1 6. sʲandʲo jeβalʲo 1 6. СЯНДЁ ЕВАЛЁ 1 6. Árvácska-Szjangyo 1 6. СИРОТКА-СЯНДЁ 2 sʲandʲo-jeβalʲo mʲakβada mʲata tas jurʔ mʲata, jurʔ ŋaʦekeda. 2 Сяндё-Евалё мяквада мята тас юрˮ мята, юрˮ ңацекэда. 2 Szjangyo-Jevaljónak összesen száz sátra van és száz munkása. 2 У Сяндё-Евалё целая сотня чумов и сто работников. 3 texeβadoʔ tedoʔ βada nʲida xoʔ. 3 Тэхэвадоʼ тэдоʼ вада нида хоˮ. 3 A rénjeire nem találni szavakat. 3 Оленей у него - слов не найти. 4 padroko-ŋaʦʲ mʲaknandoʔ jan nʲaxarpod. 4 Падроко-ңаць мякнандоʼ ян няхарпод. 4 Padroko-Nac [Szjangyo-Jevaljo másik neve] sátrában összesen hárman élnek. 4 У Падроко-Наць в чуме всего трое. 5 tamna tanʲeβɨ nʲabakoʔjada, tamna tanʲeβɨ nʲe-xabʲisʲada. 5 Тамна таневы Нябакоʼяда, тамна таневы Не-Хабисяда. 5 Van még a Nővére és Habiszjada-Asszony. 5 Есть еще Старшая-Сестра и Женщина-Хабисяда. 6 padroko-ŋaʦʲ jalʲexeʔ tʲebtexeʔ xonʲusʲetɨ. 6 Падроко-Ңаць ялехэʼ тебтэхэʼ хонюсеты. 6 Padroko-Nac egész nap alszik. 6 Падроко-Наць целыми днями спит. 7 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ pʲixʲij pʲixʲina mʲadʔ sʲiŋgana ŋeʔ munʔ toβonda. 7 Сяˮны ңэбта ңоˮ пихий пихина мядʼ сиңгана ңэʼ мунˮ товонда. 7 Egyszer az utcán léptek zaja hallatszott. 7 Однажды на улице шум шагов послышался. 8 xanʲa ŋedakɨ jeβalʲo-susoj. 8 Ханя ңэдакы Евалё-Сусой. 8 Ez persze Jevaljo-Szuszoj volt. 8 Это был, конечно, Евалё-Сусой. 9 jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ mamononda: 9 Евалё-Сусой пыда таремʼ мамононда: 9 Hallani, ahogy Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 9 Слышно, как Евалё-Сусой сказал: 10 - padroko-ŋaʦʲ, mesʲ xonʲuβaxaʔ! 10 - Падроко-Ңаць, мэсь хонювахаˮ! 10 - Padroko-Nac, elég az alvásból! 10 - Падроко-Наць, довольно спать! 11 ponʔ xonɨn. 11 Понʼ хонын. 11 Már nagyon régóta alszol. 11 Очень уж долго спишь. 12 tʲuʔunʲaʔ ŋaʔ! 12 Тюʼуняʼ ңаˮ! 12 Kelj fel! 12 Вставай! 13 tarʦʲa βadaxaʔna padroko-ŋaʦʲ ŋamda xarnamjʔ, tarʲemʔ ma: 13 Тарця вадахаʼна Падроко-Ңаць ңамда харнамйˮ, таремʼ ма: 13 Ezekre a szavakra Padroko-Nac felkelt az ágyból, és azt mondta: 13 При этих словах Падроко-Наць приподнялся с постели и сказал: 14 - nʲabako, panedamʲi taʔ, pʲiβadamʲi taʔ! 14 - Нябако, панэдами таˮ, пивадами таˮ! 14 - Nővérke, adj nekem ruhát és pimit [csizmát]! 14 - Сестрица, дай мне одежду и пимы! 15 nʲabakoʔjada βadaʔ malʲŋgana nʲixʲiβasʲ ŋaʔ, xanzonda nʲad pʲibʲi, panɨ tʲuxulŋa. 15 Нябакоˮяда вадаʼ мальңгана нихивась ңаˮ, ханзонда няд пиби, паны тюхулңа. 15 Nővére nem sietvén malicát [kabátot] és pimit húzott elő az ágy fejtámlája alól. 15 Старшая-Сестра, не торопясь, вынула из-под изголовья малицу и пимы. 16 tʲikaβaxana padroko-ŋaʦʲ pʲinʔ tarpɨʔ. 16 Тикавахана Падроко-Ңаць пинʼ тарпыˮ. 16 Ezután Padroko-Nac kiment az utcára. 16 Потом Падроко-Наць на улицу вышел. 17 jeβolʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 17 Еволё-Сусой пыда таремʼ ма: 17 Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 17 Евалё-Сусой сказал: 18 - sʲit nʲelʲesʲ taran. 18 - Сит нелесь таран. 18 - Meg kell házasodnod. 18 - Тебя надо женить. 19 tʲedaʔ xantanʲiʔ paŋgdʲo janʔ. 19 Тедаʼ хантаниʼ Паңгдё янʼ. 19 Most Panggyo földjére utazunk veled. 19 Сейчас мы с тобой поедем в землю Пангдё. 20 paŋgdʲo-jerβ nʲedkoda nʲuda tanʲeβa. 20 Паңгдё-Ерв недкода Нюда танева. 20 Panggyo-Főnöknek van egy Lánya. 20 У Пангдё-Хозяина - Дочка. 21 mʲirʲi xebʲilʲema, ŋeβ salβoma. 21 Мири хэбилема, ңэв салвома. 21 Azt mondják, nagy menyasszonypénzt kell érte fizetni. 21 Говорят, большой выкуп за нее платить надо. 22 jeβalʲo-susoj malʲe tɨ tanaβɨ. 22 Евалё-Сусой мале ты танавы. 22 Jevaljo-Szuszoj már hajtotta a réneket. 22 Евалё-Сусой уже пригнал оленей. 23 jeβalʲo-susoj sʲidʲa sʲundɨmʔ tɨ podʲermɨ. 23 Евалё-Сусой сидя сюндымʼ ты подермы. 23 Befogott két tarfejű [agancs nélküli] rént, már be is fogta, és elhajtott. 23 Он запряг двух комолых оленей, уже запряг и умчался. 24 malʲe ŋedalejʔ, xadrʲida xaja. 24 Мале ңэдалэйˮ, хадрида хая. 24 Mögötte csak hóvihar ment [kavargott a hó]. 24 За ним только пурга пошла. 25 sʲandʲo-jeβalʲo sʲandamda tɨda podʲerpʲi, janabokoβna tɨ βenusobʲi. 25 Сяндё-Евалё сяндамда тыда подерпи, янабоковна ты вэнусоби. 25 Szjangyo-Jevaljo befogja a négy legjobb rénjét, ritkán befogott rénjei lassan húzzák. 25 Сяндё-Евалё четверку своих лучших оленей запрягает, редко запрягаемые его олени тянутся потихоньку. 26 padroko-ŋaʦʲ janabokoβna ŋok tɨ nʲaʔ mʲiŋa. 26 Падроко-Ңаць янабоковна ңок ты няʼ миңа. 26 Padroko-Nac így, nem sietvén a réncsordához megy. 26 Падроко-Наць не спеша так к стаду оленей едет. 27 jeβalʲo-susoj tɨʔ βarxana tanʲa nuβɨ. 27 Евалё-Сусой тыʼ вархана таня нувы. 27 Jevaljo-Szuszoj a csorda szélén állt meg. 27 Евалё-Сусой на краю стада остановился. 28 padroko-ŋaʦʲ ta teβɨʔ. 28 Падроко-Ңаць та тэвыˮ. 28 Padroko-Nac odament. 28 Падроко-Наць подъехал туда. 29 tʲikaβaxana jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 29 Тикавахана Евалё-Сусой пыда таремʼ ма: 29 Akkor Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 29 Тогда Евалё-Сусой сказал: 30 - padroko-ŋaʦʲ, nʲon xajurʔ, paŋgdʲo jadoʔ saʦʲ xubta. 30 - Падроко-Ңаць, нён хаюрˮ, Паңгдё ядоʼ саць хубта. 30 - Padroko-Nac, ne maradj le, Panggyo földje nagyon messze van. 30 - Падроко-Наць, не отставай, земля Пангдё очень далеко. 31 jeβalʲo-susoj ŋanʲiʔ ŋedalejʔ. 31 Евалё-Сусой ңаниʼ ңэдалэйˮ. 31 Jevaljo-Szuszoj újra elment. 31 Евалё-Сусой снова поехал. 32 xanda jabʦoxona poŋgoj xadda sʲura. 32 Ханда ябцохона поңгой хадда сюра. 32 Szánjai után örvényként kavarog a hóvihar. 32 За его санями пурга вихрем крутится. 33 sʲidʲa sʲundada saβa tɨ ŋeβɨ. 33 Сидя сюндада сава ты ңэвы. 33 Az ő két tarfejűje jó rén volt. 33 Два его комолых - хорошие олени были. 34 padroko-ŋaʦʲ ŋodʔ, pɨda ŋo tʲet padβeda puj tʲondʲerkad pɨiduʔ padlɨʔ. 34 Падроко-Ңаць ңодˮ, пыда ңо тет падвэда пуй тёндеркад пыидуʼ падлыˮ. 34 Padroko-Nac négy tarka rénje az orrával nekimegy [Jevaljo-Szuszoj] szánja hátuljának. 34 Четыре пестрых оленя Падроко-Наць своими носами в спинку саней [Евалё-Сусой] упираются. 35 sʲaʔnɨ ŋebta ŋoʔ jeβako-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 35 Сяʼны ңэбта ңоˮ Евако-Сусой пыда таремʼ ма: 35 Egy idő múltán Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 35 Через некоторое время Евалё-Сусой так сказал: 36 - padroko-ŋaʦʲ, talʲnʲaʔ inzʲelʲeʔ. 36 - Падроко-ңаць, тальняʼ инзелеˮ. 36 - Padroko-Nac, hallgass ide! 36 - Падроко-Наць, послушай! 37 paŋgdʲo-jerβ pɨda tarʲemʔ manda: 37 Паңгдё-Ерв пыда таремʼ манда: 37 Főnök-Panggyo azt kérdi [tőlünk]: 37 Хозяин-Пангдё спросит [нас]: 38 "ŋamge sʲerβ jeʔemnʲa jaderpatʲiʔ? 38 "Ңамгэ серв еˮэмня ядэрпатиʼ? 38 "Mi járatban vagytok? 38 «За каким делом вы едете? 39 jarʲiʔ xubtasʲinʲuʔ". 39 Яриʼ хубтасинюˮ". 39 Hisz a földetek messze van". 39 Ведь земля ваша далеко». 40 manʲiʔ tʲuŋgunʲiʔ matʔ, manʲ mandamʔ: 40 Маниʼ тюңгуниʼ матʼ, мань мандамʼ: 40 Bemegyünk a sátorba, és azt mondom: 40 Мы зайдем в чум, и я скажу: 41 "terʲiko manʲiʔ mʲaduman sʲerʔ ŋedalʲorŋanʲiʔ". 41 "Тэрико маниʼ мядуман серˮ ңэдалёрңаниʼ". 41 "Csak vendégségbe jöttünk". 41 «Просто погостить едем». 42 paŋgdʲo-jerβ nʲibʔnanda taʔ, manʲ madm: 42 Паңгдё-Ерв нибʼнанда таˮ, мань мадм: 42 Ha Panggyo-Főnök [a menyasszonyt] nem adja, azt mondom: 42 Если Пангдё-Хозяин [невесту] не отдаст, я скажу: 43 "tɨnʲiʔ βeβaʦenʲuʔ, pebtanakɨʔ. 43 "Тыниʼ вэваценюˮ, пэбтанакыˮ. 43 "Rosszak a rénjeim, bizonyára letértek az útról. 43 «У меня олени плохие, наверное, заплутались. 