1 9. nʲe, jeβa-nʲe 1 9. НЕ, ЕВА-НЕ 1 9. Nő, Árva-Nő 1 9. ЖЕНЩИНА, СИРОТА-ЖЕНЩИНА 2 manʲaʔ ilʲeβaʔ: nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ, nʲebʲaβaʔ tanʲaʔ. 2 Маняˮ илеваˮ: Няхарˮ-Нинекав, Небяваˮ таняˮ. 2 Élünk: Három-Báty és Anya. 2 Мы живем: Три-Старших-Брата и Мать. 3 nʲaxarʔ-nʲinʲekan nʲeβaduʔ nʲeduʔ xɨnʲa xeβnaʔ, nʲeduʔ tanʲaβaʔ. 3 Няхарˮ-Нинекан невадуʼ недуʼ хыня хэвнаˮ, недуʼ таняваˮ. 3 Három-Bátynak van felesége, hogyan is lennének meg feleség nélkül? 3 У Трех-Старших-Братьев есть жены, как же им быть без жен? 4 ŋarka-nʲinʲekan-nanakodanʲuda xanoʔ pɨjaβna jarkulnanaku. 4 Ңарка-Нинекан-НанакодаНюда ханоʼ пыявна яркулнанаку. 4 Idősebb-Báty-Fia lasszót dobál a szán élére. 4 Старшего-Брата-Сын набрасывает аркан на головки нарт. 5 jena-nʲinʲekan-nanakoda-nʲudʲa pʲa latʔ nʲimna jadartako. 5 Ена-Нинекан-Нанакода-Нюдя пя латʼ нимна ядартако. 5 Középső-Báty-Fia a sátor padlóján jár. 5 Сын-Среднего-Брата ходит по полу чума. 6 nʲudʲa-nʲinʲekan nanakonda-nʲunda jebʦxana mena ŋeβɨ. 6 Нюдя-Нинекан Нанаконда-Нюнда ебцхана мэна ңэвы. 6 Legifjabb-Báty-Fia még bölcsőben van. 6 Младшего-Брата-Сын еще в люльке. 7 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ xonʲuβeβaʔ, sʲidʲa xonʲuβeβaʔ nʲinʲakɨʔ ŋaʔ. 7 Сяˮны ңэбта ңоˮ хонювэваˮ, сидя хонювэваˮ нинякыˮ ңаˮ. 7 Egyszer, amikor aludtunk, arról, hogy [valóban] aludtunk, nincs mit mondani. 7 Однажды мы спим, о том, что мы [действительно] спим, и говорить нечего. 8 pʲiʔ jerʨuna jaraxa sajuβʔ mʲaʔmaʔ talβɨʔ. 8 Пиʼ ерчуна яраха саювˮ мяˮмаˮ талвыˮ. 8 Az éjszaka közepén az ellenség körülvette a sátrunkat. 8 Среди ночи чум наш враги окружили. 9 nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ lerʲuβo xabʦena pʲinʔ sanajadʔ. 9 Няхарˮ-Нинекав лэрюво хабцена пинʼ санаядˮ. 9 Három-Bátyám felriadt, megijedt, kiszaladt az utcára. 9 Три-Старших-Брата моих вмиг, испугавшись, на улицу выскочили. 10 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban ŋopoj marnaduʔ, ŋopoj tʲorduʔ. 10 Сиˮив яляʼ ямбан ңопой марнадуʼ, ңопой тёрдуʼ. 10 Hét napig csak zaj és kiáltás: 10 На протяжении семи дней - один шум, один крик: 11 sajuβʔ manzʲetɨʔ: 11 Саювˮ манзетыˮ: 11 Az ellenségek kiáltanak: 11 Враги кричат: 12 - nʲaxarʔ-sʲuxunʲej, ŋulʲiʔ nʲijaʔ xanʔ! 12 - Няхарʼ-Сюхуней, ңулиʼ нияˮ ханьˮ! 12 - Három-Szjuhunyeja, ne is próbáljatok elmenni! 12 - Три-Сюхунея, не вздумайте уходить! 13 nʲebʲaβaʔ-puxuʦʲa pʲinʔ tarpsʲetɨ, mʲatʔ tʲusʲetɨ, jarlʲimda meʔŋa. 13 Небяваˮ-Пухуця пинʼ тарпсеты, мятʼ тюсеты, ярлимда мэˮңа. 13 Öreg-Anyánk kimegy az utcára, megint bejön a sátorba, és egyre csak sír. 13 Наша Мать-Старуха на улицу выйдет, опять в чум войдет и все плачет. 14 manʲ pʲilʲiʔ jusʲedamʔ. 14 Мань пилиʼ юседамʼ. 14 Én pedig csak fekszem. 14 Я же все лежу. 15 sʲiʔiβ jusʲedamʔ. 15 Сиˮив юседамʼ. 15 Hét napig fekszem. 15 Семь дней лежу. 16 jalʲaʔ jusʲedamʔ. 16 Яляʼ юседамʼ. 16 Sok napig fekszem. 16 Много дней лежу. 17 sʲiʔiβ ŋesoŋgana pʲixʲij pʲixʲinʲa manʲ pʲinʔ tarpɨβʔ. 17 Сиˮив ңэсоңгана пихий пихиня мань пинʼ тарпывˮ. 17 Hét nap múlva kimentem éjjel az utcára. 17 Через семь дней ночью я на улицу вышла. 18 nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ malʲe sajuβʔ xadaβɨduʔ. 18 Няхарˮ-Нинекав мале саювˮ хадавыдуʼ. 18 Három-Bátyámat a harcosok már megölték. 18 Троих-Старших-Братьев моих воины уже убили. 19 nʲebʲaβaʔ-puxuʦʲa jedʲuda nʲudʲerŋa. 19 Небяваˮ-Пухуця едюда нюдерңа. 19 Öreg-Anyánk a belét húzza. 19 Мать-наша-Старуха кишки волочит. 20 manʲ xeβanʔ nʲaloberʦ to. 20 Мань хэванʼ нялобэрц то. 20 Odakúszott hozzám. 20 Ко мне подползла. 21 pɨda tarʲemʔ ma: 21 Пыда таремʼ ма: 21 Azt mondja: 21 Говорит: 22 - manʲaʔ tʲi xaβaʔ. 22 - Маняˮ ти хаваˮ. 22 - Lám, meghaltunk. 22 - Мы вот умерли. 23 sajuβʔ-jerβota sʲidnaʔ xada. 23 Саювˮ-Ервота сиднаˮ хада. 23 Ellenségek-Vezére megölt minket. 23 Вождь-Врагов нас убил. 24 sʲenʲana nʲisʲamda xadasʲ xanʲenaxanda. 24 Сеняна Нисямда хадась ханенаханда. 24 Valamikor vadászat idején a te Apádat is megölte. 24 Когда-то и Отца твоего он убил во время охоты. 25 pɨdar tamna jaŋgunasʲ. 25 Пыдар тамна яңгунась. 25 Akkor te még nem voltál. 25 Тебя еще не было. 26 nʲisʲand puna sojaŋasʲ. 26 Нисянд пуна сояңась. 26 A halála után születtél. 26 Ты родилась после его смерти. 27 ŋadʲbʲanda nʲaxarʔ-nʲinʲekɨ sʲit nʲimdʲesʲ - nʲe, jeβa-nʲeŋe. 27 Ңадьбянда Няхарʼ-Нинекы сит нимдесь - Не, Ева-Неңэ. 27 Három-Bátyád ezért hívott téged Nőnek, Árva-Nőnek. 27 Поэтому Три-Старших-Брата твоих и назвали тебя Женщина, Сирота-Женщина. 28 sajuβʔ-jerβotaxana manʲaʔ nʲadanaʔ ŋamge taraβɨ ŋebta? 28 Саювˮ-Ервотахана маняˮ няданаˮ ңамгэ таравы ңэбта? 28 Mire volt tőlünk szüksége Ellenség-Vezérének? 28 Что Вождю-Врагов от нас понадобилось? 29 manʲaʔ ŋoka teβaʔ jaŋgu, teβaʔ ŋobʔ jonrʲeʦʲa. 29 Маняˮ ңока тэваˮ яңгу, тэваˮ ңобˮ ёнреця. 29 Nincs nagy réncsordánk, mindössze ezer rénszarvas. 29 У нас большого стада нет, всего одна тысяча оленей. 30 nʲebʲaβ-puxuʦʲamʔ sʲeβokutaxan xeβoʔ ŋɨlmamʔ. 30 Небяв-Пухуцямʼ севокутахан хэвоʼ ңылмамʼ. 30 Öreg-Anyát átölelve, tartva, egészen elborított engem a vére. 30 Старушку-Мать обняв и поддерживая, я вся покрылась ее кровью. 31 nʲebʲaβ-puxuʦʲa tʲikɨmʔ βadʲida mesoʔmaxadanda ŋudʲin nʲi taʔ, xa. 31 Небяв-Пухуця тикымʼ вадида мэсоˮмахаданда ңудин ни таˮ, ха. 31 Öreg-Anyácska, e szavakat mondván, kezét nem adván meghalt. 31 Старушка-Мать, произнеся эти слова и не подав руки, умерла. 32 tʲikaβaxana jaranʔ mesoʔmaxadan mʲakan tʲumʔ. 32 Тикавахана яранʼ мэсоʼмахадан мякан тюмʼ. 32 Ezután sírva bementem a sátorba. 32 После этого, плача, я в чум вошла. 33 jarkosaβej βaʔaβkon nʲiʔ manʲ moʔnajuβʔ. 33 Яркосавэй ваʼавкон ниʼ мань моʼнаювˮ. 33 Könnyekkel az ágyra estem. 33 С плачем на постель упала. 34 ŋaβoʔ pʲirkaʔna pʲixʲij pʲixʲina sajuβʔ-jerβuta pɨda tarʲemʔ mamonoda: 34 Ңавоʼ пиркаʼна пихий пихина Саювˮ-Ервута пыда таремʼ мамонода: 34 Egy idő múltán megjelent az utcán Ellenségek-Vezére, hallani, ahogy azt mondja: 34 Через некоторое время на улице [появился] Вождь-Врагов, слышно, как он говорит: 35 - nʲeʔ, xaβajaʔ, mʲaʔalaʔ xaβajaʔ! 35 - Неˮ, хаваяʼ, мяˮалаˮ хаваяʼ! 35 - Asszonyok, bontsátok le a sátrakat! 35 - Женщины, чумы разберите! 36 nʲaxarʔ nʲe nʲabaβ mʲadmʔ xaβdaʔ. 36 Няхарˮ не нябав мядмʼ хавдаˮ. 36 Három asszony, a sógornőim lebontották a sátrat. 36 Три женщины, невестки мои, чум разобрали. 37 manʲ mʲadexena tarʲemʔ jusʲedamʔ. 37 Мань мядэхэна таремʼ юседамʼ. 37 Én ugyanúgy fekszem a sátor egykori helyén. 37 Я на чумовище так и лежу. 38 tarʲemʔ sɨrpaʔn: mʲadexena ŋarka-nʲinʲekan-nanakoda nʲuda tansumbʲi. 38 Таремʼ сырпаʼн: мядэхэна Ңарка-Нинекан-Нанакода Нюда тансумби. 38 Látom, Legidősebb-Bátyám egykori sátrának helyén ott a Fia, váltogatva egyik lábát a másikra teszi. 38 Вижу: на чумовище моего Старшего-Брата его Сына - он с ноги на ногу переминается. 39 sajuβ-jerβuta nʲaban xeβanʔ to, pɨda tarʲemʔ ma: 39 Саюв-Ервута Нябан хэванʼ то, пыда таремʼ ма: 39 Ellenségek-Vezére odament Sógornőhöz, és azt mondta: 39 Вождь-Врагов к Невестке подошел и сказал: 40 - nʲumd xadaŋguβ. 40 - Нюмд хадаңгув. 40 - Megölöm a Fiadat. 40 - Сына твоего убью. 41 ŋarka-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ. 41 Ңарка-Не-Нябав хуʼ нида вэтаˮ. 41 Legidősebb-Sógornő nem mondott semmit. 41 Старшая-Невестка ничего не сказала. 42 xeβnʲakuʔ xaja. 42 Хэвнякуʼ хая. 42 Félreállt. 42 В сторону отошла. 43 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nanɨko-papaβ sʲobʲaxadanda nʲaʔamxajada, lʲasaradada. 43 Тикавахана Саюв-Ервута Наныко-Папав сёбяхаданда няˮамхаяда, лясарадада. 43 Akkor Ellenségek-Vezére megragadta Unokaöcsémet a kapucnijánál. 43 Тут Вождь-Врагов Племянника-Моего за капюшон схватил. 44 xorakanda sʲixʲid xarʔ jerada. 44 Хораканда сихид харʼ ерада. 44 Késsel elvágta a torkát. 44 Горло ножом перерезал. 45 tʲikaβaxana jonej-nʲe-nʲaban xeβanʔ xaja. 45 Тикавахана Ёнэй-Не-Нябан хэванʼ хая. 45 Eztán odament Középső-Sógornőhöz. 45 После этого к Средней-Невестке пошел. 46 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 46 Саюв-Ервута пыда таремʼ ма: 46 Ellenségek-Vezére azt mondja: 46 Вождь-Врагов говорит: 47 - tʲuku xʲibʲandu ŋaʦekɨ? 47 - Тюку хибянду ңацекы? 47 - Ez kinek a gyereke? 47 - Это чей ребенок? 48 jonʲej-nʲe-nʲabaβ, pɨda tarʲemʔ ma: 48 Ёней-Не-Нябав, пыда таремʼ ма: 48 Középső-Sógornő azt feleli: 48 Средняя-Невестка отвечает: 49 - tʲikɨ manʲ ŋaʦekeβ. 49 - Тикы мань ңацекэв. 49 - Ez az én gyerekem. 49 - Это мой ребенок. 50 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 50 Саюв-Ервута пыда таремʼ ма: 50 Ellenségek-Vezére azt mondta: 50 Вождь-Врагов сказал: 51 - manʲ xadaŋguβ! 51 - Мань хадаңгув! 51 - Megölöm! 51 - Я его убью! 52 jonej-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ, xeβnʲakuʔ xaja. 52 Ёнэй-Не-Нябав хуʼ нида вэтаˮ, хэвнякуʼ хая. 52 Középső-Sógornő nem szólt semmit, csak odébbállt. 52 Средняя-Невестка ничего не сказала, прочь отошла. 53 jonej-papakoβ sajuβ-jerβuta xorakanda sʲixʲid xarʔ jerada. 53 Ёнэй-Папаков Саюв-Ервута хораканда сихид харʼ ерада. 53 Középső-Unokaöccs torkát Ellenségek-Vezére elvágta. 53 Среднему-Племяннику Вождь-Врагов горло перерезал. 54 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nʲudʲa-nʲe-nʲaban xeβanʔ xaja. 54 Тикавахана Саюв-Ервута Нюдя-Не-Нябан хэванʼ хая. 54 Aztán Ellenségek-Vezére Legifjabb-Sógornőhöz ment. 54 Потом Вождь-Врагов к Младшей-Невестке пошел. 55 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 55 Саюв-Ервута пыда таремʼ ма: 55 Ellenségek-Vezére azt kérdi: 55 Вождь-Врагов спрашивает: 56 - tʲuku xʲibʲanda ŋaʦekɨ? 56 - Тюку хибянда ңацекы? 56 - Kié ez a gyerek? 56 - Чей это ребенок? 57 nʲudʲa-nʲe-nʲabaβ, pɨda tarʲemʔ ma: 57 Нюдя-Не-Нябав, пыда таремʼ ма: 57 Legifjabb-Sógornő azt feleli: 57 Младшая-Невестка отвечает: 58 - tʲikɨ manʲ ŋaʦekeβ. 58 - Тикы мань ңацекэв. 58 - Ez az én gyerekem. 58 - Это мой ребенок. 59 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 59 Саюв-Ервута пыда таремʼ ма: 59 Ellenségek-Vezére, ő így mondta: 59 Вождь-Врагов, он так сказал: 60 - ŋaʦekemd xadaŋguβ! 