1 8. nʲaxarʔ noxo 1 8. НЯХАРˮ НОХО 1 8. A Három-Noho 1 8. ТРИ-НОХО 2 nʲaxarʔ-noxo malʔ nʲesaβej. 2 Няхарʼ-Нохо малʼ несавэй. 2 A Három-Noho mind nős. 2 Три-Нохо - все женаты. 3 ŋarka-noxo nʲenʲusaβej. 3 Ңарка-Нохо Ненюсавэй. 3 Az Idősebb-Nohonak van egy Lánya. 3 У Старшего-Нохо есть Дочь. 4 nʲudʲa-noxo ŋanʲiʔ nʲenʲusaβej. 4 Нюдя-Нохо ңаниˮ Ненюсавэй. 4 Az Ifjabb-Nohonak is van egy Lánya. 4 У Младшего-Нохо тоже Дочь есть. 5 tad tʲikaxad ŋobʔ ŋaŋʲekedoʔ tanʲa jeβako-xorolʲa. 5 Тад тикахад ңобˮ ңаңекэдоʼ таня Евако-Хороля. 5 Rajtuk kívül még egy gyermek van - Horalja-Árvácska. 5 Кроме них еще один ребенок - Сиротка-Хораля. 6 jonʲej-noxona ilʲe. 6 Ёней-Нохона иле. 6 Középső-Nohonál él. 6 У Среднего-Нохо живет. 7 ŋobsʲerʔ tɨdoʔ nʲaxarʔ jonarʔ. 7 Ңобсерʼ тыдоʼ няхарˮ ёнарˮ. 7 Összesen háromezer rénszarvasuk van. 7 Всего же оленей у них три тысячи. 8 ŋamge jolʲŋʲaŋgana ŋarka-noxo tarʲem ma: 8 Ңамгэ ёльңяңгана Ңарка-Нохо тарем ма: 8 Egyszer Idősebb-Noho azt mondta: 8 Однажды Старший-Нохо сказал: 9 - tʲedaʔ tonaʔ janʔ jamdabanaʔ tara. 9 - Тедаʼ тонаˮ янʼ ямдабанаˮ тара. 9 - Most vissza kell utaznunk a saját földünkre. 9 - Теперь в свои земли кочевать нам надо. 10 puna - naraʔ ŋobtʔ teβaŋgunaʔ. 10 Пуна - нараʼ ңобтʼ тэваңгунаˮ. 10 Azután tavasszal újra összegyűlünk. 10 Потом, весной, снова сойдемся вместе. 11 ŋarka-noxo tarʲem ma, jonʲej-nʲaxanda: 11 Ңарка-Нохо тарем ма, Ёней-Няханда: 11 Az Idősebb-Noho azt mondta a Középső-Öccsnek: 11 Старший-Нохо сказал Среднему-Брату: 12 - jeβako-xoralʲar manʲ nʲananʲi toja! 12 - Евако-Хораляр мань нянани тоя! 12 - Horalja-Árvácska hadd utazzon velem. 12 - Сиротка-Хораля со мной пусть едет. 13 jeʔnʲej-noxo pɨda tarʲem ma: 13 Еˮней-Нохо пыда тарем ма: 13 Középső-Noho azt felelte: 13 Средний-Нохо ответил: 14 - saβaβna ilʲeŋgoxaβabnanda - toja! 14 - Сававна илеңгохавабнанда - тоя! 14 - Ha jól fog nálad élni, hadd menjen! 14 - Если хорошо [ему] у тебя будет жить, пусть едет! 15 ŋod βeβaβna nʲoja ilʲeʔ! 15 Ңод вэвавна нёя илеʼ! 15 Csakhogy rossz ne legyen [neki]. 15 Только чтобы плохо не было. 16 tʲikɨndoʔ jamdajadʔ. 16 Тикындоʼ ямдаядʼ. 16 Ott ki-ki elutazott. 16 Тут они откочевали. 17 jeβako-xoralʲa ŋarka-noxonda xaja. 17 Евако-Хораля Ңарка-Нохонда хая. 17 Horalja-Árvácska Idősebb-Nohoval utazott el. 17 Сиротка-Хораля со Старшим-Нохо поехал. 18 jeβako-xoralʲa tarʲem ilʲe - jeraŋgodaŋe tara, pʲilʲiʔ pon. 18 Евако-Хораля тарем иле - ераңгодаңэ тара, пилиˮ пон. 18 Horalja-Árvácska így él - folyton a rénszarvasokat őrzi. 18 Сиротка-Хораля живет так - все время караулит оленей. 19 tarʲem xamadambʲida - ilʲebŋoda βoma. 19 Тарем хамадамбида - илебңода вома. 19 Látja, hogy az élete rosszabbra fordult. 19 Он понимает, жизнь его ухудшилась. 20 tad mʲakanda tuta - nʲi ŋaβorŋʲetuʔ, βaʔaβxana nʲi ilʲeʔ. 20 Тад мяканда тута - ни ңаворңетуˮ, ваʼавхана ни илеˮ. 20 Bemegy a sátorba - nem eszik, nem használja az alvóhelyet. 20 В чум придет - не ест, спальным местом не пользуется. 21 nʲoʔ nʲana, peβdʲuʔ nʲana ilʲe. 21 Нёʼ няна, пэвдюˮ няна иле. 21 A bejáratnál farönkökön él. 21 У входа на поленьях живет. 22 pʲinʔ xebʔnanda, ŋarka-nʲe-noxoj talʲe namza jutʲekoŋʲa xanasʲetɨ, nʲanda mʲiŋʲetɨ. 22 Пинʼ хэбˮнанда, Ңарка-Не-Нохой тале намза ютекоңя ханасеты, нянда миңеты. 22 Ha kimegy az utcára, Idősebb-Noho-Felesége titokban egy darabka húst hoz ki, odaadja neki. 22 Если на улицу выйдет, Жена-Старшего-Нохо тайком кусочки мяса выносит, ему отдает. 23 ŋamge xubtaxana noxo tarʲem ma: 23 ңамгэ хубтахана Нохо тарем ма: 23 Egy reggel Noho azt mondta: 23 Однажды утром Нохо сказал: 24 - jeβako-xorolʲa! 24 - Евако-Хороля! 24 - Horalja-Árvácska! 24 - Сиротка-Хораля! 25 tʲedaʔ pojorŋʲ xantan! 25 Тедаʼ поёрңь хантан! 25 Most elmész tűzifáért. 25 Сейчас за дровами пойдешь. 26 jud xanmʔ tatan, pʲamʔ! 26 Юд ханмʼ татан, пямʼ! 26 Tíz szánnyi tűzifát hozol! 26 Десять саней дров привезешь! 27 jeβako-xorolʲa ma: 27 Евако-Хороля ма: 27 Horalja-Árvácska azt mondta: 27 Сиротка-Хораля сказал: 28 - manʲ ŋobamʲi jaŋgu, panenʲi βeβa! 28 - Мань ңобами яңгу, панэни вэва! 28 - Nincsen kesztyűm, rossz a ruhám! 28 - У меня рукавиц нет, одежда плохая! 29 noxo maʔ nʲiβ: 29 Нохо маʼ нив: 29 Noho azt mondta: 29 Нохо сказал: 30 - ŋoka βadamʔ nʲon mesʔ! 30 - Ңока вадамʼ нён мэсˮ! 30 - Sok szót ne szólj! 30 - Много слов не говори! 31 tʲi, βalakada, xanʲ! 31 Ти, валакада, хань! 31 Gyerünk, menj! 31 Все, уходи! 32 pʲinʔ tarpɨdʔ, tɨdoʔ nʲaʔmaʔ. 32 Пинʼ тарпыдʼ, тыдоʼ няˮмаˮ. 32 Kimentek az utcára, fogtak rénszarvast. 32 На улицу вышли, оленей поймали. 33 xanodoʔ podʲerŋaʔ. 33 Ханодоʼ подерңаˮ. 33 Befogták őket a szának elé. 33 В сани запрягли. 34 noxo maʔnʲiβ: 34 Нохо маʼнив: 34 Noho azt mondta: 34 Нохо сказал: 35 - manʲ tɨbkamʔ xanaʔ! 35 - Мань тыбкамʼ ханаʼ! 35 - A fejszémet vidd magaddal. 35 - Мой топор возьми с собой. 36 tɨbkamʔ tada, tɨbkaʔ nʲandmʔ taxabtada. 36 Тыбкамʼ тада, тыбкаʼ няндмʼ тахабтада. 36 Odaadta a fejszét, de a fejsze pengéje törött volt. 36 Топор дал, а лезвие топора сломал. 37 ma: 37 Ма: 37 Azt mondja: 37 Говорит: 38 - manʲ xanʲe xantadmʔ, pɨdar pojorŋʲ xajan. 38 - Мань хане хантадмʼ, пыдар поёрңь хаян. 38 - Én vadászni megyek, te fáért mész. 38 - Я поеду охотиться, а ты по дрова поедешь. 39 puna, punanʲi teβabat, ŋobkana nʲibʔnanʲiʔ teβʔ - sʲit xadaŋgudmʔ. 39 Пуна, пунани тэвабат, ңобкана нибʼнаниʼ тэвˮ - сит хадаңгудмʼ. 39 Ha utánam érkezel meg, ha velem egy időben nem fordulsz vissza - megöllek! 