1 jeβako-nʲe-ŋaʦekɨ 1 ЕВАКО-НЕ-ҢАЦЕКЫ 1 Az Árva-lányka 1 ДЕВОЧКА-СИРОТКА 2 sʲudbabʦ xosʲ: jaʔ xojʔ nʲinʲa tekoʦʲa mʲakana ilʲeβɨ ŋoʔlʲerʲi nʲe-ŋaʦekeʦʲa. 2 Сюдбабц хось: яʼ хойʼ ниня тэкоця мякана илевы ңоˮлери Не-ңацекэця. 2 Szjudbabc [az ének] találta meg - egy földhalmon, egy nyírfakéreg-sátracskában élt Kicsi-Lányka. 2 Сюдбабц нашла - на земляном холме, в берестяном чумике жила Маленькая-Девочка. 3 jalʲexeʔ tʲebtaxaʔ ŋuxukoʦɨda mʲata sʲidʲa xeβuβna ŋamdtarʦetɨda. 3 Ялехэʼ тебтахаʼ ңухукоцида мята сидя хэвувна ңамдтарцетыда. 3 Naphosszat helyezgette át a játékbabáit a sátor két oldalára. 3 Целыми днями она рассаживала своих креолок в чуме по обеим его сторонам. 4 tʲikɨda manʲije βaʔaβnda jertʔ ŋamdsʲetɨ. 4 Тикыда мание ваˮавнда ертʼ ңамдсеты. 4 Őket nézve ült az ágyon. 4 Глядя на них, она сидела на постели. 5 i da jadelasʲetɨ: "ŋaβnanda xunananda tanʲeβɨʔ ŋebtuʔ nʲebʲaβ, nʲisʲaβ. 5 И да ядэласеты: "ңавнанда хунананда таневыˮ ңэбтуʼ небяв, нисяв. 5 És azt gondolta: "Bizonyára valamikor régen volt nekem apám és anyám. 5 И думала: «Когда-то давно, наверное, были у меня отец и мать. 6 tʲikɨmda ŋulʲiʔ nʲiβ tʲenʲeʔ. 6 Тикымда ңулиˮ нив тенеˮ. 6 Erre egyáltalán nem emlékszem. 6 Я этого совсем не помню. 7 ŋaʔna mɨnoβaβ xarβaβanda xanzʲerʔ saβa ŋebta ŋaβraduβ xosʲ?" 7 ңаˮна мыновав харваванда ханзерˮ сава ңэбта ңаврадув хось?" 7 Hogyan szerzek magamnak jó ételt?" 7 Как я буду добывать себе хорошую еду?» 8 tarʲemʔ laxanaxanda makodanda sʲiβnʲa xʲibʲaxaβa laxanaβononda, tarʲemʔ mamononda: 8 Таремʼ лаханаханда макоданда сивня хибяхава лаханавононда, таремʼ мамононда: 8 Ahogy így beszélt, a sátor füstnyílásán át valaki megszólalt, így mondta: 8 Когда она так разговаривала, через дымовое отверстие чума кто-то заговорил, он так сказал: 9 - tʲedarʲiʔ xonadʔ! 9 - Тедариʼ хонадˮ! 9 - Most feküdj le aludni. 9 - Сейчас ложись спать. 10 xuβɨ jalomdata xarta tʲenʲeβa. 10 Хувы яломдата харта тенева. 10 Reggel, amikor pirkad, valami magától megjelenik. 10 Утром, когда рассветет, что-нибудь само собой появится. 11 tʲikɨj namda nʲe-ŋaʦeker xonejʔ. 11 Тикый намда Не-ңацекэр хонэйˮ. 11 Ezt hallván Kicsi-Lányka lefeküdt aludni. 11 Услыхав это, Маленькая-Девочка легла спать. 12 xuβɨʔ nʲana nʲemada xaja. 12 Хувыʼ няна немада хая. 12 Reggel elhagyta őt az álom. 12 Утром сон ее покинул. 13 pʲinʔ tarpɨʔ. 13 Пинʼ тарпыˮ. 