60 - Ңацекэмд хадаңгув! 60 - A gyereket megölöm! 60 - Ребенка я убью! 61 nʲudʲa-nʲe-nʲabaβ xuʔ nʲida βetaʔ, xeβnʲakuʔ xaja. 61 Нюдя-Не-Нябав хуʼ нида вэтаˮ, хэвнякуʼ хая. 61 Legifjabb-Sógornő nem felelt semmit, félreállt. 61 Младшая-Невестка ничего не ответила, в сторону отошла. 62 ixʲinʲanda madm: 62 Ихинянда мадм: 62 Azt gondoltam: 62 Я подумала: 63 "tʲikɨmbaxoβaβ sʲaxaʔ taβnaβ". 63 "Тикымбаховав сяхаʼ тавнав". 63 "Ne is reméld, hogy valaha odaadom őt neked". 63 «Ты даже не надейся, чтобы я тебе его когда-нибудь отдала». 64 ŋen nʲiʔ sanajuβʔ, sʲurba xajam ʔ. 64 Ңэн ниʼ санаювˮ, сюрба хаям ʼ. 64 Talpra ugrottam, odafutottam. 64 На ноги вскочила, побежала. 65 sajuβ-jerβuta jebʦxana mena ŋaʦekɨmʔ sɨraʔ nʲiʔ masʲibtʲeda. 65 Саюв-Ервута ебцхана мэна ңацекымʼ сыраʼ ниʼ масибтеда. 65 Ellenségek-Vezére a gyereket a bölcsőben a hóra állította. 65 Вождь-Врагов ребенка в люльке на снег поставил. 66 manʲ ŋaʦekɨmʔ ŋe nʲad jebʦxad nʲaʔmaβ. 66 Мань ңацекымʼ ңэ няд ебцхад няˮмав. 66 Én megragadtam a bölcső alsó részét. 66 Я за нижнюю часть люлькй взялась. 67 sajuβ-jerβuta jebʦmʔ ŋeβanda nʲad nʲaʔmada. 67 Саюв-Ервута ебцмʼ ңэванда няд няˮмада. 67 Ellenségek-Vezére a bölcső felső részét ragadta meg. 67 Вождь-Врагов за верхнюю часть колыбели ухватился. 68 janʔ, sʲidʲa janʔ βenojalamʲiʔ. 68 Янʼ, сидя янʼ вэнояламиʼ. 68 Két irányba húzzuk. 68 В две стороны тянем. 69 tarʲemʔ menaxanʲiʔ jebʦmʔ janʔ, sʲidʲa janʔ nɨkalŋamʲiʔ. 69 Таремʼ мэнаханиʼ ебцмʼ янʼ, сидя янʼ ныкалңамиʼ. 69 Így ketté is törtünk a bölcsőt. 69 Так люльку на две части и разломали. 70 nanako-ŋaʦekɨ tasʲiʔ sɨranʔ moʔnajʔ. 70 Нанако-ңацекы тасиʼ сыранʼ моʼнайˮ. 70 A kisbaba leesett a hóra. 70 Младенец на снег упал. 71 manʲ nʲaʔamŋguβasʲ ixʲinʲan mamʔ: 71 Мань няˮамңгувась ихинян мамʼ: 71 Megfogtam volna, de azt gondoltam: 71 Я схватила было его, но подумала: 72 "sʲanʔmana ŋodʔ tʲedaʔ manʲ nʲaʔambaʔn, pɨda ŋoʔ nʲaʔamŋguda. 72 "Сянˮмана ңодʼ тедаʼ мань няˮамбаˮн, пыда ңоʼ няʼамңгуда. 72 "Ha sajnálatból most megfogom a kisgyereket, ő is megfogja. 72 «Если от жалости я сейчас схвачу ребенка, он тоже схватит. 73 sʲanʔmana ŋodʔ sʲidʲa janʔ nɨkaltamʲiʔ. 73 Сянˮмана ңодʼ сидя янʼ ныкалтамиʼ. 73 Kettészakítjuk. 73 Мы его на две части разорвем. 74 xurkarʲi xadaŋguda. 74 Хуркари хадаңгуда. 74 Így is, úgy is megöljük. 74 Все равно убьем. 75 xarʔn ilʲebʦuβ βunʲiβ tʲenʲeβʔ, xanzʲerʔ ilʲeβaβ". 75 Харˮн илебцув вунив теневˮ, ханзерˮ илевав". 75 Hogyan fogok akkor élni, nem tudom". 75 Как тогда жить буду, не знаю». 76 tʲikaβaxana sajuβ-jerβuta nanako-papamʔ xorakoʔ sʲixʲid xarʔ jerada. 76 Тикавахана Саюв-Ервута Нанако-Папамʼ хоракоʼ сихид харʼ ерада. 76 Akkor Ellenségek-Vezére elvágta Picinyke-Unokaöccs torkát. 76 Тут Вождь-Врагов Маленысому-Племяннику горло перерезал. 77 tʲikaβaxana xebʦʲanduβ ŋarka-nʲe-nʲabanʔ xeβuβna manʲ tarʲemʔ mam: 77 Тикавахана хэбцяндув Ңарка-Не-Нябанʼ хэвувна мань таремʼ мам: 77 Akkor Legidősebb-Sógornő mellett elhaladván azt mondtam: 77 Тогда, проходя мимо Старшей-Невестки, я сказала: 78 - pɨdmboxoβar xasaβand xasʲ jedʲada jaŋguβɨnʲuʔ. 78 - Пыдмбоховар хасаванд хась едяда яңгувынюʼ. 78 - A gyermeked nem betegségtől halt meg. 78 - Твой мальчик умер не от болезни. 79 nʲebʲan nʲinuβ ŋaʔ. 79 Небян нинув ңаˮ. 79 Nem vagy anya. 79 Ты - не мать. 80 ŋaʦekemd xadaβanzʲ ŋamgeʔ mʲiʔŋar? 80 Ңацекэмд хадаванзь ңамгэʼ миˮңар? 80 Miért adtad oda a gyerekedet megöletni? 80 Ребенка своего почему дала убить? 81 ŋamge pɨdrʲir ilʲeβndan ŋeβen? 81 Ңамгэ пыдрир илевндан ңэвэн? 81 Minek most élni neked? 81 Зачем тебе теперь жить? 82 nʲabʲi xaβoʦʲanda tɨraʔ ladaβ. 82 Няби хавоцянда тыраʼ ладав. 82 Ököllel fülön csaptam. 82 По уху кулаком ударила. 83 ŋarka-nʲe-nʲaban nʲemejda xamdumaʔ. 83 Ңарка-Не-Нябан немэйда хамдумаʼ. 83 Idősebb-Sógornő agya kiesett [kiloccsant]. 83 У Старшей-Невестки мозг вывалился. 84 terʲida lʲasejʔ. 84 Тэрида лясэйˮ. 84 Így hátra esett. 84 Так и упала на спину. 85 nʲaxarʔ-nʲe-nʲabaβ malʔ xadajan. 85 Няхарˮ-Не-Нябав малʼ хадаян. 85 Mindhárom-Sógornőmet megöltem. 85 Всех моих Трех-Невесток я убила. 86 sajuβ-jerβuta pɨda tarʲemʔ ma: 86 Саюв-Ервута пыда таремʼ ма: 86 Ellenségek-Vezére azt mondja: 86 Вождь-Врагов говорит: 87 - nʲe, jeβa-nʲe, nʲenaʔ sambe ŋeβan. 87 - Не, Ева-Не, ненаʼ самбэ ңэван. 87 - Nő, Árva-Nő, dühösnek tűnsz. 87 - Женщина, Сирота-Женщина, ты сердитая, оказывается. 88 nʲaxarʔ nʲemʔ xadan. 88 Няхарˮ немʼ хадан. 88 Három asszonyt megöltél. 88 Трех женщин убила. 89 tʲikaβaxana xanxan xajamʔ. 89 Тикавахана ханхан хаямʼ. 89 Akkor az utazószánakhoz mentem. 89 Тут я к нартам пошла. 90 xarʔn mʲuduβ xarʔn podʲerŋaβ. 90 Харˮн мюдув харˮн подерңав. 90 Egyedül az egész réncsordát befogtam magamnak. 90 Сама аргиш для себя запрягла. 91 manʲaʔ mʲusʲeβaʔ. 91 Маняˮ мюсеваˮ. 91 Elköltöztünk. 91 Мы перекочевали. 92 peβsʲumb nʲana ŋesurʲibʔnana mʲaʔmʲi xarʔn mʲarasʲetɨβ, mʲuduβ xarʔn ŋedasʲetɨβ, xarʔn podʲerpʲiβ. 92 Пэвсюмб няна ңэсурибˮнана мяˮми харʼн мярасетыв, мюдув харˮн ңэдасетыв, харʼн подерпив. 92 Este, ha megállunk, magam állítok sátrat, a rénszarvasokat magam szerszámozom le, és felszerszámozom őket egymagam. 92 Вечером, если останавливаемся, я сама чум ставлю, оленей сама распрягаю и запрягаю сама. 93 sajuβ-jerβuta mʲakan tobʔta pʲixʲij xanxanan sʲeŋgrasʲetɨmʔ. 93 Саюв-Ервута мякан тобˮта пихий ханханан сеңграсетымʼ. 93 Ellenségek-Vezére, ha a sátorba bejön, az éjjelt az utazószánon töltöm. 93 Вождь-Врагов если в чум заходит, я ночь на нартах ночую. 94 sajuβ-jerβuta nʲedʲa, sʲiʔiβ nʲedʲa. 94 Саюв-Ервута недя, сиˮив недя. 94 Ellenségek-Vezérének hét felesége van. 94 У Вождя-Врагов семь жен. 95 sʲiʔiβ nʲexedanda sʲiʔiβ nʲudʲa. 95 Сиˮив нехэданда сиˮив нюдя. 95 Hét feleségének hét gyereke van. 95 У семи жен семь детей. 96 malʔ ŋarka, malʔ nanɨ. 96 Малʼ ңарка, малʼ наны. 96 Mind nagyok, mind fiatal srácok. 96 Все большие, все парни. 97 nʲudʲa-nʲuʔjada nʲisʲamda pɨdaβɨ. 97 Нюдя-Нюˮяда нисямда пыдавы. 97 Legifjabb-Fiú hasonlít az Apjára. 97 Младший-Сын на отца своего похож. 98 tarʲemʔ xaraxana samdaraxa. 98 Таремʼ харахана самдараха. 98 Látni, hogy erős lesz. 98 Он, видно, будет сильным. 99 sajuβ-jerβuta tarʲemʔ manzʲetɨ: 99 Саюв-Ервута таремʼ манзеты: 99 Ellenségek-Vezére azt mondja: 99 Вождь-Врагов говорит: 100 - xart janʲimdan. 100 - Харт янимдан. 100 - Majd te magad behódolsz. 100 - Ты сама покоришься. 101 peβsʲumbʔnʲana mʲaʔmʔ todalapaʔn, jedta pʲabaʔn. 101 Пэвсюмбʼняна мяˮмʼ тодалапаˮн, едта пябаˮн. 101 Éjjel befűtöm a sátrat, kezdek ételt főzni. 101 Вечером чум обогреваю, начинаю варить еду. 102 sajuβ-jerβuta tobta, pʲi jeduβ tuta tuʔ nʲiʔ βabtasʲetɨβ. 102 Саюв-Ервута тобта, пи едув тута туʼ ниʼ вабтасетыв. 102 Amikor bejön Ellenségek-Vezére, a fortyogó fazekat kiöntöm a tűzhelyre. 102 Когда приходит Вождь-Врагов, кипящий котел я на очаг выливаю. 103 pʲinʔ tarpsʲetɨβ, noj pʲisuʔ mʲuʔ xanarʲisʲetɨβ. 103 Пинʼ тарпсетыв, ной писуʼ мюʼ ханарисетыв. 103 Kimegyek az utcára és lefekszem aludni, szövetbe [amely a női szánon van] göngyölve magam. 103 Выхожу на улицу и ложусь спать, завернувшись в суконное покрывало. 104 sajuβ-jerβuta pʲinʔ tarpβanda sʲerʔ pɨda tarʲemʔ manzʲetɨ: 104 Саюв-Ервута пинʼ тарпванда серˮ пыда таремʼ манзеты: 104 Ellenségek-Vezére kijővén az utcára azt mondja: 104 Вождь-Врагов, выходя на улицу, говорит: 105 - nʲe, jeβa-nʲe, nʲena metan nʲen ŋeβen. 105 - Не, Ева-Не, нена мэтан нен ңэвэн. 105 - Nő, Árva-Nő, túl haragtartó vagy. 105 - Женщина, Сирота-Женщина, ты слишком мстительной оказалась. 106 tanʲa ilʲemʔ nʲaxarʔ po. 106 Таня илемʼ няхарˮ по. 106 Így élek három évet. 106 Живу так три года. 107 nʲaxarʔ-nʲinʲekan jedʲemduʔ jura jaʔmaβ. 107 Няхарˮ-Нинекан едемдуʼ юра яˮмав. 107 Meghalt-Három-Bátyámat nem tudom feledni. 107 Гибели Трех-Старших-Братьев моих забыть не могу. 108 ixʲinʲan mamʔ: 108 Ихинян мамʼ: 108 Azt gondolom: 108 Думаю: 109 "tarʲemʔ ilʲeban ŋamgemʔ? 109 "Таремʼ илебан ңамгэмʼ? 109 "Hogyan lehet így élni? 109 «Как так жить? 110 jalʲen teβguβtʲe". 110 Ялен тэвгувте". 110 Telnek a napjaim". 110 Дни мои идут». 111 sʲaʔnɨ ŋebta tarʲemʔ sɨrpan: sajuβ-jerβuta samlʲaŋg serta tɨda podʲerpʲi. 111 Сяʼны ңэбта таремʼ сырпан: Саюв-Ервута самляңг сэрта тыда подерпи. 111 Látom egyszer, hogy Ellenségek-Vezére öt fehér rénszarvast fog be. 111 Однажды вижу - Вождь-Врагов запрягает пять белых оленей. 112 irʲiβ jaderŋa. 112 Ирив ядэрңа. 112 Így látom. 112 Так вижу. 113 ixʲinʲan mamʔ: 113 Ихинян мамʼ: 113 Azt gondoltam: 113 Я подумала: 114 "nʲaxarʔ poʔ jamban samlʲaŋg serta nʲidʲa meʦetuʔ. 114 "Няхарˮ поʼ ямбан самляңг сэрта нидя мэцетуˮ. 114 "E három év alatt egyszer sem fogott be öt fehér rénszarvast. 114 «За эти три года он ни разу пять белых оленей не брал. 115 xadrʲiʔ ŋesʲ ŋo ŋaxaʔ xantanakɨ". 115 Хадриʼ ңэсь ңо ңахаʼ хантанакы". 115 Bizonyára messzire megy". 115 Наверно, далеко поедет». 116 tʲikanda ŋedalejʔ. 116 Тиканда ңэдалэйˮ. 116 Ím el is ment. 116 Вот и поехал. 117 ixʲinʲan mamʔ: 117 Ихинян мамʼ: 117 Azt gondoltam: 117 Я подумала: 118 "tʲuku jaxana ilʲebtʲarʔ jaŋgu. 118 "Тюку яхана илебтярˮ яңгу. 118 "Most nincs életem. 118 «Сейчас у меня нет жизни. 119 tʲikɨ poxona xuna pʲabʦuβ?" 119 Тикы похона хуна пябцув?" 119 Hogy lesz ez a jövőben?" 119 Как-то в будущем сложится?» 120 tʲikaβaxana mʲaʔnʲi jeʔemnʲa xanuβ ŋeβanʲi nʲiʔ xanuβ ilamʔ. 120 Тикавахана мяʼни еˮэмня ханув ңэвани ниʼ ханув иламʼ. 120 Akkor a sátor mögé bújva fejem fölé emeltem az utazószánt. 120 Тогда я, скрываясь за чумом, нарты над головой подняла. 121 ŋoka tɨʔ nʲaʔ jadalkajajuβʔ. 121 Ңока тыʼ няʼ ядалкаяювˮ. 121 A csordához mentem. 121 Пошла к стаду. 122 texeʔ teβɨβʔ, ixʲinʲan mamʔ: 122 Тэхэˮ тэвывˮ, ихинян мамʼ: 122 Odamentem a rénekhez, és azt gondoltam: 122 К оленям подошла и думаю: 123 "xurka saβa tɨʔ tanʲaβɨ ŋebtuʔ meʦʲ tanʲasʲ". 123 "Хурка сава тыˮ танявы ңэбтуʼ мэць танясь". 123 "Valamilyen szívós rénnek kellene lenniük". 