39 Если после меня приедешь, если одновременно со мной не вернешься - тебя убью! 40 tad xaja jeβako, pedaranʔ teβɨʔ. 40 Тад хая Евако, пэдаранʼ тэвыˮ. 40 Így hát elindult Árvácska, megérkezett az erdőbe. 40 Вот поехал Сиротка, в лес приехал. 41 tad teβɨʔ - sʲudbɨ pʲamʔ xo, sʲudbʲa xarβʔja. 41 Тад тэвыˮ - сюдбы пямʼ хо, сюдбя харвˮя. 41 Megérkezett, talált egy óriási fát, egy hatalmas vörösfenyőt. 41 Приехал, огромное дерево нашел - громадную лиственницу. 42 tɨbkamda ŋekalŋa. 42 Тыбкамда ңэкалңа. 42 Odavonszolta a fejszét. 42 Топор вытащил. 43 sʲidʲa sapada, tɨbkada ŋamgexertmʔ nʲi pʲirasʔ. 43 Сидя сапада, тыбкада ңамгэхэртмʼ ни пирасˮ. 43 Kétszer sújtott le vele, a fejsze nem csinált semmit. 43 Дважды рубанул, топор ничего не может. 44 pʲanda xeβanʔ ŋamdɨʔ, terʲi jaruma. 44 Пянда хэванʼ ңамдыˮ, тэри ярума. 44 A fa tövébe ült, sírni kezdett. 44 Под дерево сел, заплакал. 45 ŋamge jolʲŋngana nʲirɨ tomada sʲexerenda nʲaʔ seβda xaʔmɨʔ. 45 Ңамгэ ёльңнгана ниры томада сехэрэнда няʼ сэвда хаʼмыˮ. 45 Kis idő múltán elnézett az út felé. 45 Через некоторое время его взгляд на дорогу упал. 46 ŋobʔ xal ŋadʲimʲa. 46 Ңобˮ хал ңадимя. 46 Felbukkant valamiféle pár. 46 Пар какой-то показался. 47 tad sɨlɨʔ ŋarka-nʲo-noxoj ŋeβɨ. 47 Тад сылыʼ Ңарка-Нё-Нохой ңэвы. 47 Nézte - Idősebb-Noho-Felesége jelent meg. 47 Вгляделся - Жена-Старшего-Нохо оказалась. 48 lambʲita to. 48 Ламбита то. 48 Síléceken jött. 48 На лыжах пришла. 49 ŋulʲiʔ nʲoxoβɨ. 49 Ңулиʼ нёховы. 49 Nagyon izzadt. 49 Совсем вспотела. 50 tɨbkamda nʲambʲi. 50 Тыбкамда нямби. 50 A saját fejszéjét cipeli. 50 Топор свой держит. 51 manma: 51 Манма: 51 Azt mondta: 51 Сказала: 52 - jeβako-xorolʲa! 52 - Евако-Хороля! 52 - Horalja-Árvácska! 52 - Сиротка-Хораля! 53 xɨnʲana xajan? 53 Хыняна хаян? 53 Hogy vagy? 53 Как ты? 54 ilʲeβa-ilʲen? 54 Илева-илен? 54 Még élsz? 54 Живой еще? 55 jeβako-xorolʲa ma: 55 Евако-Хороля ма: 55 Horalja-Árvácska azt felelte: 55 Сиротка-Хораля сказал: 56 - ilʲeβa - ilʲedmʔ. 56 - Илева - иледмʼ. 56 - Élni élek. 56 - Жить-то жив. 57 - ŋamgeʔ jarŋan? 57 - Ңамгэʼ ярңан? 57 - Miért sírsz? 57 - Почему плачешь? 58 maʔnʲiβ: 58 Маʼнив: 58 Azt feleli: 58 Отвечает: 59 - xaʔnʲadm jarʔ: tɨbkamʲi jaʔmadm. 59 - Хаʼнядм ярˮ: тыбками яˮмадм. 59 - Hogyne sírnék, ezzel a fejszével semmit se tudok [csinálni]. 59 - Как мне не плакать, топором [этим] ничего [сделать] не могу. 60 - tɨbkamd jaʔambat, manʲ tɨbkamʔ tadamzʲ. 60 - Тыбкамд яˮамбат, мань тыбкамʼ тадамзь. 60 - Ha ezzel a fejszével nem tudsz, elhoztam a sajátomat. 60 - Если [этим] топором не можешь, я свой привезла. 61 tʲikɨ sʲudbʲa xarβmʔ nʲe sʲan sapada - xaβa. 61 Тикы сюдбя харвмʼ Не сян сапада - хава. 61 A hatalmas vörösfenyőt ez a Nő néhányszor megcsapta, az kidőlt. 61 Громадную лиственницу эту Женщина несколько раз рубанула - свалила. 62 lʲadaŋada. 62 Лядаңада. 62 Feldarabolta. 62 Расколола. 63 xanxaʔ peŋada. 63 Ханхаˮ пэңада. 63 A szánra feltette. 63 На сани положила. 64 tʲikɨ ŋarka-nʲe-noxoj pɨda tarʲem ma: 64 Тикы Ңарка-Не-Нохой пыда тарем ма: 64 Idősebb-Noho-Felesége ezt mondta: 64 Жена-Старшего-Нохо так сказала: 65 - tʲikɨ xajert sɨrʔ! 65 - Тикы хаерт сырˮ! 65 - Nézz fel a Napra! 65 - На солнце посмотри! 66 taker pakalŋʲ - manʲ nʲanaβanʲi pʲilʲibtʔ pakalŋʲ. 66 Такэр пакалңь - мань нянавани пилибтˮ пакалңь. 66 [Ahogy] az lenyugszik, [úgy] nekem örökre lenyugszik. 66 [Как] оно зайдет, [так] для меня зайдет навсегда. 67 pɨdaxaβar xasaβa, jedej jaβna ŋadʲimbata-ŋadʲimŋu. 67 Пыдахавар хасава, едэй явна ңадимбата-ңадимңу. 67 Te viszont férfi vagy, amikor az új földön megjelenik [a Nap], úgy megjelenik [csak neked]. 67 Ты-то ведь мужчина, когда на новой земле появится [солнце], то [оно] появится [только для тебя]. 68 jeβako-xorolʲa mʲakanda ŋedalaj. 68 Евако-Хороля мяканда ңэдалай. 68 Horalja-Árvácska visszament a sátrához. 68 Сиротка-Хораля к чуму своему поехал. 69 mʲakanda teβɨʔ. 69 Мяканда тэвыˮ. 69 Ím odaért. 69 Вот доехал. 70 noxo ŋod teβɨʔ. 70 Нохо ңод тэвыʼ. 70 Noho is megjött. 70 Нохо тоже приехал. 71 tɨda ŋedaba pʲa. 71 Тыда ңэдаба пя. 71 Elkezdte leszerszámozni a rénszarvasokat [Horalja-Árvácska]. 71 Стал оленей распрягать. 72 tɨda ŋedajda, ŋopoj temda tʲedaʔ ŋedabʲida. 72 Тыда ңэдайда, ңопой тэмда тедаʼ ңэдабида. 72 [Néhányat] elengedett, még egyet szerszámoz le. 72 [Нескольких] отпустил, еще одного распрягает. 73 maxanda nʲaʔ tad sɨlɨʔ - noxo tʲam ʔ to. 73 Маханда няʼ тад сылыˮ - Нохо тям ʼ то. 73 Visszanézett, ím jön Noho. 73 Назад взглянул, вот Нохо подходит. 74 nʲabʲi ŋudaxananda lɨ jaŋgaŋʲanda nʲambʲi. 74 Няби ңудахананда лы яңгаңянда нямби. 74 Csont furkósbotot tart a kezében. 74 В руке костяную колотушку держит. 75 noxo jeβako-xoralʲaʔ ŋeβaxanda ladada. 75 Нохо Евако-Хораляʼ ңэваханда ладада. 75 Noho fejbe csapta Horalja-Árvácskát. 75 Нохо Сиротку-Хораля по голове ударил. 76 jeβako-xoralʲa jalʲamʔ juraβeda. 76 Евако-Хораля ялямʼ юравэда. 76 Horalja-Árvácska előtt elsötétült a világ. 76 Для Сиротки-Хораля свет померк. 77 tad seβda sɨlɨdʔ - xeβeda malʔ βeja. 77 Тад сэвда сылыдˮ - хэвэда малʼ вэя. 77 Kinyitotta a szemét - körülötte vér. 77 Глаза приоткрыл - кругом кровь. 78 ŋeβanda xoba ŋɨkalaβɨ. 78 Ңэванда хоба ңыкалавы. 78 A fején felhasadt a bőr. 78 Кожа на голове разорвана. 79 mʲat tʲu. 79 Мят тю. 79 Bement a sátorba. 79 В чум вошел. 80 peβdʲu nʲinʲa ŋamdɨʔ. 80 Пэвдю ниня ңамдыʼ. 80 Leült a farönkökre. 80 На поленья сел. 81 tʲikana tʲikɨpʲi sʲeŋga. 