13 Kiment az utcára. 13 [Она] вышла на улицу. 14 pʲinʔ tarpʔmaxadanda saŋoda xeβɨ mʲata sʲidʲa xeβanʔ. 14 Пинʼ тарпʼмахаданда саңода хэвы мята сидя хэванʼ. 14 Ahogy kiment az utcára, elnézett a sátor mindkét oldalára. 14 Когда вышла на улицу, поглядела по обе стороны чума. 15 sʲidʲa tɨ tuska jusʲedaŋaxaʔ, xurʲiʔ saβaβna jaxaβexeʔ. 15 Сидя ты туска юседаңахаʼ, хуриʼ сававна яхавэхэʼ. 15 Két kibelezett rénszarvas tetem hever ott, nagyon jól feldolgozva. 15 Две оленьи туши лежат, очень хорошо обработанные. 16 xeβʔ sʲatʲiʔ nʲina malʔ tuʔŋe morʲena. 16 Хэвʼ сятиʼ нина малʼ туˮңэ морена. 16 A tetemek oldalain fénylik a zsír. 16 На боках туш жир блестит. 17 tʲikaβaxana nʲe-ŋaʦekɨ xaramda nʲaʔma, ŋajebarʦʲ pʲada. 17 Тикавахана Не-Ңацекы харамда няʼма, ңаебарць пяда. 17 Akkor Kicsi-Lányka fogta a kést, és nekiállt nyers húst enni. 17 Тогда Маленькая-Девочка взяла нож и стала есть сырое мясо. 18 sʲanad xunad ilʲeβɨ ŋebta pʲilʲiʔ ŋamzanda tanʲeβanʔ, ŋamgexertada nʲi jaŋguʔ. 18 Сянад хунад илевы ңэбта пилиˮ ңамзанда таневанʼ, ңамгэхэртада ни яңгуˮ. 18 Valamennyi időt így él, mindig van ennivalója, semmiben nem lát szükséget. 18 Какое-то время она так живет, у нее всегда еда, нужды ни в чем нет. 19 nʲebʲarʲida, nʲisʲarʲida jaŋgu. 19 Небярида, нисярида яңгу. 19 Csak apja és anyja nincsen neki. 19 Только нет у нее отца с матерью. 20 xuβɨʔ nʲana xarta indkanda pʲinʔ tarpɨʔ. 20 Хувыʼ няна харта индканда пинʼ тарпыˮ. 20 [Egyszer] reggel kiment valamit csinálni az utcára. 20 [Однажды] утром она вышла сделать что-то на улицу. 21 ŋaβota sʲerota jolʲʦeʔmaxadanda jaʔ sʲid janʔ saŋoda xeβɨ. 21 ңавота серота ёльцеˮмахаданда яʼ сид янʼ саңода хэвы. 21 Ahogy megcsinálta, egy pillantást vetett a megkeményedett földre. 21 Что-то сделав, окинула взглядом затвердевшую землю. 22 jaʔ sʲidkad nʲid tɨ mʲinda nʲabtʲedʔ teβɨʔ tʲet-serʔ-meta, inʲamda, tʲurmda ŋobkana mojda. 22 Яʼ сидкад нид ты минда нябтедʼ тэвыˮ Тет-Сэрˮ-Мэта, инямда, тюрмда ңобкана мойда. 22 A távolban jön Gazda-Négy-Fehér-Rénszarvason, a gyeplőt és az ösztökélő rudat egyszerre ledobta. 22 Вдалеке едет Хозяин-на-Четырех-Белых-Оленях, вожжу и хорей враз бросил. 23 mʲadʔ nʲajuβʔ jadaljʔ. 23 Мядʼ няювʼ ядалйˮ. 23 Odament a sátorhoz. 23 К чуму пошел. 24 nʲe-ŋaʦeker tʲikɨmʔ maneʦʲ mʲatʔ sakada. 24 Не-Ңацекэр тикымʼ манэць мятʼ сакада. 24 Kicsi-Lányka, látván őt, besurrant [a sátorba]. 