123 «Должны же быть какие-то олени выносливыми». 124 nʲudʲa-nʲinʲekan xabʦʲand metʲida tʲet-nʲarjjana, tʲikɨ saβa tɨ, tɨ poŋgad xosʲ jaʔmɨn. 124 Нюдя-Нинекан хабцянд мэтида Тет-Няръяна, тикы сава ты, ты поңгад хось яˮмын. 124 Legifjabb-Bátyám halála után maradt Négy-Vörös[-Rén], jó rének, [de] a többi között nem tudom őket [rögtön] előkeresni. 124 После смерти Младшего-Брата остались Четыре-Красных[-Оленя], хорошие они олени, [но] среди других не могу их [сразу] отыскать. 125 tarʲemʔ menaxan tɨ nʲabʲi βaranʔ, manʲ tɨ nʲabʲi βarxana xadoduʔ jeŋgβɨʔ. 125 Таремʼ мэнахан ты няби варанʼ, мань ты няби вархана хадодуʼ еңгвыˮ. 125 A keresésben elmentem a csorda széléig, ott meg is találtam a helyet, ahol legeltek. 125 В этих поисках я до края стада дошла, там и обнаружила место, где они паслись. 126 tʲikaβa manʲ nʲaʔmɨn jenanaʔ ŋoʔ ŋeβɨʔ. 126 Тикава мань няˮмын енанаˮ ңоʼ ңэвыˮ. 126 Elkaptam őket, erősek voltak. 126 Я их поймала, они оказались сильными. 127 tʲikaβana podʲerpa pʲaʔjan. 127 Тикавана подерпа пяˮян. 127 Kezdtem őket felszerszámozni. 127 Стала их запрягать. 128 βarʲa nʲarjjanamʔ podʲerpadaxan mʲadʔ nʲajuβʔ saŋo xeβɨ. 128 Варя няръянамʼ подерпадахан мядʼ няювʼ саңо хэвы. 128 Amikor a szélső vöröset befogtam, tekintetem a sátor irányába tévedt. 128 Когда запрягала красного крайнего, взгляд мой в сторону чума ушел. 129 sajuβ-jerβuta tʲorʲida. 129 Саюв-Ервута тёрида. 129 Ellenségek-Vezére kiált. 129 Вождь-Врагов кричит. 130 pɨda tarʲemʔ ma: 130 Пыда таремʼ ма: 130 Azt mondja: 130 Говорит: 131 - nʲe, jeβa-nʲe, ŋaʔna xein. 131 - Не, Ева-Не, ңаˮна хэин. 131 - Nő, Árva-Nő, menj hát el. 131 - Женщина, Сирота-Женщина, уезжай подальше. 132 malʲe tʲenʲeβamanzʲ saxanoβa xununasʲ. 132 Мале теневаманзь саханова хунунась. 132 Régóta tudom, hogy valamikor elmész. 132 Я давно знаю, что ты когда-нибудь убежала бы. 133 βalakada tʲuku jalʲaʔ nʲiβemʔ tosaʔ. 133 Валакада тюку яляʼ нивэмʼ тосаˮ. 133 Épp csak azt nem gondoltam, hogy ma. 133 Только не думал я, что сегодня. 134 βunʲsʲamʔ manʲ sajuβ-jerβuta samlʲaŋg serta nusʲ xarʲebʲida. 134 Вуньсямʼ мань Саюв-Ервута самляңг сэрта нусь харебида. 134 Nem hittem, hogy Ellenségek-Vezére az öt fehér rénszarvassal üldözni fog. 134 Я не предполагала, что Вождь-Врагов, на пяти белых стоя, погонится за мной. 135 manʲ ŋedalajuβ. 135 Мань ңэдалаюв. 135 Elmentem. 135 Я поехала. 136 tʲet-narjjana nekalmanduʔ sʲerʔ xanan nʲinʲa ŋodrʲi pʲerʲemʔ. 136 Тет-Наръяна нэкалмандуʼ серˮ ханан ниня ңодри перемʼ. 136 Amikor Négy-Vörös nekiindult, alig bírtam megkapaszkodni az utazószánon. 136 Когда Четверка-Красных помчалась, я еле на нартах удержалась. 137 tʲet-nʲarjjana saʦʲ saβa tɨʔ ŋeβɨʔ. 137 Тет-Няръяна саць сава тыˮ ңэвыˮ. 137 Négy-Vörös nagyon jó rén volt. 137 Четверка-Красных очень хорошими оленями оказались. 138 sajuβ-jerβuta nunadarʲam xai. 138 Саюв-Ервута нунадарям хаи. 138 Ellenségek-Vezére úgy tűnt, mintha [egy helyben] állva maradt volna. 138 Вождь-Врагов как будто стоящим на месте остался. 139 takɨ ŋedalaβenʲi sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban manʲ ŋedalɨmʔ. 139 Такы ңэдалавэни сиˮив яляʼ ямбан мань ңэдалымʼ. 139 Így megyek hét napot. 139 Так семь дней я еду. 140 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana tʲet-narjjana-tɨn nuljjadʔ. 140 Сиˮив ңэсоңгана, яля ңэсоңгана Тет-Наръяна-Тын нулъядˮ. 140 Hét nap múlva Négy-Vörös-Rén megállt. 140 Через семь дней Четверка-Красных-Оленей остановилась. 141 tɨn xadalɨdʔ. 141 Тын хадалыдˮ. 141 A rének megálltak enni. 141 Олени есть стали. 142 manʲ ŋoʔ ŋaβorŋamʔ. 142 Мань ңоʼ ңаворңамʼ. 142 Én is ettem. 142 Я тоже поела. 143 naβaroʔmaxadan manʲ xonajuβʔ. 143 Навароˮмахадан мань хонаювˮ. 143 Evés után elaludtam. 143 Поев, я заснула. 144 tɨn ŋoʔ βaʔnɨdʔ. 144 Тын ңоʼ ваˮныдˮ. 144 A rének is lefeküdtek. 144 Олени тоже улеглись. 145 sʲanad xonʲuβemʔ ŋebaʔn tarʲemʔ inzʲelʲemʔ, tɨn xadʲgrmonanduʔ. 145 Сянад хонювэмʼ ңэбаˮн таремʼ инзелемʼ, тын хадьгрмонандуʼ. 145 Valamennyit aludtam, hallom, a rének legelnek. 145 Сколько-то спала, слышу - олени пасутся. 146 tʲikaβaxana manʲ ŋoʔ ŋaβolɨβʔ. 146 Тикавахана мань ңоʼ ңаволывˮ. 146 Akkor megint ettem. 146 Тут я опять поела. 147 ŋaβuʔ pʲirkana tʲet-nʲarjjana-tɨ inzʲelʲerɨdʔ. 147 Ңавуʼ пиркана Тет-Няръяна-Ты инзелерыдˮ. 147 Egy idő múltán Négy-Vörös-Rén fülelni kezdett. 147 Через некоторое время Четыре-Красных-Оленя стали прислушиваться. 148 tarʲemʔ mena xandu. 148 Таремʼ мэна ханду. 148 Egyszerre emelték fel a farkukat és a fejüket. 148 Они враз хвосты и головы подняли. 149 xanduʔ teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 149 Хандуʼ тэвдуʼ, ңэвдуʼ ңобтˮ илыдуʼ. 149 Befogtam a réneket és mentem. 149 Я запрягла оленей и поехала. 150 nekalmanduʔ sʲerʔ xanan jabʦxana pondej xadda sʲuraljʔ. 150 Нэкалмандуʼ серˮ ханан ябцхана пондэй хадда сюралйˮ. 150 A szán mögött csak úgy kavargott a hó. 150 За нартами только вьюга закружилась. 151 seβ nej jaŋgu. 151 Сэв нэй яңгу. 151 Nem lehetett kinyitni a szememet. 151 Глаз не открыть. 152 ixʲinʲan mamʔ: 152 Ихинян мамʼ: 152 Azt gondoltam: 152 Я подумала: 153 "tʲet-narʲjjana-tɨn ŋamgemʔ manepatuʔ?" 153 "Тет-Нарьяна-Тын ңамгэмʼ манэпатуʼ?" 153 "Mit látott meg Négy-Vörös-Rén?" 153 «Что увидела Четверка-Красных-Оленей?» 154 punʲajuβʔ manʲ sɨrŋamʔ - βaŋgrʲi jaxad ŋajadar-sʲudbʲa sanajʔ, pumnanʲi sʲurbʲi. 154 Пуняювʼ мань сырңамʼ - ваңгри яхад ңаядар-Сюдбя санайˮ, пумнани сюрби. 154 Hátranéztem, egy mélyedésből Bozontos-Óriás ugrott ki, futott utánam. 154 Посмотрела назад - из ложбины Мохнатый-Великан выскочил, за мной погнался. 155 tʲikɨ ŋedalaβanʲi sʲiʔiβ jalʲa ŋedalɨmʔ. 155 Тикы ңэдалавани сиˮив яля ңэдалымʼ. 155 Hét napig megyek. 155 Семь дней еду. 156 ŋajadar-sʲudbʲa xuna xajudakɨ, tanʲa xajudakɨ. 156 Ңаядар-Сюдбя хуна хаюдакы, таня хаюдакы. 156 Bozontos-Óriás ahol állt, ott is maradt állva. 156 Мохнатый-Великан где стоял, там и остался стоять. 157 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana tʲet-narjjana-tɨn nulmɨdʔ. 157 Сиˮив ңэсоңгана, яля ңэсоңгана Тет-Наръяна-Тын нулмыдˮ. 157 Hét nap múlva Négy-Vörös-Rénem megállt. 157 Через семь дней Четыре-Красных-моих-Оленя остановились. 158 tɨn xadɨlɨdʔ. 158 Тын хадылыдˮ. 158 Enni kezdtek. 158 Стали кормиться. 159 ixʲinʲan mamʔ: 159 Ихинян мамʼ: 159 Azt gondoltam: 159 Я подумала: 160 "tʲedaxaβaʔ ŋaxana xajudakɨ". 160 "Тедахаваʼ ңахана хаюдакы". 160 "Most [az Óriás] távol maradt". 160 «Теперь-то, видно, [Великан] далеко остался». 161 manʲ ŋo ŋaβorŋamʔ. 161 Мань ңо ңаворңамʼ. 161 Én is ettem. 161 Я тоже поела. 162 tɨn βaʔnɨdʔ. 162 Тын ваˮныдˮ. 162 A rének lefeküdtek. 162 Олени легли. 163 tɨn βaʔanxaβasʲ manʲ ŋo xonajuβʔ. 163 Тын ваˮанхавась мань ңо хонаювˮ. 163 Amikor a rének lefeküdtek, én is elaludtam. 163 Когда олени легли, я тоже заснула. 164 ponʔ xonʲobaʔn, xeβ xojobaʔn, nʲemaβ xaja. 164 Понʼ хонёбаˮн, хэв хоёбаˮн, немав хая. 164 Sokat aludtam-e, nem-e, az álmom elhagyott. 164 Долго ли спала, нет ли, сон мой ушел. 165 tarʲemʔ inzʲelʲemʔ: 165 Таремʼ инзелемʼ: 165 Így hallom: 165 Так слышу: 166 tʲet-nʲarjjana-tɨn xadɨrmonondoʔ. 166 Тет-Няръяна-Тын хадырмонондоʼ. 166 Négy-Vörös-Rénem legel. 166 Четверка-моих-Красных-Оленей пасется. 167 tʲikaβaxana manʲ ŋoʔ ŋaβorŋadmʔ. 167 Тикавахана мань ңоʼ ңаворңадмʼ. 167 Akkor én is ettem. 167 Тут и я тоже поела. 168 tʲet-nʲarjjana-tɨn βasrolɨdʔ. 168 Тет-Няръяна-Тын васролыдˮ. 168 [Hirtelen] Négy-Vörös-Rén éber lett. 168 [Вдруг] Четыре-Красных-Оленя насторожились. 169 tarʲemʔ menaxandoʔ teβdoʔ, ŋeβaduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 169 Таремʼ мэнахандоʼ тэвдоʼ, ңэвадуʼ ңобтʼ илыдуʼ. 169 A farkukat és a fejüket egyszerre emelték fel. 169 Хвосты и головы враз подняли. 170 tʲet-narjjana-tɨn nekalmanduʔ sʲerʔ xanan nʲinʲa ŋodʲrʲi pʲerʲemʔ. 170 Тет-Наръяна-Тын нэкалмандуʼ серˮ ханан ниня ңодьри перемʼ. 170 Négy-Vörös-Rén úgy nekiiramodott, [hogy] alig bírtam kapaszkodni a szánon. 170 Четыре-Красных-Оленя как помчатся - я еле на нартах удержалась. 171 ixʲinʲan mamʔ: 171 Ихинян мамʼ: 171 Azt gondoltam: 171 Подумала: 172 "tʲet-nʲarʲjjana-tɨn ŋamgemʔ manʲipatuʔ?" 172 "Тет-Нярьяна-Тын ңамгэмʼ манипатуʼ?" 172 "Mit látott Én-Négy-Vörös-Rénem?" 172 «Что увидели Четыре-моих-Красных-Оленя?» 173 punʲaʔ sɨrŋamʔ - βaŋgrʲi jaxad pedarej-βark sanej, pumnan nʲaβotɨʔ. 173 Пуняʼ сырңамʼ - ваңгри яхад Пэдарэй-Варк санэй, пумнан нявотыˮ. 173 Hátranéztem, egy barlangból Erdei-Medve ugrott elő, futott utánam. 173 Назад посмотрела - из берлоги Лесной-Медведь выпрыгнул, за мной погнался. 174 tʲikaβaxana pedarej-βark xuna xajudakɨ, tanʲa xajudakɨ. 174 Тикавахана Пэдарэй-Варк хуна хаюдакы, таня хаюдакы. 174 És aztán észre se vettem, mikor és hol maradt el Erdei-Medve. 174 И тут даже я не заметила, когда и где Лесной-Медведь отстал. 175 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban tʲet-nʲarjjana-tɨn pʲilʲibtʔ nʲaβotɨʔ. 175 Сиˮив яляʼ ямбан Тет-Няръяна-Тын пилибтʼ нявотыˮ. 175 Hét napig Négy-Vörös-Rén [megállás nélkül] fut. 175 Семь дней Четверка-Красных-Оленей [без остановки] бежит. 176 xuʔ mʲimbnanduʔ, san ŋebnanda tʲet-nʲarjjana-tɨn nuljjadʔ. 176 Хуʼ мимбнандуʼ, сан ңэбнанда Тет-Няръяна-Тын нулъядˮ. 176 Soká, nem soká-e, Négy-Vörös-Rén megállt. 176 Долго, недолго ли, Четыре-Красных-Оленя остановились. 177 tɨn xadɨlɨdʔ. 177 Тын хадылыдˮ. 177 A rének legelni kezdtek. 177 Олени стали пастись. 178 ixʲinʲan mamʔ: 178 Ихинян мамʼ: 178 Azt gondoltam: 178 Я подумала: 179 "xadrʲiʔ ŋodʔ ŋaxana xenʲakemʔ". 179 "Хадриʼ ңодˮ ңахана хэнякэмʼ". 179 "Bizonyára messzire jöttem el". 179 «Наверно, далеко я отъехала». 180 tʲikaβaxana tɨn ŋaβorkaβasʲ. 180 Тикавахана тын ңаворкавась. 180 Egy idő múltán a rének befejezték az evést. 180 Через некоторое время олени поели. 181 manʲ ŋod ŋaβorŋamʔ. 181 Мань ңод ңаворңамʼ. 181 Én is végeztem az evéssel. 181 Я тоже поела. 182 tɨn βaʔnɨdʔ. 182 Тын ваˮныдˮ. 182 A rének lefeküdtek. 182 Олени легли. 183 manʲ ŋoʔ xo-najuβʔ. 183 Мань ңоˮ хо-наювˮ. 183 Én is elaludtam. 183 Я тоже заснула. 