81 Тикана тикыпи сеңга. 81 Ezt az éjjelt ott töltötte. 81 Эту ночь тут провел. 82 xunʲana, jalʲa jernʲa, βenʲeko tʲorʲejʔ. 82 Хуняна, яля ерня, вэнеко тёрейˮ. 82 Másnap délben ugatni kezdett a kutya. 82 На следующий день, в полдень, собака залаяла. 83 ŋobʔ ŋedalʲoda toβonoda pʲixʲinʲa. 83 Ңобˮ ңэдалёда товонода пихиня. 83 Hallani, ahogy valaki utazószánon érkezett. 83 Слышно, как кто-то на легковой нарте подъехал. 84 tad mʲat tʲu. 84 Тад мят тю. 84 Bejött a sátorba. 84 В чум вошел. 85 jonʲej-noxo ŋeβɨ. 85 Ёней-Нохо ңэвы. 85 A Középső-Noho jelent meg. 85 Средний-Нохо оказался. 86 pɨda tarʲem ma, ŋeda jaŋgapa: 86 Пыда тарем ма, ңэда яңгапа: 86 Azt mondta, a havat a lábáról leveregetve: 86 Сказал, ноги околачивая: 87 - pʲixʲij ŋamge βeja? 87 - Пихий ңамгэ вэя? 87 - Mi ez a vér az utcán? 87 - Что за кровь на улице? 88 tɨmʔ xadasada? 88 Тымʼ хадасада? 88 Rénszarvast öltél le, vagy mi? 88 Оленя ты убил, что ли? 89 ŋarka-noxo saβa munda jaŋgu, βeβa munda jaŋgu. 89 Ңарка-Нохо сава мунда яңгу, вэва мунда яңгу. 89 Az Idősebb-Noho se jó szót, se rosszat nem szól. 89 От Старшего-Нохо - ни хорошего слова нет, ни плохого. 90 jedmʔ pʲirʲeʔ. 90 Едмʼ пиреʼ. 90 Ételt főztek. 90 Еду сварили. 91 jedmʔ pʲirʲeʔ - ŋaβorŋʲ ŋamdɨdʔ. 91 Едмʼ пиреʼ - ңаворңь ңамдыдʼ. 91 Ételt főztek, leültek enni. 91 Еду сварили - есть сели. 92 jonʲej-noxo tarʲem ma: 92 Ёней-Нохо тарем ма: 92 Középső-Noho azt mondja: 92 Средний-Нохо говорит: 93 - xoralʲar, ŋamgeʔ tanʲana me, peβdʲuʔ nʲinʲa? 93 - Хораляр, ңамгэʼ таняна мэ, пэвдюʼ ниня? 93 - Horalja, te miért vagy ott, a farönkökön? 93 - Хораля, ты почему там, на поленьях? 94 ŋarka-noxo tarʲem ma: 94 Ңарка-Нохо тарем ма: 94 Idősebb-Noho azt feleli: 94 Старший-Нохо отвечает: 95 - βaʔaβxana ilʲeβan xarta nʲi xarβaʔ. 95 - Ваˮавхана илеван харта ни харваˮ. 95 - Ő maga nem akar az alvóhelyen élni. 95 - Он на спальном месте жить сам не хочет. 96 jeβako-xoralʲa tarʲem sɨrpata - jonʲej-noxo xad nʲenzʲemʲa. 96 Евако-Хораля тарем сырпата - Ёней-Нохо хад ненземя. 96 Horalja-Árvácska nézi - Középső-Noho láthatóan dühös lett. 96 Сиротка-Хораля смотрит - Средний-Нохо, видимо, рассердился. 97 pʲinʔ jurkɨʔ. 97 Пинʼ юркыˮ. 97 [Horalja] kiment az utcára. 97 [Хораля] на улицу вышел. 98 jonʲej-noxo ŋobtarʲemʔ jurkɨʔ. 98 Ёней-Нохо ңобтаремʼ юркыˮ. 98 Középső-Noho is kiment. 98 Средний-Нохо тоже вышел. 99 xeβuβnanʲi to. 99 Хэвувнани то. 99 Odament hozzá. 99 К нему подошел. 100 pɨda tarʲemʔ ma: 100 Пыда таремʼ ма: 100 És azt mondta: 100 И сказал: 101 - tʲedaʔ ŋobkana xexenʲiʔ, manʲ mʲakanʲi. 101 - Тедаʼ ңобкана хэхэниʼ, мань мякани. 101 - Most együtt megyünk el, az én sátramba. 101 - Теперь вместе поедем, в мой чум. 102 pɨdar tʲukona βeβaβna ilʲen! 102 Пыдар тюкона вэвавна илен! 102 Itt rosszul élsz! 102 Здесь тебе плохо живется! 103 xajaxaʔ. 103 Хаяхаʼ. 103 Elmentek. 103 Поехали. 104 mʲakandʲiʔ teβjjaxaʔ. 104 Мякандиʼ тэвъяхаʼ. 104 A sátorhoz mentek. 104 К чуму подъехали. 105 jonʲej-noxo nʲexendʲa tarʲemʔ ma: 105 Ёней-Нохо нехэндя таремʼ ма: 105 Középső-Noho azt mondja a Feleségének: 105 Средний-Нохо Жене своей говорит: 106 - jeβako-xorolʲa ŋaβla tara. 106 - Евако-Хороля ңавла тара. 106 - Horalja-Árvácskát meg kell etetni. 106 - Сиротку-Хораля накормить надо. 107 panedada mʲisʔ. 107 Панэдада мисˮ. 107 Adj neki ruhát! 107 Одежду ему дай! 108 tʲikɨ nʲe jedmʔ pʲirʲe. 108 Тикы Не едмʼ пире. 108 Ez a Nő főzött neki ételt. 108 Эта Женщина ему еду сварила. 109 panedamʲi tada. 109 Панэдами тада. 109 Adott ruhát. 109 Одежду дала. 110 tʲedaʔ jeβako-xorolʲa saβaβna ilʲe. 110 Тедаʼ Евако-Хороля сававна иле. 110 Horalja-Árvácska most jól él. 110 Сиротка-Хораля хорошо теперь живет. 111 sʲidʲa sʲiʔiβ jalʲa ilʲe. 111 Сидя сиʼив яля иле. 111 Két hetet él így. 111 Две недели так живет. 112 ŋamge jolʲŋʲeŋgana mʲakana ŋamdɨʔ. 112 Ңамгэ ёльңеңгана мякана ңамдыˮ. 112 Egyszer ül a sátorban. 112 Однажды в чуме сидит. 113 βenʲeko tʲorʲejʔ. 113 Вэнеко тёрейˮ. 113 Ugatni kezdett a kutya. 113 Собака залаяла. 114 ŋedalʲoda to. 114 Ңэдалёда то. 114 Utazószán érkezett. 114 Подъехала легковая нарта. 115 nʲudʲa-noxo ŋeβɨ. 115 Нюдя-Нохо ңэвы. 115 Megjelent az Ifjabb-Noho. 115 Младший-Нохо оказался. 116 mʲat tʲu. 116 Мят тю. 116 Bement a sátorba. 116 В чум вошел. 117 xoralʲanʔ sɨrŋa. 117 Хоралянʼ сырңа. 117 Horaljára nézett. 117 На Хораля смотрит. 118 tarʲem ma: 118 Тарем ма: 118 Azt mondta: 118 Сказал: 119 - xoralʲa ŋamge toʔlaxa tetaŋe xeβɨ! 119 - Хораля ңамгэ тоˮлаха тэтаңэ хэвы! 119 - Micsoda rénszarvaspásztor lett Horaljából! 119 - Каким Хораля оленщиком стал! 120 βaʔβan ŋamdɨ. 120 Ваʼван ңамды. 120 Leült az ágyra. 120 Сел на постель. 121 jonʲej nʲaxanda laxana: 121 Ёней няханда лахана: 121 Azt mondta Középső-Nohonak: 121 Среднему-Нохо сказал: 122 - jeβako-xorolʲamd manʲ xanaŋguβ! 122 - Евако-Хоролямд мань ханаңгув! 122 - Elviszem Horalja-Árvácskát! 122 - Сиротку-Хораля я увезу! 123 jonʲej-noxo ma: 123 Ёней-Нохо ма: 123 Középső-Noho azt mondta: 123 Средний-Нохо сказал: 124 - ŋarka-nʲinʲekandanʲaʔ sʲerodʲiʔ βeβaŋʲ. 124 - Ңарка-Нинеканданяʼ серодиʼ вэваңь. 124 - Idősebb-Testvéremmel a dolgok rosszul mentek. 124 - Со Старшим-Братом дела были плохи. 125 ŋanʲiʔ xanzʲerkaβa pʲaŋguʔ nʲiraβ! 125 Ңаниʼ ханзеркава пяңгуˮ нирав! 125 Ha ti egyszer nekikezdtek! 125 Как-то вы начнете! 126 nʲu dʲa-noxo ma: 126 Ню дя-Нохо ма: 126 Ifjabb-Noho azt mondta: 126 Младший-Нохо сказал: 127 - manʲ nʲananʲi βeβa jaŋgoda. 127 - Мань нянани вэва яңгода. 