24 Маленькая-Девочка, увидев его, шмыгнула внутрь. 25 tʲikɨrʲinda ŋodʔ tʲetmʔ-serʔ-metar ŋobtarʲemʔ mʲatʔ sakada. 25 Тикыринда ңодˮ Тетмʼ-Сэрˮ-Мэтар ңобтаремʼ мятʼ сакада. 25 Négy-Fehér-Gazdája is bement a sátorba. 25 Хозяин-Четырех-Белых тоже в чум вошел. 26 pɨda tarʲemʔ ma: 26 Пыда таремʼ ма: 26 Azt mondta: 26 Сказал: 27 - sʲit xosajamʔ. 27 - Сит хосаямʼ. 27 - Érted jöttem. 27 - За тобой приехал. 28 nʲe-ŋaʦeker ma: 28 Не-ңацекэр ма: 28 Kicsi-Lányka azt feleli: 28 Маленькая-Девочка отвечает: 29 - seβan jalumɨ tekuʦʲa mʲakadan nʲimʔ tutʔ. 29 - Сэван ялумы тэкуця мякадан нимʼ тутˮ. 29 - Amíg a szemeim látnak, a nyírfa-sátracskámból sehová sem megyek el. 29 - Пока глаза мои смотрят, я из берестяного своего чумика никуда не пойду. 30 tʲikɨmʔ namda tʲet-serʔ-meta-xasaβa punʲaʔ xembʲedʲejʔ, tʲikɨrʲinda xaja. 30 Тикымʼ намда Тет-Сэрˮ-Мэта-Хасава пуняʼ хэмбедейˮ, тикыринда хая. 30 Ezt hallván a Négy-Fehér-Rénszarvas-Gazdája-Férfi megfordult és kiment. 30 Услышав такое, Хозяин-Четырех-Белых-Оленей-Мужчина повернулся и вышел. 31 sʲaxaʔ ŋaβrand jaŋgoβaʔ malʲŋgana sʲit ŋaβlambʲiβasʲ. 31 Сяхаʼ ңавранд яңговаˮ мальңгана сит ңавламбивась. 31 "Hiszen mikor nem volt ennivalód, én etettelek." 31 «Когда у тебя еды не было, ведь я тебя кормил». 32 inʲamda, tʲurmda nʲaʔmaxadanada tʲet serakonda inʲamʔ manzabta, xadanda, ŋɨlma. 32 Инямда, тюрмда няˮмахаданада тет сэраконда инямʼ манзабта, хаданда, ңылма. 32 Felkapta egyszerre a gyeplőt és az ösztökélő rudat, az ő négy fehérjét hajtotta a gyeplővel. 32 Схватив разом вожжу и хорей, четырех своих белых вожжой тронул. 33 seβxad tʲaxama. 33 Сэвхад тяхама. 33 A hóviharban eltűnt szem elől. 33 Скрылся из глаз за пургой. 34 tʲikaβaxana nʲe-ŋaʦekɨ sʲidʲa tʲusʲipojʔ ŋamdɨʔ. 34 Тикавахана Не-ңацекы сидя тюсипойʼ ңамдыˮ. 34 Ekkor Kicsi-Lányka, a karját a ruhája alá bújtatva, leült. 34 Тут Маленькая-Девочка, сложив руки под одеждой, села. 35 ŋuxukoxoβanda laxanorŋa: 35 ңухукохованда лаханорңа: 35 A játékbabácskáival beszélget: 35 С куколками разговаривает: 36 - ŋuxukoʦɨn, xajudanakedaʔ. 36 - Ңухукоцин, хаюданакэдаˮ. 36 - Én babácskáim, [magatokra] maradtok bizonyára. 36 - Куколки, мои, [одни] останетесь, наверное. 37 xaʔamŋgudanakeβ. 37 Хаˮамңгуданакэв. 37 Nekem pedig, úgy tűnik, meg kell halni. 37 А я, должно быть, погибну. 38 ŋaβraβ ŋulʲiʔ jaŋgu. 