184 sʲanad xonʲoβam ŋebʔan, nʲemaβ xaja. 184 Сянад хонёвам ңэбˮан, немав хая. 184 Valamennyit aludtam, az álmom elhagyott. 184 Сколько-то поспала, сон мой ушел. 185 tarʲemʔ inzʲelʲe: 185 Таремʼ инзеле: 185 Így hallom: 185 Так слышу: 186 tʲet-nʲarjjana-tɨn xadɨrmononduʔ. 186 Тет-Няръяна-Тын хадырмонондуʼ. 186 Négy-Vörös-Rénem legel. 186 Четверка-Красных-Оленей-моих пасется. 187 manʲ ŋoʔ jurkɨβʔ. 187 Мань ңоˮ юркывˮ. 187 Felkeltem. 187 Я встала. 188 manʲ ŋoʔ ŋaβolɨβʔ. 188 Мань ңоˮ ңаволывˮ. 188 Megint ettem. 188 Опять поела. 189 ŋamgeʔ pʲirkana tʲet-nʲarjjana-tɨn βasrolɨdʔ. 189 Ңамгэʼ пиркана Тет-Няръяна-Тын васролыдˮ. 189 Egy idő múltán Négy-Vörös-Rén éber lett. 189 Через некоторое время Четыре-Красных-Оленя насторожились. 190 tarʲemʔ menaxanduʔ teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ. 190 Таремʼ мэнахандуʼ тэвдуʼ, ңэвдуʼ ңобтʼ илыдуʼ. 190 A farkukat és a fejüket egyszerre emelték fel. 190 Хвосты и головы враз подняли. 191 tʲet-narjjana-tɨn nekalmanduʔ sʲerʔ poŋgej xadŋesʲ xaja. 191 Тет-Наръяна-Тын нэкалмандуʼ серˮ поңгэй хадңэсь хая. 191 Négy-Vörös-Rén úgy megindult, [hogy] csak a hóvihar jött a nyomán. 191 Четыре-Красных-Оленя как тронулись - только пурга по следу пошла. 192 nʲernʲa sɨrmɨ sʲerta βunʲi tanʲa. 192 Нерня сырмы серта вуни таня. 192 Elől semmit se látni. 192 Впереди ничего не видно. 193 ixʲinʲan mamʔ: 193 Ихинян мамʼ: 193 Azt gondoltam: 193 Я подумала: 194 "tʲet-nʲarjjana ŋamgemʔ manʲipatuʔ?" 194 "Тет-Няръяна ңамгэмʼ манипатуʼ?" 194 "Mit látott Négy-Vörösem?" 194 «Что увидела Четверка-моих-Красных?» 195 manʲ punʲaʔ sɨlɨβʔ - βaŋgrʲi jaxad sarmʲik sanej, pumna nʲaβotɨʔ. 195 Мань пуняʼ сылывˮ - ваңгри яхад Сармик санэй, пумна нявотыˮ. 195 Hátranéztem, egy barlangból Farkas ugrott ki, futott utánam. 195 Я назад посмотрела - из логова Волк выпрыгнул, за мной побежал. 196 tʲikaβaxana tʲet-nʲarjjana-tɨn sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban pʲilʲi nʲaβotɨʔ. 196 Тикавахана Тет-Няръяна-Тын сиˮив яляʼ ямбан пили нявотыˮ. 196 Négy-Vörös-Rén teljes hét napig [megállás nélkül] fut. 196 Четыре-Красных-Оленя целых семь дней [без остановки] бегут. 197 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋʲesoŋgana tʲet-nʲarʲjjana-tɨn nulmɨdʔ. 197 Сиˮив ңэсоңгана, яля ңесоңгана Тет-Нярьяна-Тын нулмыдˮ. 197 Hét nap múlva Négy-Vörös-Rén megállt. 197 Через семь через дней Четверка-Красных-Оленей остановилась. 198 tarʲemʔ manʲ sɨrnamʔ - tɨn jaβʔ serʔ nʲinʲa pɨduʔ nuβɨʔ. 198 Таремʼ мань сырнамʼ - тын явʼ сэрˮ ниня пыдуʼ нувыˮ. 198 Látom, a rének a tenger jegén állnak. 198 Смотрю - олени на морском льду стоят. 199 serʔ nɨklaβɨ jaʔ ŋesoŋgana xambarʲi ilʲerŋa. 199 Сэрˮ ныклавы яʼ ңэсоңгана хамбари илерңа. 199 A jégtábla a földtől elszakadván a hullámokra emelkedik. 199 Льдина, оторвавшаяся от земли, на волнах поднимается. 200 malʲe ponda latmɨ. 200 Мале понда латмы. 200 A jégtáblák közötti rés megnagyobbodott. 200 Уже и полынья расширилась. 201 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 201 Мань таремʼ мамʼ: 201 Azt mondtam: 201 Я сказала: 202 - tʲet-nʲarjjana, manʲ sʲimʔ jamdʔ xanaβedaʔ. 202 - Тет-Няръяна, мань симʼ ямдʼ ханавэдаˮ. 202 - Négy-Vörös bevitt engem a tengerbe. 202 - Четверка-Красных в море меня привезла. 203 jaʔ nʲinʲa jada nʲudʲelʲekɨ. 203 Яʼ ниня яда нюделекы. 203 A földön, úgy látom, nincs már elég hely. 203 На земле, видно, места уже не хватает. 204 tʲedaxaβa pʲilʲiʔ xaβaʔ. 204 Тедахава пилиˮ хаваˮ. 204 Most hát meghalunk. 204 Теперь совсем погибнем. 205 mʲerʦʲada ŋeβɨ ŋarkj xojʔ nʲad. 205 Мерцяда ңэвы ңаркй хойʼ няд. 205 Erős a szél a nagy hegyek felől. 205 Ветер сильный, с больших гор. 206 serʔ xulɨ ŋarka jaβʔ nʲaʔ. 206 Сэрˮ хулы ңарка явʼ няʼ. 206 A jégtábla kisodródott a nyílt tengerre. 206 Льдину понесло в открытое море. 207 ixʲinʲan mamʔ: 207 Ихинян мамʼ: 207 Azt gondolom: 207 Я думаю: 208 "manʲzβan tanʲa xamʔ. 208 "Маньзван таня хамʼ. 208 "Én haljak hát meg. 208 «Я-то пусть умру. 209 tɨn sʲaŋamʔ. 209 Тын сяңамʼ. 209 A szarvasokat sajnálom. 209 Оленей жалко. 210 ŋoka xaŋgumɨ jaxadan sʲimʔ xanasʲetɨʔ, ilʲebtʲesʲetɨduʔ". 210 Ңока хаңгумы яхадан симʼ ханасетыˮ, илебтесетыдуʼ". 210 Sokszor mentettek meg a haláltól". 210 Они много раз спасали меня от гибели». 211 serʔ mʲirna ŋarka jaβʔ nʲaʔ. 211 Сэрˮ мирна ңарка явʼ няʼ. 211 A jégtábla rohan a nyílt tengerbe. 211 Льдина мчится в открытое море. 212 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 212 Мань таремʼ мамʼ: 212 Azt mondom: 212 Я говорю: 213 - tʲet-narjjana-tɨn, pɨdaxaβaraʔ ŋanudaʔ nʲanandaʔ ŋaʔ, pɨdaxartʲi taraʔ janʔ xajadaʔ! 213 - Тет-Наръяна-Тын, пыдахавараˮ ңанудаˮ нянандаˮ ңаˮ, пыдахарти тараˮ янʼ хаядаˮ! 213 - Én-Négy-Vörös-Rénem, ti magatok tudtok úszni, menjetek hát a földre! 213 - Четыре-моих-Красных-Оленя, вы-то можете сами плыть - на землю ступайте! 214 tʲet-nʲarjjanamʔ-tɨn itʔ pʲidʲein. 214 Тет-Няръянамʼ-Тын итʼ пидеин. 214 Négy-Vörös-Rént bezavartam a vízbe. 214 Четырех-Красных-Оленей я в воду погнала. 215 tʲet-nʲarjjana-tɨn itʔ sanejadʔ. 215 Тет-Няръяна-Тын итʼ санэядˮ. 215 Négy-Vörös-Rén a vízbe ugrott. 215 Четверка-Красных-Оленей в воду прыгнула. 216 tʲet-nʲarjjana lembaraxanandoʔ xambarʲimʔ tʲadalpʲiʔ, ŋeβanduʔ nʲimnʲa xambarʲiʔ mʲarɨrŋaʔ. 216 Тет-Няръяна лэмбараханандоʼ хамбаримʼ тядалпиʼ, ңэвандуʼ нимня хамбариˮ мярырңаˮ. 216 Négy-Vörösnek csak a mellkasáig érnek a hullámok, a fejük fölött a hullámok néha felcsapnak, néha lejjebb ereszkednek. 216 Четверка-Красных только грудью волны рассекает, над их головами волны то поднимаются, то опускаются. 217 tarʲemʔ sɨrtaxan tʲet-nʲarjjana-tɨn janʔ tʲedɨdʔ. 217 Таремʼ сыртахан Тет-Няръяна-Тын янʼ тедыдˮ. 217 Amíg így néztem, Négy-Vörös-Rén kiért a partra. 217 Пока так смотрела, Четверка-Красных-Оленей на берег вышла. 218 tɨnparɨdɨʔ. 218 Тынпарыдыˮ. 218 Lerázták magukat. 218 Отряхнулись. 219 sʲandʔ ŋadʲbata irmnʲanʲi mʲiŋaʔ. 219 Сяндʼ ңадьбата ирмняни миңаˮ. 219 Amíg csak láttam, együtt mentek. 219 Сколько [могла] видеть - [они] вместе шли. 220 tanʲa xaimʔ ŋo serʔ nʲinʲa. 220 Таня хаимʼ ңо сэрˮ ниня. 220 Én meg ottmaradtam a jégtáblán. 220 А я на льдине осталась. 221 tarʲemʔ menaxanda ja seβxad seja. 221 Таремʼ мэнаханда я сэвхад сэя. 221 A föld lassacskán eltűnt szem elől. 221 Постепенно земля из глаз скрылась. 222 jasʲada jamna manʲ xulɨmʔ. 222 Ясяда ямна мань хулымʼ. 222 Úszok a végtelen tengeren. 222 Плыву по безбрежному морю. 223 sʲanad xunad xulʲurpʔnan βunʲimʔ tʲenʲeβʔ. 223 Сянад хунад хулюрпʼнан вунимʼ теневˮ. 223 Mennyit úszok, nem tudom. 223 Сколько плыву - не знаю. 224 mebʦamʲi sermʲi taxaŋga, sermʲi nʲudʲmʲa. 224 Мэбцами сэрми тахаңга, сэрми нюдьмя. 224 Alattam töredezik a jég, a jégtábla egyre kisebb. 224 Подо мной лед ломается, льдина все меньше становится. 225 xambaʔ ŋoʔ ŋarkaʔ. 225 Хамбаˮ ңоˮ ңаркаˮ. 225 A hullámok nagyok. 225 Волны большие. 226 tarʲemʔ menaxanda mebʦʲamʲi sermʲi saʦʲ nʲudʲamʲa. 226 Таремʼ мэнаханда мэбцями сэрми саць нюдямя. 226 Végül a jégtábla már nagyon kicsi lett. 226 В конце концов льдина совсем маленькой стала. 227 xamba ŋexenʲi teβolɨdʔ. 227 Хамба ңэхэни тэволыдˮ. 227 A hullámok a lábamig érnek. 227 Волны до моих ног доходят. 228 ixʲinʲan mamʔ: 228 Ихинян мамʼ: 228 Azt gondoltam: 228 Я подумала: 229 "xonʲudaxan xaʔmaβ ŋeja". 229 "Хонюдахан хаʼмав ңэя". 229 "Elalszok hát". 229 «Пусть я засну». 230 nʲemaβ talʲejβo. 230 Немав талейво. 230 És elaludtam. 230 И заснула. 231 xonaraβeβ. 231 Хонаравэв. 231 Felébredtem. 231 Проснулась. 232 ŋeβakon nʲid ŋobʔ-laxanana tebkadaβononda. 232 Ңэвакон нид ңобʼ-Лаханана тэбкадавононда. 232 Fentről Egy-Hang hallatszott. 232 Сверху Один-Голос зазвучал. 233 pɨda tarʲemʔ mamononda: 233 Пыда таремʼ мамононда: 233 Azt mondja: 233 Он так говорит: 234 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋa! 234 - Не, Ева-Не, тюʼуняʼ ңа! 234 - Nő, Árva-Nő, kelj fel! 234 - Женщина, Сирота-Женщина, вставай! 235 tarʲemʔ xonʲo jalʲa βunʲi tanʲaʔ. 235 Таремʼ хонё яля вуни таняˮ. 235 Ha így alszol, nem lesznek napjaid. 235 Если так спать - дня не будет. 236 terʲi xaŋgun. 236 Тэри хаңгун. 236 Csak meghalsz. 236 Просто умрешь. 237 ŋanor teβɨʔ. 237 Ңанор тэвыˮ. 237 Csónak érkezett. 237 Лодка пришла. 238 tʲikɨ ŋanomd ŋedarabtabat, pʲilʲiʔ xantan jaβʔ jorlʲinʔ. 238 Тикы ңаномд ңэдарабтабат, пилиˮ хантан явʼ ёрлинʼ. 238 Ha elmulasztod ezt a csónakot, a tenger mélyére jutsz. 238 Если эту лодку упустишь, совсем в глубину моря уйдешь. 239 tʲuʔuʔ sanajuβʔ. 239 Тюˮуʼ санаювˮ. 239 Felugrottam. 239 Я вскочила. 240 tʲikɨ laxananamʔ tasʲimna pʲurŋaβ, tʲuʔumna pʲurŋaβ, xʲibʲaxart jaŋgu. 240 Тикы Лахананамʼ тасимна пюрңав, тюʼумна пюрңав, хибяхарт яңгу. 240 Ezt a Hangot keresem lent, keresem fent, nincs semmi. 240 Этот Голос внизу ищу, вверху ищу - нет никого. 241 βadʲetada ŋano jaŋgunʲu. 241 Вадетада ңано яңгуню. 241 Az ígért csónak [sincs] sehol. 241 Обещанной лодки [тоже] нет. 242 ŋanʲiʔ xonajuβʔ. 242 Ңаниʼ хонаювˮ. 242 Megint elaludtam. 242 Я опять заснула. 243 nʲemaβaʔ talʲejβo. 243 Немаваˮ талейво. 243 Elrabolt [elnyomott] az álom. 243 Сон меня украл. 244 xonaraβeβʔ. 244 Хонаравэвˮ. 244 Felébredtem. 244 Проснулась. 245 ŋanʲiʔ ŋeβaxan nʲid ŋobʔ-laxana tebkadaβononda, pɨda mamononda: 245 Ңаниʼ ңэвахан нид Ңобʼ-Лахана тэбкадавононда, пыда мамононда: 245 A fejem fölött megint Egy-Hang hallatszik, azt mondja: 245 Опять над головой Один-Голос раздается, говорит: 246 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋa! 246 - Не, Ева-Не, тюʼуняʼ ңа! 246 - Nő, Árva-Nő, kelj fel! 246 - Женщина, Сирота-Женщина, вставай! 247 ŋanodar teβɨʔ. 247 Ңанодар тэвыˮ. 247 Csónak érkezett érted. 247 Лодка для тебя пришла. 248 tʲikɨ ŋanomd ŋedarabtabat, jaβʔ joerʲinʔ pʲilʲiʔ xantan! 248 Тикы ңаномд ңэдарабтабат, явʼ ёеринʼ пилиʼ хантан! 248 Ha elmulasztod ezt a csónakot, a tenger mélyére jutsz. 248 Если эту лодку упустишь, в глубину моря совсем уйдешь! 249 ŋanʲiʔ sanajuβʔ, ŋanʲi tasʲiβna pʲurŋaβ, tʲuʔumna pʲurŋaβ. 249 Ңаниʼ санаювˮ, ңани тасивна пюрңав, тюʼумна пюрңав. 