127 - Nálam nem lesz rossz. 127 - У меня плохого не будет. 128 saβaβna ilʲeŋgu. 128 Сававна илеңгу. 128 Jól fogunk élni. 128 Хорошо будем жить. 129 tʲikɨ ndʲiʔ xajaxaʔ. 129 Тикы ндиʼ хаяхаʼ. 129 Akkor ők ketten elutaztak. 129 Тут они вдвоем и уехали. 130 mʲat teβjjaxaʔ. 130 Мят тэвъяхаʼ. 130 Megérkeztek a sátorhoz. 130 До чума доехали. 131 mʲat tʲuŋaxaʔ. 131 Мят тюңахаʼ. 131 Bementek. 131 Вошли. 132 nʲudʲa-noxo tarʲem ma: 132 Нюдя-Нохо тарем ма: 132 Ifjabb-Noho azt mondta: 132 Младший-Нохо сказал: 133 - xoralʲa! 133 - Хораля! 133 - Horalja! 133 - Хораля! 134 panɨd jekan!ʔ 134 Паныд екан!ˮ 134 Vedd le a ruhádat! 134 Одежду сними! 135 xoralʲa panɨda jekajda. 135 Хораля паныда екайда. 135 Horalja levette a ruháját. 135 Хораля одежду снял. 136 xoralʲanʔ βeβako malʲŋʲam mʲiʔ i, sʲisaβej. 136 Хоралянʼ вэвако мальңям миʼ и, сисавэй. 136 [Akkor] rossz malicát [kabátot] adott neki, lyukasat. 136 [Тот] ему плохую малицу дал, дырявую. 137 sʲisaβej pʲiβa. 137 Сисавэй пива. 137 A pimik [csizmák] lyukasak. 137 Пимы дырявые. 138 maʔnʲiβ: 138 Маʼнив: 138 Azt mondta: 138 Сказал: 139 - xunʲana ŋaβortan. 139 - Хуняна ңавортан. 139 - Holnap eszel. 139 - Поешь завтра. 140 tʲedaʔ tɨ jera tara. 140 Тедаʼ ты ера тара. 140 Most őrizni kell a rénszarvasokat. 140 Сейчас оленей караулить надо. 141 xoralʲa tɨ jeraβanzʲ xaja. 141 Хораля ты ераванзь хая. 141 Horalja elment őrizni a rénszarvasokat. 141 Хораля оленей караулить пошел. 142 nʲudʲa-noxo xoralʲanʔ ma: 142 Нюдя-Нохо Хоралянʼ ма: 142 Ifjabb-Noho azt mondta az Árvacskának: 142 Младший-Нохо Сиротке сказал: 143 - xunʲana mʲerʔ toin. 143 - Хуняна мерʼ тоин. 143 - Holnap korán visszajössz. 143 - Завтра вернешься рано. 144 jamdaŋgunaʔ.ʔ 144 Ямдаңгунаʼ.ˮ 144 Vándorolni fogunk. 144 Будем кочевать. 145 xoralʲa texeʔna xonɨ. 145 Хораля тэхэˮна хоны. 145 Horalja a csordában aludt el. 145 Хораля в стаде заснул. 146 nʲemada xaja. 146 Немада хая. 146 Felébredt. 146 Проснулся. 147 pon xonʲoβɨ. 147 Пон хонёвы. 147 Láthatóan sokáig aludt. 147 Долго, видно, спал. 148 mʲat teβɨʔ. 148 Мят тэвыˮ. 148 Elment a sátorhoz. 148 Пришел к чуму. 149 noxo mʲata xaʔaβraβeda. 149 Нохо мята хаˮавравэда. 149 Noho a sátort szedte szét. 149 Нохо чум разобрал. 150 xanmda sʲarabʲi. 150 Ханмда сяраби. 150 Kötötte össze az utazószánokat. 150 Нарты увязывает. 151 nʲudʲa-noxo lɨ jaŋgaŋʲanda nʲaʔambʲi, xoralʲan to. 151 Нюдя-Нохо лы яңгаңянда няˮамби, Хоралян то. 151 Ifjabb-Noho egy csont furkósbotot fogott, odament Horaljához. 151 Младший-Нохо костяную колотушку держит, к Хораля подошел. 152 xoralʲamʔ ŋeβaxanda ladada. 152 Хоралямʼ ңэваханда ладада. 152 Horalját fejbe csapta. 152 Хоряля по голове ударил. 153 xoralʲa janʔ monajʔ. 153 Хораля янʼ монайˮ. 153 Horalja a földre esett. 153 Хораля на землю упал. 154 xoralʲa tʲorʲej: 154 Хораля тёрей: 154 Felkiabált: 154 Закричал: 155 jaŋej, jaŋej, jaŋej! 155 Яңэй, яңэй, яңэй! 155 "Jaj, jaj, jaj!" 155 «Ой, ой, ой!» 156 nʲabʲi ŋudaxana ŋeβamda nʲaʔambʲi. 156 Няби ңудахана ңэвамда няʼамби. 156 A fejét fogta a kezével. 156 Голову руками держит. 157 noxo-nʲenʲu nʲisʲaxand tarʲem ma: 157 Нохо-Неню нисяханд тарем ма: 157 Ifjabb-Noho-Lánya az apjának mondja: 157 Дочь-Младшего-Нохо отцу своему говорит: 158 - xoralʲar sʲit pʲisʲida. 158 - Хораляр сит писида. 158 - Horalja rajtad nevet. 158 - Хораля над тобой смеется. 159 noxo punʲaʔ sʲurxaljʔ, xoralʲanʔ teβɨʔ. 159 Нохо пуняʼ сюрхалъйˮ, Хоралянʼ тэвыˮ. 159 Noho megfordult, odament Horaljához. 159 Нохо обернулся, к Хораля подошел. 160 xoralʲanʔ ŋudaxananda ladada. 160 Хоралянʼ ңудахананда ладада. 160 Horalját megütötte a kezével. 160 Хораля рукой ударил. 161 xoralʲa jalʲam ʔ jurada. 161 Хораля ялям ʼ юрада. 161 Horalja elvesztette az eszméletet. 161 Хораля сознание потерял. 162 ŋamge jolʲŋʲaŋgana inʲi ŋuʔ to. 162 Ңамгэ ёльңяңгана ини ңуˮ то. 162 Egy idő után felébredt. 162 Через некоторое время очнулся. 163 ŋeβamʲi iladmʔ. 163 Ңэвами иладмʼ. 163 Felemelte a fejét. 163 Голову поднял. 164 pɨxɨdaxanʲi sɨlaβʔ. 164 Пыхыдахани сылавˮ. 164 Végignézett magán. 164 Я взглянул на себя самого. 165 tʲet mʲinxad tʲet parandej sʲiʔmʲi matormɨ. 165 Тет минхад тет парандэй сиˮми матормы. 165 Négy oldalról négy hófúvás vett körül [engem]. 165 С четырех сторон меня окружали четыре сугроба. 166 jurkasʲ pʲaβ. 166 Юркась пяв. 166 Elkezdtem felállni. 166 Вставать начал. 167 jurka jaʔmɨt. 167 Юрка яˮмыт. 167 Nem tudok felállni. 167 Встать не могу. 168 ŋeβamʲi tasʲiʔ meβ. 168 Ңэвами тасиʼ мэв. 168 A fejem lehajtottam. 168 Голову вниз опустил. 169 ŋamge jolʲŋʲeŋgana maxanʲij nʲad sʲudmʔ ŋamdamʔ. 169 Ңамгэ ёльңеңгана маханий няд сюдмʼ ңамдамʼ. 169 Hirtelen meghallottam jobbról egy síp [hangját]. 169 Вдруг справа свист услышал. 170 sʲaʔnʲi nʲajumna ŋobʔ-ŋedalʲoda to. 170 Сяˮни няюмна Ңобˮ-ңэдалёда то. 170 Arról az oldalról, amerre az arcomat fordítottam, Egy-Utazószánon-Utazó érkezett. 170 Со стороны, [куда было обращено] мое лицо, Один-Ездок-на-Легковой-Нарте подъехал. 171 ŋopoj tɨmʔ meʔŋa. 171 Ңопой тымʼ мэʼңа. 171 Egy rénszarvas volt befogva [a szánja elé]. 171 Одного оленя держит. 172 nultada. 172 Нултада. 172 Megállt. 172 Остановился. 173 xanmda sʲarada. 173 Ханмда сярада. 173 Megkötötte a gyeplőt. 173 Вожжу привязал. 174 janʔ xaʔmɨʔ. 174 Янʼ хаʼмыˮ. 174 Leszállt a földre. 174 На землю сошел. 175 nʲananʲi to. 175 Нянани то. 175 Hozzám jött. 175 Ко мне подошел. 176 pɨda tarʲem ma: 176 Пыда тарем ма: 176 Mondta: 176 Сказал: 177 - tʲuku ŋamgeʔ ŋebtaβ? 