38 Ңаврав ңулиˮ яңгу. 38 Egyáltalán nincs ennivalóm. 38 Еды у меня совсем нет. 39 pɨdaraʔ nʲaβaidaʔ ŋaβarʔ nʲi taraʔ. 39 Пыдараˮ няваидаˮ ңаварˮ ни тараˮ. 39 De nektek nem kell étel. 39 А вам еда не нужна. 40 tʲikɨda βadʲida mesoʔmaxadanda xonej. 40 Тикыда вадида мэсоʼмахаданда хонэй. 40 E szavakat mondván lefeküdt aludni. 40 Сказав такие слова, она легла спать. 41 xuβɨʔ nʲana nʲemada xaja. 41 Хувыʼ няна немада хая. 41 Reggel felébredt. 41 Утром проснулась. 42 pʲinʔ tarpɨʔ. 42 Пинʼ тарпыˮ. 42 Kiment az utcára. 42 Вышла на улицу. 43 jaʔ sʲid janʔ saŋoda xeβɨ. 43 Яʼ сид янʼ саңода хэвы. 43 Szétnézett. 43 Огляделась. 44 jaʔ sʲidkad sʲudbʲa-βesako jabta mʲatʔ letʔ, mosaβej xarβʔ jadʦɨjeda. 44 Яʼ сидкад Сюдбя-Вэсако ябта мятʼ лэтʼ, мосавэй харвʼ ядциеда. 44 Valahonnan felbukkant Öreg-Óriás, egy egész vörösfenyőn támaszkodott, mint egy boton. 44 Откуда-то появился Старик-Великан, опираясь на целую лиственницу как на посох. 45 nʲe-naʦekɨ sʲejda xesʲ mʲatʔ sakada, nʲimda noj nʲikʦʲamda sʲara. 45 Не-Нацекы сейда хэсь мятʼ сакада, нимда ной никцямда сяра. 45 Kicsi-Lányka a rémülettől beugrott a sátorba, felvette az övét. 45 Маленькая-Девочка с испугу заскочила в чум, пояском подпоясалась. 46 ŋuxukoʦʲaxata ma: 46 Ңухукоцяхата ма: 46 Azt mondta a babácskáinak: 46 Куколкам своим сказала: 47 - xajudanakedaʔ, sʲudbʲa-βesako manʲjen sʲimʔ ŋamzʲ xarβa! 47 - Хаюданакэдаˮ, Сюдбя-Вэсако маньен симʼ ңамзь харва! 47 - Magatokra maradtok bizonyára, az Öreg-Óriás engem, szegényt, meg akar enni! 47 - Одни останетесь, наверное, Старик-Великан меня, бедную, съесть хочет! 48 tʲikɨnda βadʲida mesoʔmaxadanda jaʔ sʲidʔ janʔ βarʲelʲibtʲeda. 48 Тикында вадида мэсоˮмахаданда яʼ сидʼ янʼ варелибтеда. 48 E szavakat mondván minden erejével futni kezdett a másik irányba. 48 Сказав эти слова, изо всех сил побежала [в другую] сторону. 49 sʲanad xunad sʲurbβɨ ŋebta sanoda xeβɨ marʦʲkonda nʲimnʲa. 49 Сянад хунад сюрбвы ңэбта санода хэвы марцьконда нимня. 49 Sokat futott-e, a vállacskája felett visszanézett. 49 Долго ли бежала, через плечико назад обернулась. 50 sʲudbʲa-βesako tamna ŋadʲβɨ. 50 Сюдбя-Вэсако тамна ңадьвы. 50 Az Öreg-Óriást még lehet látni. 50 Старик-Великан еще виден. 51 nʲe-ŋaʦekɨ tamna sʲurbɨ. 51 Не-ңацекы тамна сюрбы. 51 A Kicsi-Lányka egyre csak fut. 51 Маленькая-Девочка все бежит. 52 saʦʲ pedejʔ. 52 Саць пэдэйʼ. 52 Nagyon kimerült. 