobbra állt. 56 - Старшая-Сестра-Пялься, у оленя твоего нос направо был. 57 xaŋglaβʲiʔ janʔ, janʔ permer. 57 Хаңглавиʼ янʼ, янʼ пэрмэр. 57 Hanglavi földjére, földjére indulsz. 57 В Ханглавы землю, в землю направляешься. 58 tarʦʲa saβa sʲat, sʲat xadaŋgun. 58 Тарця сава сят, сят хадаңгун. 58 Ilyen szép arc, arc elpusztul. 58 Такое красивое лицо, лицо погибнет. 59 sʲidʲa jamb mʲud, mʲudod jotan. 59 Сидя ямб мюд, мюдод ётан. 59 Mindkét hosszú karavánt, a karavánokat elveszíted. 59 Оба длинных аргиша, аргиши потеряешь. 60 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 60 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 60 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 60 Старшая-Сестра-Семи-Пялься, она так сказала: 61 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xʲibʲar ŋebta? 61 - Пяльсиˮ-Нябако хибяр ңэбта? 61 - Ki az a Hét-Pjalszja-Nővére? 61 - Кто это - Старшая-Сестра-Пялься? 62 nʲadand namdaβ. 62 Няданд намдав. 62 Csak most hallottam tőled. 62 Только сейчас от тебя услышал. 63 sʲimʔ jolʲʦebʲin, sʲimʔ pʲisʲedan. 63 Симʼ ёльцебин, симʼ писедан. 63 Engem [asszonynak] vélsz, nevetsz rajtam. 63 Меня [женщиной] считаешь, надо мной смеешься. 64 sʲidʲa jamb lʲiodmʔ, mʲudmʔ nʲidmʔ jotʔ. 64 Сидя ямб лиодмʼ, мюдмʼ нидмʼ ётʼ. 64 A két hosszú karavánt, a karavánokat nem veszítem el. 64 Два длинных аргиша, аргиша не потеряю. 65 tamna sʲidʲa jamb mʲudmʔ, mʲudmʔ tatamʔ. 65 Тамна сидя ямб мюдмʼ, мюдмʼ татамʼ. 65 Még két ilyen karavánt vezetek majd vissza magammal. 65 Еще два таких же аргиша с собой приведу. 66 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako inʲamʔ pʲinabta, ŋanʲiʔ mʲusʲelʲjjaxaʔ. 66 Пяльсиˮ-Нябако инямʼ пинабта, ңаниʼ мюсельяхаʼ. 66 Hét-Pjalszja-Nővére megrántotta a gyeplőt, és [a húgával] vándoroltak tovább. 66 Старшая-Сестра-Пялься вожжи дернула, и они [с сестрой] стали кочевать. 67 jalʲinzʲeʔe-teta tanʲa nusʲ xai. 67 Ялинзеˮэ-Тэта таня нусь хаи. 67 Jalinze-Rénszarvaspásztor ottmaradt. 67 Ялинзе-Оленщик там и остался стоять. 68 sʲanad tʲinad mʲusʲeβɨ ŋebtʲiʔ nʲerndʲiʔ nʲana paŋgarka xojʔ nʲinʲa ŋobʔ ŋedalʲoda tanʲa nurʲiβɨ. 68 Сянад тинад мюсевы ңэбтиʼ нерндиʼ няна паңгарка хойʼ ниня ңобˮ ңэдалёда таня нуривы. 68 Valamennyit vándoroltak, megjelent előttük egy domb, fatuskóhoz hasonló, amelyen még egy utazó állt meg. 68 Сколько-то они кочевали, впереди них [появилась] сопка, похожая на пень, на которой остановился еще один ездок. 69 sʲidʲa meʔlʲiβɨ, sʲidʲa sʲiʔlʲerʲeʔemʔ. 69 Сидя мэˮливы, сидя сиˮлереˮэмʼ. 69 Két fehér alapon fekete foltos rénszarvason utazott. 69 [Он] на двух белых в черную крапинку оленях ехал. 70 xadrʲiʔ ŋesʲ ŋoʔ sʲiʔlʲerako-teta ŋeŋgudanakɨ. 70 Хадриʼ ңэсь ңоʼ Сиˮлерако-Тэта ңэңгуданакы. 70 Bizonyára ő volt Szilerako-Rénszarvaspásztor. 70 Вероятно, это был Силерако-Оленщик. 71 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ irʲida jadarŋa, pɨda tarʲemʔ ma: 71 Пяльсиʼ-Нябакоʼ ирида ядарңа, пыда таремʼ ма: 71 Hét-Pjalszja-Nővére elgondolkodott és azt mondta: 71 Старшая-Сестра-Пялься подумала и так сказала: 72 "xujumʔ xeβuβna nultaŋgobʔnan? 72 "Хуюмʼ хэвувна нултаңгобˮнан? 72 "Melyik oldalról álljak meg? 72 «С какой стороны мне остановиться? 73 sʲatanʲij xeβuβna nultaŋgobʔnan sʲiʔiβ jandʲer sʲiʔim pʲisʲedaŋgu. 73 Сятаний хэвувна нултаңгобˮнан сиˮив яндер сиˮим писедаңгу. 73 Ha bal oldalról állok meg - hét föld lakói rajtam nevetnek majd." 73 Если с левой стороны остановлюсь, жители семи земель меня засмеют. 74 maxanʲij xeβuβna nultaŋgodakemʔ." 74 Маханий хэвувна нултаңгодакэмʼ." 74 Megállok hát jobb oldalról." 74 Остановлюсь, наверное, с правой стороны». 75 sʲiʔlʲerako-teta jolʲida tʲeklɨʔ. 75 Сиˮлерако-Тэта ёлида теклыˮ. 75 Szilerako-Rénszarvaspásztor szája sarkai mosolyognak. 75 У Силерако-Оленщика углы губ улыбаются. 76 pɨda tarʲemʔ ma: 76 Пыда таремʼ ма: 76 Azt mondta: 76 Он так сказал: 77 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tend pɨja βenʲaʔ ŋeβɨ. 77 - Пяльсиˮ-Нябако, тэнд пыя вэняʼ ңэвы. 77 - Hét-Pjalszja-Nővére, a rénszarvasod orra jobbra állt. 77 - Старшая-Сестра-Пялься, у твоего оленя нос направо был. 78 xaŋglaβʲiʔ janʔ, janʔ permerʔ. 78 Хаңглавиʼ янʼ, янʼ пэрмэрˮ. 78 Hanglavi földjére, földjére indulsz. 78 В Ханглавы землю, в землю направляешься. 79 tarʦʲa saβa sʲat, sʲat xadaŋgun. 79 Тарця сава сят, сят хадаңгун. 79 Ilyen szép arc, arc elpusztul. 79 Такое красивое лицо, лицо погибнет. 80 sʲidʲa jamb mʲudmʔ, mʲudamda jotan. 80 Сидя ямб мюдмʼ, мюдамда ётан. 80 Mindkét hosszú karavánt, a karavánokat elveszíted. 80 Оба длинных аргиша, аргиши свои потеряешь. 81 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 81 Пяльсиʼ-Нябако пыда таремʼ ма: 81 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 81 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 82 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xʲibʲar ŋebta? 82 - Пяльсиʼ-Нябако хибяр ңэбта? 82 - Ki az a Hét-Pjalszja-Nővére? 82 - Кто это - Старшая-Сестра-Пялься? 83 tandai namdaβ, nʲadand namdaβ. 83 Тандаи намдав, няданд намдав. 83 Csak most hallottam tőled. 83 Только сейчас от тебя услышал. 84 sʲimʔ jolʲʦebʲin, nʲenʔ jelʲʦebʲinʔ? 84 Симʼ ёльцебин, ненʼ ельцебинʼ? 84 Engem asszonynak vélsz? 84 Меня считаешь, женщиной считаешь? 85 sʲimʔ pʲisʲedan. 85 Симʼ писедан. 85 Nevetsz rajtam. 85 Надо мной смеешься. 86 sʲidʲa jamd mʲudmʔ, mʲudmʔ nʲimʔ jotʔ. 86 Сидя ямд мюдмʼ, мюдмʼ нимʼ ётˮ. 86 A két hosszú karavánt, a karavánokat nem veszítem el. 86 Два длинных аргиша, аргиши не потеряю. 87 tamna tatamʔ sʲidʲa jamb mʲudmʔ. 87 Тамна татамʼ сидя ямб мюдмʼ. 87 Még két ilyen karavánt vezetek majd vissza magammal. 87 Еще два таких же аргиша с собой приведу. 88 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako inʲamʔ pʲinabta, ŋanʲiʔ mʲusʲelʲjjaxaʔ. 88 Пяльсиˮ-Нябако инямʼ пинабта, ңаниʼ мюсельяхаʼ. 88 Hét-Pjalszja-Nővére megrántotta a gyeplőt, és [a húgával] vándoroltak tovább. 88 Старшая-Сестра-Пялься вожжи дернула, они [с сестрой] стали кочевать. 89 sʲiʔlʲerako-teta tanʲa nusʲ xai. 89 Сиˮлерако-Тэта таня нусь хаи. 89 Szilerako-Rénszarvaspásztor ottmaradt. 89 Силерако-Оленщик там и остался стоять. 90 tʲikɨ jaxad sʲanad tʲinad mʲusʲebʔnandʲiʔ ŋodʔ, sʲaʔnɨ ŋebta nʲerndʲiʔ nʲana paŋgraxa xoj, xoj nʲarxaljʔ. 90 Тикы яхад сянад тинад мюсебˮнандиʼ ңодʼ, сяˮны ңэбта нерндиʼ няна паңграха хой, хой нярхалйˮ. 90 Attól a helytől hosszan, röviden vándoroltak-e; egyszer előttük állt egy hegygerinc, farönkhöz hasonló. 90 С того места долго, недолго ли кочевали они; однажды впереди них встал хребет, похожий на колоду. 91 tʲikɨ xojʔ nʲinʲa ŋobʔ ŋedalʲoda tanʲa nurʲiβɨ, sʲidʲamʔ meʔmɨ, sʲidʲa lad serʔ. 91 Тикы хойʼ ниня ңобˮ ңэдалёда таня нуривы, сидямʼ мэʼмы, сидя лад сэрʼ. 91 Azon a hegygerincen egy utazó állt meg, két fehérhomlokú rénszarvason utazott. 91 На том хребте один ездок остановился, на двух белолобых оленях он ехал. 92 xadrʲiʔ ŋesʲ ŋoʔ lad-serʔtega ŋeŋgudanakɨ. 92 Хадриʼ ңэсь ңоʼ Лад-СэрˮТэга ңэңгуданакы. 92 Amint látható, ő volt Lad-Szer-Rénszarvaspásztor. 92 Как видно, это был Лад-Сэр-Оленщик. 93 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako irʲida jadarŋa, pɨda tarʲemʔ ma: 93 Пяльсиˮ-Нябако ирида ядарңа, пыда таремʼ ма: 93 Hét-Pjalszja-Nővére elgondolkodott és azt mondta: 93 Старшая-Сестра-Пялься подумала и так сказала: 94 "xujumʔ xeβuβna nultaŋgobʔnan? 94 "Хуюмʼ хэвувна нултаңгобˮнан? 94 "Melyik oldalról kellene megállni? 94 «С какой стороны остановиться? 95 mʲaxanʲij xeβuβna xerʲidabʔnan lad-serʔ-teta sʲonzʲeda βeβasʲ. 95 Мяханий хэвувна хэридабˮнан Лад-Сэрˮ-Тэта сёнзеда вэвась. 95 Ha jobb oldalról állok meg, Lad-Szer-Rénszarvaspásztornak rossz a természete. 95 Если остановлюсь с правой стороны, у Лад-Сэр-Оленщика характер плохой. 96 sʲatanʲij xeβuβna nultaŋgodakɨβʔ." 96 Сятаний хэвувна нултаңгодакывˮ." 96 Bal oldalról állok hát meg." 96 Наверное, с левой стороны остановлюсь». 