177 - Тюку ңамгэʼ ңэбтав? 177 - Mi ez? 177 - Что это такое? 178 xaβɨ tɨ ŋebtaβ? 178 Хавы ты ңэбтав? 178 Egy kimúlt rénszarvas, vagy mi? 178 Издохший олень, что ли? 179 xeβxanʲi to. 179 Хэвхани то. 179 Közelebb jött. 179 Ближе подошел. 180 sʲobʲanʲi malxad sʲiʔʔmʲi nʲaʔma. 180 Сёбяни малхад сиˮʼми няˮма. 180 A kapucnim szélén fogott meg engem. 180 За край капюшона меня взял. 181 tarʲem ma: 181 Тарем ма: 181 Mondja: 181 Говорит: 182 - tʲuku nʲeneŋʔ ŋeraxanʲoʔ. 182 - Тюку ненэңьʼ ңэраханёʼ. 182 - Hát ez, úgy tűnik, egy ember. 182 - Да это человек, оказывается. 183 nʲanʲi ma: 183 Няни ма: 183 Még [azt] mondta: 183 Еще сказал: 184 - ŋamge tʲikana jusʲedan? 184 - Ңамгэ тикана юседан? 184 - Miért fekszel itt? 184 - Что ты здесь лежишь? 185 manʲ βadamʔ meŋʲ jaʔmaβ. 185 Мань вадамʼ мэңь яˮмав. 185 Én egy szót sem tudok szólni. 185 Я слова сказать не могу. 186 tad tʲikaxad pɨda sʲiʔmʲi ila. 186 Тад тикахад пыда сиˮми ила. 186 Ekkor felemelt engem. 186 Тут он меня поднял. 187 xanda mʲuʔ sʲiʔmʲi peŋa. 187 Ханда мюʼ сиˮми пэңа. 187 Rátett a szánra. 187 На нарту положил. 188 ŋedalajʔ. 188 Ңэдалайˮ. 188 Elindult. 188 Поехал. 189 mʲakanda teβɨnʲiʔ. 189 Мяканда тэвыниʼ. 189 Megérkeztünk az ő sátrához. 189 Приехали к его чуму. 190 mʲad xeβanʔ nultada. 190 Мяд хэванʼ нултада. 190 Megálltunk. 190 Остановились. 191 tʲat tʲorʲejʔ: 191 Тят тёрейˮ: 191 [Ő] a sátorba kiabált: 191 [Он] в чум крикнул: 192 - nʲe-ŋaŋʲekɨ! 192 - Не-Ңаңекы! 192 - Leányka! 192 - Девочка! 193 pʲinʔ tarpadʔ! 193 Пинʼ тарпадˮ! 193 Gyere ki az utcára! 193 На улицу выйди! 194 mʲakad ŋobʔ nʲe ŋadʲimʲa. 194 Мякад ңобˮ Не ңадимя. 194 A sátorból előjött egy Leányka. 194 Из чума Девушка появилась. 195 tʲikɨ nʲe tarʲem ma: 195 Тикы Не тарем ма: 195 Azt mondta: 195 Она сказала: 196 - ŋamgemʔ tan? 196 - Ңамгэмʼ тан? 196 - Mit hoztál? 196 - Что ты привез? 197 - nʲeneŋʲamʔ xodmʔ. 197 - Ненэңямʼ ходмʼ. 197 - Egy embert találtam. 197 - Человека нашел. 198 ŋobʔ sujudar nʲaʔmʔ, nʲeneŋʲamʔ ŋaβla tara 198 Ңобˮ суюдар няˮмˮ, Ненэңямʼ ңавла тара 198 Fogj egy borjút, az Embert meg kell etetni. 198 Теленка поймай, Человека накормить надо. 199 xoralʲam mʲat tʲulʲeda. 199 Хоралям мят тюледа. 199 Horalját a sátorba vitte. 199 Хораля в чум внес. 200 βaʔaβanʔ jusʲebtalada. 200 Ваˮаванʼ юсебталада. 200 Az ágyra fektette. 200 На постель положил. 201 pʲirʲibtʲa sujumʔ xadaβɨ. 201 Пирибтя суюмʼ хадавы. 201 A Leányka leölte a borjút. 201 Девушка теленка убила. 202 xɨdʲa mʲunʲa βejamʔ ta. 202 Хыдя мюня вэямʼ та. 202 Egy pohárkába öntötte a vért. 202 В чашку кровь налила. 203 xoralʲanʔ mʲipa pʲada. 203 Хоралянʼ мипа пяда. 203 Horalját elkezdte itatni. 203 Хораля стала поить. 204 xoralʲa nʲaʔma jaʔmada. 204 Хораля няˮма яˮмада. 204 Hisz ő [magától] nem tudta megfogni a pohárkát. 204 Он же [сам] взять не может. 205 xoralʲaʔ nʲansʲinʔ βejamʔ xarta βabtada. 205 Хораляʼ нянсинʼ вэямʼ харта вабтада. 205 [Ekkor] ő [a Leányka] maga öntötte a vért a szájába. 205 [Тогда] она сама влила кровь ему в рот. 206 xoralʲa ŋamada. 206 Хораля ңамада. 206 Horalja kiitta. 206 Хораля выпил. 207 xoralʲa jusʲibtajʔ. 207 Хораля юсибтайˮ. 207 Horalja lefeküdt. 207 Хораля улегся. 208 xunʲana xoralʲa nʲemada xaja. 208 Хуняна Хораля немада хая. 208 Reggel Horalja felébredt. 208 Утром Хораля проснулся. 209 mʲata jadʲembaβɨ. 209 Мята ядембавы. 209 A sátorban meleg van. 209 В чуме тепло. 210 ŋudamda xorpa pʲa. 210 Ңудамда хорпа пя. 210 Megpróbálta [megmozgatni] a kezét. 210 Стал пробовать [шевелить] рукой. 211 ŋudanda jedʲada jaŋgu. 211 Ңуданда едяда яңгу. 211 A keze nem fáj. 211 Рука не болит. 212 ŋamdʲo xaʔmɨʔ. 212 Ңамдё хаʼмыˮ. 212 Felült. 212 Уселся. 213 nʲabʲi βaʔaβxana βesako ŋamdɨ. 213 Няби ваˮавхана Вэсако ңамды. 213 A másik ágyon egy Öreg ül. 213 На другой постели Старик сидит. 214 βesako tarʲem ma: 214 Вэсако тарем ма: 214 Az Öreg kérdi: 214 Старик спросил: 215 - jerkarar ŋamge? 215 - Еркарар ңамгэ? 215 - Milyen nemzetséghez tartozol? 215 - Какого ты рода? 216 xoralʲa ma: 216 Хораля ма: 216 Horalja azt mondta: 216 Хораля сказал: 217 - manʲ xoralʲadmʔ. 217 - Мань Хоралядмʼ. 217 - Én Horalja vagyok. 217 «Я Хораля. 218 pɨdar jerkarar ŋamge? 218 Пыдар еркарар ңамгэ? 218 És te mely nemzetséghez tartozol? 218 А какого ты рода?» 219 βesako ma: 219 Вэсако ма: 219 Az Öreg azt mondta: 219 Старик сказал: 220 - manʲ jerkaramʲi tʲilʲimbo. 220 - Мань еркарами Тилимбо. 220 - Az én nemzetségem Tilimbo. 220 - Мой род Тилимбо. 221 ŋamge tarʲem sʲit mesa? 221 Ңамгэ тарем сит мэса? 221 Ki bánt el így veled? 221 Кто тебя так отделал? 222 xoralʲa ma: 222 Хораля ма: 222 Horalja azt mondta: 222 Хораля сказал: 223 - nʲaxarʔ-teta-noxomʲi tanʲasʲ. 223 - Няхарˮ-Тэта-Нохоми танясь. 223 - Van Három-Rénszarvas-Pásztor-Noho. 223 - Есть Три-Оленщика-Нохо. 224 nʲudʲa-noxomʲi tarʲem sʲiʔmʲi me. 224 Нюдя-Нохоми тарем сиˮми мэ. 224 Ifjabb-Noho bánt el így velem. 224 Младший-Нохо так меня отделал. 225 βesako ma: 225 Вэсако ма: 225 [Öreg]-Tilimbo azt mondta: 225 [Старик]-Тилимбо сказал: 226 - nʲar tanʲa? 226 - Няр таня? 226 - Van neked barátod? 226 - Товарищ у тебя есть? 227 - ŋamgexetamʲi jaŋgu! 227 - Ңамгэхэтами яңгу! 227 - Nincs nekem senkim. 227 - Никого у меня нет. 228 βesako tarʲem ma: 228 Вэсако тарем ма: 228 Az Öreg mondta: 228 Старик говорит: 229 - manʲ ŋaβna tarʲem namdadamzʲ - nʲaxarʔ xoralʲa tanʲaβɨ. 229 - Мань ңавна тарем намдадамзь - няхарˮ Хораля танявы. 229 - Régebben halottam ilyet - volt három Horalja. 