44 pʲinʔ xantamʔ, xanun xamadaŋgumʔ". 44 Пинʼ хантамʼ, ханун хамадаңгумʼ". 44 Kimegyek az utcára, rendbe teszem a rénszerszámot". 44 Пойду на улицу, упряжь налаживать». 45 pɨdar sanain, sedoranan jemʔ sʲaland βaŋganʔ meir. 45 Пыдар санаин, СэдоранаН емʼ сяланд ваңганʼ мэир. 45 Akkor te pattanj fel, és a varrogató Leányt kapd a hónod alá. 45 Тут ты вскочи и занимающуюся шитьем Девушку схвати под мышку. 46 ŋaβoʔ pʲirkaʔna teβɨxɨʔ. 46 Ңавоʼ пиркаʼна тэвыхыʼ. 46 Egy idő múltán megérkeztek [Panggyo földjére]. 46 Через какое-то время приехали [в землю Пангдё]. 47 paŋgdʲo-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 47 Паңгдё-Ерв пыда таремʼ ма: 47 Főnök-Panggyo azt mondta: 47 Хозяин-Пангдё сказал: 48 - ŋamge sʲerβ jeʔemnʲa jaderpatʲiʔ? 48 - Ңамгэ серв еʼэмня ядэрпатиʼ? 48 - Mi járatban vagytok? 48 - За каким делом едете? 49 jarʲiʔ xubtasʲenʲuʔ. 49 Яриʼ хубтасенюˮ. 49 Hisz a földetek messze van. 49 Земля ваша далеко ведь. 50 jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 50 Евалё-Сусой пыда таремʼ ма: 50 Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 50 Евалё-Сусой сказал: 51 - terʲiko manʲiʔ mʲadumanzʲ sʲerʔ ŋedalʲorŋanʲiʔ. 51 - Тэрико маниʼ мядуманзь серˮ ңэдалёрңаниʼ. 51 - Csak úgy vendégségbe jövünk. 51 - Так просто, погостить ездим. 52 paŋgdʲo-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 52 Паңгдё-Ерв пыда таремʼ ма: 52 Főnök-Panggyo azt mondja: 52 Хозяин-Пангдё говорит: 53 - mʲadoʔmaxaβa βeβa βunʲi ŋaʔ. 53 - Мядоʼмахава вэва вуни ңаˮ. 53 - Vendégség, az bizony nem rossz. 53 - Гостьба - это ведь не плохо. 54 paŋgdʲo-jerβ puxuʦʲanda jarʲejʔ, pɨda tarʲemʔ ma: 54 Паңгдё-Ерв Пухуцянда ярейˮ, пыда таремˮ ма: 54 Panggyo lehajolt az Anyókájához [feleségéhez]. 54 Пангдё наклонился к своей Старухе. 55 - luʦa ŋaβonaβaʔ jaŋgusaβ ŋamge? 55 - Луца ңавонаваˮ яңгусав ңамгэ? 55 - Mi az, nincs nálunk vodka? 55 - Что, у нас нет водки? 56 puxuʦʲa xanʲa tʲulʲenakɨ. 56 Пухуця ханя тюленакы. 56 Az Anyóka persze hozott. 56 Старуха, конечно, принесла. 57 tʲikanda idarʦʲ pʲaduʔ. 57 Тиканда идарць пядуʼ. 57 Akkor iszogatni kezdtek. 57 Тут они выпивать стали. 58 jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 58 Евалё-Сусой пыда таремʼ ма: 58 Jevaljo-Szuszoj azt mondja: 58 Евалё-Сусой говорит: 59 - paŋgdʲo-jerβ, terʲi βunʲisʲanʲiʔ tuʔ. 59 - Паңгдё-Ерв, тэри вунисяниʼ туˮ. 59 - Főnök-Panggyo, mi nem csak úgy jöttünk. 59 - Хозяин-Пангдё, мы ведь не просто так пришли. 60 nʲedkond nʲund jeʔemnʲa tuʔ nʲisʲanʲiʔim. 60 Недконд Нюнд еʼэмня туˮ нисяниʼим. 60 Mert hát a Lányodért jöttünk. 60 За твоей Дочкой ведь мы пришли. 61 talʲimna ŋeβamda, tʲaxamna ŋeβamda ŋulʲiʔ namdxaβa, sapadabʔnanʲiʔ? 61 Талимна ңэвамда, тяхамна ңэвамда ңулиˮ намдхава, сападабʼнаниʼ? 61 Sok jót hallottunk róla, elkelt-e már, vagy nem? 61 Много хорошего о ней слышали, засватана она уже или нет? 62 paŋgdʲo-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 62 Паңгдё-Ерв пыда таремʼ ма: 62 Főnök-Panggyo azt mondta: 62 Хозяин-Пангдё сказал: 63 - nʲerʔ mʲadʲinzʲ: 63 - Нерˮ мядинзь: 63 - Korábban azt mondtátok: 63 - Раньше вы что говорили: 64 "mʲaduʔma jeʔemnʲa jadeŋanʲiʔ". 64 "Мядуʼма еˮэмня ядэңаниʼ". 64 "Vendégségbe jöttünk". 64 «Гостить приехали». 65 toβamdaʔ tʲenʲeβɨ ŋebʔan sʲiddʲiʔ mʲatʔ nʲimanzʲ tʲulʲeŋxuʔ. 65 Товамдаʼ теневы ңэбˮан сиддиʼ мятʼ ниманзь тюлеңхуˮ. 65 Ha tudtam volna [a szándékotokról], nem engedtelek volna be titeket a sátorba. 65 Если бы я знал о вашем [намерении сразу], в чум бы вас не пустил. 66 tamna tarʲemʔ ma: 66 Тамна таремʼ ма: 66 És még azt mondta: 66 И еще сказал: 67 - nʲuβ nʲiβ tatʔ. 67 - Нюв нив татˮ. 67 - Nem adom a Lányomat. 67 - Дочь не отдам. 68 tarʲemʔ toβandʲiʔ nʲabtʲiʔ pʲinʔ xajadʲiʔ. 68 Таремʼ товандиʼ нябтиʼ пинʼ хаядиʼ. 68 Most ahogy jöttetek, úgy menjetek is el. 68 Раз так пришли, то и уходите прочь. 69 jaxandʲiʔ xajadʲiʔ, sʲan nʲodʲiʔ tuʔ! 69 Яхандиʼ хаядиʼ, сян нёдиʼ туˮ! 69 Menjetek vissza a földetekre, és többet soha ne gyertek ide! 69 В свою землю уходите и больше никогда не приходите! 70 jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 70 Евалё-Сусой пыда таремʼ ма: 70 Jevaljo-Szuszoj azt mondta: 70 Евалё-Сусой сказал: 71 - nʲibʔnand taʔ nɨxɨrʲiʔ nʲimʲiʔ xanabʲuʔ. 71 - Нибˮнанд таˮ ныхыриʼ нимиʼ ханабюˮ. 71 - Ha nem adod, erővel nem vesszük el. 71 - Не отдашь, силой не увезем. 72 tʲikaxana mʲaduŋgaβaʔ ŋanʲiʔ idarʦʲ pʲaduʔ. 72 Тикахана мядуңгаваˮ ңаниʼ идарць пядуʼ. 72 Akkor újra kezdtek vendégeskedni és inni. 72 Тогда снова стали угощаться и пить. 73 tarʲemʔ idartandoʔ malʔ jabʲelʲjjadʔ. 73 Таремʼ идартандоʼ малʼ ябельядˮ. 73 Amíg így ittak, mind lerészegedtek. 73 Пока так пили, все захмелели. 74 jeβalʲo-susoj pɨda tarʲemʔ ma: 74 Евалё-Сусой пыда таремʼ ма: 74 Jevaljo-Szuszoj azt mondja: 74 Евалё-Сусой говорит: 75 - sʲandʲo-jeβalʲo, ŋamgemʔ ŋatʲen? 75 - Сяндё-Евалё, ңамгэмʼ ңатен? 75 - Szjangyo-Jevaljo, mire vársz? 75 - Сяндё-Евалё, чего ты ждешь? 76 nʲerɨ βadaβ jurar? 76 Неры вадав юрар? 76 Korábbi szavamat elfeledted? 76 Прежнее мое слово забыл? 77 tʲikɨ βadʲida mesoʔmaxadanda jeβalʲo-susoj pʲinʔ sanajʔ. 77 Тикы вадида мэсоˮмахаданда Евалё-Сусой пинʼ санайˮ. 77 E szavakat mondván Jevaljo-Szuszoj kiment az utcára. 77 Сказав такие слова, Евалё-Сусой на улицу вышел. 78 sʲandʲo-jeβalʲo ŋodʔ, pɨda ŋodʔ sanaβanda sʲerʔ, sedorana-nʲemʔ nʲaʔmada, sʲalanda βaŋganʔ moda, xanxanda xanada. 78 Сяндё-Евалё ңодˮ, пыда ңодˮ санаванда серˮ, Сэдорана-Немʼ няʼмада, сяланда ваңганʼ мода, ханханда ханада. 78 Szjangyo-Jevaljo egyedül maradt, Szjangyo-Jevaljo talpra szökkent, megragadta a varrogató Leányt, hóna alá kapta és elvitte a szánokhoz. 78 Сяндё-Евалё остался один, Сяндё-Евалё вскочил на ноги, схватил занимающуюся шитьем Девушку, бросил под мышку и понес к саням. 79 nʲe sʲatora, nʲe xadʲitorŋa. 79 Не сятора, не хадиторңа. 79 A Nő harap, a Nő karmol. 79 Женщина кусается, Женщина царапается. 80 jeβalʲo-susoj malʲe xanuda xamadaβɨda, nʲemʔ ta xuradʲiʔ, tʲi ŋedlejaxaʔ. 80 Евалё-Сусой мале хануда хамадавыда, Немʼ та хурадиʼ, ти ңэдлэяхаʼ. 80 Jevaljo-Szuszoj szánjai már elő voltak készítve, a Lányt megkötözték és elmentek. 80 У Евалё-Сусоя сани уже приготовлены были, Девушку привязали и поехали. 81 mʲakatʲiʔ teβɨdʔ. 81 Мякатиʼ тэвыдˮ. 81 A sátrukba érkeztek. 81 Приехали в свой чум. 82 nʲaxarʔ po ilʲeʔ. 82 Няхарˮ по илеˮ. 82 Három évig élnek. 82 Три года живут. 83 sʲaʔnɨ ŋebga ŋoʔ jaraxa sajuβʔ mʲadu talβɨʔ. 83 Сяʼны ңэбга ңоˮ яраха саювˮ мяду талвыˮ. 83 Egyszer nagy hadsereg lepte el a sátraikat. 83 Однажды многочисленное войско обложило их чумы. 84 pɨduʔ tarʲemʔ ma: 84 Пыдуʼ таремʼ ма: 84 Az érkezők azt mondták: 84 Приехавшие сказали: 85 - padroko-ŋaʦʲ, tʲuʔunʲaʔ ŋaʔ! 85 - Падроко-ңаць, тюʼуняʼ ңаˮ! 85 - Padroko-Nac, kelj fel! 85 - Падроко-Наць, вставай! 86 mal mʲadʔ mʲuʔ xasʲ pʲaŋguruβ? 86 Мал мядʼ мюʼ хась пяңгурув? 86 Fedett sátorban maradsz meghalni? 86 В закрытом чуме погибать станешь? 87 mʲirʦʲada-nʲexena nʲemar nʲenza. 87 Мирцяда-Нехэна немар ненза. 87 Ingyen-Szerzett-Asszonyoddal könnyű az álmod. 87 С Дармовой-Женой сон твой легкий. 88 padroko-ŋaʦʲ makodaʔ sʲiβna puxubtʲejʔ, tobɨsʲ padʔ mʲuʔ ŋudamʔ ŋɨdara, ŋɨnmʔ jenʲemɨ. 88 Падроко-ңаць макодаʼ сивна пухубтейˮ, тобысь падʼ мюʼ ңудамʼ ңыдара, ңынмʼ енемы. 88 Padroko-Nac váratlanul kiugrott a sátor felső nyílásán keresztül, a kezét a bőrtokba csúsztatta [a szánon], az íj húrja el van szakadva. 88 Падроко-Наць через верхнее отверстие чума неожиданно выпрыгнул, в кожаный чехол [на санях] руку запустил - у лука тетива обрезана. 