97 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako sʲatanʲij xeβuβna nultaʔ nʲidʲaβʔ. 97 Пяльсиˮ-Нябако сятаний хэвувна нултаʼ нидявʼ. 97 Így hát Hét-Pjalszja-Nővére bal oldalról állt meg. 97 Старшая-Сестра-Пялься вот и остановилась с левой стороны. 98 lad-serʔ-teta pujo tʲondʲerkad xarʦarʲobtʲoβɨ. 98 Лад-Сэрˮ-Тэта пуё тёндеркад харцарёбтёвы. 98 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor elterült a szánján. 98 Лад-Сэр-Оленщик на санях развалился. 99 jan tʲanʲomboβna nʲabʲi jonda βak tʲeklɨ tʲejʔ. 99 Ян тянёмбовна няби ёнда вак теклы тейʼ. 99 A szája egyik sarka éppenhogy elmosolyodott. 99 Чуть-чуть, одним уголком рта улыбнулся. 100 pɨda tarʲemʔ ma: 100 Пыда таремʼ ма: 100 Azt mondta: 100 Он сказал: 101 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tend pɨja βenʲaʔ ŋeβɨ. 101 - Пяльсиˮ-Нябако, тэнд пыя вэняʼ ңэвы. 101 - Hét-Pjalszja-Nővére, a rénszarvasod orra jobbra állt. 101 - Старшая-Сестра-Пялься, у твоего оленя нос направо был. 102 sʲiʔ iβ xaŋglaβʲiʔ janʔ permerʔ. 102 Сиʼ ив Хаңглавиʼ янʼ пэрмэрˮ. 102 Hét-Hanglavi földjére indulsz. 102 Ты в землю Семи-Ханглавы направилась. 103 tarʦʲa saβa sʲat, sʲat xadaʦgun. 103 Тарця сава сят, сят хадацгун. 103 Ilyen szép arc, arc elpusztul. 103 Такое красивое лицо, лицо погибнет. 104 sʲidʲa jamb mʲudmʔ, mʲudmʔ jotan. 104 Сидя ямб мюдмʼ, мюдмʼ ётан. 104 Mindkét hosszú karavánt, a karavánokat elveszíted. 104 Оба длинных аргиша, аргиши потеряешь. 105 tad ŋoʔ ŋesʲ ŋoʔ sʲiʔiβ xanglaβaʔ janʔ xenʲa pujduʔ ŋudʲiduʔ nʲiʔ ŋuduʦetu. 105 Тад ңоʼ ңэсь ңоʼ сиˮив Ханглаваʼ янʼ хэня пуйдуˮ ңудидуˮ ниʼ ңудуцету. 105 Hiszen mindenki, aki Hanglavi földjére indul, vissza már nem fordul. 105 Ведь все, кто отправляется в землю Ханглавы, обратно не возвращаются. 106 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 106 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 106 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 106 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 107 - sʲidʲa jamb mʲudmʔ, mʲudmʔ nʲidmʔ jotʔ. 107 - Сидя ямб мюдмʼ, мюдмʼ нидмʼ ётˮ. 107 A két hosszú karavánt, a karavánokat nem veszítem el. 107 - Два длинных аргиша, аргиши не потеряю. 108 tamna tatamʔ sʲidʲa jamb mʲudmʔ. 108 Тамна татамʼ сидя ямб мюдмʼ. 108 Még két ilyen karavánt vezetek majd vissza magammal. 108 Еще два таких же аргиша с собой приведу. 109 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako inʲamʔ pʲinabta. 109 Пяльсиˮ-Нябако инямʼ пинабта. 109 Hét-Pjalszja-Nővére megrántotta a gyeplőt. 109 Старшая-Сестра-Пялься вожжи дернула. 110 ŋanʲiʔ mʲusʲelʲjjaxaʔ. 110 ңаниʼ мюсельяхаʼ. 110 Megint vándoroltak tovább [a húgával]. 110 Снова [с сестрой] стали кочевать. 111 lad-serʔ-teta tanʲa nusʲ xai. 111 Лад-Сэрˮ-Тэта таня нусь хаи. 111 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor ottmaradt. 111 Лад-Сэр-Оленщик там и остался стоять. 112 sʲand mʲusʲebtʲiʔ, tʲindʔ mʲusʲebtʲiʔ, xaŋglaβʲiʔ ja xubta ŋoʔ ŋeβɨ. 112 Сянд мюсебтиʼ, тиндʼ мюсебтиʼ, Хаңглавиʼ я хубта ңоʼ ңэвы. 112 Valamennyi ideig vándoroltak, Hanglavi földje messze volt. 112 Какое-то время кочевали, земля Ханглавы далеко была. 113 sʲaʔnɨ ŋebta nʲerndʲiʔ nʲana sʲiʔiβ jurʔ mʲaʔ, mʲadʔ ŋadʲimʲaʔ. 113 Сяʼны ңэбта нерндиʼ няна сиˮив юрʼ мяʼ, мядʼ ңадимяʼ. 113 Egyszer hétszáz sátor jelent meg előttük. 113 Однажды впереди них семьсот чумов показались. 114 mʲadoʔ ŋadʲi janʔ pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ŋesosʲ pʲada. 114 Мядоʼ ңади янʼ Пяльсиʼ-Нябако ңэсось пяда. 114 A hétszáz sátor láttán Hét-Pjalszja-Nővére elkezdte felállítani a saját sátrát. 114 На виду у семисот чумов Старшая-Сестра-Пялься свой чум начала ставить. 115 sʲeŋgβaxanandʲiʔ xara βunʲi tanʲaʔ. 115 Сеңгваханандиʼ хара вуни таняʼ. 115 Amíg ott éjszakáztak, nem történt semmi. 115 Пока ночевали, ничего не случилось. 116 xuβɨʔ nʲana pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ŋoka mʲadoʔ nʲajuʔ ŋedalaʔ nʲiʔimʔ. 116 Хувыʼ няна Пяльсиˮ-Нябако ңока мядоʼ няюʼ ңэдалаʼ ниˮимʼ. 116 Reggel Hét-Pjalszja-Nővére utazószánnal elment a sátrakhoz. 116 Наутро Старшая-Сестра-Пялься к чумам налегке поехала. 117 xadrʲiʔ ŋedakɨʔ xaŋglaβɨʔ mʲadʔ. 117 Хадриʼ ңэдакыʼ Хаңглавыʼ мядʼ. 117 Ezek persze Hanglavi sátrai voltak. 117 Конечно, это были чумы Ханглавы. 118 mʲadoʔ sʲiʔnʲana sʲiʔiɨ-xaŋglaβa ŋedakɨ, pɨduʔ ŋamdʲoβɨʔ. 118 Мядоʼ сиˮняна Сиˮиы-Хаңглава ңэдакы, пыдуʼ ңамдёвыʼ. 118 A közelükben a Hét-Hanglavi, ők ültek. 118 Около них - Семеро-Ханглавы, они сидели. 119 mʲadoʔ sʲiʔnʲana sʲerkta jamboxona sʲidʲa xarβ, xarβ tanʲeβɨ. 119 Мядоʼ сиˮняна серкта ямбохона сидя харв, харв таневы. 119 A sátrak mögött, kicsivel távolabb két vörösfenyő állt. 119 За чумами, немного поодаль, две лиственницы стояли. 120 ŋulʲiʔ pʲirʦʲaxaʔ ŋeβexeʔ, puʔlʲu tʲirʔ jermnʲandʲiʔ xajenaʔ. 120 ңулиʼ пирцяхаʼ ңэвэхэʼ, пуʼлю тирʼ ермняндиʼ хаенаʼ. 120 Nagyon magasak voltak, a könnyű felhők közepéig értek. 120 Очень высокие, до середины легких облаков доходили. 121 ŋulʲiʔ nʲaŋomexeʔ, letdadʲiʔ sʲiʔiβ xasaβaʔ sʲeβubtʲaβ let. 121 ңулиʼ няңомэхэʼ, Лэтдадиʼ сиˮив хасаваʼ севубтяв лэт. 121 Nagyon szélesek voltak, a széltük hét férfi ölelés. 121 Очень толстые они были, толщина их - семь мужских обхватов. 122 xadrʲiʔ ŋedakɨ pʲaʔ jaʔ xaŋgalaβa, ta xaŋganakɨʔ sʲiʔiβ jandʲer, xaŋglaβɨʔ pʲaʔ tʲikɨ ŋedakɨ. 122 Хадриʼ ңэдакы пяʼ яʼ хаңгалава, та хаңганакыʼ сиˮив яндер, хаңглавыʼ пяʼ тикы ңэдакы. 122 Úgy kellett lennie, hogy ezek a fák azon a helyen álltak, ahol hét föld lakóit megölték, halálosak voltak ezek a fák. 122 Должно быть, эти деревья стояли на месте, где убивали жителей семи земель, гибельные это были деревья. 123 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xasaβadʲoda xasaβaʔ xeβanʔ ta nultada. 123 Пяльсиˮ-Нябако хасавадёда хасаваʼ хэванʼ та нултада. 123 Hét-Pjalszja-Nővére az ülő férfiak közelében megállította a rénszarvasait. 123 Старшая-Сестра-Пялься около сидящих мужчин оленей остановила. 124 xaŋglaβɨʔ-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 124 Хаңглавыˮ-Ерв пыда таремʼ ма: 124 Hanglavi-Főnök azt mondta: 124 Хозяин-Ханглавы сказал: 125 - xʲibʲan ŋebat? 125 - Хибян ңэбат? 125 - Ki vagy te? 125 - Кто ты? 126 xejβa jaxana tarʦʲa xasaβamʔ nʲiβeβaʔ manesʔ. 126 Хэйва яхана тарця Хасавамʼ нивэваʼ манэсʼ. 126 Közeli helyeken ilyen Férfit nem láttunk. 126 В ближних местах такого Мужчины мы не видели. 127 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 127 Пяльсиʼ-Нябако пыда таремʼ ма: 127 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 127 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 128 - namdsʲadbataʔ, nʲisʲtabtaʔ manʲ ŋedakemʔ nʲudʲa-pʲalʲsʲamʔ. 128 - Намдсядбатаʼ, нисьтабтаʼ мань ңэдакэмʼ Нюдя-Пяльсямʼ. 128 - Akár hallottatok [rólam], akár nem, én lennék Legifjabb-Pjalszja. 128 - Слыхали вы или не слыхали, а я буду Младший-Пялься. 129 xaŋglabʲiʔ -jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 129 Хаңглабиʼ -Ерв пыда таремʼ ма: 129 Hanglavi-Főnök azt mondta: 129 Ханглавы-Хозяин так сказал: 130 - ŋesɨʔ-ŋaʦekɨʔ, mʲadonda-xasaβamʔ nʲurktaxarŋaraʔ, sʲanakultarŋaraʔ! 130 - ңэсыʼ-ңацекыˮ, Мядонда-Хасавамʼ нюрктахарңараʼ, сянакултарңараʼ! 130 - Gyerekek, szórakoztassátok a Vendéget, játsszatok vele! 130 - Ребята, Гостящего-Мужчину позабавьте-ка, поиграйте с ним! 131 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakomʔ ŋesɨʔ-ŋaʦekɨʔ sʲidʲa xarβʔ, xarβʔ xeβan βadladunʲuʔ. 131 Пяльсиʼ-Нябакомʼ ңэсыʼ-ңацекыˮ сидя харвʼ, харвʼ хэван вадладунюʼ. 131 A Tábor-Emberei odavitték Hét-Pjalszja-Nővérét a két vörösfenyőhöz. 131 Люди-Стойбища повели Старшую-Сестру-Пялься к двум лиственницам. 132 sʲidʲa xarβxad ŋɨxɨ malxadanda sʲidʲa jentʲoβɨ jesʲa inʲa. 132 Сидя харвхад ңыхы малхаданда сидя ентёвы еся иня. 132 E vörösfenyők tetejéről vasláncok csüngtek le. 132 С вершин этих лиственниц свисали железные цепи. 133 tʲikɨ jesʲa inʲaʔ malxana jesʲa-jebʦʔ tanʲeβɨ. 