249 Megint felugrottam, megint keresem lent, keresem fent. 249 Опять я вскочила, опять внизу ищу, вверху ищу. 250 xʲibʲaxart jaŋgu. 250 Хибяхарт яңгу. 250 Semmi. 250 Нет никого. 251 metamʲi serm janʔ nʲudʲamɨ. 251 Мэтами сэрм янʼ нюдямы. 251 A jégtábla, melyen vagyok, egyre csak kisebb. 251 Льдина, на которой я нахожусь, все уменьшается. 252 serʔ xamora. 252 Сэрˮ хамора. 252 Siklik a jég. 252 Лед качается. 253 ŋamgexert ŋano jaŋgu. 253 Ңамгэхэрт ңано яңгу. 253 Nincs semmiféle csónak. 253 Никакой лодки нет. 254 ŋanʲiʔ xonajuβʔ. 254 Ңаниʼ хонаювˮ. 254 Megint elaludtam. 254 Опять я заснула. 255 nʲemaβaʔ talʲejβo. 255 Немаваˮ талейво. 255 Elrabolt [elnyomott] az álom. 255 Сон меня украл. 256 ŋeβakon nʲid ŋobʔ-laxana tebkadaβononda, pɨda mamononda: 256 Ңэвакон нид Ңобˮ-Лахана тэбкадавононда, пыда мамононда: 256 A fejem fölött [megint] Egy-Hang hallatszik, valaki azt mondja: 256 Над головой [опять] Один-Голос раздался, кто-то говорит: 257 - nʲe, jeβa-nʲe, tʲuʔunʲaʔ ŋaʔ. 257 - Не, Ева-Не, тюʼуняʼ ңаʼ. 257 - Nő, Árva-Nő, kelj fel! 257 - Женщина, Сирота-Женщина, вставай! 258 ŋanor teβɨʔ. 258 Ңанор тэвыˮ. 258 Csónakod érkezett. 258 Лодка твоя пришла. 259 tʲuku ŋanomd ŋedarabʔnand jaβuʔ jorxaʔ pʲilʲiʔ xantan! 259 Тюку ңаномд ңэдарабʼнанд явуʼ ёрхаʼ пилиʼ хантан! 259 Ha elmulasztod ezt a csónakot, a tenger mélyére jutsz. 259 Если эту лодку свою упустишь, в глубь моря совсем уйдешь! 260 ŋen nʲiʔ sanajuβ. 260 Ңэн ниʼ санаюв. 260 Talpra szökkentem. 260 Вскочила я на ноги. 261 tarʲemʔ sɨrnamʔ: mebʦʲana sernʲi βaruβna ŋarkaʔja xuβ ixʲisa. 261 Таремʼ сырнамʼ: мэбцяна сэрни варувна ңаркаˮя хув ихиса. 261 Nézem, a jégtábla szélét nagy, úszó rönk súrolja. 261 Смотрю - вдоль края льдины большой плавник трется. 262 ixʲinʲan mamʔ: 262 Ихинян мамʼ: 262 Azt gondoltam: 262 Я подумала: 263 "tʲikɨ ŋedakɨ βadʲeta ŋanoda". 263 "Тикы ңэдакы вадета ңанода". 263 "Ez bizonyára az a csónak, melyről [a Hang] beszélt". 263 «Это, наверно, [и есть] та лодка, о которой [Голос] говорил». 264 tʲikaβaxana tʲikɨ xuβʔ nʲiʔ manʲ sanajuβʔ. 264 Тикавахана тикы хувʼ ниʼ мань санаювʼ. 264 Akkor erre a rönkre ugrottam. 264 Тут на это бревно я прыгнула. 265 sanaβan sʲerʔ sermʲi taxara, ŋobʔ pudʲokoŋesʲ. 265 Санаван серˮ сэрми тахара, ңобˮ пудёкоңэсь. 265 Épphogy ugrottam, a jégtáblám összetört, csak néhány morzsácska maradt. 265 Только прыгнула - льдина моя разломалась, одни крошки остались. 266 xuβʔ nʲinʲa, βanota poŋgana, mojuta poŋgana ŋamdʲobʔ ŋoʔ saβo, xonʲobʔ ŋoʔ saβo. 266 Хувʼ ниня, ванота поңгана, моюта поңгана ңамдёбˮ ңоˮ саво, хонёбˮ ңоˮ саво. 266 A rönkön a gyökerek és ágak között jó ülni és jó aludni. 266 На плавнике среди корней, среди сучьев сидеть хорошо и спать хорошо. 267 tʲikɨ xuβan nʲinʲa nʲaxarʔ poʔ xulʲurtaraxamʔ. 267 Тикы хуван ниня няхарˮ поˮ хулюртарахамʼ. 267 Három évig úszok ezen a rönkön. 267 На этом бревне три года плаваю. 268 pʲanʲi nʲaxarʔ meβa sʲedʲalarejʔ, nʲaxarʔ meβa sʲedʲaŋoda ju. 268 Пяни няхарˮ мэва седяларэйˮ, няхарˮ мэва седяңода ю. 268 A fát háromszor borította zúzmara, és háromszor olvadt. 268 Дерево трижды инеем покрывалось, и трижды он таял. 269 pʲanʲi moʔ nʲiʔ leʔmoreʦʲaʔ ŋamdsʲetɨdʔ. 269 Пяни моʼ ниʼ лэʼморэцяˮ ңамдсетыдˮ. 269 Az ágakra madarak ülnek. 269 На сучья птички садятся. 270 tʲikɨ leʔmoreʦɨ nʲaʔamsʲetɨmʔ, tʲikɨ ŋaβorŋamʔ. 270 Тикы лэˮморэци няˮамсетымʼ, тикы ңаворңамʼ. 270 Ezeket a madarakat elkapom és megeszem. 270 Этих птичек я ловлю и ем. 271 sʲaʔŋɨ ŋebʔnanda nʲeran nʲana ja ŋadʲimʲa. 271 Сяˮңы ңэбʼнанда неран няна я ңадимя. 271 Végre föld tűnt fel előttem. 271 Наконец впереди земля показалась. 272 tʲikɨ jaʔ jed xuβmʲi mʲiŋa. 272 Тикы яʼ ед хувми миңа. 272 Arra tart a fa. 272 К ней-то дерево и направляется. 273 janʔ xuβuβ xarʲa. 273 Янʼ хувув харя. 273 A partra vetette [a hullám] a rönköt. 273 На берег плавник [волной] выбросило. 274 maraβna jadamʔ. 274 Маравна ядамʼ. 274 Megyek a parton. 274 По берегу иду. 275 nʲeran nʲana tanʲi ŋadʲbata jortʲaʔ jormɨʔ. 275 Неран няна тани ңадьбата Ёртяˮ ёрмыˮ. 275 Előttem a Halászok halat fognak. 275 Впереди меня вроде Рыбаки рыбу ловят. 276 ixʲi mamʔ: 276 Ихи мамʼ: 276 Azt gondoltam: 276 Я подумала: 277 "ilʲena xʲibʲarʲixʲiʔ teβɨβʔ". 277 "Илена хибярихиˮ тэвывˮ". 277 "Élő emberekhez kerültem". 277 «К живым людям попала». 278 tanʲaʔ mʲindʲan takɨʔ jortʲaʔ tʲorkosaβejʔ pʲinʲaʔ sʲurbɨdʔ. 278 Таняʼ миндян такыˮ Ёртяˮ тёркосавэйʼ пиняʼ сюрбыдˮ. 278 Odamegyek, de ezek a Halászok[-Szirtyák] kiabálva szétszaladnak. 278 Туда иду, а эти Рыбаки-[Сирти] с криком в сторону побежали. 279 pɨduʔ mamononduʔ: 279 Пыдуˮ мамонондуˮ: 279 Azt kiáltják: 279 Они кричат: 280 - ŋɨlʲeka mʲiŋa! 280 - Ңылека миңа! 280 - Ngileka jön! [rosszakaró, alvilági lény] 280 - Нгылека идет! 281 ta teβɨβʔ. 281 Та тэвывˮ. 281 Odamentem. 281 Я подошла. 282 xalʲamʔ ŋokaβna xadaβɨʔ. 282 Халямʼ ңокавна хадавыˮ. 282 Sok halat fogtak. 282 Рыбы они много добыли. 283 manʲ tanʲa ŋaβorŋamʔ. 283 Мань таня ңаворңамʼ. 283 Ettem. 283 Я поела. 284 ixʲinʲan mamʔ: 284 Ихинян мамʼ: 284 Azt gondolom: 284 Думаю: 285 "xartuʔ tobʦakɨʔ". 285 "Хартуˮ тобцакыˮ". 285 "Idejönnek maguk". 285 «Сами придут». 286 tʲikaβaxana manʲ xonajuβʔ. 286 Тикавахана мань хонаювˮ. 286 Hamarosan elaludtam. 286 Вскоре я заснула. 287 nʲemaβo talʲejʔ. 287 Немаво талейˮ. 287 Elnyomott az álom. 287 Сон меня украл. 288 xonararʲiβeβʔ. 288 Хонараривэвˮ. 288 Szunyókálok. 288 Дремлю. 289 laxana saβonondu, tarʲemʔ mamononduʔ: 289 Лахана савононду, таремʼ мамонондуˮ: 289 Beszélgetést hallok, azt mondják: 289 Слышу разговор, они говорят: 290 - tʲedaxaβaʔ ŋɨlʲekaβaʔ xenʲekɨ! 290 - Тедахаваʼ ңылекаваˮ хэнекы! 290 - Ez a Ngileka elaludt! 290 - Нгылека этот заснул! 291 xalʲenaʔ ŋamdakɨ! 291 Халенаˮ ңамдакы! 291 Megette a halakat. 291 Рыбы поел. 292 manʲ jurkɨβʔ. 292 Мань юркывˮ. 292 Felálltam. 292 Я встала. 293 manʲ jurkβanʲi sʲerʔ tʲikɨ xʲibʲarʲin tʲorkosaβejʔ punʲaʔ sʲurbɨdʔ: 293 Мань юрквани серˮ тикы Хибярин тёркосавэйʼ пуняʼ сюрбыдˮ: 293 Amint felálltam, ezek az Emberek megint kiáltozva visszafutottak. 293 Как только встала, эти Люди опять с криком назад побежали. 294 - juβej! ŋɨlʲekaβaʔ tanʲa tʲikana meβɨnʲuʔ! 294 - Ювэй! Ңылекаваˮ таня тикана мэвынюʼ! 294 - Jaj! Ez Ngileka! 294 - Ой! Это оказался Нгылека! 295 ixʲinʲan mamʔ: 295 Ихинян мамʼ: 295 Azt gondolom: 295 Я думаю: 296 "nʲaxarʔ poʔ jamban jamgana xuʔlʲurtan ŋɨlʲekadrʲeβʔ xenʲakemʔ". 296 "Няхарˮ поʼ ямбан ямгана хуˮлюртан ңылекадревʼ хэнякэмʼ". 296 "Amíg három évig lebegtem a tengeren, Ngilekához lettem hasonló". 296 «Три года по морю пока плавала, на Нгылеку стала похожа». 297 ixʲinʲan mamʔ: 297 Ихинян мамʼ: 297 Azt gondolom: 297 Думаю: 298 "pumnanduʔ sʲurbaŋguβʔ xɨnʲana ilʲebatuʔ?" 298 "Пумнандуʼ сюрбаңгувˮ хыняна илебатуʼ?" 298 "Ha utánuk futok, hol fogok élni?" 298 «Если за ними побегу, где жить буду?» 299 ŋopoj nʲe xajeβɨ. 299 Ңопой Не хаевы. 299 Egy Nő maradt ott. 299 Одна Женщина осталась. 300 medna ŋeβɨ. 300 Мэдна ңэвы. 300 Sánta volt. 300 Хромой оказалась. 301 manʲ nʲaʔmaβ. 301 Мань няˮмав. 301 Megragadtam. 301 Я ее схватила. 302 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 302 Мань таремʼ мамʼ: 302 Azt mondom: 302 Говорю: 303 - ŋamgemʔ pʲilʲuʦada? 303 - ңамгэмʼ пилюцада? 303 - Miért rémültetek meg? 303 - Почему вы испугались? 304 manʲ ŋɨlʲekamʔ βunʲimʔ ŋaʔ. 304 Мань ңылекамʼ вунимʼ ңаˮ. 304 Nem vagyok Ngileka. 304 Я не Нгылека. 305 tʲedaʔ xenʲakemʔ ŋɨlʲekaŋe. 305 Тедаʼ хэнякэмʼ ңылекаңэ. 305 Csak most nézek ki úgy, mint Ngileka. 305 Это сейчас я похожа на Нгылеку. 306 nʲaxarʔ poʔ jamban jasʲada jamna xuʔlʲurŋamanzʲ. 306 Няхарˮ поʼ ямбан ясяда ямна хуʼлюрңаманзь. 306 [Mert] három éven át a végtelen tengeren lebegtem. 306 [Потому что] три года по безбрежному морю плавала. 307 medna-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 307 Мэдна-Не пыда таремʼ ма: 307 Sánta-Nő azt mondja: 307 Хромая-Женщина говорит: 308 - manʲaʔ nʲiβaʔ ŋaʔ nʲanej xʲibʲarʲiβaʔ. 308 - Маняˮ ниваˮ ңаˮ нянэй хибяриваˮ. 308 - Nem vagyunk valódi emberek. 308 - Мы не настоящие люди. 309 manʲaʔ sʲirtʲiβaʔ. 309 Маняˮ сиртиваˮ. 309 Szirtyák vagyunk. 309 Мы сирти. 310 manʲ sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲamʔ, medna-pʲirʲibtʲamʔ. 310 Мань Сиртиʼ-Пирибтямʼ, Мэдна-Пирибтямʼ. 310 Én Szirtya-Leány vagyok, Sánta-Leány. 310 Я Девушка-Сиртя, Хромая-Девушка. 311 pɨda tamna tarʲemʔ ma: 311 Пыда тамна таремʼ ма: 311 Még azt mondta: 311 Она еще сказала: 312 - pɨdar ŋedaken, nʲe, jeβa-nʲen. 312 - Пыдар ңэдакэн, Не, Ева-Нен. 312 - Te, úgy látom, Árva-Nő vagy. 312 - Ты, видимо, [и есть] Сирота-Женщина. 313 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 313 Мань таремʼ мамʼ: 313 Azt mondtam: 313 Я сказала: 314 - pɨdar xanzʲerʔ tʲenʲeβan? 314 - Пыдар ханзерʼ теневан? 314 - Honnan tudod? 314 - Откуда ты знаешь? 315 medna-pʲirʲibtʲa, sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 315 Мэдна-Пирибтя, Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 315 Sánta-Leány, Szirtya-Leány azt feleli: 315 Хромая-Девушка, Сиртя-Девушка, отвечает: 316 - jamna xuʔlʲurpʔnan manʲ sʲit sʲidʲembʲimanzʲ. 316 - Ямна хуˮлюрпˮнан мань сит сидембиманзь. 316 - Amikor a tengeren úsztál, én ébresztettelek fel. 316 - Когда ты по морю плавала, [это] я тебя будила. 317 manʲ ŋanodamd teβramanzʲ. 317 Мань ңанодамд тэвраманзь. 317 Én küldtem hozzád a csónakot [farönköt]. 317 [Это] я как лодку [плавник] тебе отправила. 318 manʲ leʔmoreʦɨ pʲand malanʔ ŋamdtambʲimanzʲ. 318 Мань лэʼморэци пянд маланʼ ңамдтамбиманзь. 318 Én küldtem a madarakat a fa peremére. 318 [Это] я птичек на край дерева посылала. 319 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 319 Мань таремʼ мамʼ: 319 Azt mondtam: 319 Я сказала: 320 - tʲet-nʲarjjana-tɨn sʲaŋamanzʲ xanakɨʔ. 320 - Тет-Няръяна-Тын сяңаманзь ханакыʼ. 320 - Nagyon sajnálom a Négy-Vörös-Rént, nem haltak tán meg? 320 - Я очень Четырех-Красных-Оленей жалею, они-то не погибли? 