89 poj ŋutosʔ lʲexena sɨraʔ ŋɨlna taklada ŋɨnmda ŋekalna, ŋɨn jenamɨ, madaβɨ. 89 Пой ңутосʼ лехэна сыраʼ ңылна таклада ңынмда ңэкална, ңын енамы, мадавы. 89 Az utolsó utazószán talpai közé, a hó alá rejtett íját előhúzta - az íjhúr elszakadt, az íj tönkrement. 89 Между копыльями последней нарты под снегом спрятанный лук свой вытащил - у лука тетива оборвана, лук сломан. 90 sʲandʲo-jeβalʲo mʲata sʲurasʲ tʲi sʲubʲerŋa. 90 Сяндё-Евалё мята сюрась ти сюберңа. 90 Szjangyo-Jevaljo ím szalad a sátor körül. 90 Сяндё-Евалё вокруг чума вот бегает. 91 sʲaʔnɨ ŋebta sʲandʲo-jeβalʲo sʲurbʲerʦʲ βadʲi mojoku, pɨda tarʲemʔ ma: 91 Сяˮны ңэбта Сяндё-Евалё сюрберць вади моёку, пыда таремʼ ма: 91 Egy idő múltán Szjangyo-Jevaljo futás közben gyorsan azt mondja: 91 Через некоторое время Сяндё-Евалё на бегу торопливо говорит: 92 - tʲuku ŋeβɨ pʲaxaβabʔnan xaβɨdaraxamʔ. 92 - Тюку ңэвы пяхавабʼнан хавыдарахамʼ. 92 - Ha így kezdem, úgy tűnik, meghalok. 92 - Если я так начну, похоже, погибну. 93 nʲabakoβ, serʔja-ŋo-jerβanʔ xantanaken, nʲumda ŋedaraja nʲadaŋgodaŋe. 93 Нябаков, Сэрˮя-ңо-Ерванʼ хантанакэн, Нюмда ңэдарая нядаңгодаңэ. 93 Nővérem, el kell menned a Fehér-Sziget-Főnökéhez, hogy küldje el nekem a Fiát segítségül. 93 Сестра, придется тебе ехать к Хозяину-Белого-Острова, чтобы послал [он] своего Сына мне на подмогу. 94 jurʔ-serakomd podʲertanakudʔ. 94 Юрˮ-Сэракомд подертанакудˮ. 94 Fogd hát be Száz-Fehéredet. 94 Наверное, Сто-Белых своих запряги. 95 tʲukoxod xebat xojrʲi sʲumbrʲimʔ nʲodaŋgun sʲiʔiβxaβa jalʲa. 95 Тюкоход хэбат хойри сюмбримʼ нёдаңгун сиˮивхава яля. 95 Amikor elmész innen, egy hetet a hegygerincen maradsz. 95 Когда отсюда поедешь, неделю будешь держаться горного хребта. 96 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana tasʲij laptanʔ xaʔamgun. 96 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана тасий лаптанʼ хаʼамгун. 96 És hét nap után leereszkedsz egy völgybe. 96 А через семь через дней в долину спустишься. 97 laptaβna sʲidʲa sʲiʔiβ mʲindan. 97 Лаптавна сидя сиˮив миндан. 97 A síkságon kétszer hét napig mész majd. 97 По равнине будешь ехать дважды по семь дней. 98 sʲidʲa ŋesoŋgana, sʲiʔiβ ŋesoŋgana itʲa ŋabtʲenʲa jamʔ nʲarxaltʔ, tʲet-serakomd jamd pʲidʲejamd. 98 Сидя ңэсоңгана, сиˮив ңэсоңгана итя ңабтеня ямʼ нярхалтˮ, Тет-Сэракомд ямд пидеямд. 98 Kétszer hét nap múltán felkel [megjelenik] előtted a szagos vizű tenger [a Jeges-tenger]. Hajszold Négy-Fehéredet a tengerbe. 98 Через дважды по семь дней перед тобою встанет море с пахнущей водой. Четырех-Белых-Своих в море погонишь. 99 jamna sʲiʔiβ mʲindan, jalʲa mʲindan. 99 Ямна сиˮив миндан, яля миндан. 99 A tengeren hét napig úszol majd. 99 По морю будешь плыть семь дней. 100 sʲiʔiβ ŋesoŋgana jaβʔ maranʔ teβŋgun. 100 Сиˮив ңэсоңгана явʼ маранʼ тэвңгун. 100 Hét nap múltán tengeri fókákhoz érsz. 100 Через семь дней достигнешь морской кошки. 101 jaβʔ maranʔ xaʔaβrʲoda pʲenzʲa tanʲeŋgu. 101 Явʼ маранʼ хаˮаврёда пензя танеңгу. 101 Lesz ott egy patak, mely a sekély tengerbe hullik. 101 Тут будет ручей, впадающий в морскую отмель. 102 tʲikɨ pʲenzʲaβna tanaŋgun. 102 Тикы пензявна танаңгун. 102 Ezen a patakon felmászol majd a hegyre. 102 По этому ручью будешь подниматься в гору. 103 ŋoʔ jernʲa nojrʲi jejta mʲaʔ ŋeŋgu. 103 Ңоʼ ерня нойри ейта мяˮ ңэңгу. 103 A sziget közepén sátor áll, posztóval fedett. 103 Посреди острова стоит чум, крытый сукном. 104 mʲad mʲinʔ ŋulmaŋgur. 104 Мяд минʼ ңулмаңгур. 104 A réneket megállítod a sátor bejáratánál. 104 Остановишь оленей у входа в чум. 105 nultaʔma mʲind mʲatʔ tʲuin. 105 Нултаˮма минд мятʼ тюин. 105 Amint csak megállsz, rögtön menj be. 105 Как только остановишься, сразу же входи в него. 106 pɨdar manʲjin: 106 Пыдар маньин: 106 Mondd: 106 Скажи: 107 "ser-ŋo-jerβ, sʲandʲo-jeβalʲo tʲeβʔ jolʲʦŋgana nʲinʲekɨ ilʲeʔ. 107 "Сэр-Ңо-Ерв, Сяндё-Евалё тевʼ ёльцңгана нинекы илеˮ. 107 "Fehér-Sziget-Főnöke, Szjangyo-Jevaljo talán már nincs is életben. 107 «Хозяин-Белого-Острова, Сяндё-Евалё, может быть, и в живых уже нет. 108 sajuβ tosʲ. 108 Саюв тось. 108 Eljött az ellenség. 108 Враг пришел. 109 sʲandʲo-jeβalʲo nʲumdʔ xaŋasʲ nʲadaŋgodaŋe". 109 Сяндё-Евалё нюмдʼ хаңась нядаңгодаңэ". 109 Szjangyo-Jevaljo a Fiadat kéri, hogy segítsen". 109 Сяндё-Евалё Сына твоего просит в помощники». 110 tʲi βadʲin βalak. 110 Ти вадин валак. 110 Ez hát minden szavam. 110 Вот и все мои слова. 111 nʲabakoʔjada βadaʔ malʲŋgana nʲixʲiβasʲ ŋaʔ pʲinʔ tarpβɨʔ. 111 Нябакоˮяда вадаʼ мальңгана нихивась ңаˮ пинʼ тарпвыˮ. 111 Nővére egy kicsit később kijött a sátorból. 111 Старшая-Сестра, немного погодя, вышла из чума. 112 tɨda tanaβɨ, jurʔ-serakomda. tɨda podʲerŋa, tʲi mʲusʲeljʔ. 112 Тыда танавы, Юрˮ-Сэракомда. Тыда подерңа, ти мюселйˮ. 112 Réneket hajtott, Száz-Fehér-Rént fogott be, és vándorolni kezdett. 112 Оленей пригнала, Сто-Белых-Оленей запрягла и стала кочевать. 113 xojʲo sʲumbmʔsʲiʔiβ nʲodada, jalʲaʔ nʲodada. 113 Хойё сюмбмʼсиˮив нёдада, яляʼ нёдада. 113 A hegygerincen hét napig megy. 113 По горному хребту семь дней едет. 114 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana laptanʔ xaʔmɨʔ. 114 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана лаптанʼ хаˮмыˮ. 114 Hét nap múltán leereszkedett a völgybe. 114 Через семь через дней она в долину спустилась. 115 laptamʔ sʲidʲa sʲiʔiβ nʲodada. 115 Лаптамʼ сидя сиˮив нёдада. 115 A völgyben kétszer hét napig ment. 115 По долине дважды по семь дней шла. 116 sʲidʲa sʲiʔiβ ŋesoŋgana itʲa ŋabtʲenʲa jamʔ nʲarxaljʔ. 116 Сидя сиˮив ңэсоңгана итя ңабтеня ямʼ нярхалйˮ. 116 Kétszer hét nap múltán keresztezte az utat a szagos vizű tenger. 116 Через дважды по семь дней море с пахнущей водой поперек встало. 117 jaβʔ βaranʔ teβʔmaxadanda sʲandʲo-nʲabako nultada. 117 Явʼ варанʼ тэвˮмахаданда Сяндё-Нябако нултада. 117 A tenger partját elérvén Szjangyo-Nővér-[Jevaljo] megállt. 117 Достигнув берега моря, Сестра-Сяндё-[Евалё] остановилась. 118 jesʲa xadʲenada pɨda mojeŋga jamdʔ. 118 Еся хаденада пыда моеңга ямдʼ. 118 Vashorgonyokat dobott a tengerbe [a szánakról]. 118 Железные якоря [с саней] в море бросила. 119 jurʔ-serakoda pɨjadɨdʔ, parɨdʔ, jurʔ-serʔ-βark ŋesʲ xaja. 119 Юрˮ-Сэракода пыядыдˮ, парыдˮ, Юрˮ-Сэрˮ-Варк ңэсь хая. 119 Száz-Fehér-Rénje prüszkölt, megrázkódott, Száz-Fehér-Medvévé vált. 119 Сто-Белых-ее-Оленей чихнули, встряхнулись, Ста-Белыми-Медведями стали. 120 tʲikaβana sʲandʲoʔ-nʲabako jurʔ-serʔ-βarkmda itʔ xarʲejda. 120 Тикавана Сяндёʼ-Нябако Юрˮ-Сэрˮ-Варкмда итʼ харейда. 120 Akkor Szjangyo-Nővér a Száz-Fehér-Medvét a vízbe hajszolta. 120 Тогда Сестра-Сяндё Сто-Белых-Медведей в воду погнала. 121 jurʔ-serʔ-βark pɨjadasʲ itʔ sanejdʔ. 121 Юрˮ-Сэрˮ-Варк пыядась итʼ санэйдˮ. 121 Száz-Fehér-Medve prüszkölve beugrott a vízbe. 121 Сто-Белых-Медведей, чихая, прыгнули в воду. 122 xan xambra, xambarʲiʔ mʲalɨrŋa. 122 Хан хамбра, хамбариˮ мялырңа. 122 A szának a hullámokon ringanak, a hullámok cseppenként szemerkélnek. 122 Сани на волнах качаются, волны каплями брызжут. 123 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana sʲandʲoʔ-nʲabako maranʔ tanejʔ. 123 Сиʼив ңэсоңгана, яляˮ ңэсоңгана Сяндёʼ-Нябако маранʼ танэйˮ. 123 Hét nap múltán Szjangyo-Nővér a sekély vízre emelkedett. 123 Через семь через дней Сестра-Сяндё на отмель поднялась. 124 sʲandʲoʔ-nʲabako nultada. 124 Сяндёʼ-Нябако нултада. 124 Szjangyo-Nővér megállt. 124 Сестра-Сяндё остановилась. 125 jesʲaʔ xadʲiŋgata seksʲe-nʲeksʲe ŋartʲi tarkaβɨdʔ. 125 Есяʼ хадиңгата сэксе-нексе ңарти таркавыдˮ. 