133 Тикы еся иняʼ малхана Еся-Ебцʼ таневы. 133 E láncok végén Vas-Bölcső függött. 133 На конце тех цепей висела Железная-Колыбель. 134 jesʲa-jebʦʔ jarʔ tarʔ madaŋga, puʦʲ madaŋga. 134 Еся-Ебцʼ ярʼ тарˮ мадаңга, пуць мадаңга. 134 A Vas-Bölcső éles széle a szőrt elvágja, elvágja [úgy, hogy a szőr lerepül]. 134 Острый край Железной-Колыбели шерсть [на лету] разрезает, разрезает. 135 jesʲa inʲaʔ jarʔ tarʔ madaŋga, puʦʲ madaŋga. 135 Еся иняʼ ярʼ тарˮ мадаңга, пуць мадаңга. 135 A vaslánc éles széle [is] a szőrt elvágja, elvágja [úgy, hogy a szőr lerepül]. 135 Край железной цепи [тоже] шерсть [на лету] разрезает, разрезает. 136 sʲidʲa paxaŋgana, xarβʔ paxaŋgana sʲiʔiβ jesʲa paŋg, paŋg tanʲeβɨ. 136 Сидя пахаңгана, харвʼ пахаңгана сиʼив еся паңг, паңг таневы. 136 Lent, a vörösfenyők gyökerénél hét vastábla volt. 136 Внизу у корней лиственниц - семь железных плах. 137 jesʲa paŋg jarʔ tarʔ madaŋga, puŋʲ madaŋga. 137 Еся паңг ярʼ тарˮ мадаңга, пуңь мадаңга. 137 A vastáblák éles széle a szőrt elvágja, elvágja [úgy, hogy a szőr lerepül]. 137 Края железных плах шерсть на лету разрезают. 138 xʲibʲarʲiʔ xaʔma, nʲeβxeβɨ xaʔβɨ sebʲerʔ pʲaraxaʔ, jedej xaβɨʔ βesoduʔ tambarŋaʔ. 138 Хибяриˮ хаˮма, невхэвы хаˮвы сэберˮ пярахаʼ, едэй хавыˮ вэсодуʼ тамбарңаˮ. 138 A rég megölt emberek csontvázai fehérlenek, mint a száraz ágak, a nemrég megöltek még mozognak. 138 Скелеты давно убитых людей, как высохший хворост, белеют, недавно убитые еще шевелятся. 139 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakomʔ jesʲa-jebʦʔ mʲuʔ ŋamdtaʔ nʲiduʔumʔ. 139 Пяльсиˮ-Нябакомʼ Еся-Ебцʼ мюʼ ңамдтаʼ нидуʼумʼ. 139 Hét-Pjalszja-Nővérét beültették a Vas-Bölcsőbe. 139 Старшую-Сестру-Пялься в Железную-Колыбель посадили. 140 nʲabʲi xeβxad sʲiʔiβ βetanaʔ, nʲabʲi xeβxad sʲiʔiβ saltanaʔ. 140 Няби хэвхад Сиˮив вэтанаˮ, няби хэвхад Сиˮив салтанаˮ. 140 Egyik oldalról Heten hátrafelé húzzák, másik oldalról Heten előre tolják. 140 С одной стороны Семеро назад тянут, с другой стороны Семеро вперед толкают. 141 sʲiʔiβ-saltanaʔ, sʲiʔiβ-βɨtanaʔ sʲiʔiβ-parŋe ŋeβɨ, sʲiʔiβ-sʲesaβej ŋeβɨ. 141 Сиʼив-Салтанаʼ, Сиʼив-Вытанаʼ Сиˮив-Парңэ ңэвы, Сиˮив-Сесавэй ңэвы. 141 A Hét-Előre-Toló és a Hét-Hátrafelé-Húzó Hét-Parnge-[Boszorkány] és Hét-Szeszavej-[Ördög] volt. 141 Семеро-Вперед-Толкающих и Семеро-Назад-Тянущих оказались Семью-Парнгэ-[Ведьмами] и Семью-Сесавэй-[Чертями]. 142 sabtana sʲiʔiβrʲi-xasaβa palɨ nʲaʔambʲi. 142 Сабтана Сиʼиври-Хасава палы няˮамби. 142 Hét-Férfi, sapkában, szablyát tartanak [készenlétben]. 142 Семеро-Мужчин в шапках сабли [наготове] держат. 143 sʲiʔiβ-parner jesʲa inʲamʔ pʲinʲaʔ nekalŋaduʔ, sʲiʔiβ-sʲesaβej salŋaduʔ. 143 Сиˮив-Парнэр еся инямʼ пиняʼ нэкалңадуˮ, Сиʼив-Сесавэй салңадуˮ. 143 Hét-Parnge-[Boszorkány] a vasláncot hátrafelé húzza, Hét-Szeszavej-[Ördög] előre tolja. 143 Семь-Парнгэ-[Ведьм] железную цепь назад тянут, Семь-Сесавэй-[Чертей] вперед толкают. 144 jesʲa-jebʦʔja numʔ jadrʲinʔ pʲilʲiʔ sanejʔ. 144 Еся-Ебцˮя нумʼ ядринʼ пилиʼ санэйʼ. 144 A Vas-Bölcső az égbe emelkedik. 144 Железная-Колыбель в небо поднимается. 145 tʲuʔuʔ mʲirna, jebʦ mʲirna. 145 Тюˮуʼ мирна, ебц мирна. 145 Felfelé repül. 145 Вверх летит. 146 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako seβrʲida meʔe. 146 Пяльсиˮ-Нябако сэврида мэˮэ. 146 Hét-Pjalszja-Nővére csak néz. 146 Старшая-Сестра-Пялься только смотрит. 147 jaʔ sʲidʔ janʔ saŋoda xeβɨ. 147 Яʼ сидʼ янʼ саңода хэвы. 147 A tekintete a távolba tévedt. 147 Взгляд ее вдаль ушел. 148 tajna xunanda jaʔ xojʔ nʲinʲa judmʲanʔ mʲadʔ, mʲadʔ tanʲeβɨʔ. 148 Тайна хунанда яʼ хойʼ ниня юдмянʼ мядʼ, мядʼ таневыʼ. 148 Ott a távolban, a dombon egy tucat sátrat látni. 148 Там, вдали, на холме с десяток чумов виднеется. 149 mʲadoʔ sʲiʦganʲa, sʲiŋgɨ xanaxana lad-serʔ-teta xasaβadʲoβɨ. 149 Мядоʼ сицганя, сиңгы ханахана Лад-Сэрˮ-Тэта хасавадёвы. 149 A sátrakkal szemben, elülső szánján Lad-Szer-Rénszarvaspásztor ül. 149 Против чумов на передних санях Лад-Сэр-Оленщик сидит. 150 muŋgta pʲamna nʲelnajaβɨ. 150 Муңгта пямна нелнаявы. 150 Fából nyílvesszőket készít. 150 Он деревянные стрелы делает. 151 muŋguda jolʲʦembʲi tuʔutana tʲuxunda. 151 Муңгуда ёльцемби туˮутана тюхунда. 151 A nyílvesszők alkarnyi szélesek. 151 Стрелы - толщиной с рукава. 152 sʲidʲanda jalʲako, seβnda jalʲakoʔ xaŋglabʲiʔ janʔ jalomjjaxaʔ. 152 Сидянда яляко, сэвнда ялякоʼ Хаңглабиʼ янʼ яломъяхаʼ. 152 A szeme fehérje Hanglavi földje felé villant. 152 Белки его глаз в сторону земли Ханглавы блеснули. 153 sʲidʲa nʲanda βar tambamjjaxaʔ, xanʲa mandakɨ: 153 Сидя нянда вар тамбамъяхаʼ, ханя мандакы: 153 A szája széle kiszélesedett, bizonyára azt mondja: 153 Края губ его зашевелились, он говорит, наверное: 154 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tʲeβʔ ŋamdβen. 154 - Пяльсиˮ-Нябако, тевʼ ңамдвэн. 154 - Hét-Pjalszja-Nővére már biztosan beleült. 154 - Старшая-Сестра-Пялься теперь уже села. 155 tʲikɨ jebʦxad βadumdabtuβʔ, nʲiŋgodabtuβʔ? 155 Тикы Ебцхад вадумдабтувʼ, ниңгодабтувʼ? 155 Ki tudsz-e jönni ebből a Bölcsőből? 155 Из этой Колыбели сможешь ли уйти? 156 tʲikaβaxana pʲalʲsʲiʔ-nʲabako tamna saŋoda xeβɨ sʲiʔiβ xunʔmana, jalʲaʔ xunʔmana. 156 Тикавахана Пяльсиʼ-Нябако тамна саңода хэвы сиˮив хунˮмана, яляʼ хунˮмана. 156 Aztán Hét-Pjalszja-Nővérének tekintete hét napos útnyi, hét napos útnyi messzeségbe tévedt. 156 Потом Старшей-Сестры-Пялься взгляд ушел вдаль на расстояние семи [дней] пути, дней пути. 157 jaʔ xojʔ nʲinʲa juʔ ŋarka mʲaʔ. 157 Яʼ хойʼ ниня юˮ ңарка мяʼ. 157 A hegyen tíz nagy sátor. 157 На горе десять больших чумов. 158 mʲadoʔ sʲiŋganʲa sʲiʔlʲerako-teta xanʲeʔjanda nʲinʲa xasaβadʲoβɨ. 158 Мядоʼ сиңганя Сиˮлерако-Тэта ханеˮянда ниня хасавадёвы. 158 A sátrakkal szemben Szilerako-Rénszarvaspásztor pihen a nagy szánján. 158 Против чумов Силерако-Оленщик на своих больших санях отдыхает. 159 muŋgta pʲaβna nʲelnajaβɨ. 159 Муңгта пявна нелнаявы. 159 Nyílvesszőket készít fából. 159 Из дерева стрелы выстругивает. 160 muŋgda jolʲʦebʲi tʲutna tʲuxunda. 160 Муңгда ёльцеби тютна тюхунда. 160 A nyílvesszők alkarnyi szélesek. 160 Стрелы - в рукав толщиной. 161 sʲidʲanda jalʲako, seβnda jalʲako xaŋglaβʲiʔ janʔ jalomjjaxaʔ. 161 Сидянда яляко, сэвнда яляко Хаңглавиʼ янʼ яломъяхаʼ. 161 A szeme fehérje Hanglavi földje felé villant. 161 Белки его глаз в сторону земли Ханглавы блеснули. 162 sʲidʲa nʲanda βar tambamjjaxaʔ, xanʲa mandakɨ: 162 Сидя нянда вар тамбамъяхаʼ, ханя мандакы: 162 A szája széle kiszélesedett, bizonyára azt mondja: 162 Края губ его зашевелились, он говорит, наверное: 163 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, xaŋglaβʲiʔ-jebʦanʔ tʲeβʔ teββen. 163 - Пяльсиˮ-Нябако, Хаңглавиʼ-Ебцанʼ тевʼ тэввэн. 163 - Hét-Pjalszja-Nővére, mostanra már a Hanglavi-Bölcsőben ülsz. 163 - Старшая-Сестра-Пялься, к этому времени ты уже в Колыбели-Ханглавы. 164 βadumdabtuβ nʲiŋgodabtuβʔ? 164 Вадумдабтув ниңгодабтувʼ? 164 Kijössz-e abból? 164 Уйдешь ли из нее? 165 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ saŋoda xeβɨ sʲiʔiβ xunʔmana, jalʲaʔ xunʔmana. 165 Пяльсиˮ-Нябакоʼ саңода хэвы сиˮив хунˮмана, яляʼ хунˮмана. 165 Hét-Pjalszja-Nővérének tekintete [még] hét napos útnyi, hét napos útnyi messzeségbe tévedt. 165 Старшей-Сестры-Пялься взгляд ушел вдаль на расстояние [еще] семи [дней] пути, дней пути. 166 tajna xunanda jaʔ xojʔ nʲinʲa judmʲanʔ mʲadʔ, mʲadʔ tanʲeβɨʔ. 166 Тайна хунанда яʼ хойʼ ниня юдмянʼ мядʼ, мядʼ таневыʼ. 166 Ott a távolban, a dombon egy tucat sátrat látni. 166 Там, вдали, на холме с десяток чумов виднеется. 167 mʲadoʔ sʲiŋganʲa, sʲiŋgɨ xanxana jalʲinzʲe-teta xasaβadʲoβɨ. 167 Мядоʼ сиңганя, сиңгы ханхана Ялинзе-Тэта хасавадёвы. 167 A sátrakkal szemben, a szánakon Jalinze-Rénszarvaspásztor ült, fából nyílvesszőket faragott. 167 Против чумов на санях Ялинзе-Оленщик сидел, строгал деревянные стрелы. 168 muŋgta pʲamna nʲelnajaβɨ, muŋgudoʔ jolʲʦebʲi tʲutna tʲuxunda. 