52 Очень устала. 53 tarʲemʔ sɨrpata-nʲernda nʲana ŋuxuku mʲadʔ ŋarʔ mʲaʔ ŋadʲi. 53 Таремʼ сырпата-нернда няна ңухуку мядʼ ңарʼ мяˮ ңади. 53 Nézi - valami, az ő babasátrához hasonló látszik. 53 Смотрит - что-то вроде ее кукольного чума виднеется. 54 xaxaja teβxana ŋarkambojʔ mʲaʔ ŋeβɨ. 54 Хахая тэвхана ңаркамбойʼ мяˮ ңэвы. 54 Ahogy közelebb ért - elég nagy sátornak tűnt. 54 Когда приблизилась - оказался довольно большой чум. 55 puxutanna indkanda mʲatʔ teβɨʔ. 55 Пухутанна индканда мятʼ тэвыˮ. 55 Utolsó erejéből odafutott. 55 Из последних сил до него добежала. 56 mʲakat tarpɨʔ puxuʦʲarka-nʲe. 56 Мякат тарпыʼ Пухуцярка-Не. 56 A sátorból Idős-Asszony jött elő. 56 Из чума вышла Пожилая-Женщина. 57 nʲe-ŋaʦekɨmʔ maneʦʲ puxuʦʲarka-nʲe manzʲ xanada: 57 Не-Ңацекымʼ манэць Пухуцярка-Не манзь ханада: 57 Látván Kicsi-Lánykát, Idős-Asszony azt kérdezte: 57 Увидев Маленькую-Девочку, Пожилая-Женщина спросила: 58 - xanʲad ton? 58 - Ханяд тон? 58 - Honnan jöttél? 58 - Откуда ты пришла? 59 nʲe-ŋaʦekɨ tarʲemʔ ma: 59 Не-Ңацекы таремʼ ма: 59 Kicsi-Lányka azt mondja: 59 Маленькая-Девочка говорит: 60 - sʲudbʲa-βesako pumnan mʲiŋasʲ. 60 - Сюдбя-Вэсако пумнан миңась. 60 - Öreg-Óriás üldöz engem. 60 - За мной Старик-Великан гонится. 61 puxuʦʲarka-nʲe tarʲemʔ ma: 61 Пухуцярка-Не таремʼ ма: 61 Idős-Asszony azt mondta: 61 Пожилая-Женщина сказала: 62 - mʲatʔ tʲuβaʔ. 62 - Мятʼ тюваˮ. 62 - Menjünk be a sátorba! 62 - Войдем в чум! 63 manʲ nʲuβ tanʲa. 63 Мань Нюв таня. 63 Van egy fiam. 63 У меня сын есть. 64 nʲimda marʲendʲa-xasaβa. 64 Нимда Марендя-Хасава. 64 Marendja-Haszavának hívják. 64 Его зовут Марендя-Хасава. 65 pɨda saβa xanʲena. 65 Пыда сава Ханена. 65 Ő jó vadász. 65 Он хороший охотник. 66 puxuʦʲarka-nʲe nʲe-ŋaʦekɨmʔ mʲatʔ tʲulʲe. 66 Пухуцярка-Не Не-Ңацекымʼ мятʼ тюле. 66 Idős-Asszony bevezette Kicsinyke-Lánykát a sátorba. 66 Пожилая-Женщина ввела Маленысую-Девочку в чум. 67 panɨdamda, pʲiβadamda mʲiʔŋa. 67 Паныдамда, пивадамда миˮңа. 67 Adott neki panyicát [kabátot] és pimit [csizmát]. 67 Дала ей паницу и пимы. 68 saβaβna jembkajada, xurʲi saβaβna ŋaβlada. 68 Сававна ембкаяда, хури сававна ңавлада. 68 Szépen felöltöztette és jól megetette őt. 68 Красиво одела ее и хорошо накормила. 69 peβsʲumbɨʔ nʲana xanʲena to. 69 Пэвсюмбыʼ няна Ханена то. 69 Este megjött a vadász. 69 Вечером пришел охотник. 