125 A vashorgonyokra kis fókák tapadnak. 125 На железных якорях мелкие нерпы торчат. 126 sʲandʲoʔ-nʲabako seksʲe-nʲeksʲe ŋartʲi xaʔaβrada. 126 Сяндёʼ-Нябако сэксе-нексе ңарти хаˮаврада. 126 Szjangyo-Nővér leszedte ezeket a fókákat a horgonyokról. 126 Сестра-Сяндё этих нерп с якорей сняла. 127 jurʔ-serʔ-βark pɨjadɨdʔ, parɨdʔ, jur-serakoŋe ŋanʲiʔ xajaʔ. 127 Юрˮ-Сэрˮ-Варк пыядыдˮ, парыдˮ, Юр-Сэракоңэ ңаниʼ хаяˮ. 127 Száz-Fehér-Medve prüszkölt, megrázkódott, újra Fehér-Rén lett. 127 Сто-Белых-Медведей чихнули, встряхнулись, снова стали Белыми-Оленями. 128 ŋanʲiʔ mʲusʲeljʔ. 128 Ңаниʼ мюселйˮ. 128 Megint vándorolni kezdett. 128 Опять она стала кочевать. 129 pʲenzʲaβna tʲuʔuʔ tanejʔ. 129 Пензявна тюˮуʼ танэйˮ. 129 A patak medrén felemelkedett. 129 По руслу ручья наверх поднялась. 130 ŋoʔ saβo jernʲa mʲaʔ ŋadʲimʲa. 130 Ңоʼ саво ерня мяʼ ңадимя. 130 A sziget kellős közepén sátor tűnt fel. 130 На самой середине острова чум показался. 131 mʲaʔ ŋebtaʔ ŋodʔ nojrʲi jejta mʲaʔ ŋeβɨ nʲenesʲanda ŋodʔ. 131 Мяˮ ңэбтаʼ ңодʼ нойри ейта мяˮ ңэвы ненэсянда ңодˮ. 131 Bár sátor volt, posztóval volt borítva. 131 Хотя это и был чум, но покрыт он был сукном. 132 sʲandʲoʔ-nʲabako mʲadʔ sʲind nultanʲuʔ. 132 Сяндёʼ-Нябако мядʼ синд нултанюʼ. 132 Szjangyo-Nővér megállt a sátor bejáratánál. 132 Сестра-Сяндё у входа в чум остановилась. 133 sʲandʲoʔ-nʲabako xanda nʲinʲa tanʲa ŋamdɨ. 133 Сяндёʼ-Нябако ханда ниня таня ңамды. 133 Szjangyo-Nővér a szánakon ül. 133 Сестра-Сяндё на санях сидит. 134 ŋamdʲodanda xanʔ xarʦejadʔ. 134 Ңамдёданда ханˮ харцеядˮ. 134 Amíg így ült, a szának mélyen besüllyedtek [a hóba]. 134 Пока так сидела, сани глубоко [в снег] ушли. 135 βada-sʲudbabʦ sʲand ŋoʔ sʲandʲoʔ-nʲabakomʔ letmboβnanda. 135 Вада-Сюдбабц сянд ңоˮ Сяндёʼ-Нябакомʼ лэтмбовнанда. 135 Vada-Szjudbabc [az Ének] egy ideig őrizte Szjangyo-Nővért. 135 Вада-Сюдбабц сколько-то времени караулило Сестру-Сяндё. 136 βada-sʲudbabʦ ŋanʲiʔ punʲaʔ puʔlejʔ. 136 Вада-Сюдбабц ңаниʼ пуняʼ пуˮлэйˮ. 136 Vada-Szjudbabc visszafordult. 136 Вада-Сюдбабц отправилось обратно. 137 sʲandʲo-jeβalʲo tamna sʲurbʲerŋa, mʲata sʲuralʲe βada mojoku. 137 Сяндё-Евалё тамна сюрберңа, мята сюрале вада моёку. 137 Szjangyo-Jevaljo egyre csak fut a sátor körül, és útközben dobálja a szavakat. 137 Сяндё-Евалё все еще вокруг чума бегает и на ходу слова бросает. 138 pɨda tarʲemʔ ma: 138 Пыда таремʼ ма: 138 Azt mondja: 138 Он говорит: 139 - paŋgdʲo-nʲedko, nʲabakodan ŋamgexert nʲinʲaraxa ŋadʲiβʔ. 139 - Паңгдё-Недко, нябакодан ңамгэхэрт ниняраха ңадивˮ. 139 - Panggyo-Lányka, úgy tűnik, nincs hasznom a sógornődből. 139 - Дочка-Пангдё, видно, от твоей золовки пользы не будет. 140 ponʔ xʲibʲaxart nʲi tuʔ. 140 Понʼ хибяхарт ни туˮ. 140 Sokáig nem jön senki. 140 Долго никто не приходит. 141 paŋgdʲo-nʲedko, pɨdar xebʦʲun. 141 Паңгдё-Недко, пыдар хэбцюн. 141 Panggyo-Lányka, neked kell menni. 141 Дочка-Пангдё, придется тебе ехать. 142 paŋgdʲo-nʲedko pʲinʔ tarpɨʔ, mʲudamda xamadamba sʲurba xanʔŋa. 142 Паңгдё-Недко пинʼ тарпыˮ, мюдамда хамадамба сюрба ханʼңа. 142 Panggyo-Lányka kiment az utcára, gyorsan összerendezett egy karavánt. 142 Дочка-Пангдё вышла на улицу, торопливо аргиш наладила. 143 jurʔ-serakomda-tɨda podʲerŋa. 143 Юрˮ-Сэракомда-Тыда подерңа. 143 Száz-Fehér-Rénjét befogta. 143 Сто-Белых-Оленей своих запрягла. 144 tʲikaβaxana pɨda mʲusʲeljʔ. 144 Тикавахана пыда мюселйˮ. 144 Ezután elindult. 144 После этого двинулась. 145 paŋgdʲo-nʲedko nʲanda xeʔmʲaβna pɨda mʲusʲe. 145 Паңгдё-Недко нянда хэˮмявна пыда мюсе. 145 Panggyo-Lányka vándorol az elment [barátnő] nyomán. 145 Дочка-Пангдё кочует по следам уехавшей [подруги]. 146 sʲand mʲusʲebta, itʲa-ŋabtʲenʲa-jamdʔ teβɨ. 146 Сянд мюсебта, Итя-Ңабтеня-Ямдʼ тэвы. 146 Valamennyit ment, elérte a Szagos-Tengert. 146 Сколько-то кочевала, достигла Пахнущего-Моря. 147 jaβʔ xeβanʔ nultadanʲuʔ. 147 Явʼ хэванʼ нултаданюʼ. 147 Megállt. 147 Остановилась. 148 jurʔ xurʲudanda xadʲeŋo mojoŋga. 148 Юрˮ хурюданда хадеңо моёңга. 148 A száz tehervivő szánról horgonyt vetett. 148 Со ста груженых саней якоря сбросила. 149 jurʔ-serakoda pɨjadɨdʔ, parɨdʔ. 149 Юрˮ-Сэракода пыядыдˮ, парыдˮ. 149 Száz-Fehérje prüszkölt, megrázkódott. 149 Сто-Белых ее чихнули, встряхнулись. 150 parmanduʔ sʲerʔ, pɨjadaβanduʔ sʲerʔ jurʔ-serakoda jurʔ-serʔ-βarkŋe xaja. 150 Пармандуʼ серˮ, пыядавандуʼ серʼ Юрˮ-Сэракода Юрˮ-Сэрˮ-Варкңэ хая. 150 Rázkódva, prüszkölve Száz-Fehér-Rén Száz-Fehér-Medvévé változott. 150 Встряхиваясь, чихая, Сто-Белых-Оленей стали Сотней-Белых-Медведей. 151 paŋgdʲo-nʲedko tɨda serʔ-βark inʲamʔ pʲinabta. 151 Паңгдё-Недко тыда Сэрˮ-Варк инямʼ пинабта. 151 Panggyo-Lányka a rénjeit - a Fehér-Medvéket - megcsapta a gyeplővel. 151 Дочка-Пангдё своих оленей - Белых-Медведей - вожжой ударила. 152 jurʔ-serʔ-βark pɨjadasʲ itʔ sanejdʔ. 152 Юрˮ-Сэрˮ-Варк пыядась итʼ санэйдˮ. 152 Száz-Fehér-Medve prüszkölve a vízbe ugrott. 152 Сто-Белых-Медведей, чихая, в воду прыгнули. 153 paŋgdʲo-nʲedko sʲiʔiβ jalʲaʔ jamb jurʔ xurʲudada xan xambra, xan xɨlβana. 153 Паңгдё-Недко сиˮив яляʼ ямб юрˮ хурюдада хан хамбра, хан хылвана. 153 Hét napon át Panggyo-Leány száz szekere hol leereszkedik, hol felemelkedik, a szának ringanak a hullámokon. 153 Семь дней у Дочки-Пангдё сто возов ее то опускаются, то поднимаются, сани на волнах качаются. 154 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana janʔ teβɨʔ, teβʔmaxadanda nultada. 154 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана янʼ тэвыˮ, тэвˮмахаданда нултада. 154 Hét nap múlva elérték a partot, megálltak. 154 Через семь через дней достигли берега, остановились. 155 nultaʔmaxad jurʔ xurʲudanda xadʲeŋgana nʲeksʲe-seksʲe pɨduʔ tarkaβɨdʔ. 155 Нултаˮмахад юрˮ хурюданда хадеңгана нексе-сэксе пыдуʼ таркавыдˮ. 155 Amikor megálltak, [látta, hogy] a száz tehervivő szán horgonyához apró fókák tapadtak. 155 Когда остановились, [она увидела], что к сотне груженых саней к якорям мелкие нерпы пристали. 156 nʲe nʲeksʲe-seksʲe xaʔaβrajda. 156 Не нексе-сэксе хаˮаврайда. 156 Az apró fókákat leszedte. 156 Мелких нерп поснимала. 157 jurʔ-serʔ-βark pɨjadɨdʔ, parɨdʔ, jur-serakoŋe ŋanʲiʔ teŋe xajaʔ. 157 Юрˮ-Сэрˮ-Варк пыядыдˮ, парыдˮ, Юр-Сэракоңэ ңаниʼ тэңэ хаяˮ. 157 Száz-Fehér-Medve prüszkölt, megrázkódott, újra Száz-Rénné változott. 157 Сто-Белых-Медведей чихнули, встряхнулись, опять Сотней-Оленей стали. 158 paŋgdʲo-nʲedko ŋanʲi mʲusʲeljʔ ŋarka xojʔ nʲaʔ. 158 Паңгдё-Недко ңани мюселйˮ ңарка хойʼ няʼ. 158 Panggyo-Lányka újra vándorolni kezdett a magas hegyhez. 158 Дочка-Пангдё снова кочевать стала к высокому хребту. 159 sʲiʔiβ jalʲa mʲusʲe. 159 Сиˮив яля мюсе. 159 Hét napig vándorol. 159 Семь дней кочует. 160 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana nʲerda nʲana ŋoʔ saβo jernʲa mʲaʔ ŋadʲimʲa. 160 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана нерда няна ңоˮ саво ерня мяˮ ңадимя. 160 Hét nap múltán előtte, a sziget kellős közepén sátor tűnt fel. 160 Через семь дней впереди нее, на самой середине острова, чум показался. 161 paŋgdʲo-nʲedko mʲadʔ sʲindʔ nultada. 161 Паңгдё-Недко мядʼ синдʼ нултада. 161 Panggyo-Lányka a sátor bejárata előtt megállította rénjeit. 161 Дочка-Пангдё перед входом в чум оленей остановила. 162 tarʲemʔ sɨrŋa: sʲandʲo-nʲabako sʲinʲenda xanda nʲinʲa ŋamdʲoβɨ. 162 Таремʼ сырңа: Сяндё-Нябако синенда ханда ниня ңамдёвы. 162 Látja, Szjangyo-Nővér még mindig a szánján ül. 162 Смотрит - Сестра-Сяндё все еще на своих санях сидит. 163 saβaβna maneʦʲ peŋe xeβɨ. 163 Сававна манэць пэңэ хэвы. 163 Amikor jobban megnézte, kiderült, hogy jéggé fagyott. 