168 Муңгта пямна нелнаявы, муңгудоʼ ёльцеби тютна тюхунда. 168 A nyílvesszők akkorák, mint az ő [Jalinze] karja. 168 Стрелы меряет в толщину своего рукава. 169 sʲidʲanda jalʲako, seβnda jalʲako xaŋglaβʲiʔ janʔ jalomjjaxaʔ, xanʲa mandakɨ: 169 Сидянда яляко, сэвнда яляко Хаңглавиʼ янʼ яломъяхаˮ, Ханя мандакы: 169 A szeme fehérje Hanglavi földje felé villant. Bizonyára azt mondja: 169 Белки его глаз в сторону земли Ханглавы блеснули. Он говорит, наверное: 170 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tʲeβʔ teββen xaŋglaβʲiʔ-jebʦʔ mʲuʔ. 170 - Пяльсиˮ-Нябако, тевʼ тэввэн Хаңглавиʼ-Ебцʼ мюʼ. 170 - Hét-Pjalszja-Nővére, mostanra már a Hanglavi-Bölcsőben ülsz. 170 - Старшая-Сестра-Пялься, к этому времени ты уже в Колыбели-Ханглавы. 171 xaŋglaβʲiʔ-jebʦʔ mʲud βadumdabtuβʔ, nʲiŋodabtuβʔ? 171 Хаңглавиʼ-Ебцʼ мюд вадумдабтувʼ, ниңодабтувʼ? 171 A Hanglavi-Bölcsőből kijössz-e, tudsz-e? 171 Из Колыбели-Ханглавы уйдешь ли, сможешь ли? 172 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ saŋoda xeβʲi sʲiʔiβ xunʔmana, jalʲaʔ xunʔmana. 172 Пяльсиˮ-Нябакоʼ саңода хэви сиˮив хунˮмана, яляʼ хунˮмана. 172 Hét-Pjalszja-Nővére a távolba nézett, [még] hét napos útnyi, hét napos útnyi messzeségbe. 172 Старшая-Сестра-Пялься вдаль посмотрела, еще на расстояние семи [дней] пути, дней пути. 173 tajna xunanda itʲa ŋabtʲenʲa jaβʔ salʲaxana sʲiʔiβ jurʔ mʲaʔ. 173 Тайна хунанда итя ңабтеня явʼ саляхана сиˮив юрʼ мяʼ. 173 Ott messze, a keserűvizű tengernél, a tengeri földfokon hétszáz sátor áll. 173 Там, вдали, у горьководного моря на морском мысе семьсот чумов. 174 mʲadoʔ sʲiŋganʲa xanʲeʔjatoʔ nʲinʲa sʲiʔiβ-pʲalʲsʲar xasaβadʲoβɨʔ. 174 Мядоʼ сиңганя ханеˮятоʼ ниня Сиˮив-Пяльсяр хасавадёвыʼ. 174 A sátraknál, szánakon az ő Hét-Pjalszjája beszélget. 174 У чумов на санях своих Семеро-Пялься беседуют. 175 jesʲaʔ pʲalʲsʲaduʔ xajeradʔ jedʔ salmgartaʔ. 175 Есяʼ пяльсядуʼ хаерадʼ едʼ салмгартаˮ. 175 Vas mellvértjeik ragyognak a napon. 175 Железные нагрудники их на солнце сверкают. 176 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa nʲinʲekɨʔ manʔ: 176 Сиˮив-Пялься нинекыʼ манʼ: 176 Hét-Pjalszja azt mondja: 176 Семеро-Пялься говорят: 177 "nʲabakoβaʔ xaŋglabʲiʔ-jebʦʔ mʲuʔ tʲi ŋamdʲoβɨ." 177 "Нябаковаʼ Хаңглабиʼ-Ебцʼ мюʼ ти ңамдёвы." 177 "Nővérünk bizonyára a Hanglavi-Bölcsőben ül." 177 «Наша Старшая-Сестра в Колыбели-Ханглавы сидит, наверное». 178 jesʲa-jebʦʔja tasʲiʔ pʲada. 178 Еся-Ебцˮя тасиʼ пяда. 178 Az óriási Vas-Bölcső lefelé ereszkedett. 178 Огромная Железная-Колыбель вниз пошла. 179 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako tʲuʔuʔ sanaʔ nʲimʔ. 179 Пяльсиˮ-Нябако тюˮуʼ санаʼ нимʼ. 179 Hét-Pjalszja-Nővére felugrott. 179 Старшая-Сестра-Пялься вверх прыгнула. 180 sʲidʲa malanʔ, xarβʔ malanʔ jesʲa-jebʦʔja sanaβanda sʲerʔ, jebʦ xudada. 180 Сидя маланʼ, харвʼ маланʼ Еся-Ебцˮя санаванда серʼ, Ебц худада. 180 Amikor felugrott a vörösfenyők tetejéig, a Vas-Bölcső megingott, a Vas-[Bölcső] felborult. 180 Когда она допрыгнула до вершин лиственниц, Железная-Колыбель закачалась, Железная всколыхнулась. 181 sʲiʔiβ-βɨtanʲi, sʲiʔiβ-saltanʲi, sʲiʔiβ-sabtanʲi jesʲa pɨŋgaʔ jarʔ, jesʲa-jebʦʔ jarʔ tʲukuʔ matorjjada. 181 Сиˮив-Вытани, Сиʼив-Салтани, Сиʼив-Сабтани Еся пыңгаʼ ярʼ, Еся-Ебцʼ ярʼ тюкуʼ маторъяда. 181 Hét-Hátrafelé-Húzót, Hét-Előre-Tolót, Hét-Szablyást a Vas-Bölcső mind lekaszabolta [a vas-széleivel]. 181 Семерых-Назад-Тянущих, Семерых-Вперед-Толкающих, Семерых-с-Саблями Железная-Колыбель [своими железными краями] всех поперерезала. 182 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako sʲidʲa xarβʔjamʔ malxatatʲiʔ tasʲiʔ βɨjarjjada, sʲidʲa xarβjjamʔ βanosaβejʔ βerdaŋaxajuda. 182 Пяльсиʼ-Нябако сидя харвˮямʼ малхататиʼ тасиʼ выяръяда, сидя харвъямʼ ваносавэйʼ вэрдаңахаюда. 182 Hét-Pjalszja-Nővére leereszkedett a fák tetejéről, a két óriási vörösfenyőt kihúzta gyökerestül. 182 Старшая-Сестра-Пялься с вершин деревьев спустилась, две огромные лиственницы с корнями выдернула. 183 sʲidʲa xarβʔjamʔ ŋoka mʲadʔ nʲaʔ mʲinalŋaxajuda. 183 Сидя харвˮямʼ ңока мядʼ няʼ миналңахаюда. 183 Mindkét vörösfenyőt odavitte a sátrakhoz. 183 Обе лиственницы к чумам понесла. 184 sʲiʔiβ jurʔ mʲadmʔ sʲidʲa xarβxana sʲidʲa xeβanʔ xudɨlaŋaxajuda, sʲiʔiβ jurʔ mʲadmʔ sʲidʲa xarβxana nʲaʔjaljjada. 184 Сиˮив юрʼ мядмʼ сидя харвхана сидя хэванʼ худылаңахаюда, сиˮив юрʼ мядмʼ сидя харвхана няʼялъяда. 184 A hétszáz sátrat ezekkel a vörösfenyőkkel két oldalról lesöpörte, a hétszáz sátrat a két vörösfenyővel szétgyúrta, szétnyomta. 184 Семьсот чумов этими лиственницами по двум сторонам разметала, семьсот чумов двумя деревьями смяла и раздавила. 185 xaŋglaβʲiʔ-jerβ, nʲudʲa-xaŋglaβa nʲudʲa nʲundʲa nʲaʔ pɨdʲiʔ xajuβexeʔ. 185 Хаңглавиʼ-Ерв, Нюдя-Хаңглава Нюдя Нюндя няʼ пыдиʼ хаювэхэʼ. 185 Hanglavi-Főnök és Legifjabb-Hanglavi maradtak meg a gyerekekkel és unokákkal. 185 Хозяин-Ханглавы и Младший-Ханглавы с детьми и внуками остались. 186 tujoʦʲ moŋgaxaʔ, pɨdʲiʔ tarʲemʔ maxaʔ: 186 Туёць моңгахаʼ, пыдиʼ таремʼ махаʼ: 186 Letérdelve és könyörögve azt mondták: 186 Кланяясь и умоляя, они говорили: 187 - nʲudʲa-pʲalʲsʲa, jabtanʔ ta ŋeja! 187 - Нюдя-Пялься, ябтанʼ та ңэя! 187 - Legifjabb-Pjalszja, kérünk, hagyd abba! 187 - Младший-Пялься, пожалуйста, перестань! 188 xaβajeβanʔ nʲanaʔ nʲinʲiʔ xarβaʔ. 188 Хаваеванʼ нянаʼ ниниʼ харваʼ. 188 Nem akarunk meghalni. 188 Умирать-то мы совсем не хотим. 189 nʲedkoβ-nʲuβ, nʲuβ tabʦakemʔ xurka mʲirʦɨpojʔ. 189 Недков-Нюв, Нюв табцакэмʼ хурка мирципойʼ. 189 A Legifjabb-Leánykámat, Leánykát odaadom [neked] fizetség nélkül. 189 Младшую-Дочку мою, Дочку отдам [тебе] без всякого выкупа. 190 tɨnʲiʔ pʲelʲamʔ, pʲe lʲamʔ tabʦakemʔ. 190 Тыниʼ пелямʼ, пе лямʼ табцакэмʼ. 190 A rénszarvasaim felét odaadom. 190 Половину оленей моих отдам. 191 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ta ŋeβadajʔ. 191 Пяльсиʼ-Нябако та ңэвадайʼ. 191 Hét-Pjalszja-Nővére akkor abbahagyta az öldöklést. 191 Старшая-Сестра-Пялься тут убивать [перестала]. 192 pɨda tarʲemʔ ma: 192 Пыда таремʼ ма: 192 Azt mondta: 192 Она сказала так: 193 - tʲend nʲernʲa xaŋglaβa pʲar, pʲar jaŋgoja! 193 - Тенд нерня хаңглава пяр, пяр яңгоя! 193 - Azért, hogy ezentúl nálad halálos fa, fa ne legyen! 193 - Чтобы впредь у тебя гибельного дерева, дерева не было! 194 ŋoka saβo xʲibʲamʔ xadarʲiβeken. 194 ңока саво хибямʼ хадаривэкэн. 194 Sok jó embert megöltél. 194 Много хороших людей ты загубил. 195 tʲikaβaxana xaŋglaβʲiʔ-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 195 Тикавахана Хаңглавиˮ-Ерв пыда таремʼ ма: 195 Akkor Hanglavi-Főnök azt mondta: 195 Тут Хозяин-Ханглавы сказал: 196 - tʲebtad nʲana tʲun sʲertaŋguβaʔ. 196 - Тебтад няна тюн сертаңгуваʼ. 196 - Holnap megtartjuk az esküvőt. 196 - Завтра свадьбу справим. 197 ŋobkart poʔ ilʲereβedʲiʔma. 197 ңобкарт поʼ илерэвэдиʼма. 197 Bár élnétek itt egy évet [velünk együtt]. 197 Хоть бы один год вы прожили здесь [вместе с нами]. 198 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako tanʲa ilʲe, nʲaxarʔ poʔ ilʲe. 198 Пяльсиʼ-Нябако таня иле, няхарˮ поʼ иле. 198 Hét-Pjalszja-Nővére ott is maradt, három évet él. 198 Старшая-Сестра-Пялься там и осталась, три года живет. 199 sʲaʔnɨ ŋebta xaŋglaβʲiʔ-jerβ-βesako masʲnʲuʔ nʲedkonda-nʲuxunda: 199 Сяʼны ңэбта Хаңглавиˮ-Ерв-Вэсако масьнюʼ Недконда-Нюхунда: 199 Három év múlva Hanglavi-Főnök-Öreg azt mondja a Legifjabb-Lányának: 199 Через три года Хозяин-Ханглавы-Старик сказал своей Младшей-Дочери: 200 - nʲaxarʔ poʔ ilʲedʲiʔ xartʲiʔ ŋanʲiʔ ŋaʦeker jaŋgunʲuʔ. 200 - Няхарˮ поʼ иледиʼ хартиʼ ңаниʼ ңацекэр яңгунюʼ. 200 - Már három éve éltek [együtt], de gyermeketek nincs. 200 - Три года уж вы живете, а у самих ребенка нет. 201 nʲedkoda-nʲudʲa pɨda tarʲemʔ ma: 201 Недкода-Нюдя пыда таремʼ ма: 201 Legifjabb-Leánykája azt mondta: 201 Младшая-Дочка его сказала: 202 - nʲudʲa-pʲalʲsʲa nʲaxarʔ poʔ jamban idan βakaʦʲamʔ nʲidasʲ manzabtaʔ. 