321 sʲirtʲa-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 321 Сиртя-Пирибтя пыда таремʼ ма: 321 Szirtya-Leány azt mondja: 321 Девушка-Сиртя говорит: 322 - tɨd sʲirtʲiʔ sʲadʔ nʲinʲa tʲedaʔ ŋoʔ nuʔ. 322 - Тыд сиртиʼ сядʼ ниня тедаʼ ңоˮ нуˮ. 322 - Rénjeid a szirtyák dombján állnak. 322 - Олени твои на сопке сиртей стоят. 323 xanand mʲunʲa panɨ pemɨʔ, ŋaβorʔ tanʲa. 323 Хананд мюня паны пэмыˮ, ңаворˮ таня. 323 Az utazószánon van ruha és étel. 323 На нартах одежда и еда есть. 324 tʲikaβaxana manʲiʔ tanejnʲiʔ sʲirtʲiʔ sʲadʔ nʲiʔ. 324 Тикавахана маниʼ танэйниʼ сиртиʼ сядʼ ниʼ. 324 Akkor mi ketten felmentünk a szirtyák dombjára. 324 Тут мы вдвоем поднялись на сопку сиртей. 325 nʲenesʲanda ŋodʔ xanuβ tanʲa ŋeβɨ, tʲet-nʲarjjana tanʲa ŋuβɨʔ. 325 Ненэсянда ңодˮ ханув таня ңэвы, Тет-Няръяна таня ңувыˮ. 325 És csakugyan, volt ott utazószán, Négy-Vörös [is] ott állt. 325 И правда - нарты оказались там, Четверка-Красных там [тоже] стояла. 326 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, medna-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 326 Тикавахана Сиртиʼ-Пирибтя, Мэдна-Пирибтя пыда таремʼ ма: 326 Szirtya-Leány, Sánta-Leány azt mondta: 326 Девушка-Сиртя, Хромая-Девушка, сказала: 327 - sʲit nʲodaβɨ sajuβʔ-jerβuta, nʲaxarʔ meβaʔ teβudasʲ. 327 - Сит нёдавы Саювʼ-Ервута, няхарˮ мэваʼ тэвудась. 327 - Üldözött téged Ellenségek-Vezére, háromszor üldözött [téged]. 327 - Тебя преследовал Вождь-Врагов, [он] трижды [тебя] догонял. 328 nʲurtej meβa ŋajadar mʲirkana. 328 Нюртэй мэва ңаядар миркана. 328 Először Bozontos[-Óriás] alakjában. 328 В первый раз - в облике Мохнатого-[Великана]. 329 tʲikaxad βark mʲirna. 329 Тикахад Варк мирна. 329 Aztán Medve alakjában. 329 Затем в обличье Медведя. 330 nʲaxaramdej meβa sarmʲik mʲirna sʲit nʲodasʲ. 330 Няхарамдэй мэва Сармик мирна сит нёдась. 330 Harmadszor Farkasként üldözött. 330 В третий раз Волком тебя преследовал. 331 tanʲa xajanʲiʔ, nʲenesʲanda ŋoʔ tɨnʲi nuβɨʔ, tʲet-nʲarjjana-tɨn. 331 Таня хаяниʼ, ненэсянда ңоˮ тыни нувыˮ, Тет-Няръяна-Тын. 331 Odamentünk, és valóban ott állt Én-Négy-Vörös-Rénem. 331 Мы пошли, и в самом деле стояли олени, Четыре-Моих-Красных-Оленя. 332 tʲikaβaxana tanʲa teβɨnʲiʔ. 332 Тикавахана таня тэвыниʼ. 332 Így visszajöttünk. 332 Вот мы туда дошли. 333 manʲ jembɨβʔ. 333 Мань ембывˮ. 333 Felöltöztem. 333 Я оделась. 334 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 334 Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 334 Szirtya-Leány azt mondja: 334 Девушка-Сиртя говорит: 335 - sajuβʔ-jerβuta tʲedaʔ ŋo nʲi jermʲeʔ, xanʲana meβamd. 335 - Саювʼ-Ервута тедаʼ ңо ни ермеˮ, ханяна мэвамд. 335 - Nem tudni, hol van most Ellenségek-Vezére. 335 - О Вожде-Врагов не известно, где он сейчас. 336 nʲe, jeβa-nʲe, texend jalʲand teβnan ŋebat sʲimʔ βadʲein. 336 Не, Ева-Не, тэхэнд ялянд тэвнан ңэбат симʼ вадеин. 336 Árva-Nő, ha nehéz napok jönnek, hívj engem. 336 Сирота-Женщина, если тяжелые дни настанут, меня позови. 337 tarʲemʔ manʲjin: 337 Таремʼ маньин: 337 Mondd: 337 Скажешь: 338 "sʲirtʲiʔpʲirʲibtʲa, medna-pʲirʲibtʲa, nʲaβ-saβo-nʲaβ, xanʲana xajan?" 338 "СиртиʼПирибтя, Мэдна-Пирибтя, Няв-Саво-Няв, ханяна хаян?" 338 "Szirtya-Leány, Sánta-Leány, Jó-Barátom, hol vagy?" 338 «Девушка-Сиртя, Хромая-Девушка, Хороший-Мой-Друг, где ты?» 339 jermʲeŋguʔ nʲimʔ. 339 Ермеңгуˮ нимʼ. 339 Tudni fogom. 339 Я буду знать. 340 tʲikaβaxana ŋedalajuβʔ. 340 Тикавахана ңэдалаювʼ. 340 Akkor elmentem. 340 Тут я поехала. 341 sʲand ŋedalʲobaʔn, sʲaʔnɨ ŋebta nultaβnʲuʔ. 341 Сянд ңэдалёбаʼн, сяˮны ңэбта нултавнюʼ. 341 Valamennyit mentem, egy idő múltán megálltam. 341 Сколько-то ехала, через некоторое время остановилась. 342 tʲet-nʲarjjana-tɨn ŋaβolɨdʔ. 342 Тет-Няръяна-Тын ңаволыдˮ. 342 Én-Négy-Vörös-Rénem enni akart. 342 Четыре-Красных-Моих-Оленя есть стали. 343 nʲinʲa ŋaxana xoj tanʲaβɨ. 343 Ниня ңахана хой танявы. 343 Nem messze előtűnt egy hegy. 343 Невдалеке гора оказалась. 344 xojʔ nʲiʔ manʲ tanajuβʔ. 344 Хойʼ ниʼ мань танаювˮ. 344 Felmásztam a hegyre. 344 Я на гору поднялась. 345 tanʲaʔ sɨrŋamʔ. 345 Таняʼ сырңамʼ. 345 Körbenéztem. 345 Огляделась. 346 ja tʲersʲaβɨ. 346 Я терсявы. 346 Néptelen föld. 346 Земля безлюдная. 347 xananʔ nʲajuβʔ manʲ sɨlɨβʔ. 347 Хананʼ няювʼ мань сылывˮ. 347 A szánra néztem. 347 На сани посмотрела. 348 tʲet-nʲarjjana-tɨn βenulɨdʔ. 348 Тет-Няръяна-Тын вэнулыдˮ. 348 Négy-Vörös-Rén megrémült. 348 Четверка-Красных-Оленей испугалась. 349 teβduʔ, ŋeβduʔ ŋobtʔ ilɨduʔ, xadrʲiduʔ xaje. 349 Тэвдуʼ, ңэвдуʼ ңобтʼ илыдуʼ, хадридуʼ хае. 349 A farkukat és a fejüket egyszerre emelték föl, és hirtelen elindultak. 349 Хвосты и головы враз подняли и вдруг поехали. 350 manʲ ibʔ sʲurbɨβʔ, xanuβ pubtamʔ. 350 Мань ибˮ сюрбывˮ, ханув пубтамʼ. 350 Bár futottam, a szánt elmulasztottam. 350 Я хоть и побежала, но сани-то упустила. 351 xanan pumnan manʲ sʲurbʲimʔ. 351 Ханан пумнан мань сюрбимʼ. 351 Futok a szán mögött. 351 Бегу за санями. 352 ŋamge teβnana tʲet-nʲarjjana? 352 Ңамгэ тэвнана Тет-Няръяна? 352 De hogy is érném utol Négy-Vörösemet? 352 Но разве Четырех-Моих-Красных догонишь? 353 tarʲemʔ sɨrpaʔn: βaŋgrʲi jaxad jesʲa-sarmʲik sanej, pumnanʲi nʲaβotɨʔ. 353 Таремʼ сырпаʼн: ваңгри яхад Еся-Сармик санэй, пумнани нявотыˮ. 353 Látom, egy barlangból Vas-Farkas ugrott ki, futott utánam. 353 Вижу - из логова Железный-Волк выпрыгнул, за мной бежит. 354 tarʲemʔ menaxanda irkanʲi teβɨʔ. 354 Таремʼ мэнаханда иркани тэвыˮ. 354 Utolért. 354 Меня нагнал. 355 nʲabʲi ŋudaxad sʲakaltasʲ, nʲabʲi xaβoʦʲanda tɨraʔ ladaβ. 355 Няби ңудахад сякалтась, няби хавоцянда тыраʼ ладав. 355 Meg akarta harapni a karomat, de ököllel fülön csaptam. 355 Хотел руку укусить, я его по уху кулаком ударила. 356 terʲida lʲasejʔ. 356 Тэрида лясэйˮ. 356 Így a hátára esett. 356 Он так и повалился на спину. 357 ŋamgeʔ pʲirkaβan jusʲedasʲ. 357 Ңамгэʼ пиркаван юседась. 357 Egy ideig így feküdt. 357 Некоторое время так лежал. 358 ŋaβoʔ pʲirkana ŋanʲiʔ sanejʔ. 358 Ңавоʼ пиркана ңаниʼ санэйˮ. 358 Aztán megint felugrott. 358 Потом снова вскочил. 359 ŋanʲiʔ pumnanʲi nʲaβotɨʔ. 359 Ңаниʼ пумнани нявотыˮ. 359 Megint futott utánam. 359 Опять за мной побежал. 360 sʲiʔmʲi ŋeta nʲernʲi nʲad. 360 Сиˮми ңэта нерни няд. 360 Utolért. 360 Меня догнал. 361 manʲ lembaraxanʲi nʲiʔ pɨda sanajʔ, sʲiʔmʲi xarβa, sʲakalʦʲ xarβa. 361 Мань лэмбарахани ниʼ пыда санайˮ, сиˮми харва, сякалць харва. 361 A mellkasomra ugrott, meg akar harapni. 361 На грудь мне прыгнул, укусить меня хочет. 362 manʲ nʲaʔmamʔ sʲidʲa lapamda nosorpʲiβ, jesʲa-sarmʲik tʲuʔurʲi tara. 362 Мань няˮмамʼ сидя лапамда носорпив, Еся-Сармик тюˮури тара. 362 Elkaptam a két mancsát, tartom, Vas-Farkas próbál kitörni. 362 Я его за две лапы схватила, держу, Железный-Волк вверх рвется. 363 ŋudanʲi malʔ sʲatorjjada. 363 Ңудани малʼ сяторъяда. 363 Összeharapta a karomat. 363 Все руки искусал. 364 pʲilʲiʔ βɨdaramʔ, ixʲinʲan mamʔ: 364 Пилиˮ выдарамʼ, ихинян мамʼ: 364 Teljesen kimerültem, azt gondolom: 364 Совсем обессилела, думаю: 365 "tʲuku nɨxɨβ pʲaxaβabʔnan xeβndaraxamʔ. 365 "Тюку ныхыв пяхавабʼнан хэвндарахамʼ. 365 "Ha nem szedem össze az utolsó erőmet, akkor elmegyek [a holtak világába]. 365 «Если я не соберу последние силы, то, видно, уйду. 366 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβo-nʲaβ, xanʲana xajan?" 366 Сиртиʼ-Пирибтя, Няв, Саво-Няв, ханяна хаян?" 366 Szirtya-Leány, Jó-Barátom, hol vagy?" 366 Девушка-Сиртя, Хороший-Мой-Друг, где ты?» 367 ŋaβoʔ pʲirkana tʲuʔud xeβxan sarʲuʔ tesdarʲaβʔ tesxaljʔ - sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa. 367 Ңавоˮ пиркана тюʼуд хэвхан сарюʼ тэсдарявʼ тэсхалйˮ - Сиртиʼ-Пирибтя. 367 Egy idő múltán fentről, mint egy esőcsepp, odacseppent Szirtya-Leány. 367 Через некоторое время сверху, как капля дождя капнула - Девушка-Сиртя. 368 ŋudaxanda nʲaraβa ŋɨnmda nʲaʔambʲi, nʲabʲi nudaxananda nʲaraβa muŋgmda nʲaʔambʲi. 368 Ңудаханда нярава ңынмда няˮамби, няби нудахананда нярава муңгмда няˮамби. 368 Egyik kezében réz íjat tart, másikban réz nyílvesszőt. 368 В [одной] руке медный лук держит, в другой - медную стрелу. 369 tarʦʲamʔ manekaβasʲ jesʲa-sarmʲikar punʲaʔ nʲaβotɨʔ. 369 Тарцямʼ манэкавась Еся-Сармикар пуняʼ нявотыˮ. 369 Ezt látván Vas-Farkas elfutott. 369 Это увидев, Железный-Волк убежал. 370 sʲirtʲa-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 370 Сиртя-Пирибтя пыда таремʼ ма: 370 Szirtya-Leány azt mondta: 370 Девушка-Сиртя сказала: 371 - tʲedaʔ manʲ sarmʲikmʔ jedaŋguβ. 371 - Тедаʼ мань Сармикмʼ едаңгув. 371 - Most a Farkas után lövök. 371 - Сейчас я Волка застрелю. 372 manetar, xʲibʲa ŋeβɨ ŋeŋgu. 372 Манэтар, хибя ңэвы ңэңгу. 372 Meglátjuk, kinek bizonyul. 372 Посмотрим, кем он окажется. 373 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa ŋoʔlʲerʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 373 Сиртиʼ-Пирибтя ңоˮлери няруймʼ енʼ ниʼ мовы. 373 Szirtya-Leány a nyílvesszőt feldobta a húrra. 373 Девушка-Сиртя стрелу на тетиву бросила. 374 jen xamzada. 374 Ен хамзада. 374 A húr megpendült. 374 Тетива зазвенела. 375 jesʲa-sarmʲik ŋeβanda nʲimnʲa nʲaxarʔ makaljʔ. 375 Еся-Сармик ңэванда нимня няхарˮ макалйˮ. 375 Vas-Farkas háromszor átbucskázott a fején. 375 Железный-Волк через голову трижды перевернулся. 376 sajuβʔ-jerβuta ŋeta nʲiʔ sanajʔ xʲibʲarʲi mʲirkanda, pʲinʲaʔ sʲurbɨʔ. 376 Саювʼ-Ервута ңэта ниʼ санайˮ хибяри мирканда, пиняʼ сюрбыˮ. 376 Ellenségek-Vezére férfiként szökkent talpra, elszaladt. 376 Вождь-Врагов на ноги вскочил человеком, прочь побежал. 377 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 377 Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 377 Szirtya-Leány azt mondta: 377 Девушка-Сиртя сказала: 378 - sajuβ-jerβuta, sʲan nʲi xantʔ ŋanʲi mʲirŋe. 378 - Саюв-Ервута, сян ни хантˮ ңани мирңэ. 378 - Ellenségek-Vezére többé senkivé sem tud átváltozni. 378 - Вождь-Врагов больше не сможет ни в кого превратиться. 379 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 379 Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 379 Szirtya-Leány még azt mondta: 379 Девушка-Сиртя еще сказала: 380 - tɨd xartuʔ tutaʔ. 380 - Тыд хартуʼ тутаˮ. 