229 - Давно я такое слышал - были три Хораля. 230 tʲikɨ xoralʲa nʲaxarʔ-noxo xadaβɨdoʔ. 230 Тикы Хораля Няхарˮ-Нохо хадавыдоʼ. 230 Ezt a három Horalját megölték. 230 Тех Хораля Три-Нохо убили. 231 tʲikɨ xoralʲaxat ŋopoj ŋaŋʲekɨmʔ xanaβɨʔ. 231 Тикы Хораляхат ңопой Ңаңекымʼ ханавыˮ. 231 Attól a három Horaljától elvittek magukkal egy Gyermeket. 231 От тех Хораля [они] одного Ребенка увезли [с собой]. 232 nʲaxarʔ jonarʔ tɨmʔ xanaβɨʔ. 232 Няхарˮ ёнарˮ тымʼ ханавыˮ. 232 Háromezer rénszarvast elvittek. 232 Три тысячи оленей увели. 233 tʲedaʔ xadrʲiŋoʔ tʲikɨ ŋaŋʲekɨ - pɨdar ŋeŋgun.ʔ 233 Тедаʼ хадриңоˮ тикы ңаңекы - пыдар ңэңгун.ˮ 233 Talán te vagy ez a Gyermek. 233 Пожалуй, этот Ребенок - ты и есть. 234 xoralʲa ma: 234 Хораля ма: 234 Horalja azt mondta: 234 Хораля сказал: 235 - tʲedaʔ pʲu βanʔ xarβajanʔ! 235 - Тедаʼ пю ванʼ харваянʼ! 235 - Most meg akarom őket találni! 235 - Теперь я найти их хочу! 236 - xanʲad xoŋgud? 236 - Ханяд хоңгуд? 236 - Hogyan találod meg [őket]? 236 - Как найдешь? 237 jamdoʔ tʲenʲeβar? 237 Ямдоʼ теневар? 237 Ismered a földjüket? 237 Землю их знаешь? 238 xoralʲa ma: 238 Хораля ма: 238 Horalja azt felelte: 238 Хораля ответил: 239 - jamdoʔ tʲenʲeβaβ! 239 - Ямдоʼ теневав! 239 - A földjüket ismerem! 239 - Землю их я знаю! 240 βesako tarʲem ma: 240 Вэсако тарем ма: 240 Az Öreg ezt mondta: 240 Старик так сказал: 241 - xebʔnand tedamd tatadmʔ. 241 - Хэбˮнанд тэдамд татадмʼ. 241 - Ha elmégy, adok neked rénszarvasokat. 241 - Если поедешь, оленей тебе дам. 242 nʲedamd tatadmʔ. 242 Недамд татадмʼ. 242 Adok neked feleséget. 242 Жену тоже тебе дам. 243 βeβako nʲenʲuxunda ma: 243 Вэвако Ненюхунда ма: 243 Az Öreg a Lányának azt mondta: 243 Старик Дочери своей сказал: 244 - xoralʲa nʲedanda sʲit meŋgu. 244 - Хораля неданда сит мэңгу. 244 - Horalja feleségül vesz. 244 - Хораля в жены тебя возьмет. 245 nʲenʲuda ma: 245 Ненюда ма: 245 A Lány azt mondja: 245 Дочь сказала: 246 - pɨdar mambʔnand xanʲada meʔ. 246 - Пыдар мамбˮнанд ханяда мэˮ. 246 - Ha te mondod, hogyne venne el! 246 - Коли ты скажешь, как не возьмет! 247 xunʲada jurkɨdʔ. 247 Хуняда юркыдˮ. 247 Reggel felébredtek. 247 Утром встали. 248 βesako pʲinʔ tarpɨʔ, tɨda tana. 248 Вэсако пинʼ тарпыˮ, тыда тана. 248 Az Öreg kiment az utcára, a rénszarvasokat összeterelte. 248 Старик на улицу вышел, оленей пригнал. 249 ŋobʔ jambʔja mʲudmʔ podʲerŋa. 249 Ңобˮ ямбˮя мюдмʼ подерңа. 249 Befogott egy hosszú karavánt. 249 Один длинный аргиш запряг. 250 ŋobʔ-xasaβa jabŋonʔ ŋobʔ jaxadʲejmʔ sʲara. 250 Ңобʼ-Хасава ябңонʼ ңобʼ яхадеймʼ сяра. 250 Egy-Férfi a szántalp végére odakötött egy szarvasünőt. 250 Один-Мужчина к концу полоза одну важенку привязал. 251 xoralʲanʔ ma: 251 Хоралянʼ ма: 251 Odafordult Horaljához. 251 Обратился к Хораля: 252 - tadxaβa xajadʲiʔ. 252 - Тадхава хаядиʼ. 252 - Most menjetek el ketten. 252 - Теперь поезжайте вдвоем. 253 tɨd tʲi! 253 Тыд ти! 253 Itt vannak a rénszarvasaid. 253 Вот твои олени! 254 nʲer tʲi! 254 Нер ти! 254 Itt van a Feleséged! 254 Вот твоя Жена! 255 xoralʲa ma: 255 Хораля ма: 255 Horalja kérdi: 255 Хораля спросил: 256 - jaxadʲejm ŋamgeʔ tʲikanʔ sʲarar? 256 - Яхадейм ңамгэʼ тиканʼ сярар? 256 - A szarvasünőt miért kötötted oda? 256 - Важенку зачем привязал? 257 βesako ma: 257 Вэсако ма: 257 Az Öreg válaszol: 257 Старик отвечает: 258 - tʲikɨ jaxadʲejar nʲanand tara. 258 - Тикы яхадеяр нянанд тара. 258 - Ez a szarvasünő még kelleni fog neked. 258 - Эта важенка тебе еще пригодится. 259 xoralʲa ŋedalajʔ. 259 Хораля ңэдалайˮ. 259 Horalja elindult. 259 Хораля поехал. 260 ŋobʔ ŋedalaβa xaja. 260 ңобʼ ңэдалава хая. 260 Egy nyomot [popriszk, mértékegység] utazott. 260 Один попрыск проехал. 261 nultada. 261 Нултада. 261 Megállt. 261 Остановился. 262 punʲaʔ sɨlɨʔ. 262 Пуняʼ сылыˮ. 262 Hátranézett. 262 Назад посмотрел. 263 xoralʲa mʲud pumna jurmʲan tɨ xartoʔ jadaʔ. 263 Хораля мюд пумна юрмян ты хартоʼ ядаˮ. 263 Horalja karavánja mögött majdnem száz rénszarvas ment. 263 За аргишем Хораля около сотни оленей сами идут. 264 ŋanʲiʔ ŋedalajʔ. 264 Ңаниʼ ңэдалайˮ. 264 Megint elindult. 264 Опять поехал. 265 sʲiʔiβ mʲusʲe. 265 Сиˮив мюсе. 265 Hét napja vándorol. 265 Семь дней кочует. 266 ŋobʔ nʲisʲ ŋesuʔ. 266 Ңобʼ нись ңэсуˮ. 266 Egyszer sem állt meg. 266 Ни разу не остановясь. 267 ŋamge jolʲŋʲeŋgana sʲidʲa pʲa salʲa ŋadʲimʲa. 267 Ңамгэ ёльңеңгана сидя пя саля ңадимя. 267 Egy idő után két erdős fok tűnt elő. 267 Через некоторое время два лесных мыса показались. 268 nultada. 268 Нултада. 268 Megállt. 268 Остановился. 269 sʲidʲa pʲa salʲaʔ pond ta ŋesɨʔ. 269 Сидя пя саляʼ понд та ңэсыˮ. 269 Beállt a két erdős fok közé. 269 Между двумя мысами встал. 270 mʲatʲiʔ sʲertaŋaxaʔ. 270 Мятиʼ сертаңахаʼ. 270 Felállította a sátrat. 270 Чум поставили. 271 xonajaxaʔ. 271 Хонаяхаʼ. 271 Elaludtak. 271 Заснули. 272 xunʲana jurkajaxaʔ. 272 Хуняна юркаяхаʼ. 272 Reggel felébredt. 272 Утром встали. 273 xoralʲa tarʲem ma: 273 Хораля тарем ма: 273 Horalja mondta: 273 Хораля сказал: 274 - tʲuku jalʲa ŋedalʲorʲi xantanʲiʔ, jamʔ malpa. 274 - Тюку яля ңэдалёри хантаниʼ, ямʼ малпа. 274 - Ma csomag nélkül megyünk, a földet meg kell nézni. 274 - Сегодня налегке поедем, землю осмотреть надо. 275 pʲinʔ jurkɨʔ. 275 Пинʼ юркыˮ. 275 Kiment az utcára. 275 На улицу вышел. 276 tɨda tana. 276 Тыда тана. 276 A rénszarvasokat odaterelte. 276 Оленей пригнал. 277 sʲidʲa xanmʔ podʲerŋa. 277 Сидя ханмʼ подерңа. 277 Két utazószánt készített elő. 277 Две нарты запряг. 