163 Когда присмотрелась получше, оказалось, та заледенела. 164 tɨda i xanda malʔ peʔ. 164 Тыда и ханда малʼ пэˮ. 164 A szánjai és rénjei is jéggé fagytak. 164 Сани и олени ее тоже все заледенели. 165 paŋgdʲo-nʲedko mʲatʔ sʲurbɨʔ, nʲomʔ tʲadada, mʲatʔ tʲunʲuʔ. 165 Паңгдё-Недко мятʼ сюрбыʼ, нёмʼ тядада, мятʼ тюнюˮ. 165 Panggyo-Lányka a sátorhoz futott, kinyitotta az ajtót, bement a sátorba. 165 Дочка-Пангдё к чуму побежала, дверь распахнула, в чум вошла. 166 mʲadmʔ saŋoʔ sʲidʲiʔŋada. 166 Мядмʼ саңоʼ сидиˮңада. 166 [Mindenhol] körbenézett. 166 [Все] взглядом обвела. 167 sʲidʲada xeβda βaʔaβ ŋerʲiβɨ. 167 Сидяда хэвда ваˮав ңэривы. 167 A sátor mindkét oldalán ágyak. 167 По обеим сторонам чума - постели. 168 nʲabʲi xeβxana βaʔaβʔ nʲinʲa βesako ŋamdʲuβɨ. 168 Няби хэвхана ваˮавʼ ниня Вэсако ңамдювы. 168 Egyik oldalán Öregember ül az ágyon. 168 На одной стороне на постели Старик сидит. 169 βesakoʔ ŋeβakoʔmda pʲaʔ mʲujraxa. 169 Вэсакоʼ ңэвакоˮмда пяʼ мюйраха. 169 Az Öregember feje ősz. 169 Голова у Старика седая. 170 noj joxorodʔ mʲunʲa ŋamdʲuβɨ. 170 Ной ёхородʼ мюня ңамдювы. 170 Posztó takaróban ül. 170 Сидит в суконном одеяле. 171 nʲabʲi xeβxana βaʔaβ, nʲinʲa ŋoʔlʲerʲi xonʲuda nojtoʔ βeŋgalɨ. 171 Няби хэвхана ваˮав, ниня ңоʼлери хонюда нойтоʼ вэңгалы. 171 A másik oldalon még egy [ember] aludt az ágyon, posztó takarója [hosszan] elnyúlt. 171 На другой стороне на постели еще один спал, суконное одеяло его растянулось. 172 tʲenɨ xonaβɨ nʲinʲekɨ ŋaʔ. 172 Тены хонавы нинекы ңаˮ. 172 Bizonyára nem csak most aludt el. 172 Наверное, не сейчас только заснул. 173 noj tonʲjjamda tatuʔ puβeβaduʔ pʲisʔ βaŋgraxa. 173 Ной тоньямда татуʼ пувэвадуʼ письˮ ваңграха. 173 Posztó takaróját kiégették a tűz szikrái, olyanok, mint az egérlyukak. 173 Его одеяло суконное искрами от костра выжжено, похоже на мышиные норы. 174 sʲidʲa xeβxanda ŋuβʔ βadʲoβɨʔ. 174 Сидя хэвханда ңувˮ вадёвыˮ. 174 A két oldalából fű nőtt. 174 С двух сторон его трава выросла. 175 serʔ-ŋoʔ-jerβ-βesako pɨda tarʲemʔ ma: 175 Сэрˮ-ңоʼ-Ерв-Вэсако пыда таремʼ ма: 175 Fehér-Sziget-Főnöke-Öreg azt mondja: 175 Хозяин-Белого-Острова-Старик говорит: 176 - nʲe-ŋaʦekɨ, ŋaxaʔ teββen. 176 - Не-ңацекы, ңахаʼ тэввэн. 176 - Fiatalka-Lányka, messzire utaztál. 176 - Молоденькая-Девушка, далеко же ты заехала. 177 tʲuku janʔ terʲi tarʦʲa xʲibʲaʔ nʲisʲetɨʔ turʔ, tosʲ ŋoʔ jaʔamŋguʔ. 177 Тюку янʼ тэри тарця хибяˮ нисетыˮ турˮ, тось ңоˮ яˮамңгуˮ. 177 Erre a földre hétköznapi emberek nem jönnek, nem jöhetnek. 177 В эту землю обыкновенные люди не приходят, не могут прийти. 178 nʲe ŋaʦekɨ, ŋamgeβo sʲerʔ jeʔemnʲa torʲidanaken? 178 Не ңацекы, ңамгэво серˮ еˮэмня ториданакэн? 178 Mi járatban jöttél ide mégis? 178 За каким же делом все-таки ты приехала? 179 paŋgdʲo-nʲedko pɨda tarʲemʔ ma: 179 Паңгдё-Недко пыда таремʼ ма: 179 Panggyo-Lányka azt mondta: 179 Дочка-Пангдё сказала: 180 - sʲandʲo-jeβalʲo sʲimʔ ŋedarasʲ. 180 - Сяндё-Евалё симʼ ңэдарась. 180 - Engem Szjangyo-Jevaljo küldött. 180 - Меня послал Сяндё-Евалё. 181 manʲaʔ jaxanaʔ sajuβ tosʲ. 181 Маняˮ яханаˮ саюв тось. 181 A földünkre ellenség jött. 181 В нашу землю пришел враг. 182 sʲandʲoeβalʲo pɨda tarʲemʔ masʲ: 182 СяндёЕвалё пыда таремʼ мась: 182 Szjangyo-Jevaljo azt mondta: 182 Сяндё-Евалё так сказал: 183 "serʔ-ŋoʔ-jerβ nʲumda nʲadaŋgodanan ŋedaraja". 183 "Сэрˮ-ңоʼ-Ерв Нюмда нядаңгоданан ңэдарая". 183 "Fehér-Sziget-Főnöke küldje el Fiát nekem segítségül". 183 «Хозяин-Белого-Острова пусть пошлет своего Сына мне в помощники». 184 tʲeβʔ jolʲʦgana nʲinʲekɨ ilʲeʔ. 184 Тевʼ ёльцгана нинекы илеˮ. 184 Most lehet, hogy már nincs is életben. 184 Теперь, может быть, его и в живых уже нет. 185 serʔ-ŋoʔ-jerβ pɨda tarʲemʔ ma: 185 Сэрˮ-ңоʼ-Ерв пыда таремʼ ма: 185 Fehér-Sziget-Főnöke azt mondja: 185 Хозяин-Белого-Острова говорит: 186 - nʲe-ŋaʦekɨ, xanʔ puj ŋuʔumnand! 186 - Не-ңацекы, ханьˮ пуй ңуˮумнанд! 186 - Fiatalka-Lányka, menj vissza! 186 - Молоденькая-Девушка, поезжай обратно! 187 nʲuβ ŋedaraŋguβ. 187 Нюв ңэдараңгув. 187 A Fiamat elküldöm. 187 Сына своего я пошлю. 188 xarta tuta. 188 Харта тута. 188 Ő maga érkezik. 188 Он сам приедет. 189 paŋgdʲo-nʲedko ŋanʲiʔ mʲusʲeljʔ puj ŋuʔumnanda. 189 Паңгдё-Недко ңаниʼ мюселйˮ пуй ңуˮумнанда. 189 Panggyo-Lányka elkezdett visszafelé vándorolni a saját nyomain. 189 Дочка-Пангдё стала кочевать назад по своим следам. 190 jaβʔ maranʔ xaʔamʔ - maxadanda jesʲa xadʲiŋoda ŋanʲiʔ jamd mojojada. 190 Явʼ маранʼ хаˮамˮ - махаданда еся хадиңода ңаниʼ ямд моёяда. 190 Amikor leereszkedett a tengerpartra, a vashorgonyokat a tengerbe dobta. 190 Когда спустилась на морскую косу, железные якоря в море сбросила. 191 jurʔ-serakoda pɨjadɨdʔ, parɨdʔ, ser-βarkŋe xajaʔ. 191 Юрˮ-Сэракода пыядыдˮ, парыдˮ, Сэр-Варкңэ хаяˮ. 191 Száz-Fehér-Rénje prüszkölt, megrázkódott, Fehér-Medvévé változott. 191 Сто-Белых-ее-Оленей чихнули, встряхнулись, в Белых-Медведей превратились. 192 paŋgdʲo-nʲedko jurʔ-jaβɨʔʦʲamda itʔ pɨda jada. 192 Паңгдё-Недко Юрˮ-Явыˮцямда итʼ пыда яда. 192 Panggyo-Lányka Száz-Tengerijét a vízbe hajszolta. 192 Дочка-Пангдё Сотню-Морских своих в воду погнала. 193 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban xanʔ xambaxaʔna mʲalɨrŋaʔ. 193 Сиʼив яляˮ ямбан ханˮ хамбахаʼна мялырңаˮ. 193 Hét napon át a szának a hullámokon fel-felvillannak. 193 Семь дней сани в волнах мелькают. 194 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana paŋgdʲo-nʲedko janʔ tanejʔ. 194 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана Паңгдё-Недко янʼ танэйˮ. 194 Hét nap múltán Panggyo-Lányka a partra emelkedett. 194 Через семь через дней Дочка-Пангдё на берег поднялась. 195 jurʔ-serʔ-βark pɨjadɨdʔ, parɨdʔ. 195 Юрˮ-Сэрˮ-Варк пыядыдˮ, парыдˮ. 195 Száz-Fehér-Medvéje prüszkölt, megrázkódott. 195 Сто-Белых-Медведей ее чихнули, встряхнулись. 196 ŋanʲiʔ jurʔ-serakoŋe xajaʔ. 196 Ңаниʼ Юрˮ-Сэракоңэ хаяˮ. 196 Újra Fehér-Rének lettek. 196 Опять Белыми-Оленями стали. 197 jesʲa xadʲeŋgata nʲeksʲe-seksʲe ŋanʲiʔ tarkaβɨdʔ. 197 Еся хадеңгата нексе-сэксе ңаниʼ таркавыдˮ. 197 A vashorgonyokhoz újra apró fókák tapadtak. 197 К железным якорям опять мелкие нерпы пристали. 198 paŋgdʲo-nʲedko nʲeksʲe-seksʲe xaʔaβrejda, xadʲeŋada peŋa. 198 Паңгдё-Недко нексе-сэксе хаˮаврэйда, хадеңада пэңа. 198 Panggyo-Lányka az apró fókákat visszadobta, a horgonyokat visszahajtotta [a szánakra]. 198 Дочка-Пангдё мелких нерп сбросила, якоря сложила. 199 paŋgdʲo-nʲedko puj nuʔumnanda mʲusʲe. 199 Паңгдё-Недко пуй нуʼумнанда мюсе. 199 Panggyo-Lányka visszafelé vándorol. 199 Дочка-Пангдё обратно кочует. 200 sʲand mʲusʲebta xojʔ malanʔ ŋeso pʲada, mʲata mʲara. 200 Сянд мюсебта хойʼ маланʼ ңэсо пяда, мята мяра. 200 Valamennyit vándorolván megállt a hegység végében, felállította sátrát. 200 Сколько-то прокочевав, в конце хребта остановилась, чум свой поставила. 201 mʲata mʲarʔmaxadanda nanɨkoda-nʲuda tanʲeβa. 201 Мята мярˮмахаданда Наныкода-Нюда танева. 201 Épphogy felállította a sátrat, Fia született. 201 Чум только поставила, у нее Сын родился. 202 paŋgdʲo-nʲedko tanʲa ilʲe. 202 Паңгдё-Недко таня иле. 202 Panggyo-Lányka ott él. 202 Дочка-Пангдё там живет. 203 sʲand ilʲebta ŋoʔ. 203 Сянд илебта ңоˮ. 203 Valamennyit élt. 203 Сколько-то жила. 204 sʲaʔnɨ ŋebtaʔ ŋoʔ xoj sʲumbʔ nʲimna sʲidʲa-sʲurbada, xojʔ nʲabʲi xeβan pɨdʲiʔ mʲalkadaŋaxaʔ. 204 Сяˮны ңэбтаʼ ңоˮ хой сюмбʼ нимна Сидя-Сюрбада, хойʼ няби хэван пыдиʼ мялкадаңахаʼ. 204 Egyszer a hegygerinc tetején Két-Futó jelent meg, fel-felvillannak a hegy mindkét oldalán. 