380 - A rének maguk visszajönnek. 380 - Олени сами придут. 381 tamna texer tanʲaŋgu, sʲiʔmʲi βadʲoin. 381 Тамна тэхэр таняңгу, сиʼми вадёин. 381 Ha még baj lesz, hívj engem. 381 Если еще беда настанет, позови меня. 382 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa xumna xeβɨ ŋebta, nʲiβeβ manesʔ. 382 Тикавахана Сиртиʼ-Пирибтя хумна хэвы ңэбта, нивэв манэсˮ. 382 Akkor Szirtya-Leány eltűnt valahová, nem is láttam. 382 Тут Девушка-Сиртя куда-то исчезла, я и не увидела. 383 ponʔ nʲisʲ ŋaʔ tʲet-nʲarjjana-tɨn ŋanʲiʔ punʲaʔ nʲaβotɨʔ, iʔ tanzʲerʲiduʔ mʲiŋaʔ. 383 Понʼ нись ңаˮ Тет-Няръяна-Тын ңаниʼ пуняʼ нявотыˮ, иˮ танзеридуʼ миңаˮ. 383 Hamarosan Négy-Vörös-Rén visszafutott, vízpermet hullott [róluk]. 383 Вскоре Четыре-Красных-Оленя обратно прибежали, водяные брызги [от них] пошли. 384 tʲukoxona toʔ. 384 Тюкохона тоˮ. 384 Odajöttek hozzám. 384 Ко мне пришли. 385 tʲikaβaxana ŋanʲiʔ ŋedalʲuβʔ. 385 Тикавахана ңаниʼ ңэдалювˮ. 385 Megint útnak indultam. 385 Я опять отправилась. 386 sʲand tʲinad ŋedalʲobʔan pʲenzmʔ maluβna manʲ ŋedalɨmʔ. 386 Сянд тинад ңэдалёбˮан пензмʼ малувна мань ңэдалымʼ. 386 Valamennyit megyek a szakadék peremén. 386 Сколько-то еду по краю оврага. 387 tʲet-nʲarjjana-tɨn βasalɨdʔ, tɨn nʲaβotɨdʔ. 387 Тет-Няръяна-Тын васалыдˮ, тын нявотыдˮ. 387 Négy-Vörös-Rén éber lett, futni kezdtek. 387 Четыре-Красных-Оленя насторожились, побежали. 388 pʲenzaʔ malaxad jen pʲexʲedɨ. 388 Пензаʼ малахад ен пехеды. 388 A szakadék pereméről nyíl repült ki. 388 От края оврага стрела вылетела. 389 nʲabʲi jejnan muŋg putula. 389 Няби ейнан муңг путула. 389 Csípőtájt talált el. 389 Бедро мне пронзила. 390 tʲikɨ muŋg nʲenaʔ jenʲu. 390 Тикы муңг ненаʼ еню. 390 Nagyon fájdalmas volt a nyílvessző. 390 Эта стрела очень болезненной оказалась. 391 βeja sexeda xan ŋe sʲerʔ. 391 Вэя сэхэда хан ңэ серˮ. 391 Ömlött a vér a szántalpakra. 391 Кровь полилась на копылья нарты. 392 sʲand inʲi tanʲaxaβabʔ ŋedalɨmanzʲ. 392 Сянд ини таняхавабˮ ңэдалыманзь. 392 Addig mentem, amíg eszméletemnél voltam. 392 Я до тех пор ехала, пока в сознании была. 393 seβan sejβɨʔ. 393 Сэван сэйвыˮ. 393 Aztán elvesztettem az eszméletemet. 393 Потом сознание потеряла. 394 sɨran nʲinʲa jusʲidaβemʔ. 394 Сыран ниня юсидавэмʼ. 394 A havon fekszem. 394 На снегу лежу. 395 tɨn xeβɨʔ. 395 Тын хэвыˮ. 395 A rének elmentek. 395 Олени ушли. 396 jaʔ sʲidkad ŋobʔ-ŋedalʲoda mʲiŋa. 396 Яʼ сидкад Ңобˮ-Ңэдалёда миңа. 396 Nem tudni, honnan, Utazószánon-Utazó jön. 396 Неизвестно откуда Ездок-на-Легковой-Нарте едет. 397 tʲikaβaxana seβan sejβɨʔ. 397 Тикавахана сэван сэйвыˮ. 397 Sötétek a szemeim. 397 У меня темно в глазах. 398 seβan ŋadʲimʲaʔ. 398 Сэван ңадимяˮ. 398 Magamhoz tértem. 398 Очнулась. 399 mʲakana meβamʔ. 399 Мякана мэвамʼ. 399 Egy sátorban találtam magam. 399 В чуме оказалась. 400 mʲaʔ ibʲekako ŋeβɨ. 400 Мяˮ ибекако ңэвы. 400 Meleg van benne. 400 В нем тепло. 401 irʲiβ jadarŋa: 401 Ирив ядарңа: 401 Valaki azt mondja: 401 Кто-то говорит: 402 - xʲibʲa ŋebnandoʔ? 402 - Хибя ңэбнандоʼ? 402 - Ki lennél te? 402 - Ты кто будешь? 403 ŋeβaβ ilamʔ. 403 Ңэвав иламʼ. 403 Felemeltem a fejem. 403 Я голову подняла. 404 tarʲemʔ sɨrŋamʔ: mʲatʲiʔ mʲunʲa jan sʲidʲambokoʔ ŋeβexeʔ. 404 Таремʼ сырңамʼ: мятиʼ мюня ян сидямбокоʼ ңэвэхэʼ. 404 Látom, ketten vannak a sátorban. 404 Смотрю - в чуме двое. 405 ŋaʦʲmboj-xasaβa ŋeβɨ, nʲabʲi ŋarmberka-nʲe ŋeβɨ. 405 Ңацьмбой-Хасава ңэвы, няби Ңармбэрка-Не ңэвы. 405 Fiatal-Férfi és eléggé Idős-Asszony. 405 Молодой-Мужчина и довольно Пожилая-Женщина. 406 manʲ ŋamdɨβʔ. 406 Мань ңамдывˮ. 406 Felültem. 406 Я села. 407 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 407 Мань таремʼ мамʼ: 407 Azt mondtam: 407 Сказала: 408 - xʲibʲadʲiʔ ŋebtʲiʔ? 408 - Хибядиʼ ңэбтиʼ? 408 - Kik vagytok? 408 - Кто вы? 409 ŋarmberka-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 409 Ңармбэрка-Не пыда таремʼ ма: 409 Idős-Asszony azt felelte: 409 Пожилая-Женщина ответила: 410 - manʲ nʲuβ susoj-sʲudʲbʲamʔ nʲibʲa ŋaʔ. 410 - Мань нюв Сусой-Сюдьбямʼ нибя ңаˮ. 410 - A fiam Szuszoj-Hős. 410 - Мой сын - Богатырь-Сусой. 411 nʲe tarʲemʔ ma: 411 Не таремʼ ма: 411 Az Asszony még azt mondta: 411 Женщина еще сказала: 412 - pɨdar xʲibʲan ŋebat? 412 - Пыдар хибян ңэбат? 412 - Ki lennél hát te? 412 - Кто же ты будешь? 413 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 413 Мань таремʼ мамʼ: 413 Azt feleltem: 413 Я ответила: 414 - nʲaxarʔ-nʲinʲekaβ, nʲaxarʔ-sʲuxunʲej sajuβʔ-jerβuta sʲidnaʔ xadasʲ. 414 - Няхарʼ-Нинекав, Няхарʼ-Сюхуней Саювʼ-Ервута сиднаˮ хадась. 414 - Három-Bátyámat, Három-Szjuhunyeját Ellenségek-Vezére megölte. 414 - Трех-Старших-Братьев моих, Трех-Сюхунеев, Вождь-Врагов убил. 415 manʲ sʲiʔiβ poʔ jamban, sʲim nʲorakuŋasʲ. 415 Мань сиˮив поʼ ямбан, сим нёракуңась. 415 Engem hét évig üldözött, hét évig. 415 Меня семь лет преследовал, семь лет. 416 tʲedaʔ ŋoʔ sʲimʔ nʲodasʲ. 416 Тедаʼ ңоˮ симʼ нёдась. 416 Még most is üldöz. 416 И сейчас преследует. 417 sʲimʔ jadaβɨ. 417 Симʼ ядавы. 417 [Ő az, aki] rámlőtt. 417 [Это он] меня подстрелил. 418 muŋgda mʲerʲo saʦʲ jeβɨsʲ. 418 Муңгда мерё саць евысь. 418 A nyilától kapott seb nagyon fáj. 418 Рана от его стрелы очень болит. 419 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 419 Сусой-Сюдбя пыда таремʼ ма: 419 Szuszoj-Hős azt mondta: 419 Богатырь-Сусой сказал: 420 - sʲit jadaβɨ sajuβ-jerβuta-nʲudʲa-nʲudʲa tʲaxarʲiʔ sata xʲibʲa. 420 - Сит ядавы Саюв-Ервута-Нюдя-Нюдя тяхариʼ сата хибя. 420 - Téged Ellenségek-Vezérének-Legifjabb-Fia lőtt meg, nagyon erős ember. 420 - Тебя подстрелил Младший-Сын-Вождя-Врагов - очень сильный человек. 421 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 421 Мань таремʼ мамʼ: 421 Azt mondom: 421 Говорю: 422 - manʲzβan mʲatʔ teβɨβʔ. 422 - Маньзван мятˮ тэвывˮ. 422 - Valahogy eljutottam a sátorig. 422 - Я-то до чума добралась. 423 tɨn sʲaŋamʔ. 423 Тын сяңамʼ. 423 A réneket sajnálom. 423 Оленей жалко. 424 ŋoka xaŋgumaʔ. 424 Ңока хаңгумаˮ. 424 Legtöbbjük megbetegedett. 424 Большинство [из них] заболело. 425 jaxad sʲimʔ xuntasʲetɨ. 425 Яхад симʼ хунтасеты. 425 Ők hoztak el engem a halál elől. 425 Это они увозили меня от смерти. 426 ŋaŋʲmboj-xʲibʲa pɨda tarʲemʔ ma: 426 Ңаңьмбой-Хибя пыда таремʼ ма: 426 Fiatal-Férfi azt mondta: 426 Молодой-Мужчина сказал: 427 - texebʲid xartuʔ tutaʔ. 427 - Тэхэбид хартуʼ тутаˮ. 427 - Rénjeid maguktól visszajönnek. 427 - Олени твои сами придут. 428 nʲamd-saβo-nʲamd βadʲebʔnand. 428 Нямд-Саво-Нямд вадебˮнанд. 428 Fordulj Barátnődhöz. 428 К Подруге своей обратись. 429 tʲikaβaxana pʲinʔ tarpjjuβ, manʲ tarʲemʔ mamʔ: 429 Тикавахана пинʼ тарпъюв, мань таремʼ мамʼ: 429 Akkor kimentünk az utcára, és azt mondtam: 429 Тут мы на улицу вышли, и я сказала: 430 - sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ, tʲet-nʲarjjana-tɨn jaŋgunʲuʔ. 430 - Сиртиʼ-Пирибтя, Няв, Сава-Няв, Тет-Няръяна-Тын яңгунюˮ. 430 - Szirtya-Leány, Jó-Barátom, nincs meg Négy-Vörös-Rénem. 430 - Девушка-Сиртя, Хороший-Мой-Друг, Четырех-Красных-Оленей нет. 431 tɨn toroβaʔ! 431 Тын тороваʼ! 431 Küldd el őket! 431 Пришли их! 432 ŋaβo pʲirkaʔna jaʔ sʲidkad tʲet-nʲarjjana xadrʲiduʔ mʲiŋa. 432 Ңаво пиркаʼна яʼ сидкад Тет-Няръяна хадридуʼ миңа. 432 Egy idő múltán jött valahonnan Négy-Vörös. 432 Через некоторое время откуда-то Четверка-Красных пришла. 433 tɨn ŋedjjan. 433 Тын ңэдъян. 433 Leszerszámoztam őket. 433 Я распрягла их. 434 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 434 Мань таремʼ мамʼ: 434 Azt mondtam: 434 Сказала: 435 - sʲiʔiβ poʔ jamban pʲilʲibtʔ sʲarɨdaʦʲ. 435 - Сиʼив поʼ ямбан пилибтʼ сярыдаць. 435 - Teljes hét évig voltatok felszerszámozva. 435 - Вы были запряжены целых семь лет. 436 tɨ ŋedʔŋamʔ. 436 Ты ңэдˮңамʼ. 436 Elengedtem a réneket. 436 Я отпустила оленей. 437 tarʲemʔ ilʲeβaʔ. 437 Таремʼ илеваˮ. 437 Így élünk. 437 Так мы живем. 438 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ manʲ tarʲemʔ mamʔ: 438 Сяˮны ңэбта ңоˮ мань таремʼ мамʼ: 438 Egyszer azt mondtam: 438 Однажды я сказала: 439 - sajuβʔ-jerβuta nʲemaxana xurʦɨ. 439 - Саювʼ-Ервута немахана хурцы. 439 - Amiatt, hogy Ellenségek-Vezére életben van, nem tudok aludni. 439 - Из-за того, что жив Вождь-Врагов, я спать не могу. 440 sajuβʔ-jerβutaʔ ŋɨlanda janʔ xantanakemʔ. 440 Саювʼ-Ервутаʼ ңыланда янʼ хантанакэмʼ. 440 Elmegyek Ellenségek-Vezérének földjére. 440 В землю Вождя-Врагов я поеду. 441 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 441 Сусой-Сюдбя пыда таремʼ ма: 441 Szuszoj-Hős azt mondja: 441 Богатырь-Сусой говорит: 442 - manʲ ŋo tutamʔ. 442 - Мань ңо тутамʼ. 442 - Én is megyek. 442 - Я тоже поеду. 443 ŋobŋe βunʲid pʲiratʔ. 443 Ңобңэ вунид пиратʼ. 443 Egyedül nem győzöd le [őt]. 443 Тебе одной [его] не одолеть. 444 tʲikaβaxana manʲ podʲerŋamʔ nʲarjjanamʔ-tɨn. 444 Тикавахана мань подерңамʼ Няръянамʼ-Тын. 444 Ezután befogtam a Vörös-Réneket. 444 После этого я запрягла Красных-Оленей. 445 susoj-sʲudbʲa tʲet serakomda pɨda podʲerŋa. 445 Сусой-Сюдбя тет сэракомда пыда подерңа. 445 Szuszoj-Hős négy fehéret fogott be. 445 Богатырь-Сусой запряг четырех белых. 446 ŋedaljjanʲiʔ. 446 Ңэдалъяниʼ. 446 Elindultunk. 446 Поехали. 447 sʲand ŋedalʲobʔnanʲiʔ nʲernʲiʔ nʲana tas jurʔ mʲaʔ, mʲadʔ ŋadʲimʲaʔ. 447 Сянд ңэдалёбʼнаниʼ нерниʼ няна тас юрˮ мяˮ, мядˮ ңадимяˮ. 447 Megyünk valamennyit, előttünk száz sátor látszik. 447 Сколько-то едем - впереди нас целых сто чумов видно. 448 mʲakʔ teβɨnʲiʔ. 448 Мякˮ тэвыниʼ. 448 A sátrakhoz mentünk. 448 До чумов доехали. 449 teβma mʲinxanʲiʔ tas jurʔ tʲerʔ ŋɨnu βerdaʔ. 449 Тэвма минханиʼ тас юрˮ терˮ ңыну вэрдаˮ. 449 Abban a pillanatban, hogy odamentünk, száz ember vette elő az íját. 449 В тот же миг, как мы подъехали, целая сотня жителей луки вытащила. 450 manʲiʔ ŋoʔ ŋɨnunʲiʔ nekalŋanʲiʔ. 450 Маниʼ ңоˮ ңынуниʼ нэкалңаниʼ. 450 Mi is elővettük. 450 Мы тоже их достали. 451 tʲikɨ jaxana jalʲe nʲiβaʔ tolabʲuʔ, po nʲiβaʔ tolabʲuʔ. 451 Тикы яхана яле ниваˮ толабюˮ, по ниваˮ толабюˮ. 451 Nem számolunk napokat, nem számolunk éjjeleket. 