202 - Нюдя-Пялься няхарˮ поʼ ямбан идан вакацямʼ нидась манзабтаˮ. 202 - Legifjabb-Pjalszja e három év alatt a ruhám szegélyét sem rebbentette meg. 202 - Младший-Пялься за эти три года край моей полы не пошевелил. 203 xaŋglaβaʔ-βesako-nʲisʲada masʲnʲoʔ: 203 Хаңглаваʼ-Вэсако-Нисяда масьнёʼ: 203 Öreg-Hanglavi-Atya azt mondta: 203 Старик-Ханглавы-Отец сказал: 204 - xarβabta xasaβa nʲinʲakɨ ŋaʔ. 204 - Харвабта хасава нинякы ңаˮ. 204 - Talán nem Férfi. 204 - Может быть, он не мужчина. 205 ŋerʲoj numgana taŋana peβdʲaxana pʲiʔ jerʦʲunʲa manʲ tutamʔ, tanʲa xortaβ. 205 ңэрёй нумгана таңана пэвдяхана пиʼ ерцюня мань тутамʼ, таня хортав. 205 Őszi időben, a sötétben éjfélkor odamegyek, ott majd megtudom. 205 В осеннюю пору в темноте, в полночь, я приду, там и узнаю. 206 xonaβaxandoʔ xara βunʲiʔ tanʲaʔ. 206 Хонавахандоʼ хара вуниʼ таняˮ. 206 Amíg aludtak, nem történt semmi. 206 Пока спали, ничего не случилось. 207 pʲiʔ jerʦʲuna pʲixʲij pʲixʲid xanzoʔ nʲamna jejaʔ panʔ ŋɨlmna xaŋglaβɨ-βesako ŋudaʔ xajna. 207 Пиʼ ерцюна пихий пихид ханзоʼ нямна еяʼ панʼ ңылмна Хаңглавы-Вэсако ңудаʼ хайна. 207 Éjfélkor Öreg-Hanglavi keze az utcáról besiklott a rénszarvasszőr-takaró alá, a fej környékén. 207 В полночь с улицы около изголовья под краем нюка Старик-Ханглавы руку просунул. 208 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako (matʔ-pʲalʲsʲiʔ-nʲabako) ŋudamʔ sʲekadta, pʲinʔ sanejʔ, βesakomʔ numdʔ labpʲida, janʔ labpʲida. 208 Пяльсиˮ-Нябако (Матˮ-Пяльсиˮ-Нябако) ңудамʼ секадта, пинʼ санэйʼ, Вэсакомʼ нумдʼ лабпида, янʼ лабпида. 208 Hét-Pjalszja-Nővére (Hatodik-Pjalszja-Nővér) elkapta a kezét, kirángatta az utcára, az Öreget fel-le rázza. 208 Старшая-Сестра-Пялься (Шестая-Сестра-Пялься) руку схватила, на улицу выскочила, Старика вверх и вниз треплет. 209 βesako tujoʦʲ moŋga, pɨda tarʲemʔ ma: 209 Вэсако туёць моңга, пыда таремʼ ма: 209 Az Öreg letérdel, könyörögni kezd és azt mondja: 209 Старик кланяется, умоляет и говорит: 210 - xaβajexeβanʔ nʲanaʔ nʲimʔ xarβaʔ. 210 - Хаваехэванʼ нянаʼ нимʼ харваʼ. 210 - Nem akarok meghalni. 210 - Умирать совсем не хочу. 211 jabtan ta ŋeja! 211 Ябтан та ңэя! 211 Bocsáss meg, kérlek! 211 Пожалуйста, прости! 212 ŋanʲi jambxaʔ mʲudtamd podʲertamʔ. 212 ңани ямбхаʼ мюдтамд подертамʼ. 212 Két hosszú karavánt felszerszámozok! 212 Два длинных аргиша запрягу! 213 pɨdar sʲit βunʲsʲamʔ xorpʲuʔ, nʲedkoβ-nʲuβ xorpʲimanzʲ. 213 Пыдар сит вуньсямʼ хорпюʼ, Недков-Нюв хорпиманзь. 213 Az Ifjabb-Leánykámat vizsgáltam, nem téged. 213 Я не тебя - я Младшую-Дочку испытывал. 214 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ŋeβadalada 214 Пяльсиˮ-Нябако ңэвадалада 214 Hét-Pjalszja-Nővére eleresztette őt. 214 Старшая-Сестра-Пялься его отпустила. 215 tarʲemʔ ilʲeʔ. 215 Таремʼ илеʼ. 215 Élnek tovább. 215 Опять живут. 216 sʲaʔnɨ ŋebta pʲalʲsʲiʔ-nʲabako jamdanaljʔ. 216 Сяˮны ңэбта Пяльсиˮ-Нябако ямданалйʼ. 216 Egyszer Hét-Pjalszja-Nővére készülődni kezdett az útra [haza]. 216 Однажды Старшая-Сестра-Пялься стала готовиться к кочевке [домой]. 217 xaŋglaβʲiʔ-jerβ-βesako sʲidʲa jamb mʲudmʔ, mʲudmʔ xamadaβɨ. 217 Хаңглавиʼ-Ерв-Вэсако сидя ямб мюдмʼ, мюдмʼ хамадавы. 217 Hanglavi-Főnök-Öreg a Leányának két karavánt, két hosszú karavánt készített elő. 217 Хозяин-Ханглавы-Старик [Дочке] своей два аргиша, два длинных аргиша приготовил. 218 tʲikɨnda mʲusʲeljjadʔ. 218 Тикында мюселъядʼ. 218 És akkor el is kezdtek vándorolni. 218 И тут же кочевать стали. 219 sʲandʔ mʲusʲebtuʔ, tʲindʔ mʲusʲebtuʔ pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xebʦʲandada ŋeβɨ mʲadoʔ ŋadʲi jaβna. 219 Сяндʼ мюсебтуʼ, тиндʼ мюсебтуʼ Пяльсиʼ-Нябако хэбцяндада ңэвы мядоʼ ңади явна. 219 Hosszan vándoroltak, röviden vándoroltak-e, Hét-Pjalszja-Nővérének útján sátrak tűntek elő. 219 Долго кочевали, недолго ли кочевали, у Старшей-Сестры-Пялься путь ее на виду у чумов оказался. 220 juʔ ŋarka mʲaʔ, mʲadoʔ sʲiŋganʲa xanʲeʔjada nʲinʲa lad-serʔ-teta xasaβadʲoβɨ. 220 Юʼ ңарка мяˮ, мядоʼ сиңганя ханеʼяда ниня Лад-Сэрˮ-Тэта хасавадёвы. 220 Tíz nagy sátor, előttük nagy szánján Lad-Szer-Rénszarvaspásztor pihent. 220 Десять больших чумов, перед ними на своих больших санях Лад-Сэр-Оленщик отдыхал. 221 ŋeda xaʔaβra, pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ nʲajuβʔ pɨda jadaljʔ. 221 Ңэда хаˮавра, Пяльсиʼ-Нябакоʼ няювʼ пыда ядалйˮ. 221 Leeresztette a lábait, Hét-Pjalszja-Nővéréhez ment. 221 Ноги спустил, к Старшей-Сестре-Пялься пошел. 222 ŋaʦekedrʲeβʔ xanʔ βenʲaʔ tʲi xanzabtejʔ. 222 Ңацекэдревʼ ханʼ вэняʼ ти ханзабтэйʼ. 222 Mint egy kisfiú, a szán oldalához dőlt. 222 Как мальчик, сбоку на сани присел. 223 lad-serʔ-teta pɨda tarʲemʔ ma: 223 Лад-Сэрˮ-Тэта пыда таремʼ ма: 223 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor azt mondta: 223 Лад-Сэр-Оленщик сказал: 224 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, tʲexe jaxadand, ja xaŋglaβa, xaŋglaβa jaxad sʲurxadmennʲuʔ. 224 - Пяльсиˮ-Нябако, техэ яхаданд, я Хаңглава, Хаңглава яхад сюрхадмэннюʼ. 224 - Hét-Pjalszja-Nővére, Hanglavi földjéről, Hanglavi földjéről visszatértél. 224 - Старшая-Сестра-Пялься, из земли Ханглавы, из земли Ханглавы ты вернулась. 225 jan jaʔaβlɨn! 225 Ян яˮавлын! 225 Ügyes vagy! 225 Молодец! 226 pɨdar tʲaxanand sʲiʔiβ janaʔ tʲerʔ sʲobʲiʔ metaʔ puj ŋuʔumnanduʔ nʲisʲetɨʔ tuʔ. 226 Пыдар тяхананд сиˮив янаʼ терʼ сёбиʼ мэтаʼ пуй ңуˮумнандуʼ нисетыʼ туˮ. 226 Előtted sokan mentek oda, soha nem tértek vissza. 226 До тебя многие [туда] ходили, назад никто не возвращался. 227 tʲikad tʲaxana sʲidʲa jamb mʲudmʔ mʲinrʲeβan. 227 Тикад тяхана сидя ямб мюдмʼ минреван. 227 Ezen felül két hosszú karavánt vezetsz. 227 Кроме того, два длинных аргиша ты ведешь. 228 nʲe-papakomd nʲiβen josʔ. 228 Не-Папакомд нивэн ёсˮ. 228 Húgodat nem vesztetted el. 228 Младшую-Сестру не потеряла. 229 jan jaʔaβlɨn! 229 Ян яˮавлын! 229 Nagyon bátor vagy! 229 Ты очень храбрая! 230 malʲe poxoben! 230 Мале похобэн! 230 Nagyon ügyes! 230 Совсем молодец! 231 tʲikɨ βadʲida mesoʔ maxadanda ŋanʲiʔ punʲaʔ xaja. 231 Тикы вадида мэсоʼ махаданда ңаниʼ пуняʼ хая. 231 Ezeket a szavakat mondván ment tovább. 231 Сказав такие слова, назад пошел. 232 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ŋanʲiʔ mʲusʲeljʔ. 232 Пяльсиˮ-Нябако ңаниʼ мюселйʼ. 232 Hét-Pjalszja-Nővére újra vándorolni kezdett. 232 Старшая-Сестра-Пялься снова стала кочевать. 233 sʲand mʲusʲebta, tʲind mʲusʲebta sʲaʔnɨ ŋebta mʲadoʔ ŋadʲi jaʔamna xebʦʲandada ŋeβɨ, juʔ ŋarka mʲaʔ. 233 Сянд мюсебта, тинд мюсебта сяˮны ңэбта мядоʼ ңади яˮамна хэбцяндада ңэвы, юˮ ңарка мяˮ. 233 Hosszan vándorol, röviden vándorol-e, egyszer az útján sátrak tűntek elő, tíz nagy sátor. 233 Долго кочует, недолго ли кочует, однажды на ее пути чумы показались, десять больших чумов. 234 mʲadoʔ sʲiŋganʲa xanʲeʔjanda nʲinʲa sʲiʔlʲeroko-teta xasaβadʲoβɨ. 234 Мядоʼ сиңганя ханеˮянда ниня Сиˮлероко-Тэта хасавадёвы. 234 Előttük nagy szánján Szilerako-Rénszarvaspásztor pihent. 234 Перед ними на своих больших санях Силерако-Оленщик отдыхал. 235 sʲiʔlʲerako-teta sʲitʲiʔ maneʦʲ ŋeda xaʔaβra. 235 Сиʼлерако-Тэта ситиʼ манэць ңэда хаˮавра. 235 Szilerako-Rénszarvaspásztor, meglátván őket, leeresztette a lábát [a szánról]. 235 Силерако-Оленщик, увидев их, ноги спустил [с саней]. 236 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakoʔ nʲajuβʔ pɨda jadaljʔ. 236 Пяльсиˮ-Нябакоʼ няювʼ пыда ядалйʼ. 236 Hét-Pjalszja-Nővéréhez ment. 236 Пошел к Старшей-Сестре-Пялься. 237 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako nultaʔ βunʲida. 237 Пяльсиˮ-Нябако нултаʼ вунида. 237 Hét-Pjalszja-Nővére meg sem állt. 237 Старшая-Сестра-Пялься даже не остановилась. 238 tʲikɨ mʲinda xaja. 238 Тикы минда хая. 238 Elment mellette. 238 Мимо проехала. 239 sʲiʔlʲeroko-teta tanʲa nusʲ xai. 239 Сиˮлероко-Тэта таня нусь хаи. 239 Szilerako-Rénszarvaspásztor ottmaradt. 239 Силерако-Оленщик так и остался стоять. 