204 Однажды на вершине хребта показались Двое-Бегущих, мелькают по обе стороны горы. 205 tʲikɨ sʲurbadaxaʔ pumna ŋobʔ sʲurbada, mʲadmʔ mane manda serʔ mʲatʔ to. 205 Тикы Сюрбадахаʼ пумна ңобʼ сюрбада, мядмʼ манэ манда сэрˮ мятʼ то. 205 E Kettő után [még] egy fut, a sátrat látván odament. 205 За этими Двумя [еще] один бежит, увидев чум, подошел к нему. 206 sʲandʲo-jeβalʲo ŋeβɨ. 206 Сяндё-Евалё ңэвы. 206 Szjangyo-Jevaljo volt az. 206 Сяндё-Евалё оказался. 207 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 207 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 207 Azt mondta: 207 Сказал: 208 - sʲidʲadʲiʔ ŋeβedʲinʲuʔ. 208 - Сидядиʼ ңэвэдинюˮ. 208 - Úgy tűnik, ketten vagytok. 208 - Вас, оказывается, двое. 209 tamna tarʲemʔ ma: 209 Тамна таремʼ ма: 209 Hozzátette: 209 Добавил: 210 - sʲidʲa-xʲibʲarʲimʔ nʲorakumʔ xanzʲerkart teβa jaʔamŋajun. 210 - Сидя-Хибяримʼ нёракумʼ ханзеркарт тэва яˮамңаюн. 210 - Két-Embert üldöztem, de sehogy sem tudtam utolérni. 210 - Двух-Человек я догонял, никак догнать не могу. 211 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 211 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 211 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 211 Сяндё-Евалё говорит: 212 - paŋgdʲo-nʲedko, tʲuku jaxana pɨdarʲiʔ nʲanandʲiʔ ilʲebtar jaŋgu. 212 - Паңгдё-Недко, тюку яхана пыдариʼ нянандиʼ илебтар яңгу. 212 - Panggyo-Lányka, ezen a helyen nem élhettek. 212 - Дочка-Пангдё, на этом месте вам жить нельзя. 213 sʲidndʲiʔ jamdalaŋgumʔ. 213 Сидндиʼ ямдалаңгумʼ. 213 Elköltöztetlek titeket. 213 Я вас перевезу. 214 tʲikɨ jaxad pɨduʔ jamdajadʔ. 214 Тикы яхад пыдуʼ ямдаядˮ. 214 Elvándoroltak erről a helyről. 214 С этого места они откочевали. 215 tʲikɨ sʲiʔiβ mʲusʲe, jalʲaʔ mʲusʲe. 215 Тикы сиˮив мюсе, яляˮ мюсе. 215 Hét napig mennek. 215 Семь дней едут. 216 sʲiʔiβ ŋesoŋgana pedarata ŋonʔ ŋesɨʔ. 216 Сиˮив ңэсоңгана пэдарата ңонʼ ңэсыˮ. 216 Hét nap múlva megálltak egy erdős szigeten. 216 Через семь через дней остановились на лесистом острове. 217 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 217 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 217 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 217 Сяндё-Евалё говорит: 218 - tanʲa ilʲedʲiʔ, xuʔ nʲodʲiʔ xanʔ. 218 - Таня иледиʼ, хуʼ нёдиʼ ханьˮ. 218 - Itt éljetek, ne menjetek sehova. 218 - Тут живите, никуда не уезжайте. 219 manʲ parumbʲimʔ. 219 Мань парумбимʼ. 219 Sietek. 219 Я тороплюсь. 220 nʲorakutajun teβa jaʔmamʔ. 220 Нёракутаюн тэва яˮмамʼ. 220 Akit követek, nem tudom utolérni. 220 Кого преследую, догнать не могу. 221 tʲikanda jadaljʔ sʲandʲo-jeβalʲo. 221 Тиканда ядалйˮ Сяндё-Евалё. 221 Akkor Szjangyo-Jevaljo el is ment. 221 Тут Сяндё-Евалё и отправился. 222 βada-sʲudbabʦ sʲandʲo-jeβalʲoʔ pumna xaja. 222 Вада-Сюдбабц Сяндё-Евалёʼ пумна хая. 222 Vada-Szjudbabc Szjangyo-Jevaljo nyomán haladt. 222 Вада-Сюдбабц за Сяндё-Евалё следом пошло. 223 sʲandʲo-jeβalʲo xojʔ nʲiʔ tanejʔ. 223 Сяндё-Евалё хойʼ ниʼ танэйˮ. 223 Szjangyo-Jevaljo felmászott a hegyen. 223 Сяндё-Евалё поднялся на гору. 224 sʲandʲo-jeβalʲo sʲidʲa ŋeβaʔ mal maneʔŋada. 224 Сяндё-Евалё сидя ңэваʼ мал манэˮңада. 224 Szjangyo-Jevaljo a tetején meglátta azt a kettőt. 224 Сяндё-Евалё с [ее] вершины тех двоих увидел. 225 sʲandʲo-jeβalʲo tanʲaʔ xaja. 225 Сяндё-Евалё таняʼ хая. 225 Szjangyo-Jevaljo odament. 225 Сяндё-Евалё туда пошел. 226 sʲidʲa-sʲurbada pʲinʲaʔ sʲurbjjaxaʔ, seβʔ pubtaŋaxajuda. 226 Сидя-Сюрбада пиняʼ сюрбъяхаʼ, сэвʼ пубтаңахаюда. 226 Pislantani sem tudott, Két-Futó hátrafutott. 226 Моргнуть не успел, Двое-Бегущих назад побежали. 227 sʲandʲo-jeβalʲo sʲiʔiβ jalʲaʔ jamb nʲorakuŋaxajuda. 227 Сяндё-Евалё сиˮив яляʼ ямб нёракуңахаюда. 227 Szjangyo-Jevaljo hét napon át üldözi őket. 227 Сяндё-Евалё семь дней за ними гонится. 228 tarʲemʔ menaxandʲiʔ jenaʔ moneʔ jaxaʔ. 228 Таремʼ мэнахандиʼ енаʼ монэˮ яхаʼ. 228 A fáradtságtól elestek. 228 От усталости они попадали. 229 sʲandʲo-jeβalʲo taʔ teβɨʔ. 229 Сяндё-Евалё таʼ тэвыˮ. 229 Szjangyo-Jevaljo odament. 229 Сяндё-Евалё туда дошел. 230 ŋopoduʔ ŋeβɨ jeβalʲo-susoj, nʲabʲi ŋeβɨ serʔ-ŋo-nʲu. 230 Ңоподуʼ ңэвы Евалё-Сусой, няби ңэвы Сэрˮ-ңо-Ню. 230 Egyikük Jevaljo-Szuszoj volt, a másik Fehér-Sziget-Főnökének-Fia. 230 Один из них оказался Евалё-Сусой, другой - Сын-Хозяина-Белого-Острова. 231 pɨdʲiʔ tarʲemʔ maxaʔ: 231 Пыдиʼ таремʼ махаʼ: 231 Azt mondták: 231 Они сказали: 232 - manʲiʔ menʲinzʲ, paŋgdʲo-nʲu sʲidnʲiʔ nʲorakutakɨ, saʦʲ pedejnʲiʔ. 232 - Маниʼ мэнинзь, Паңгдё-Ню сидниʼ нёракутакы, саць пэдэйниʼ. 232 - Azt hittük, Panggyo-Fia üldöz minket, nagyon elfáradtunk. 232 - Мы думали, Сын-Пангдё нас преследует, мы очень устали. 233 sandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 233 Сандё-Евалё пыда таремʼ ма: 233 Szjangyo-Jevaljo azt mondta: 233 Сяндё-Евалё сказал: 234 - tʲedaʔ xantaβaʔ paŋgdʲo janʔ, sajuβ tandaja pʲaŋguβaʔ. 234 - Тедаʼ хантаваˮ Паңгдё янʼ, саюв тандая пяңгуваʼ. 234 - Most menjünk Panggyo földjére, és azonnal támadjuk meg őket. 234 - Теперь пойдемте в землю Пангдё и сразу нападем на них. 235 tʲikɨnda jadalʲjjadʔ. 235 Тикында ядальядˮ. 235 Akkor elmentek. 235 Тут они пошли. 236 sʲand jadabatuʔ, tʲind jadabatuʔ, nʲeranduʔ nʲana pe βaʔ ŋadʲimʲa. 236 Сянд ядабатуʼ, тинд ядабатуʼ, нерандуʼ няна пэ ваˮ ңадимя. 236 Hosszan-e, meddig mentek-e, kőkerítés tűnt fel előttük. 236 Долго ли, сколько ли шли, перед ними показался каменный забор. 237 pe βajanduʔ lettada sʲiʔiβ tʲibʲa, pʲirdada sʲiʔiβ tʲibʲa, jambada tas jurʔ ŋedalaβa. 237 Пэ ваяндуʼ лэттада сиˮив тибя, пирдада сиˮив тибя, ямбада тас юрˮ ңэдалава. 237 A kerítés vastagsága hét szazseny, magassága hét szazseny, hossza száz hajtásnyi [egy hajtás az a táv, amennyit a befogott rén pihenés nélkül le tud futni, kb. 15 km]. 237 Толщина забора - семь саженей, высота - семь саженей, длина его - сто перегонов. 238 sajuβ pe βadʔ tʲaxad sʲikuʦʲaβna muŋgu ŋedpʲiʔ. 238 Саюв пэ вадʼ тяхад сикуцявна муңгу ңэдпиˮ. 238 Az ellenség a kerítés mögül, nyílásokon át nyilakat ereget. 238 Враги из-за забора через отверстие стрелы пускают. 239 nʲaxarʔ ja βaʔβɨ teβma mʲinxanduʔ jenʲerʦʲ pʲaduʔ. 239 Няхарˮ я ваˮвы тэвма минхандуʼ енерць пядуʼ. 239 A föld három hőse menet közben kezdtek nyilazni. 239 Три богатыря земли с ходу стрелять начали. 240 muŋg tʲebabʔ tu jesʲebarŋa. 240 Муңг тебабˮ ту есебарңа. 240 Amint a nyíl a kerítéshez ér, szikrák repülnek. 240 Как только стрела [забор] заденет, искры летят. 241 nʲaxarkaβa poʔ jenʲerŋaʔ, pe βadmʔ malʲje jamaduʔ. 241 Няхаркава поˮ енерңаˮ, пэ вадмʼ малье ямадуʼ. 241 Három évig lőnek, a kőkerítésen nem tudnak átjutni. 241 Три года стреляют, каменный забор пробить не могут. 242 pe βadʔ nʲimnʲa muŋgʔ tasʲetɨʔ. 242 Пэ вадʼ нимня муңгˮ тасетыˮ. 242 Amögül is repülnek ki a nyilak. 242 Из-за него стрелы тоже прилетают. 243 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 243 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 243 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 243 Сяндё-Евалё говорит: 244 - pe βaja saʦʲ majo ŋeβɨ. 244 - Пэ вая саць маё ңэвы. 244 - A kőkerítés nagyon erős. 244 - Каменный забор очень крепкий. 245 manʲaʔ nɨxɨnanaʔ nʲiβaʔ malʲjeŋguʔ. 245 Маняˮ ныхынанаˮ ниваˮ мальеңгуˮ. 245 A magunk erejéből nem döntjük le. 245 Своей силой не сломаем. 246 pɨdarʲiʔ sʲidʲaŋe jenʲerŋadʲiʔ. 246 Пыдариʼ сидяңэ енерңадиʼ. 246 Ti ketten lőjetek. 246 Вы двое стреляйте. 247 manʲ lakomboj jadertamʔ. 247 Мань лакомбой ядэртамʼ. 247 Én kis időre elmegyek. 247 Я ненадолго отлучусь. 