278 xoralʲa tʲet padβɨmʔ me. 278 Хораля тет падвымʼ мэ. 278 Horalja négy tarka [rénszarvast] fogott. 278 Хораля четырех пестрых [оленей] взял. 279 nʲedʲa tʲet temuj xabtmʔ me. 279 Недя тет тэмуй хабтмʼ мэ. 279 A Felesége négy barna rénszarvasbikát fogott. 279 Жена его четырех бурых оленей-быков держит. 280 ŋedalajaxaʔ. 280 Ңэдалаяхаʼ. 280 Elmentek. 280 Поехали. 281 ŋobʔ ŋedalaβa xaja. 281 Ңобʼ ңэдалава хая. 281 Egy nyomot [popriszk, mértékegység] utaztak. 281 Один попрыск проехали. 282 nultada. 282 Нултада. 282 Megálltak. 282 Остановился. 283 nʲexendʲa tarʲem ma: 283 Нехэндя тарем ма: 283 Feleségének ezt mondta: 283 Жене так сказал: 284 - ŋaβxɨ ilʲeʔm jaβaʔ jaβaʔ - tʲamʔ! 284 - Ңавхы илеʼм яваˮ яваˮ - тямʼ! 284 - Itt van az őseink földje. 284 - Вот земля нашей древней жизни! 285 ŋamgexert nʲi manesʔ. 285 Ңамгэхэрт ни манэсˮ. 285 Nem látni semmit. 285 Ничего не видно. 286 ŋanʲiʔ ŋedalajʔ. 286 Ңаниˮ ңэдалайˮ. 286 Elindult megint. 286 Опять поехал. 287 nʲerndanʲana ŋobʔ ŋedalʲodamʔ maneʔe. 287 Нернданяна ңобʼ ңэдалёдамʼ манэˮэ. 287 Előrébb utazókat látott meg egy utazószánon. 287 Впереди ездока на легковой нарте увидел. 288 xeβxanda nultada. 288 Хэвханда нултада. 288 Megállt előttük. 288 Около него остановился. 289 sʲidʲa nʲe nultadʲiʔ. 289 Сидя не нултадиʼ. 289 A két nő is megállt. 289 Две женщины тоже остановились. 290 xoralʲa nʲabʲi nʲemʔ maneʔe. 290 Хораля няби немʼ манэˮэ. 290 Horalja ránézett az egyik nőre. 290 Хораля посмотрел на одну из женщин. 291 ŋarka-noxo-nʲu ŋeβɨ. 291 Ңарка-Нохо-Ню ңэвы. 291 Ez Idősebb-Noho-Lánya volt. 291 Это Дочь-Старшего-Нохо оказалась. 292 nʲabʲi nʲudʲa-noxo-nʲu. 292 Няби Нюдя-Нохо-Ню. 292 A másik az Ifjabb-Noho-Lánya. 292 Другая - Младшего-Нохо-Дочь. 293 ŋarka-noxo-nʲu tarʲem ma: 293 Ңарка-Нохо-Ню тарем ма: 293 Idősebb-Noho-Lánya azt kérdezte: 293 Старшего-Нохо-Дочь спросила: 294 - xanʲaʔ mʲiŋan? 294 - Ханяʼ миңан? 294 - Hova mész? 294 - Куда едешь? 295 xoralʲa ma: 295 Хораля ма: 295 Horalja azt mondta: 295 Хораля сказал: 296 - xanʲe jaderŋadmʔ. 296 - Хане ядэрңадмʼ. 296 - Vadászni megyek. 296 - Охотиться еду. 297 ŋarka-noxo-nʲu ŋanʲiʔ ma: 297 Ңарка-Нохо-Ню ңаниʼ ма: 297 Idősebb-Noho-Lánya újra kérdezett: 297 Дочь-Старшего-Нохо опять спросила: 298 - jeβako-xoralʲa nʲir namdasʲetu? 298 - Евако-Хораля нир намдасету? 298 - Horalja-Árvácskáról nem hallottál? 298 - О Сиротке-Хораля не слышал? 299 xoralʲa ma: 299 Хораля ма: 299 Horalja azt mondta: 299 Хораля сказал: 300 - jeβako-xoralʲa - manʲ! 300 - Евако-Хораля - мань! 300 - Horalja-Árvácska én vagyok! 300 - Сиротка-Хораля - это я! 301 ŋarka-noxo-nʲu nʲanʲi sʲurbɨ. 301 Ңарка-Нохо-Ню няни сюрбы. 301 Idősebb-Noho-Lánya gyorsan odament. 301 Дочь-Старшего-Нохо быстро подошла. 302 sʲiʔmʲi nʲuxuŋʲa. 302 Сиˮми нюхуңя. 302 Engem megcsókolt. 302 Меня поцеловала. 303 - xanʲana mesan? 303 - Ханяна мэсан? 303 - Hol voltál? 303 - Где ты был? 304 - xanʲana meβamʲi xarnʲi jexeraβ. 304 - Ханяна мэвами харни ехэрав. 304 - Hol voltam - magam sem tudom. 304 - Где я был - сам не знаю. 305 xoralʲa ma: 305 Хораля ма: 305 Horalja azt mondta: 305 Хораля сказал: 306 - pɨdaraʔ mʲalaʔ xanʲana ŋa? 306 - Пыдараˮ мялаˮ ханяна ңа? 306 - Hol van a sátratok? 306 - Где ваш чум находится? 307 mʲakanda xexeβaʔ! 307 Мяканда хэхэваˮ! 307 Menjünk a sátratokhoz. 307 Поедемте к вашему чуму! 308 ŋedalajadʔ. 308 Ңэдалаядˮ. 308 Elmentek. 308 Поехали. 309 nʲaxarʔ mʲatʔ teβɨdʔ. 309 Няхарˮ мятʼ тэвыдʼ. 309 Három sátorhoz értek. 309 До трех чумов доехали. 310 nʲaxarʔ-noxo ŋobʔ mʲatoʔ sʲind ŋobg ŋamdaβɨdʔ. 310 Няхарˮ-Нохо ңобˮ мятоʼ синд ңобг ңамдавыдˮ. 310 A Három-Noho ült a sátor hátsó része előtt. 310 Три-Нохо сидят возле задней стороны чума. 311 ŋamdʲodʲiʔ xeβanʔ nultada. 311 Ңамдёдиˮ хэванʼ нултада. 311 Az ülők előtt állt meg. 311 Около сидящих остановился. 312 xanmda sʲarada. 312 Ханмда сярада. 312 Megkötötte a gyeplőt. 312 Вожжу завязал. 313 xoralʲa ŋamdɨʔ. 313 Хораля ңамдыˮ. 313 Horalja leült. 313 Хораля сел. 314 xoralʲa ma: 314 Хораля ма: 314 Horalja azt mondta: 314 Хораля сказал: 315 - pɨdaraʔ ŋamge nʲeneŋʲandaʔ? 315 - Пыдараˮ ңамгэ ненэңяндаˮ? 315 - Miféle emberek vagytok? 315 - Что вы за люди? 316 ŋarka-noxo ma: 316 Ңарка-Нохо ма: 316 Idősebb-Noho azt kérdezte: 316 Старший-Нохо спросил: 317 - pɨdar ŋamge nʲeneŋʲand? 317 - Пыдар ңамгэ ненэңянд? 317 - És te miféle ember vagy? 317 - А ты что за человек? 318 xoralʲa ma: 318 Хораля ма: 318 Horalja azt felelte: 318 Хораля ответил: 319 - manʲ pʲilʲiʔ-xantadmʔ . 319 - Мань Пилиˮ-Хантадмʼ . 319 - Én - Magát-Nem-Ismerő. 319 - Я - Себя-не-Знающий. 320 jonʲej-noxo ma: 320 Ёней-Нохо ма: 320 Középső-Noho azt mondta: 320 Средний-Нохо сказал: 321 - masʲiʔ pɨdar tʲenʲeβanaken: jeβako-xoralʲamʔ nʲir namdasʲetu? 321 - Масиʼ пыдар теневанакэн: Евако-Хоралямʼ нир намдасету? 321 - Talán, tudod, [talán] hallottál valamit Horalja-Árvácskáról? 321 - Может, ты знаешь, [может,] слышал что о Сиротке-Хораля? 322 manʲ mumʲi jaŋgu. 322 Мань муми яңгу. 322 Hallgatok. 322 Я молчу. 323 mʲat tʲuʔ. 323 Мят тюʼ. 323 Bementek a sátorba. 323 Вошли в чум. 324 manʲ jonʲej-noxo mʲatʔ tʲu. 324 Мань Ёней-Нохо мятʼ тю. 324 Az Én-Középső-Nohom bejött [utánam] a sátorba. 324 Мой-Средний-Нохо в чум [за мной] вошел. 325 βaʔaβanʔ ŋamdɨβʔ. 325 Ваˮаванʼ ңамдывʼ. 325 Leültem az alvóhelyre. 325 Я на спальное место сел. 326 jonʲej-noxonʔ mam: 326 Ёней-Нохонʼ мам: 326 Középső-Nohonak azt mondtam: 326 Среднему-Нохо сказал: 327 - manʲ xoralʲadmʔ! 