240 sʲiʔlʲeroko-teta ŋobkaβa ma: 240 Сиˮлероко-Тэта ңобкава ма: 240 Szilerako-Rénszarvaspásztor csak annyit tudott mondani: 240 Силерако-Оленщик только [успел] сказать: 241 - toxoβo turtamʔ pɨdar jaxand! 241 - Тохово туртамʼ пыдар яханд! 241 - A te földedre tervezek menni. 241 - Собираюсь прийти на твою землю! 242 sʲandʔ mʲusʲebtuʔ, tʲind mʲusʲebtuʔ mʲadoʔ ŋadʲi jaβna ŋanʲiʔ mʲusʲeβɨʔ. 242 Сяндʼ мюсебтуʼ, тинд мюсебтуʼ мядоʼ ңади явна ңаниʼ мюсевыʼ. 242 Hosszan vándorolnak, röviden vándorolnak-e, megint sátrak tűnnek elő. 242 Долго кочуют, недолго ли кочуют, опять на виду у чумов едут. 243 judmʲan mʲad, mʲadʔ ŋeβɨʔ. 243 Юдмян мяд, мядʼ ңэвыʼ. 243 Úgy egy tucat sátor állt ott. 243 Около десяти чумов тут стояло. 244 mʲadoʔ sʲiŋganʲa xanʲeʔjanda nʲinʲa jalʲinzʲe-teta pɨda xasaβadʲoβɨ. 244 Мядоʼ сиңганя ханеˮянда ниня Ялинзе-Тэта пыда хасавадёвы. 244 A sátrak előtt nagy szánján Jalinze-Rénszarvaspásztor pihent. 244 Перед чумами на своих больших санях Ялинзе-Оленщик отдыхал. 245 pʲalsʲiʔ-nʲabakomʔ, nʲabakomʔ maneʔmanda sʲerʔ ŋeda xaʔaβra, pɨda jadaljʔ. 245 Пялъсиˮ-Нябакомʼ, Нябакомʼ манэʼманда серʼ ңэда хаˮавра, пыда ядалйˮ. 245 Hét-Pjalszja-Nővérét, a Nővért látva leeresztette a lábait, odament [hozzá]. 245 Старшую-Сестру-Пялься, Старшую-Сестру увидев, ноги спустил, [к ней] пошел. 246 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako nultaʔ βunʲida. 246 Пяльсиˮ-Нябако нултаʼ вунида. 246 Hét-Pjalszja-Nővére meg sem állt. 246 Старшая-Сестра-Пялься даже не остановилась. 247 jalʲinzʲe-teta pɨda tarʲemʔ ma: 247 Ялинзе-Тэта пыда таремʼ ма: 247 Jalinze-Rénszarvaspásztor azt szólta [utána]: 247 Ялинзе-Оленщик ей [вдогонку] сказал: 248 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, turkuβa tutamʔ pɨdar jaxand! 248 - Пяльсиˮ-Нябако, туркува тутамʼ пыдар яханд! 248 - Hét-Pjalszja-Nővére, tervezek a te földedre menni! 248 - Старшая-Сестра-Пялься, собираюсь в твою землю прийти! 249 ŋanʲiʔ mʲusʲeʔ. 249 Ңаниʼ мюсеʼ. 249 Megint vándorolnak. 249 Снова кочуют. 250 sʲand mʲusʲebtoʔ ŋodʔ, tarʲemʔ menaxanda ŋodʔ. 250 Сянд мюсебтоʼ ңодʼ, таремʼ мэнаханда ңодʼ. 250 Hosszan vándorolnak-e, nem-e, nem mondom meg. 250 Долго кочуют, нет ли - не скажу. 251 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 251 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 251 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondja: 251 Старшая-Сестра-Пялься говорит: 252 - nʲexeʔ, mʲusʲedʲiʔ, xartʲiʔ mʲusʲedʲiʔ! 252 - Нехэʼ, мюседиʼ, хартиʼ мюседиʼ! 252 - Asszonyok, vándoroljatok tovább, magatok vándoroljatok! 252 - Женщины, вы кочуйте дальше, одни кочуйте! 253 manʲ xantamʔ, ŋoka mʲadon maneʦʲ tara, xad ilʲeβamduʔ. 253 Мань хантамʼ, ңока мядон манэць тара, хад илевамдуʼ. 253 Nem megyek [előre az utazószánon], rá kell néznem a sátraimra, hogy mennek ott a dolgok. 253 Я же поеду [вперед налегке], надо на чумы мои посмотреть, как там дела. 254 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ŋedalaʔ nʲiʔm. 254 Пяльсиʼ-Нябако ңэдалаʼ ниˮм. 254 Hét-Pjalszja-Nővére ment tovább. 254 Старшая-Сестра-Пялься уехала налегке. 255 mʲakta teβɨʔ, pɨda tarʲemʔ ma: 255 Мякта тэвыʼ, пыда таремʼ ма: 255 A sátrába érkezett, azt mondta: 255 В свой чум приехала, сказала: 256 - nʲudʲa-pʲalʲsʲa! 256 - Нюдя-Пялься! 256 - Legifjabb-Pjalszja! 256 - Младший-Пялься! 257 manʲ panɨn jekan! 257 Мань панын екан! 257 Vedd le a ruhámat! 257 Сними мою одежду! 258 xart panɨ, panɨd sʲerʔ! 258 Харт паны, паныд серʼ! 258 A magad ruháját, a ruhát vedd fel! 258 Свою одежду, одежду надень! 259 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xarta panɨda sʲera. 259 Пяльсиˮ-Нябако харта паныда сера. 259 Hét-Pjalszja-Nővére felvette a maga ruháját. 259 Старшая-Сестра-Пялься свою одежду надела. 260 nʲudʲa-pʲalʲsʲa xarta panɨda sʲera. 260 Нюдя-Пялься харта паныда сера. 260 Legifjabb-Pjalszja felvette a maga ruháját. 260 Младший-Пялься свою одежду надел. 261 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 261 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 261 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 261 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 262 - tʲedaʔ manʲ ŋedalʲoβaβnan xantan. 262 - Тедаʼ мань ңэдалёвавнан хантан. 262 - Most utazz az én utamon [a szán nyomain]. 262 - Теперь поезжай по моей дороге [по следам от нарты]. 263 manʲ mʲudan xoŋgun. 263 Мань мюдан хоңгун. 263 Megtalálod a karavánomat. 263 Мой аргиш найдешь. 264 xaŋglaβʲiʔ-nʲe-nʲu sʲit jadtaŋgu. 264 Хаңглавиʼ-Не-Ню сит ядтаңгу. 264 Hanglavi-Legifjabb-Lánya találkozik veled. 264 Младшая-Дочь-Ханглавы тебя встретит. 265 sʲit manʲijeŋgu, tumdodoŋgu. 265 Сит маниеңгу, тумдодоңгу. 265 Nézni fog téged, próbál felismerni. 265 На тебя смотреть будет, узнавать. 266 pɨdar mandan: 266 Пыдар мандан: 266 Azt mondd neki: 266 Ты ей скажи: 267 "ŋamge sɨrŋan? 267 "Ңамгэ сырңан? 267 "Mit nézel? 267 «Что ты смотришь? 268 nʲaxarʔ poʔ jambanʔ sʲiʔmʲi nʲisʲan manesʔ?" 268 Няхарʼ поʼ ямбанʼ сиʼми нисян манэсˮ?" 268 Nem néztél engem eleget három éven át?" 268 За три года ты меня не разглядела?» 269 xonʲorabʔ nandʲiʔ nʲon parumbʲuʔ. 269 Хонёрабˮ нандиʼ нён парумбюˮ. 269 Ne siess aludni [vele]. 269 Спать [с ней] не спеши. 270 pɨda jundarta: 270 Пыда юндарта: 270 Azt kérdi: 270 Она спросит: 271 "mʲadod xurkaβna ilʲeʔ?" 271 "Мядод хуркавна илеʼ?" 271 "Hogy élnek a sátraidban?" 271 «Как живут в твоих чумах?» 272 pɨdar mandan: 272 Пыдар мандан: 272 Azt mondod: 272 Скажешь: 273 "mʲadon saβaβna ilʲeβɨʔ." 273 "Мядон сававна илевыˮ." 273 "Ott minden jól van!" 273 «Там все хорошо!» 274 tʲikɨnda ŋedalejʔ nʲudʲa-pʲalʲsʲa. 274 Тикында ңэдалэйˮ Нюдя-Пялься. 274 Akkor Legifjabb-Pjalszja elment. 274 Тут Младший-Пялься поехал. 275 sʲidʲa nʲe tamna mʲusʲeβexeʔ. 275 Сидя не тамна мюсевэхэʼ. 275 A két asszony még vándorol. 275 Две женщины еще кочуют. 276 xaŋglaβʲiʔ-nʲedko nʲudʲa-pʲalʲsʲanʔ pʲilʲiʔ sɨrŋa. 276 Хаңглавиˮ-Недко Нюдя-Пяльсянʼ пилиʼ сырңа. 276 A Hanglavi-Leány egyre csak nézi Legifjabb-Pjalszját. 276 Девушка-Ханглавы на Младшего-Пялься все смотрит. 277 nʲudʲa-pʲalʲsʲa pɨda tarʲemʔ ma: 277 Нюдя-Пялься пыда таремʼ ма: 277 Az azt mondja: 277 Тот говорит: 278 - ŋamge sɨrŋan? 278 - Ңамгэ сырңан? 278 - Mit nézel? 278 - Что смотришь? 279 nʲaxarʔ poʔ jamban sʲiʔmʲi nʲisʲan manesʔ? 279 Няхарˮ поʼ ямбан сиˮми нисян манэсˮ? 279 Nem néztél engem eleget három éven át? 279 За три года ты меня не разглядела? 280 xonʲoβaxanduʔ xara βunʲi tanʲaʔ. 280 Хонёвахандуʼ хара вуни таняʼ. 280 Amikor aludtak, nem történt semmi. 280 Когда спали, ничего не случилось. 281 xuβɨʔ nʲana ŋanʲiʔ jamdejadʔ. 281 Хувыʼ няна ңаниʼ ямдэядʼ. 281 Reggel megint vándorolni kezdtek. 281 Наутро опять стали кочевать. 282 sʲand mʲusʲebtoʔ, tʲind mʲusʲebtoʔ sʲiʔiβ jurʔ mʲaʔ, mʲadʔ ŋadʲimʲaʔ. 282 Сянд мюсебтоʼ, тинд мюсебтоʼ сиˮив юрˮ мяʼ, мядʼ ңадимяˮ. 282 Hosszan vándorolnak, röviden vándorolnak-e, hétszáz sátor, sátor jelent meg. 282 Долго кочуют, недолго ли кочуют, семьсот чумов, чумов показались. 283 mʲakʔ teβɨdʔ. 283 Мякʼ тэвыдʼ. 283 Megérkeztek hozzájuk. 283 К ним подъехали. 284 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako mʲudʔ nʲerad pɨda tarpɨʔ. 284 Пяльсиˮ-Нябако мюдʼ нерад пыда тарпыʼ. 284 Hét-Pjalszja-Nővére kijött fogadni a karavánt. 284 Старшая-Сестра-Пялься навстречу аргишу вышла. 285 xaŋglaβʲiʔ-nʲedko pʲalʲsʲiʔ-nʲabakonʔ sɨlasʲetɨ, nʲudʲa-pʲalʲsʲanʔ sɨlasʲetɨ. 285 Хаңглавиˮ-Недко Пяльсиˮ-Нябаконʼ сыласеты, Нюдя-Пяльсянʼ сыласеты. 285 Hanglavi-Leány hol Hét-Pjalszja-Nővérére, hol Legifjabb-Pjalszjára néz. 285 Девушка-Ханглавы [то] на Старшую-Сестру-Пялься смотрит, [то] на Младшего-Пялься. 286 mʲudmʔ ŋedʔŋaʔ. 286 Мюдмʼ ңэдʼңаʼ. 286 Leszerszámozták a rénszarvasokat. 286 Оленей распрягли. 287 tʲikaβana tʲuntaŋurŋaʔ. 287 Тикавана тюнтаңурңаʼ. 287 Utána megünnepelték az esküvőt. 287 Потом свадьбу отпраздновали. 288 tanʲa ilʲeʔ. 288 Таня илеʼ. 288 Így élnek. 288 Так и живут. 289 sʲand ilʲebtuʔ, tʲind ilʲebtuʔ jaʔ sʲidkad mʲudʔ ŋadʲimʲaʔ. 