248 sʲandʲo-jeβalʲo ja sʲidʔ janʔ pɨda jadaljʔ. 248 Сяндё-Евалё я сидˮ янʼ пыда ядалйˮ. 248 Szjangyo-Jevaljo ismeretlen irányba ment. 248 Сяндё-Евалё пошел в неизвестном направлении. 249 pedaranʔ teβɨʔ. 249 Пэдаранʼ тэвыˮ. 249 Egy erdőhöz ért. 249 Дошел до леса. 250 teβʔmaxadanada ŋeβanda nʲimnʲa sʲiʔiβ xalʦemjʔ, serʔ-xanaβeŋe xaja. 250 Тэвʼмахаданада ңэванда нимня сиʼив халцемйˮ, Сэрʼ-Ханавэңэ хая. 250 Amikor odaért, hétszer átbucskázott a fején, és Fehér-Héjává változott. 250 Когда дошел, семь раз перевернулся через голову и стал Белым-Ястребом. 251 tʲikanda jamb pʲaʔ malanʔ ŋamdɨʔ. 251 Тиканда ямб пяʼ маланʼ ңамдыˮ. 251 Egy magas fa tetejére ült. 251 Сел на вершину высокого дерева. 252 tarʲemʔ ŋamdɨ, seβrʲida meʔŋa: sʲidʲa nʲada tamna jenʲerŋaxaʔ. 252 Таремʼ ңамды, сэврида мэˮңа: сидя няда тамна енерңахаʼ. 252 Így ül, éles szemmel körülnéz, két bajtársa még mindig lő. 252 Так сидит, острым взглядом оглядывает - два его товарища все еще стреляют. 253 sʲandʲo-jeβalʲo pʲanda malxana sʲiʔiβ jalʲa ŋamdɨ. 253 Сяндё-Евалё пянда малхана сиˮив яля ңамды. 253 Szjangyo-Jevaljo hét napig ül a fa tetején. 253 Сяндё-Евалё на вершине дерева семь дней сидит. 254 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana serʔ-xanaβej tʲijʔ tʲuʔurʲi mʲiŋa. 254 Сиˮив ңэсоңгана, яля ңэсоңгана Сэрˮ-Ханавэй тийˮ тюʼури миңа. 254 Hét nap múltán a Fehér-Héja felrepült, magasra repült. 254 Через семь через дней Белый-Ястреб взлетел, полетел высоко. 255 tarʲemʔ menaxanda tʲirʔ salʲaʔ nʲiʔ pɨda ŋamdɨʔ. 255 Таремʼ мэнаханда тирˮ саляʼ ниʼ пыда ңамдыˮ. 255 Ím leült egy felhő peremére. 255 Вот сел он на выступ облака. 256 serʔ-xanaβej tʲirʔ salʲaʔ nʲinʲa sʲiʔiβ jalʲa ŋamdɨʔ. 256 Сэрˮ-Ханавэй тирʼ саляʼ ниня сиʼив яля ңамдыˮ. 256 Hét napig a Fehér-Héja a felhőn ül. 256 Семь дней Белый-Ястреб на облаке сидит. 257 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana nʲarjjana-nʲe-ŋaʦekɨ sʲurba to. 257 Сиˮив ңэсоңгана, яля ңэсоңгана Няръяна-Не-ңацекы сюрба то. 257 Hét nap múltán Fiatalka-Vörös-Leány odafutott. 257 Через семь через дней Молоденькая-Красная-Девушка прибежала. 258 noj paneʦʲanda idarʲi tʲadebtɨ. 258 Ной панэцянда идари тядэбты. 258 Szövetruhája alja csapkodott [suhogott]. 258 Полы суконной ее одежды развеваются. 259 pɨda tarʲemʔ ma: 259 Пыда таремʼ ма: 259 Azt mondja: 259 Говорит: 260 - sʲandʲo-jeβalʲo, ŋamgeʔ tʲukona men? 260 - Сяндё-Евалё, ңамгэʼ тюкона мэн? 260 - Szjangyo-Jevaljo, miért ülsz itt? 260 - Сяндё-Евалё, зачем здесь сидишь? 261 xʲibʲarʲi tʲukona sʲerta jaŋgu. 261 Хибяри тюкона серта яңгу. 261 Itt nem lehetnek emberek. 261 Людям здесь находиться нельзя. 262 ŋanʲiʔ xaʔmadʔ! 262 Ңаниʼ хаˮмадʼ! 262 Ereszkedj vissza! 262 Спускайся обратно! 263 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 263 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 263 Szjangyo-Jevaljo azt kérdi: 263 Сяндё-Евалё спрашивает: 264 - pɨdar xʲibʲan? 264 - Пыдар хибян? 264 - Te ki vagy? 264 - Ты кто? 265 nʲarjjana-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 265 Няръяна-Не пыда таремʼ ма: 265 Vörös-Leány azt feleli: 265 Красная-Девушка отвечает: 266 - manʲ - nuβʔ-pʲirʲibtʲamʔ. 266 - Мань - Нувʼ-Пирибтямʼ. 266 - Én Égi-Leány vagyok. 266 - Я - Небесная-Девушка. 267 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 267 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 267 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 267 Сяндё-Евалё говорит: 268 - manʲ sʲimʔ nʲadabʔnand, tʲikana xaʔmnguβʔ. 268 - Мань симʼ нядабˮнанд, тикана хаˮмнгувˮ. 268 - Lemegyek, ha segítesz nekem. 268 - Спущусь, если мне поможешь. 269 nuβʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 269 Нувʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 269 Égi-Leány azt kérdezte: 269 Небесная-Девушка спросила: 270 - ŋamge ŋarka sexen teβɨn? 270 - Ңамгэ ңарка сэхэн тэвын? 270 - Nagy szerencsétlenség ért téged? 270 - Тебя постигла большая беда? 271 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 271 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 271 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 271 Сяндё-Евалё говорит: 272 - paŋgdʲo-jerβ pe βaʔjamʔ malʲje jaʔmaβaʔ. 272 - Паңгдё-Ерв пэ ваʼямʼ малье яˮмаваˮ. 272 - Panggyo-Főnök kőkerítését nem tudjuk ledönteni. 272 - У Пангдё-Хозяина каменный забор сломать не можем. 273 sʲidnaʔ nʲadaʔ! 273 Сиднаˮ нядаʼ! 273 Segíts nekünk! 273 Помоги нам! 274 paŋgdʲoerβ mʲadonaʔ xadasʲ. 274 ПаңгдёЕрв мядонаˮ хадась. 274 Főnök-Panggyo elpusztította a sátrainkat. 274 Хозяин-Пангдё наши чумы разорил. 275 tʲikaβana nuβʔ-pʲirʲibtʲa pɨda tarʲemʔ ma: 275 Тикавана Нувʼ-Пирибтя пыда таремʼ ма: 275 Égi-Leány akkor azt feleli: 275 Небесная-Девушка тогда отвечает: 276 - nuβu-jerβaxad jundartamʔ. 276 - Нуву-Ервахад юндартамʼ. 276 - Megkérdezem Ég-Urától. 276 - Я спрошу у Хозяина-Неба. 277 nuβʔ-pʲirʲibtʲako pɨda sʲurbɨʔ. 277 Нувʼ-Пирибтяко пыда сюрбыˮ. 277 Égi-Leány elszaladt. 277 Небесная-Девушка побежала. 278 pon nʲisʲ ŋaʔ nuβʔ-pʲirʲibtʲako sʲurba to, sʲidʲa tuʦʲamʔ mʲinʲe taβɨ: ŋopoj tuʦʲanda - nʲarjjana tuʦʲaʔ, nʲabʲida parʲidʲenʲa tuʦʲaʔ. 278 Пон нись ңаˮ Нувʼ-Пирибтяко сюрба то, сидя туцямʼ мине тавы: ңопой туцянда - няръяна туцяʼ, нябида париденя туцяʼ. 278 Hamarosan Égi-Leány két kis táskával futott vissza: az egyik vörös, a másik fekete. 278 Вскоре Небесная-Девушка прибежала с двумя сумочками: одной красной, а другой - черной. 279 nuβʔ-pʲirʲibtʲako pɨda tarʲemʔ ma: 279 Нувʼ-Пирибтяко пыда таремʼ ма: 279 Égi-Leány azt mondja: 279 Небесная-Девушка говорит: 280 - nʲarjjana tuʦʲamʔ pe βadʔ nʲiʔ teβʔmaxadand nʲaβda nʲaxartan parxaljir, nʲabʲi tuʦʲamd ŋanʲiʔ parxaljir. 280 - Няръяна туцямʼ пэ вадʼ ниʼ тэвʼмахаданд нявда няхартан пархалъир, няби туцямд ңаниʼ пархалъир. 280 - Amikor a kőfalhoz mész, a vörös táskácskát háromszor rázd meg, a másikat is rázd meg. 280 - Когда придешь к каменной ограде, красную сумочку три раза встряхнешь, другую - тоже встряхни. 281 βalakada xarasʲada nʲon xadaʔ. 281 Валакада харасяда нён хадаˮ. 281 Csak ne ölj meg ártatlan embereket. 281 Только невинных людей не погуби. 282 numʔ saβa nʲi ŋeŋguʔ. 282 Нумʼ сава ни ңэңгуˮ. 282 Az égtől akkor ne várj semmi jót. 282 От неба хорошего тогда не жди. 283 tʲikaβaxana nuβʔ-pʲirʲibtʲa xaja. 283 Тикавахана Нувʼ-Пирибтя хая. 283 Ezután Égi-Leány eltűnt. 283 После этого Небесная-Девушка исчезла. 284 sʲandʲo-jeβalʲo pe βadʔ nʲiʔ teβʔmaxadanda nʲarjjana tuʦʲamʔ nʲaŋgarŋa, parʲidʲenʲa tuʦʲamʔ nʲaŋgarŋa. 284 Сяндё-Евалё пэ вадʼ ниʼ тэвʼмахаданда няръяна туцямʼ няңгарңа, париденя туцямʼ няңгарңа. 284 Szjangyo-Jevaljo, amint odarepült a kőfalhoz, kinyitotta a vörös táskácskát és a feketét is. 284 Сяндё-Евалё, как только долетел до каменной ограды, красную сумочку открыл и черную - тоже. 285 nʲarjjana tu muŋg xaʔmolɨdʔ, parʲidʲenʲa tuʦʲaŋgad saʦʲ sata mʲerʦʲa ŋesʲ xaja. 285 Няръяна ту муңг хаˮмолыдˮ, париденя туцяңгад саць сата мерця ңэсь хая. 285 [A vörös táskácskából] vörös, tüzes nyilak kezdtek hullani, a fekete táskácskából pedig erős szél támadt. 285 [Из красной сумочки] стали падать красные огненные стрелы, а из черной сумочки подул сильный ветер. 286 pe βaʔja pusuda tʲilɨdʔ. 286 Пэ ваˮя пусуда тилыдˮ. 286 A kőkerítésből csak törmelékek maradtak. 286 От каменного забора только осколки остались. 287 sʲiʔiβ jalʲaʔ tu jesarŋa. 287 Сиˮив яляʼ ту есарңа. 287 Hét napig tombol a láng. 287 Семь дней пламя бушует. 288 sʲiʔiβ ŋesoŋgana, jalʲaʔ ŋesoŋgana tuʦʲaŋajuta nʲaʔaβ ŋobnʲaʔ ŋɨbkɨnda, mʲerʦʲa xeʔna, tu xabtɨ. 