327 - Мань Хоралядмʼ! 327 - Én vagyok Horalja! 327 - Я Хораля! 328 jonʲej-noxo nʲanʲi to. 328 Ёней-Нохо няни то. 328 Középső-Noho odajött hozzám. 328 Средний-Нохо ко мне подошел. 329 sʲiʔmʲi nʲuxuŋʲa. 329 Сиˮми нюхуңя. 329 Megcsókolt engem. 329 Меня поцеловал. 330 xoralʲa ma: 330 Хораля ма: 330 Horalja azt mondta: 330 Хораля сказал: 331 - tʲukuʔ pʲiʔ ŋarka-noxomʔ, nʲudʲa-noxomʔ xadaŋguxujunʲiʔ. 331 - Тюкуʼ пиʼ ңарка-Нохомʼ, Нюдя-Нохомʼ хадаңгухуюниʼ. 331 - Ma éjjel megölöm Idősebb-Nohot és Ifjabb-Nohot. 331 - Этой ночью Старшего-Нохо и Младшего-Нохо я убью. 332 xoralʲa pʲinʔ jurkɨʔ. 332 Хораля пинʼ юркыˮ. 332 Horalja kiment az utcára. 332 Хораля на улицу вышел. 333 xanxanda teβɨʔ. 333 Ханханда тэвыˮ. 333 Odament a szánjához. 333 К своей нарте подошел. 334 lɨ jaŋgaŋʲenda ŋekalŋa. 334 Лы яңгаңенда ңэкалңа. 334 Elővett egy csont furkósbotot. 334 Костяную колотушку вынул. 335 ŋarka-noxo mʲat tʲu. 335 Ңарка-Нохо мят тю. 335 Idősebb-Noho bejött a sátorba. 335 Старший-Нохо в чум вошел. 336 noxo βaʔaβxana ŋamdɨ. 336 Нохо ваˮавхана ңамды. 336 Leült az ágyra. 336 На постель сел. 337 noxonʔ xaja. 337 Нохонʼ хая. 337 [Horalja] odament hozzá. 337 [Хораля] к нему подошел. 338 noxomʔ ŋeβaxanda ladada. 338 Нохомʼ ңэваханда ладада. 338 Fejbe csapta. 338 По голове ударил. 339 noxo monajʔ. 339 Нохо монайˮ. 339 Noho elesett. 339 Нохо упал. 340 ŋanʲiʔ ladada. 340 ңаниˮ ладада. 340 Megint fejbe csapta. 340 Опять ударил. 341 noxo xa. 341 Нохо ха. 341 Noho meghalt. 341 Нохо умер. 342 nʲudʲa-noxo mʲat xaja. 342 Нюдя-Нохо мят хая. 342 Fiatalabb-Noho bejött a sátorba. 342 Младший-Нохо в чум вошел. 343 nʲudʲa-noxo mʲakana meβɨ. 343 Нюдя-Нохо мякана мэвы. 343 [Most] Ifjabb-Noho jelent meg a sátorban. 343 [Теперь] Младший-Нохо в чуме оказался. 344 nʲudʲa-noxonʔ xaja. 344 Нюдя-Нохонʼ хая. 344 [Horalja] odament Ifjabb-Nohohoz. 344 [Хораля] к Младшему-Нохо подошел. 345 noxomʔ ŋeβaxanda ladaŋgudasʲ. 345 Нохомʼ ңэваханда ладаңгудась. 345 Kis híján fejbe verte volna Nohot. 345 По голове Нохо чуть было не ударил. 346 noxo ŋeta nʲiʔ sanajʔ. 346 Нохо ңэта ниʼ санайˮ. 346 Noho lábra pattant. 346 Нохо на ноги вскочил. 347 xoralʲamʔ ŋudaxadanda nʲaʔmada. 347 Хоралямʼ ңудахаданда няˮмада. 347 Megragadta Horalja kezét. 347 Хораля за руку схватил. 348 xoralʲa jaŋgaŋʲanda janʔ ŋedarada. 348 Хораля яңгаңянда янʼ ңэдарада. 348 Horalja a furkósbotot a földre ejtette. 348 Хораля колотушку на землю уронил. 349 ŋobtʔ labʦejaxaʔ. 349 Ңобтˮ лабцеяхаʼ. 349 Verekedtek. 349 Схватились. 350 naŋadʲa pʲi pʲodorŋaxaʔ. 350 Наңадя пи пёдорңахаʼ. 350 Egész este verekedtek. 350 Целую ночь дерутся. 351 xunʲana jaluma. 351 Хуняна ялума. 351 Reggel megvirradt. 351 Утром рассвело. 352 noxo βɨdara. noxomʔ xuŋgoxodanda ijaʔmada. 352 Нохо выдара. Нохомʼ хуңгоходанда ияˮмада. 352 [Ifjabb]-Noho erejét vesztette, [Horalja] elvágta Noho torkát. 352 [Младший]-Нохо обессилел, [Хораля] Нохо горло разрезал. 353 xuŋgomda βerdada. 353 Хуңгомда вэрдада. 353 Kitépte a torkát. 353 Горло выдернул. 354 noxo xa. 354 Нохо ха. 354 Noho is meghalt. 354 Нохо и умер. 355 tad tʲikaxad nʲudʲa-noxo-nʲumʔ xadada. 355 Тад тикахад Нюдя-Нохо-Нюмʼ хадада. 355 Utána megölte Ifjabb-Noho-Lányát. 355 Затем [он] убил Дочь-Младшего-Нохо. 356 jonʲej-noxo, puxuŋʲamda, ŋarka-noxo nʲumʔ - tʲikɨ ilʲe xajejda. 356 Ёней-Нохо, Пухуңямда, Ңарка-Нохо нюмʼ - тикы иле хаейда. 356 Középső-Nohot a Feleségével, Idősebb-Noho-Lányát, ezeket meghagyta. 356 Среднего-Нохо с Женой, Дочь-Старшего-Нохо - этих оставил. 357 jonʲej-noxo tarʲem ma: 357 Ёней-Нохо тарем ма: 357 Középső-Noho azt mondta: 357 Средний-Нохо так сказал: 358 - manʲ sʲiʔmʲi nʲon xadaʔ! 358 - Мань сиˮми нён хадаˮ! 358 - Engem ne ölj meg! 358 - Меня не убивай! 359 nʲanand βeβa sʲermʔ mesoʔmamʲi jaŋgu. 359 Нянанд вэва сермʼ мэсоˮмами яңгу. 359 Semmi rosszat nem tettem veled. 359 Я ничего плохого тебе не сделал. 360 xoralʲa tarʲem ma: 360 Хораля тарем ма: 360 Horalja azt mondta: 360 Хораля сказал: 361 - tʲeda ŋobkanʲiʔ ilʲeŋgunʲiʔ. 361 - Теда ңобканиʼ илеңгуниʼ. 361 - Most együtt fogunk élni. 361 - Теперь вместе жить будем. 362 tɨnʲiʔ ŋobsʲerʔ metɨnʲiʔ. 362 Тыниʼ ңобсерʼ мэтыниʼ. 362 A rénszarvasokat [is] együtt fogjuk tartani. 362 Оленей держать [тоже] вместе будем. 363 xonajadʔ. 363 Хонаядˮ. 363 Elaludtak. 363 Заснули. 364 xunʲana jurkɨdʔ. 364 Хуняна юркыдˮ. 364 Reggel felkeltek. 364 Утром встали. 365 xoralʲa ma: 365 Хораля ма: 365 Horalja azt mondta: 365 Хораля сказал: 366 - manʲ mʲamʲi xotadmʔ. 366 - Мань мями хотадмʼ. 366 - Elutazok sátorért. 366 - Я съезжу за чумом. 367 xoralʲa xaja. 367 Хораля хая. 367 Horalja elment. 367 Хораля уехал. 368 mʲata teβra. 368 Мята тэвра. 368 Sátrat hozott. 368 Привез чум. 369 tɨda teβra. 369 Тыда тэвра. 369 A rénszarvasokat odaterelte. 369 Оленей пригнал. 370 mʲata sʲerta. 370 Мята серта. 370 Felállította a sátrat. 370 Чум поставил. 371 xoralʲa ŋarka-noxo-nʲumʔ nʲedanda meda. 371 Хораля Ңарка-Нохо-Нюмʼ неданда мэда. 371 Horalja Idősebb-Noho-Lányát feleségül vette. 371 Хораля Дочь-Старшего-Нохо в жены себе взял. 372 ta ilʲeljjadʔ. 372 Та илелъядʼ. 372 Így éldegéltek. 372 Так зажили. 373 xoralʲa saβaβna ilʲe. 373 Хораля сававна иле. 373 Horalja jól él. 373 Хораля хорошо живет. 374 jonej-noxo ŋanʲi saβaβna ilʲe. 374 Ёнэй-Нохо ңани сававна иле. 374 Középső-Noho is jól él. 374 Средний-Нохо тоже хорошо живет. 375 ta βalakada. 375 Та валакада. 375 Itt a vége. 375 Вот и конец.