289 Сянд илебтуʼ, тинд илебтуʼ яʼ сидкад мюдʼ ңадимяʼ. 289 Hosszan élnek, röviden élnek-e, a távolban karavánok jelentek meg. 289 Долго жили, недолго ли жили, издали аргиши показались. 290 mʲaduʔ ŋadʲi janʔ ta ŋesoβɨʔ. 290 Мядуʼ ңади янʼ та ңэсовыʼ. 290 Látható helyen megálltak. 290 На видном месте тут и остановились. 291 ŋedalʲoda to. 291 Ңэдалёда то. 291 Egy utazó odajött utazószánon. 291 Один ездок налегке подъехал. 292 xaŋglaβɨʔ-jerβʔ-nʲudʲa ŋeβtolβɨ sʲiʔiβ-pʲalʲsʲiʔ-papakomʔ. 292 Хаңглавыʼ-Ервʼ-Нюдя ңэвтолвы Сиˮив-Пяльсиʼ-Папакомʼ. 292 Hanglavi-Főnök-Legifjabb-Fia jött kérőbe Hét-Pjalszja-Húgáért. 292 Младший-Сын-Хозяина-Ханглавы стал сватать Младшую-Сестру-Семи-Пялься. 293 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa pɨdoʔ tarʲemʔ maʔ: 293 Сиˮив-Пялься пыдоʼ таремʼ маʼ: 293 Hét-Pjalszja azt mondta: 293 Семеро-Пялься сказали: 294 - manʲaʔ sʲermaʔ jaŋgu. 294 - Маняˮ сермаˮ яңгу. 294 - Ez nem a mi dolgunk. 294 - Это не наше дело. 295 manʲaʔ nʲe-jerββaʔ. 295 Маняˮ Не-Ервваˮ. 295 A vezérünké. 295 У нашей предводительницы. 296 nʲabakoβaʔ tanʲa. 296 Нябаковаʼ таня. 296 A Nővérünké. 296 У Старшей-Сестры. 297 xarta nʲe-jerβ. 297 Харта Не-Ерв. 297 Ő a Főnökasszony. 297 Она - Хозяйка. 298 pɨda nʲadanda ŋeβtadaʔ. 298 Пыда няданда ңэвтадаʼ. 298 Nála kérjétek meg a [Húgunk] kezét. 298 У нее и сватайте. 299 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako nʲe-papakomda tʲi mʲiʔŋada. 299 Пяльсиʼ-Нябако Не-Папакомда ти миʼңада. 299 Hét-Pjalszja-Nővére a Húgát oda is adta. 299 Старшая-Сестра-Пялься Младшую-Сестру вот и отдала. 300 pɨda tarʲemʔ ma: 300 Пыда таремʼ ма: 300 Azt mondta: 300 Она сказала: 301 - saβondaʔ sʲermnʲa turʦʲ perŋadaʔ, xesʲ perŋadaʔ! 301 - Савондаʼ сермня турць пэрңадаʼ, хэсь пэрңадаʼ! 301 - Jöjjetek jó időre vendégségbe! 301 - В гости по-хорошему приезжайте! 302 tʲikaβaxana sʲand ilʲebtuʔ ŋodʔ, tʲindʔ ilʲebtuʔ ŋodʔ pʲalʲsʲiʔ-nʲabako xarta mʲakananda pʲinʔ tarpβɨʔ. 302 Тикавахана сянд илебтуʼ ңодʼ, тиндʼ илебтуʼ ңодʼ Пяльсиˮ-Нябако харта мякананда пинʼ тарпвыʼ. 302 Aztán hosszan, röviden éltek-e, Hét-Pjalszja-Nővére a sátrából kijött az utcára. 302 Потом долго жили, недолго ли жили, Старшая-Сестра-Пялься из своего чума на улицу вышла. 303 jaʔ sʲidʔ jan saŋoda xeβɨ. 303 Яʼ сидʼ ян саңода хэвы. 303 Elnézett a távolba. 303 Вдаль посмотрела. 304 jaʔ sʲidkad ŋobʔ ŋedalʲoda. 304 Яʼ сидкад ңобʼ ңэдалёда. 304 A távolból egy utazó utazószánon érkezik. 304 Издали один ездок налегке едет. 305 sʲidʲamʔ meʔemɨ, sʲidʲa sʲilʲerʲeʔemʔ. 305 Сидямʼ мэˮэмы, сидя силереʼэмʼ. 305 Két rénszarvason jött, két szürkén. 305 На двух [оленях] едет, на двух серых [оленях]. 306 nultadanʲoʔ. 306 Нултаданёʼ. 306 Megállt. 306 Остановился. 307 toʔma mʲinanda pʲalʲsʲiʔ-nʲabakomʔ ŋeβtolaβɨ. 307 Тоʼма минанда Пяльсиˮ-Нябакомʼ ңэвтолавы. 307 Amint csak megérkezett, megkérte Hét-Pjalszja-Nővére kezét. 307 Как только подъехал, стал сватать Старшую-Сестру-Пялься. 308 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 308 Пяльсиʼ-Нябако пыда таремʼ ма: 308 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 308 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 309 - manʲ nʲimʔ tutʔ. 309 - Мань нимʼ тутˮ. 309 - Nem megyek. 309 - Я не пойду. 310 manʲ sʲidʲa ŋesɨ lebtʲimʔ. 310 Мань сидя ңэсы лэбтимʼ. 310 Két tábort őrzök. 310 Я два стойбища охраняю. 311 tʲikaβaxana sʲiʔlʲerako-teta nʲabʲi sʲata xeβ pʲidrʲeβʔ xaja. 311 Тикавахана Сиʼлерако-Тэта няби сята хэв пидревʼ хая. 311 Akkor Szilerako-Rénszarvaspásztor arcának egyik fele olyan lett, mint az éjszaka. 311 Тут у Силерако-Оленщика одна сторона лица как ночь стала. 312 pɨda tarʲemʔ ma: 312 Пыда таремʼ ма: 312 Azt mondta: 312 Он сказал: 313 - saβond sʲermnʲa nʲibʔnand xarβaʔ, βeβaʔ tutamʔ. 313 - Савонд сермня нибˮнанд харваʼ, вэваʼ тутамʼ. 313 - Ha jó szándékra nem jössz, rossz szándékkal jövök. 313 - По-хорошему не хочешь - по-худому приду. 314 ŋedalejnʲuʔ. 314 ңэдалэйнюʼ. 314 Elment. 314 Уехал. 315 sʲandʔ ilʲebtuʔ, tʲindʔ, ilʲebtuʔ, sʲaʔnɨ ŋebta jaʔ sʲidkad ŋobʔ ŋedlʲoda, sʲidʲa meʔmɨ, sʲidʲa jalʲinzʲeʔemʔ. 315 Сяндʼ илебтуʼ, тиндʼ, илебтуʼ, сяˮны ңэбта яʼ сидкад ңобˮ ңэдлёда, сидя мэʼмы, сидя ялинзеʼэмʼ. 315 Hosszan éltek, röviden éltek-e, egyszer a távolból feltűnt egy utazó utazószánon, két világos rénszarvasa van. 315 Долго жили, недолго ли жили, однажды издалека ездок на легковой нарте показался, двух светлых [оленей] держит. 316 jalʲinzʲeʔe-teta nultadanʲoʔ. 316 Ялинзеˮэ-Тэта нултаданёʼ. 316 Jalinze-Rénszarvaspásztor megállt. 316 Ялинзе-Оленщик остановился. 317 pʲalʲsʲiʔ-nʲabakonʔ neβtolβɨ. 317 Пяльсиˮ-Нябаконʼ нэвтолвы. 317 Megkérte Hét-Pjalszja-Nővére kezét. 317 Старшую-Сестру-Пялься стал сватать. 318 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 318 Пяльсиˮ-Нябако пыда таремʼ ма: 318 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 318 Старшая-Сестра-Пялься так сказала: 319 - manʲ nʲidmʔ tutʔ. 319 - Мань нидмʼ тутʼ. 319 - Nem tudok [menni]. 319 - Я не могу. 320 sʲidʲa ŋesɨʔ jerβŋe manʲ taramʔ. 320 Сидя ңэсыʼ ервңэ мань тарамʼ. 320 Két tábort kell őriznem. 320 Два стойбища мне караулить надо. 321 tʲikaβaxana jalʲinzʲeʔe-teta nʲabʲi sʲata xeβ pedrʲeβʔ xaja. 321 Тикавахана Ялинзеˮэ-Тэта няби сята хэв пэдревʼ хая. 321 Akkor Jalinze-Rénszarvaspásztor arcának egyik fele olyan lett, mint az éjszaka. 321 Тут у Оленщика-Ялинзе одна сторона лица как ночь стала. 322 pɨda tarʲemʔ ma: 322 Пыда таремʼ ма: 322 Azt mondta: 322 Он сказал: 323 - saβond sʲermnʲa nʲibʔnand xarβaʔ, βeβaʔ tutamʔ. 323 - Савонд сермня нибʼнанд харваʼ, вэваʼ тутамʼ. 323 - Ha jó szándékra nem jössz, rossz szándékkal jövök. 323 - По-хорошему не хочешь - по-худому приду. 324 ŋedalejnʲuʔ. 324 Ңэдалэйнюʼ. 324 Elment. 324 Уехал. 325 sʲanad, tʲinadʔ ilʲeβɨʔ ŋebtuʔ pʲalʲsʲiʔ-nʲabako sʲiʔiβ-pʲalʲsʲamda-papanata mʲakaʔna meβɨ. 325 Сянад, тинадʼ илевыʼ ңэбтуʼ Пяльсиˮ-Нябако Сиˮив-Пяльсямда-Папаната мякаʼна мэвы. 325 Hosszan éltek, röviden éltek-e, Hét-Pjalszja-Nővére Hét-Pjalszja-Bátyjaknál volt a sátorban. 325 Долго жили, недолго ли жили, Старшая-Сестра-Пялься у Семи-Пялься-Братьев в чумах была. 326 jaʔ sʲidkad ŋedalʲodaβej taŋumɨ jaraxaʔ βeta βɨjeŋga. 326 Яʼ сидкад ңэдалёдавэй таңумы ярахаʼ вэта выеңга. 326 A távolban utazók tűntek fel, [hosszú farokként] kígyóztak, mint az olvadt, égett föld. 326 Издали показались ездоки, [хвостом] извиваясь, как талая обожженная земля. 327 toʔma mʲinxanduʔ mʲiβɨʔ sajuβʔ, jarxad sajuβʔ ŋɨnu βerdaʔ. 327 Тоˮма минхандуʼ мивыʼ саювʼ, ярхад саювʼ ңыну вэрдаˮ. 327 Sok harcos volt, a megérkező sok harcos jöttében kihúzta a nyílvesszőket. 327 То были многочисленные воины, прибывшие многочисленные воины с ходу луки выдернули. 328 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa tarʦʲamʔ maneʔrʲisʲ mʲadʲikutuʔ jedʔ jabtokodarʲaβʔ mʲadʲikotu ŋanʲelabtaduʔ. 328 Сиˮив-Пялься тарцямʼ манэˮрись мядикутуʼ едʼ ябтокодарявʼ мядикоту ңанелабтадуʼ. 328 Hét-Pjalszja ezt látván, mint a vedlő ludak, görnyedten elkezdtek futni sátraikhoz. 328 Семеро-Пялься, увидев это, как линяющие гуси, согнувшись, прятаться побежали к своим чумам. 329 nʲarujʔ tulɨdʔ. 329 Няруйˮ тулыдˮ. 329 Röpülni kezdtek a nyílvesszők. 329 Стали долетать стрелы. 330 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako pʲinʔ tarpβɨʔ, pɨda tarʲemʔ ma: 330 Пяльсиˮ-Нябако пинʼ тарпвыʼ, пыда таремʼ ма: 330 Hét-Pjalszja-Nővére kiment az utcára, azt mondta: 330 Старшая-Сестра-Пялься на улицу вышла, она сказала: 331 - sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa! 331 - Сиˮив-Пялься! 331 - Hét-Pjalszja! 331 - Семеро-Пялься! 332 pɨdʔexeβaraʔ terʲi meʔmedaʔ, sʲobʲerʲiʔ meʔmanadaʔ! 332 Пыдˮехэвараʼ тэри мэˮмэдаʼ, сёбериʼ мэˮманадаʼ! 332 Minek hordtok férfiruhát, ha nem vagytok jók semmire! 332 Напрасно вы носите мужскую одежду, никуда вы не годитесь! 333 jan jaŋguβedaʔ. jun jaxaβaxana junraʔ lʲadpʲi, sʲiʔiβ jamʔ lʲadpʲi. 