70 nʲe-ŋaʦekenʔ tarʲemʔ ma: 70 Не-Ңацекэнʼ таремʼ ма: 70 Megkérdezte a lánykát: 70 Он спросил девочку: 71 - manʲ sʲimʔ tʲenʲeβanuβʔ? 71 - Мань симʼ теневанувˮ? 71 - Ismersz engem? 71 - Ты меня знаешь? 72 nʲe-ŋaʦeker pɨda tarʲemʔ ma: 72 Не-ңацекэр пыда таремʼ ма: 72 Kicsi-Lányka azt mondta: 72 Маленькая-Девочка сказала: 73 - xanʲad sʲaxaʔ manetam? 73 - Ханяд сяхаʼ манэтам? 73 - Honnan ismerhetnélek? 73 - Откуда я могу тебя знать? 74 seβan jalumzʲ ŋoporʲiŋe ilʲeβemanzʲ ŋuxukoʦɨn nʲasʲ. 74 Сэван ялумзь ңопориңэ илевэманзь ңухукоцин нясь. 74 Amióta az eszemet tudom, mindig egyedül éltem a babácskáimmal. 74 Сколько себя помню, всегда жила одна со своими куколками. 75 xanʲenar tarʲemʔ ma: 75 Ханенар таремʼ ма: 75 A vadász azt mondta: 75 Охотник сказал: 76 - ŋaβradamd tambβemʔ manʲ ŋaʔ nʲisʲadamʔ. 76 - Ңаврадамд тамбвэмʼ мань ңаʼ нисядамʼ. 76 Hiszen az ételt én hoztam neked. 76 - Еду-то ведь тебе я приносил. 77 tʲedaʔ mʲadʲikoxodand manʲ pʲitorʦamʔ. 77 Тедаʼ мядикоходанд мань питорцамʼ. 77 És most kicsalogattalak téged a sátracskádból. 77 А теперь я тебя из твоего чумика выманил. 78 manʲ sʲudbʲadarʲeβʔ jembʔjaβasʲ. 78 Мань сюдбядаревʼ ембˮявась. 78 És én vagyok az, aki beöltözött óriásnak. 78 И это я великаном нарядился. 79 tʲedaʔ manʲiʔ nʲananʲiʔ ilʲeʔ. 79 Тедаʼ маниʼ нянаниʼ илеˮ. 79 Most velünk élsz majd. 79 Теперь с нами будешь жить. 80 nʲe-ŋaʦekɨ tarʲemʔ ma: 80 Не-Ңацекы таремʼ ма: 80 Kicsi-Lányka azt mondta: 80 Маленькая-Девочка сказала: 81 - ŋuxukoʦɨn xaiʔ. 81 - Ңухукоцин хаиˮ. 81 - A babácskáim ott maradtak [a sátorban]. 81 - Мои куколки остались в [чумике]. 82 jarjenakɨʔ. 82 Яръенакыˮ. 82 Biztosan sírnak szegények. 82 Плачут, наверно, бедные. 83 xanʲena tarʲemʔ ma: 83 Ханена таремʼ ма: 83 A vadász azt mondta: 83 Охотник сказал: 84 - ŋuxukoʦɨt malʔ tajan. 84 - Ңухукоцит малʼ таян. 84 - A babácskáidat idehoztam. 84 - Куколки твои я принес. 85 tʲikɨmʔ namdxaβa nʲe-ŋaʦekɨ marʲendʲa-xasaβamʔ sʲeβolŋada: 85 Тикымʼ намдхава Не-Ңацекы Марендя-Хасавамʼ севолңада: 85 Ezt hallván Kicsi-Lányka megölelte Marendja vadászt: 85 Услыхав это, Маленькая-Девочка охотника Марендю обняла: 86 - tʲedaxaβaʔ pɨdar nʲadand xanʲaxart nʲimʔ xantʔ. 86 - Тедахаваʼ пыдар няданд ханяхарт нимʼ хантˮ. 86 - Mostantól soha nem megyek el tőled. 86 - Теперь-то я от тебя никогда не уйду. 87 tʲenad ilʲe. 87 Тенад иле. 87 És most is élnek. 87 И сейчас живут.