451 Дней не сосчитать, ночей не сосчитать. 452 nʲaxarkaβa poʔ jenʲertaraxaβaʔ, nʲaxarʔ poʔ ŋesoŋgana sajuβʔ-jerβuta-nʲudʲa-nʲuʔ jada ŋoʔlʲerʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 452 Няхаркава поˮ енертарахаваˮ, няхарˮ поˮ ңэсоңгана Саювʼ-Ервута-Нюдя-Нюˮ яда ңоˮлери няруймʼ енʼ ниʼ мовы. 452 Majdnem három évig lövünk, a harmadik év elteltével Ellenségek-Vezérének-Legifjabb-Fia leeresztette a húrra a nyilat. 452 Три года почти стреляем, по прошествии трех лет Младший-Сын-Вождя-Врагов опустил на тетиву стрелу. 453 pɨda tarʲemʔ ma: 453 Пыда таремʼ ма: 453 Azt mondta: 453 Он сказал: 454 - nʲe, jeβa-nʲe, βesod letra. 454 - Не, Ева-Не, вэсод лэтра. 454 - Nő, Árva-Nő, vigyázz. 454 - Женщина, Сирота-Женщина, берегись. 455 tʲuku muŋgadanʲi βadumbaʔnand nʲadanʲi βatan. 455 Тюку муңгадани вадумбаˮнанд нядани ватан. 455 Ha nem tudlak lelőni ezzel a nyíllal, elismerlek téged erősebbnek. 455 Если я не смогу прострелить тебя этой стрелой, то признаю тебя более сильной. 456 jen xamjeda. 456 Ен хамъеда. 456 Kifeszítette a húrt. 456 Тетива натянута. 457 manʲ sʲidʲa muŋgʔ pond lɨdabtarʲiβeβ. 457 Мань сидя муңгʼ понд лыдабтаривэв. 457 Két lövés között megtorpantam. 457 Я между двух стрел замешкалась. 458 janʔ, sʲidʲa janʔ manʲ nɨklɨmʔ. 458 Янʼ, сидя янʼ мань ныклымʼ. 458 Részekre, két részre is szakított [engem]. 458 На части, на две части меня и разорвало. 459 sʲidʲa βemʲi xarmʲarna, ŋobtʔ ŋomzʲ jaʔma. 459 Сидя вэми хармярна, ңобтʼ ңомзь яˮма. 459 Mindkét rész mozog, egyesülni nem tud. 459 Обе части шевелятся, соединиться не могут. 460 tʲikɨ jaxana nʲaxarkaβa poʔ manʲ jusʲedamʔ. 460 Тикы яхана няхаркава поʼ мань юседамʼ. 460 Ilyen helyzetben majdnem három évig fekszem. 460 В таком положении почти три года лежу. 461 ŋobtʔ ŋomzʲ jaʔmamʔ. 461 Ңобтʼ ңомзь яˮмамʼ. 461 Nem tudok összeforrni. 461 Вместе соединиться не могу. 462 susoj-sʲudbʲa ŋobkaβa nʲaŋeβ xeβan sɨlasʲetɨ. 462 Сусой-Сюдбя ңобкава няңэв хэван сыласеты. 462 Szuszoj-Hős néha rám pillant. 462 Богатырь-Сусой изредка на меня поглядывает. 463 nʲaxarʔ poʔ ŋesoŋgana pʲilʲiʔ βɨdaramʔ. 463 Няхарˮ поʼ ңэсоңгана пилиʼ выдарамʼ. 463 Három év alatt teljesen kimerültem. 463 За три года совсем обессилела. 464 xanʲanɨ meβa seβan sejβɨʔ ŋesʲetɨʔ. 464 Ханяны мэва сэван сэйвыˮ ңэсетыˮ. 464 Egyre inkább feledésbe merülök. 464 Все больше в забытье нахожусь. 465 sʲaʔŋɨ ŋebta ixʲinʲan mamʔ: 465 Сяˮңы ңэбта ихинян мамʼ: 465 Valahogy azt gondoltam: 465 Как-то я подумала: 466 "tʲuku nɨxɨβ pʲaxaβabʔnan xaβndaraxamʔ. 466 "Тюку ныхыв пяхавабʼнан хавндарахамʼ. 466 "Ha az utolsó erőm elhagy, meghalok. 466 «Если меня последние силы покинут, я умру. 467 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ masʲenʲuʔ: 467 Сиртиʼ-Пирибтя, Няв, Сава-Няв масенюʼ: 467 Szirtya-Leány, Jó-Barátom azt mondta: 467 Девушка-Сиртя, Хороший-мой-Друг, говорила: 468 texer tanʲaŋgu, sʲiʔmʲi βadʲein, jermʲeʔ nʲimʔ". 468 тэхэр таняңгу, сиˮми вадеин, ермеˮ нимʼ". 468 "Amikor baj van, hívj engem"". 468 "Когда придет беда, меня позови"». 469 ixʲinʲan mamʔ: 469 Ихинян мамʼ: 469 Azt gondolom: 469 Думаю: 470 "sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ, xanʲana xajaju? 470 "Сиртиʼ-Пирибтя, Няв, Сава-Няв, ханяна хаяю? 470 "Szirtya-Leány, Jó-Barátom, hol vagy? 470 «Девушка-Сиртя, Хороший-мой-Друг, где ты? 471 xasʲ pʲadamnʲu!" 471 Хась пядамню!" 471 Haldoklok!" 471 Я умираю!» 472 pon nʲisʲ ŋaʔ xeβxanʲi sarʲu tesdarʲeβʔ pɨdaxaʔmɨʔ. 472 Пон нись ңаˮ хэвхани сарю тэсдаревʼ пыдахаʼмыˮ. 472 Hamarosan esőcseppként lehullott. 472 Вскоре каплей дождя она упала. 473 sʲirtʲiʔpʲirʲibtʲa, nʲaβ, saβa-nʲaβ nʲabʲi ŋudaxananda nʲaroβa nɨmda nʲaʔambʲi. 473 СиртиʼПирибтя, Няв, Сава-Няв няби ңудахананда нярова нымда няˮамби. 473 Szirtya-Leány, Jó-Barátom, egyik kezében réz íjat tart. 473 Девушка-Сиртя, Хороший-мой-Друг, в одной руке медный лук держит. 474 pɨda tarʲemʔ ma: 474 Пыда таремʼ ма: 474 Azt mondja: 474 Говорит: 475 - nʲe, jeβa-nʲe, βalakar ŋamge? 475 - Не, Ева-Не, валакар ңамгэ? 475 - Nő, Árva-Nő, a véged közeleg. 475 - Женщина, Сирота-Женщина, твой конец близок. 476 manʲ tarʲemʔ mamʔ: 476 Мань таремʼ мамʼ: 476 Azt mondtam: 476 Я сказала: 477 - pʲilʲiʔ βalakamʲi xasʲ xarβamʲi. 477 - Пилиʼ валаками хась харвами. 477 - Meghalni készülök. 477 - Я совсем умереть собралась. 478 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa sʲidʲa βeʔjamʲi ŋobtʔ talkadta. 478 Тикавахана Сиртиʼ-Пирибтя сидя вэʼями ңобтʼ талкадта. 478 Akkor Szirtya-Leány két darabomat összeillesztette. 478 Тут Девушка-Сиртя два моих куска вместе сложила. 479 pʲeʔ salβubta. 479 Пеʼ салвубта. 479 A tenyerével összesimította. 479 Ладонью разгладила. 480 mʲerʲunʲi ŋobtʔ ŋoma. 480 Мерюни ңобтʼ ңома. 480 A sebem begyógyult. 480 Рана моя срослась. 481 tʲikaβaxana ŋenʲi nʲiʔ jurkɨβʔ. 481 Тикавахана ңэни ниʼ юркывˮ. 481 Talpra szökkentem. 481 Я на ноги встала. 482 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa nʲaroβa ŋɨmda nʲarxalada. 482 Сиртиʼ-Пирибтя нярова ңымда нярхалада. 482 Szirtya-Leány célra szegezte a réz íjat. 482 Девушка-Сиртя медный лук нацелила. 483 jen xamzada. 483 Ен хамзада. 483 Kifeszítette a húrt. 483 Тетиву натянула. 484 sajuβʔerβuta-nʲudʲa-nʲuʔjanda sʲidʲa jutʲikada janʔ monamjjaxaʔ. 484 СаювʼЕрвута-Нюдя-Нюˮянда сидя ютикада янʼ монамъяхаʼ. 484 Ellenségek-Vezérének-Legifjabb-Fia két darabban esett a földre. 484 Младший-Сын-Вождя-Врагов двумя частями на землю упал. 485 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 485 Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 485 Szirtya-Leány azt mondta: 485 Девушка-Сиртя сказала: 486 - jalʲeta xubtaʔ, pota xubtaʔ majar mekar, ilʲe nʲin ilʲeŋguʔ, xasʲ nʲin xaŋguʔ. 486 - Ялета хубтаˮ, пота хубтаˮ маяр мэкар, иле нин илеңгуˮ, хась нин хаңгуˮ. 486 - Nem tudsz majd megkülönböztetni se napokat, se éveket, szenvedsz, se élő, se holt nem leszel. 486 - Ты не будешь различать ни дни, ни годы, мучайся, ты будешь ни живым, ни мертвым. 487 ŋoka xarasʲada xʲibʲamʔ xadaβekedaʔ. 487 Ңока харасяда хибямʼ хадавэкэдаˮ. 487 Túl sok ártatlan ember öltél meg. [a férfinek mondja] 487 Слишком много невинных людей ты погубил. 488 sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 488 Сиртиʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 488 Szirtya-Leány még azt mondta: 488 Девушка-Сиртя еще сказала: 489 - tʲedaʔ xartʲiʔ ŋoʔ mesʲedʲiʔ. 489 - Тедаʼ хартиʼ ңоˮ мэседиʼ. 489 - Most már ti ketten magatok is elboldogultok. 489 - Теперь вы двое сами можете справиться. 490 tʲikaβaxana sʲirtʲiʔ-pʲirʲibtʲa xumna xeβɨ ŋebta, nʲiβeβ manesʔ. 490 Тикавахана Сиртиʼ-Пирибтя хумна хэвы ңэбта, нивэв манэсˮ. 490 Akkor Szirtya-Leány eltűnt valahová, nem is láttam, hová. 490 Тут Девушка-Сиртя куда-то скрылась, я и не видела куда. 491 tʲikaβaxana tanʲa jenʲerŋanʲiʔ. 491 Тикавахана таня енерңаниʼ. 491 Lövünk. 491 Мы стреляем. 492 sʲaʔnɨ ŋebʔnanda susoj-sʲudbʲa sʲidʲarʲi nʲarujmʔ jenʔ nʲiʔ moβɨ. 492 Сяʼны ңэбʼнанда Сусой-Сюдбя сидяри няруймʼ енʼ ниʼ мовы. 492 Egy idő múltán Szuszoj-Hős két nyilat illesztett a húrra. 492 Через некоторое время Богатырь-Сусой две стрелы на тетиву положил. 493 pɨda tarʲemʔ ma: 493 Пыда таремʼ ма: 493 Azt mondta: 493 Сказал: 494 - sajuβ-jerβuta, taxabʲi βesod letra. 494 - Саюв-Ервута, тахаби вэсод лэтра. 494 - Ellenségek-Vezére, vigyázz! 494 - Вождь-Врагов, берегись! 495 tʲuku sʲidʲa muŋgxadan βadumbaʔnand nʲadanʲi βatan! 495 Тюку сидя муңгхадан вадумбаˮнанд нядани ватан! 495 Ha e két nyíl után életben maradsz, akkor erősebb vagy nálam. 495 Если ты останешься жив после этих двух стрел, то ты сильнее меня окажешься. 496 jen xamzʲeda. 496 Ен хамзеда. 496 Megpendült a húr. 496 Тетива зазвенела. 497 sajuβʔ-jerβuta sʲidʲa βeʔjada janʔ moʔnamjjaxaʔ. 497 Саювʼ-Ервута сидя вэʼяда янʼ моʼнамъяхаʼ. 497 Ellenségek-Vezére két darabban hullott a földre. 497 Вождь-Врагов двумя частями на землю упал. 498 susoj-sʲudbʲa pɨda tarʲemʔ ma: 498 Сусой-Сюдбя пыда таремʼ ма: 498 Szuszoj-Hős azt mondta: 498 Богатырь-Сусой сказал: 499 - pota xubtaʔ, jalʲeta xubtaʔ. 499 - Пота хубтаˮ, ялета хубтаˮ. 499 - Hosszú az éved, hosszú a napod. 499 - Год твой долгий и день долгий. 500 majar mekarʔ! 500 Маяр мэкарˮ! 500 Szenvedj! 500 Мучайся! 501 ilʲe nʲin ilʲeŋguʔ, xasʲ nʲin xaŋguʔ. 501 Иле нин илеңгуˮ, хась нин хаңгуˮ. 501 Élni nem fogsz, és halni nem fogsz. 501 Жить не будешь и умереть не умрешь. 502 βad jenaβna xart xaŋxun. 502 Вад енавна харт хаңхун. 502 Lassan pusztulsz el. 502 Сам постепенно погибнешь. 503 ŋoka xarasʲada xʲibʲamʔ xadaβeken. 503 Ңока харасяда хибямʼ хадавэкэн. 503 Túl sok ártatlan embert öltél meg, úgy hiszem. 503 Слишком много невинных людей убил ты, оказывается. 504 tʲikaβaxana ŋuxuna sʲarda βenmʔ nʲinʲiʔ xajeʔ. 504 Тикавахана ңухуна сярда вэнмʼ ниниʼ хаеˮ. 504 És még a kutyákat sem hagytuk [életben]. 504 И мы не оставили [в живых] даже собак. 505 βalakada indkartuʔ βeβa xajenʲiʔ. 505 Валакада индкартуʼ вэва хаениʼ. 505 Csak a kicsiket és időseket hagytuk meg. 505 Оставили только малых и старых. 506 manʲiʔ xarʔnʲi ʔ tɨnʲiʔ xananʲiʔ. 506 Маниʼ харʼни ʼ тыниʼ хананиʼ. 506 Elvettük a magunk rénjeit. 506 Мы взяли своих оленей. 507 mʲakanʲiʔ teβɨnʲiʔ. 507 Мяканиʼ тэвыниʼ. 507 Visszamentünk a sátrunkba. 507 В наш чум приехали. 508 tʲikɨ jaxana tandaja saβaβna ilʲe pʲaβ. 508 Тикы яхана тандая сававна иле пяв. 508 Azon a földön csak most kezdünk jól élni. 508 На той земле только теперь хорошо жить стали. 509 susoj-sʲudbʲa sʲimʔ me. 509 Сусой-Сюдбя симʼ мэ. 509 Szuszoj-Hős elvett engem [feleségül]. 509 Богатырь-Сусой меня [в жены] взял. 510 manʲaʔ nʲaxarŋe tʲuntanguβaʔ. 510 Маняˮ няхарңэ тюнтангуваˮ. 510 Hármasban [az anyjával] meg fogjuk tartani az esküvőt. 510 Втроем [с его матерью] мы будем играть свадьбу. 511 xeβndaβaʔ jaŋguʔ, toβandaβaʔ jaŋguʔ. 511 Хэвндаваˮ яңгуˮ, товандаваˮ яңгуˮ. 511 Nincsenek se elmenők, se eljövők. 511 Нет уходящих, нет приходящих. 512 ta βalakada. 512 Та валакада. 512 Ez minden. 512 Вот и все. 513 malda. 513 Малда. 513 Vége. 513 Конец.