333 Ян яңгувэдаʼ. Юн яхавахана юнраʼ лядпи, сиˮив ямʼ лядпи. 333 A híretek hét földre elér. 333 Весть о вас пойдет по семи землям. 334 sʲiʔiβ xunʔmana, jalʲaʔ xunʔmana junraʔ xanʔŋa. 334 Сиˮив хунˮмана, яляʼ хунˮмана юнраʼ ханʼңа. 334 Ennek a híre hét napnyi messzeségre terjed el. 334 Весть эта на расстоянии семи дней разойдется. 335 pɨdaraʔ sʲoβdaʔ manʲ merβɨn. 335 Пыдараˮ сёвдаˮ мань мэрвын. 335 Nekem kellene hordanom a kapucnitokat. 335 Ваши капюшоны лучше бы я носила. 336 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako nojdʲo xanda mʲud jaŋgʦʲaʔ xun ŋɨnmda nekalŋa. 336 Пяльсиˮ-Нябако нойдё ханда мюд яңгцяʼ хун ңынмда нэкалңа. 336 Hét-Pjalszja-Nővére előhúzott egy szőnyegverő hosszúságú nyílvesszőt. 336 Старшая-Сестра-Пялься лук с выбивалку длиной вытащила. 337 ŋobʔ ŋedabta sajuβʔ nʲajuβʔ sʲexeredrʲeβʔ lɨrʲelabtasʲetɨda. 337 ңобˮ ңэдабта саювʼ няювʼ сехэрэдревʼ лырелабтасетыда. 337 Egyet [nyilat] sok harcos közé ereszt úgy, hogy út keletkezik. 337 Одну [стрелу] пустит в многочисленных воинов - как дорога образуется. 338 tʲaxanda nʲamna βɨŋe xanʔŋa. 338 Тяханда нямна выңэ ханˮңа. 338 És a távolban minden pusztaság lesz. 338 А дальше все равниной становится. 339 sʲiʔiβ jalʲaʔ jambanʔ jenrʲiʔ xajerŋaʔ. 339 Сиˮив яляʼ ямбанʼ енриʼ хаерңаʼ. 339 Hét napig csak úgy pengenek a húrok. 339 Семь дней только тетивы стучат. 340 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban pʲalʲsʲiʔ-nʲabako βeja jaxaŋe loxolabtada. 340 Сиˮив яляʼ ямбан Пяльсиˮ-Нябако вэя яхаңэ лохолабтада. 340 Hét nap alatt Hét-Pjalszja-Nővére mindent véres folyóvá változtatott. 340 За семь дней Старшая-Сестра-Пялься все в кровавую реку превратила. 341 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana sʲidʲarʲi xaiβɨ, xasaβa xaiβɨ: sʲiʔlʲerako-teta, jalʲinzʲe-teta. 341 Сиʼив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана сидяри хаивы, хасава хаивы: Сиʼлерако-Тэта, Ялинзе-Тэта. 341 Hét nap múlva csak ketten maradtak: Szilerako-Rénszarvaspásztor és Jalinze-Rénszarvaspásztor. 341 Через семь дней только двое остались: Силерако-Оленщик и Ялинзе-Оленщик. 342 ŋɨnsʲalmaxaʔ, pʲinʲaʔ sʲurbjjaxaʔ. 342 ңынсялмахаʼ, пиняʼ сюрбъяхаʼ. 342 Nyíl nélkül maradtak, oldalra futottak. 342 Без луков остались, в сторону побежали. 343 pʲalʲsʲiŋ-nʲabako pɨda tarʲemʔ ma: 343 Пяльсиң-Нябако пыда таремʼ ма: 343 Hét-Pjalszja-Nővére azt mondta: 343 Старшая-Сестра-Пялься сказала: 344 - xebtʲiʔ xajadʲiʔ, xananarʲiʔ jaŋgu. 344 - Хэбтиʼ хаядиʼ, хананариʼ яңгу. 344 - Ha elmentek, hát menjetek el, de nem visztek magatokkal semmit. 344 - Если уходите, то уходите, ничего не уносите. 345 manʲ jaxan sʲana nʲodʲiʔ tuʔ. 345 Мань яхан сяна нёдиʼ туʼ. 345 Többet vissza hozzám ne gyertek. 345 Ко мне никогда не приходите. 346 sʲanʔmana ŋoʔ ilʲeŋguʔ nʲidʲiʔ. 346 Сянˮмана ңоʼ илеңгуʼ нидиʼ. 346 Akkor nem maradtok életben. 346 Все равно живыми не будете. 347 tʲikaβaxana pʲalʲsʲiʔ-nʲabako mʲakanda xajanʲoʔ. 347 Тикавахана Пяльсиˮ-Нябако мяканда хаянёʼ. 347 Akkor Hét-Pjalszja-Nővére a sátrába ment. 347 Тут Старшая-Сестра-Пялься в чум свой пошла. 348 sʲanad, tʲinad ilʲeβɨʔ ŋebtuʔ, sʲaʔnɨ ŋebta pʲalʲsʲiʔ-nʲabako sʲiʔiβ-pʲalʲsʲanda mʲakʔ xaja. 348 Сянад, тинад илевыʼ ңэбтуʼ, сяˮны ңэбта Пяльсиˮ-Нябако Сиˮив-Пяльсянда мякʼ хая. 348 Hosszan, röviden éltek-e, egyszer Hét-Pjalszja-Nővére bement a Hét-Pjalszja sátrába. 348 Долго, недолго ли жили, однажды Старшая-Сестра-Пялься пошла к чумам Семи-Пялься. 349 pɨda tarʲemʔ ma: 349 Пыда таремʼ ма: 349 Azt mondta: 349 Она сказала: 350 - sʲiʔiβ-pʲalʲsʲaβ, tʲedaʔ βunʲi tanʲaʔ, βeβa βunʲi tanʲaʔ. 350 - Сиˮив-Пяльсяв, тедаʼ вуни таняʼ, вэва вуни таняʼ. 350 - Én-Hét-Pjalszjám, most már nincs baj, nincs semmi rossz dolog. 350 - Семеро-Моих-Пялься, теперь ведь беды нет, плохого ничего [тоже] нет. 351 βeβa tobʔ ŋodʔ jermʲeŋguʔ βunʲimʔ. 351 Вэва тобʼ ңодʼ ермеңгуʼ вунимʼ. 351 Ha kitör a baj, azt tudni fogom. 351 Если беда грянет, я ведь знать буду. 352 lad-serʔ-teta ŋodʔ, pɨda ŋod sʲiʔiβ jaxananda sʲitʲa pʲirʔ jaŋgu. 352 Лад-Сэрˮ-Тэта ңодʼ, пыда ңод сиˮив яхананда ситя пирʼ яңгу. 352 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor, ő hét földön a legerősebb, nincs vele egyenlő. 352 Лад-Сэр-Оленщик, он ведь тоже на семи землях самый сильный, равного ему нет. 353 pɨda ŋoʔ nʲi jermʲeŋguʔ. 353 Пыда ңоʼ ни ермеңгуʼ. 353 Ő is [mindent] tudni fog. 353 Он ведь тоже [все] будет знать. 354 tʲedaʔ xarβamʔ, xeβanʔ xarβamʔ. 354 Тедаʼ харвамʼ, хэванʼ харвамʼ. 354 És most el akarok menni. 354 А теперь я уйти хочу. 355 lad-serʔ-teta ponʔ ŋatʲena, sʲimʔ ŋatʲe. 355 Лад-Сэрʼ-Тэта понʼ ңатена, симʼ ңате. 355 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor régóta vár rám. 355 Лад-Сэр-Оленщик давно меня ждет. 356 tamna nʲibʔan xanʔ, sʲonzʲada βeβasʲ. 356 Тамна нибˮан ханьˮ, сёнзяда вэвась. 356 Ha tovább habozok, dühös lesz. 356 Если еще промедлю, он рассердится. 357 tʲukon tobta, saβo nʲi ŋeŋguʔ. 357 Тюкон тобта, саво ни ңэңгуˮ. 357 Ha idejön, [abból] semmi jó nem lesz. 357 Если он сюда придет, хорошего не будет. 358 xantanakemʔ. 358 Хантанакэмʼ. 358 Mennem kell. 358 Мне надо идти. 359 sʲiʔiβ-pʲalʲsʲa pɨdoʔ tarʲemʔ maʔ: 359 Сиˮив-Пялься пыдоʼ таремʼ маˮ: 359 Hét-Pjalszja azt mondta: 359 Семеро-Пялься сказали: 360 - xart ŋarkanβa, xart jerβanβaʔ. 360 - Харт ңарканва, харт ерванваˮ. 360 - Te magad vagy a legidősebb, te vagy a főnökasszony. 360 - Ты сама у нас старшая, ты сама - хозяйка. 361 ŋodʔ nʲon jurʔ, sʲidnaʔ nʲon jurʔ! 361 ңодьʼ нён юрˮ, сиднаʼ нён юрˮ! 361 Csak ne felejts el minket! 361 Только нас не забывай! 362 xuna ja xadkebʔ manʲjenaʔ indkanaʔ βeβoβaʔ. 362 Хуна я хадкэбʼ маньенаʼ индканаʼ вэвоваʼ. 362 Ha bármi történik, mi csak gyenge férfiak vagyunk. 362 Что-то случится, мы ведь люди слабые. 363 tʲikaβaxana pʲalʲsʲiʔ-nʲabako mʲakata xaja. 363 Тикавахана Пяльсиˮ-Нябако мяката хая. 363 Akkor Hét-Pjalszja-Nővére kiment a maga sátrába. 363 Тогда Старшая-Сестра-Пялься в свой чум ушла. 364 tʲikɨ jamdaβanda pʲilʲiʔ mʲusʲe. 364 Тикы ямдаванда пилиʼ мюсе. 364 Erről a helyről ahogy elkezdett vándorolni, egyre csak vándorol. 364 С этого места как стала кочевать, так все время и кочует. 365 sʲanad, tʲinad mʲusʲebʔnanda ŋoʔ nʲernda nʲana ja xojʔ nʲinʲa juʔ ŋarka mʲaʔ. 365 Сянад, тинад мюсебʼнанда ңоʼ нернда няна я хойʼ ниня юʼ ңарка мяʼ. 365 Hosszan, röviden vándorolt-e, elől a hegyen tíz nagy sátor áll. 365 Долго, недолго ли кочевала, впереди на горе десять больших чумов стоят. 366 lad-serʔ-tetaʔ mʲaduda ŋadʲimʲaʔ. 366 Лад-Сэрˮ-Тэтаʼ мядуда ңадимяʼ. 366 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor sátrai jelentek meg. 366 Чумы Лад-Сэр-Оленщика показались. 367 pʲalʲsʲiʔ-nʲabako ta nultada. 367 Пяльсиˮ-Нябако та нултада. 367 Hét-Pjalszja-Nővére ott megállt. 367 Старшая-Сестра-Семи-Пялься тут остановилась. 368 lad-serʔ-teta inʲamʔ nʲaʔ mada, tɨʔ sʲoʔ jomana. 368 Лад-Сэрˮ-Тэта инямʼ няʼ мада, тыʼ сёʼ ёмана. 368 Lad-Szer-Rénszarvaspásztor megragadta a rénszarvas nyakán a szőrt. 368 Лад-Сэр-Оленщик волоку под шеей оленя схватил. 369 tʲikaβaxana joʔ lʲida tʲeklɨʔ. 369 Тикавахана ёʼ лида теклыʼ. 369 Csak mosolyog. 369 Он только улыбается. 370 pɨda tarʲemʔ ma: 370 Пыда таремʼ ма: 370 Azt mondta: 370 Он так сказал: 371 - pʲalʲsʲiʔ-nʲabako, sʲit ŋatʲemʔ ponʔ ŋatʲemʔ. 371 - Пяльсиˮ-Нябако, сит ңатемʼ понʼ ңатемʼ. 371 - Hét-Pjalszja-Nővére, téged várlak, régóta várlak. 371 - Старшая-Сестра-Пялься, тебя жду, давно уж жду. 372 mʲudmʔ ŋedʔna, pujko jamdʲiko janʔ nʲisʲ xaʔamʔ. 372 Мюдмʼ ңэдˮна, пуйко ямдико янʼ нись хаˮамʼ. 372 Úgy leszerszámozta a karavánt, hogy a szán díszeinek egy darabkája sem súrolta a földet. 372 Аргиш распряг так, что ни одна кисточка из украшений на санях земли не коснулась. 373 tʲikaβaxana tʲun sʲertaʔ. 373 Тикавахана тюн сертаʼ. 373 Utána megtartották az esküvőt. 373 Потом свадьбу справили. 374 tarʲemʔ ilʲeʔ. 374 Таремʼ илеʼ. 374 Így élnek. 374 Так и живут.