288 Сиˮив ңэсоңгана, яляʼ ңэсоңгана туцяңаюта няˮав ңобняʼ ңыбкында, мерця хэˮна, ту хабты. 288 Hét nap múltán a táskácskák szája összehúzódott, a szél elállt és a tűz kialudt. 288 Через семь через дней отверстия сумочек зажал, ветер стих и огонь погас. 289 sʲandʲo-jeβalʲo tasʲiʔ sɨrŋa. 289 Сяндё-Евалё тасиʼ сырңа. 289 Szjangyo-Jevaljo lenéz. 289 Сяндё-Евалё вниз смотрит. 290 tasʲij jaxana pe βaja ŋoʔmarʲida xajeβɨ. 290 Тасий яхана пэ вая ңоˮмарида хаевы. 290 Az alsó földön a kőfal helyén pusztaság maradt. 290 На нижней земле от каменного забора только пустое место осталось. 291 sʲandʲo-jeβalʲo sʲenʲej ŋamdʲoʔmaxanda ŋanʲiʔ ŋamdɨʔ. 291 Сяндё-Евалё сеней ңамдёʼмаханда ңаниʼ ңамдыˮ. 291 Szjangyo-Jevaljo újra az előbbi helyére ült [a felhőre]. 291 Сяндё-Евалё снова сел на прежнее место [на облаке]. 292 sʲiʔiβ ŋamdɨ, jalʲaʔ ŋamdɨ. 292 Сиˮив ңамды, яляʼ ңамды. 292 Hét napig ül. 292 Семь дней сидит. 293 ŋamge pʲirkana nuβʔ-pʲirʲibtʲako sʲurba to. 293 Ңамгэ пиркана Нувʼ-Пирибтяко сюрба то. 293 Egy idő múltán Égi-Leány odafutott. 293 Через некоторое время Небесная-Девушка прибежала. 294 pɨda tarʲemʔ ma: 294 Пыда таремʼ ма: 294 Azt kérdi: 294 Спрашивает: 295 - sʲandʲo-jeβalʲo, tʲedaʔ ŋamgemʔ ŋatʲen? 295 - Сяндё-Евалё, тедаʼ ңамгэмʼ ңатен? 295 - Szjangyo-Jevaljo, most mit vársz még? 295 - Сяндё-Евалё, теперь чего ты еще ждешь? 296 tʲedaxaβaʔ xanʔ! 296 Тедахаваʼ ханьˮ! 296 Menj innen! 296 Уходи! 297 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 297 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 297 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 297 Сяндё-Евалё говорит: 298 - tamna tanʲa talʲbtʲo jaxaʔ xeβxana sʲiʔiβ soxo. 298 - Тамна таня тальбтё яхаʼ хэвхана сиʼив сохо. 298 - Van még a sziklás folyón hét domb. 298 - Есть еще на скалистой реке семь сопок. 299 tʲikɨ soxona sʲiʔiβ-sʲudbʲa ilʲe, xʲibʲarʲi ŋaβorŋa. 299 Тикы сохона Сиˮив-Сюдбя иле, хибяри ңаворңа. 299 Azokon a dombokon él Hét-Óriás, embereket esznek. 299 В тех сопках живут Семь-Великанов, людей едят. 300 tamna sʲimʔ nʲadabʦun. 300 Тамна симʼ нядабцун. 300 Segítened kell nekem. 300 Ты должна мне помочь. 301 nuβʔ-pʲirʲibtʲako ŋanʲiʔ sʲurbɨʔ. 301 Нувʼ-Пирибтяко ңаниʼ сюрбыˮ. 301 Égi-Leány megint elfutott. 301 Небесная-Девушка опять убежала. 302 ponʔ nʲisʲ meʔ ŋanʲiʔ nʲarjjana tuʦʲamʔ taβɨ. 302 Понʼ нись мэˮ ңаниʼ няръяна туцямʼ тавы. 302 Hamar megint hozott egy vörös táskácskát. 302 Вскоре снова красную сумочку принесла. 303 pɨda tarʲemʔ ma: 303 Пыда таремʼ ма: 303 Azt mondja: 303 Говорит: 304 - tʲedaxartʔ xarasʲadʲi nʲen xadaʔ. 304 - Тедахартʼ харасяди нен хадаˮ. 304 - Csak most aztán ne ölj meg ártatlan embereket. 304 - Только теперь невинных людей не губи. 305 sʲenʲe xarasʲada xʲibʲa xadaβenasʲ. 305 Сене харасяда хибя хадавэнась. 305 Akkor [múltkor] sokat megöltél. 305 В тот раз ты их [много] погубил. 306 tʲuku tuʦʲand pʲelʲarʲimda pudabtain. 306 Тюку туцянд пеляримда пудабтаин. 306 Ebből a táskából csak a felét engedd ki. 306 Из этой сумочки только половину высыпь. 307 sʲandʲo-jeβalʲo tʲikanda xaja talʲbtʲo jaxaʔ nʲiʔ. 307 Сяндё-Евалё тиканда хая тальбтё яхаʼ ниʼ. 307 Akkor Szjangyo-Jevaljo elrepült a sziklás folyóhoz. 307 Тогда Сяндё-Евалё полетел к скалистой реке. 308 jaxaʔ salʲaxana sʲiʔiβ soxoʔja ŋarka ŋeβɨ. 308 Яхаʼ саляхана сиˮив сохоˮя ңарка ңэвы. 308 A folyónál lévő hegyfokon hét hatalmas domb áll. 308 На речном мысу стоят семь огромных сопок. 309 soxoʔ mʲud sʲudbʲaʔ, parnesʲ, sʲesaβej tarporŋaʔ. 309 Сохоʼ мюд Сюдбяˮ, Парнэсь, Сесавэй тарпорңаˮ. 309 Ezekből Óriások, Boszorkányok, Szjoszavejek [Ördögök] futnak ki kiáltozva. 309 Из них Великаны, Ведьмы, Сёсавэй с криком выбегают. 310 ŋoka ŋoʔ ŋeβɨ. 310 Ңока ңоˮ ңэвы. 310 Sokan voltak ám! 310 Много же их было! 311 tʲikaβana sʲandʲo-jeβalʲo nʲarjjana tuʦʲamda tasʲiʔ parxalŋa. 311 Тикавана Сяндё-Евалё няръяна туцямда тасиʼ пархалңа. 311 Akkor Szjangyo-Jevaljo a vörös táskácskát lefelé rázta. 311 Тут Сяндё-Евалё красную сумочку вниз тряхнул. 312 tasʲij jaxana ŋopoj tuŋe tabʦɨ. 312 Тасий яхана ңопой туңэ табцы. 312 Az alsó földön láng csapott fel. 312 На нижней земле пламя всколыхнулось. 313 ja malʔ para. 313 Я малʼ пара. 313 Az egész föld leégett. 313 Вся земля сгорела. 314 sʲandʲo-jeβalʲo nʲerɨ ŋamdʲoʔmaxanda ŋamdɨ. 314 Сяндё-Евалё неры ңамдёˮмаханда ңамды. 314 Szjangyo-Jevaljo [újra] leült oda, ahol korábban ült. 314 Сяндё-Евалё [снова] сел туда, где раньше сидел. 315 ŋaβoʔ pʲirkaʔna nuβuʔerβ to. 315 Ңавоʼ пиркаˮна НувуˮЕрв то. 315 Egy idő múltán Ég-Ura jelent meg. 315 Через некоторое время Хозяин-Неба появился. 316 pɨda tarʲemʔ ma: 316 Пыда таремʼ ма: 316 Azt mondta: 316 Сказал: 317 - sʲandʲo-jeβalʲo, nʲenaʔ βeβanʲuʔ. 317 - Сяндё-Евалё, ненаʼ вэванюʼ. 317 - Szjangyo-Jevaljo, rossz vagy, úgy látom. 317 - Сяндё-Евалё, ты плохой, оказывается. 318 sʲenʲe mamzʲenʲu: 318 Сене мамзеню: 318 Korábban azt mondtam neked: 318 Раньше я тебе говорил: 319 "xarasʲadʲi xʲibʲi nʲon xadaʔ". 319 "Харасяди хиби нён хадаˮ". 319 "Ártatlan embereket ne ölj meg". 319 «Невинных людей не убивай». 320 pɨda ŋoka xarasʲada xʲibʲarʲi xadʲerŋan. 320 Пыда ңока харасяда хибяри хадерңан. 320 Te viszont sok ártatlan embert megnyomorítottál. 320 Ты же много безвинных людей покалечил. 321 tʲedaxaβa xanʔ! 321 Тедахава ханьˮ! 321 Most menj el! 321 Теперь уходи! 322 tʲuku jaxana sʲamejʔ jandʲerʔ nʲiʔ ilʲeʔ. 322 Тюку яхана сямэйʼ яндерʼ ниˮ илеˮ. 322 Ezen a helyen tisztátalan föld lakói nem élnek. 322 В этом месте жители нечистой земли не живут. 323 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 323 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 323 Szjangyo-Jevaljo azt mondta: 323 Сяндё-Евалё сказал: 324 - tasʲi sʲamej jaxana itʲa ŋabtʲenʲa jaβʔ salʲaxana jaβgɨ-teta tanʲeβa. 324 - Таси сямэй яхана итя ңабтеня явʼ саляхана Явгы-Тэта танева. 324 - Az alsó, tisztátalan földön, a szagos vizű tenger egy fokán van Tengeri-Gazdag. 324 - На нижней нечистой земле на мысе в море с пахнущей водой есть Морской-Богач. 325 tɨ ilʲebʲada tʲaxarʲinda ŋoka. 325 Ты илебяда тяхаринда ңока. 325 A réncsordája nagyon nagy. 325 Стадо оленей у него очень большое. 326 janaʔ pʲelʲamʔ talabʲi, tesʲidako xʲibʲarʲiʔ tɨʔ tʲikɨ texeʔ jerʲemzʲetɨʔ. 326 Янаʼ пелямʼ талаби, тэсидако хибяриʼ тыˮ тикы тэхэʼ еремзетыˮ. 326 Az embereink rénjeinek a fele az ő csordájába kerül. 326 Половина оленей наших людей попадает в его стадо. 327 βeβo janaʔ tʲerʔ malʔ tesʲalmaʔ. 327 Вэво янаˮ терˮ малʼ тэсялмаˮ. 327 A mi szegény embereink már csaknem minden rénjüket elvesztették. 327 Бедные люди наши лишились уже почти всех оленей. 328 jaβgɨ-teta pʲaxaβabʔnan jaʔamŋgu βunʲiβʔ. 328 Явгы-Тэта пяхавабʼнан яˮамңгу вунивʼ. 328 Tengeri-Gazdaghoz megyek. 328 С Морским-Богачом я справлюсь. 329 jaβgɨ-teta ŋaʔ-xadamda nʲaŋe. 329 Явгы-Тэта ңаʼ-Хадамда няңэ. 329 De Tengeri-Gazdagnak van egy Nga-Nagyanyja [a nga gonosz alvilági lény]. 329 Но у Морского-Богача есть Бабушка-Нга. 330 ŋaʔ-xadada xʲibʲarʲi ŋaβorna, tɨ ŋaβorna. 330 Ңаʼ-Хадада хибяри ңаворна, ты ңаворна. 330 Nga-Nagyanya embereket és réneket eszik. 330 Бабушка-Нга ест людей и оленей. 331 sʲiʔiβ janaʔ tʲerʔ ilʲenʲaraxaʔ nʲiʔ ŋaʔ, jarʦaʔ, ŋaβorʦɨʔ xanaʔ. 331 Сиˮив янаʼ терˮ иленярахаˮ ниˮ ңаˮ, ярцаˮ, ңаворциʼ ханаˮ. 331 Hét földünk lakói már olyanok, mint a holtak, sírnak, éhen pusztulnak. 331 Наши жители семи земель уже как неживые, плачут, с голоду погибают. 332 tɨduʔ pumna tonʲi ŋa-puxuʦʲa ŋaβorjjada. 332 Тыдуʼ пумна тони ңа-Пухуця ңаворъяда. 332 Azt, aki elmegy a rénekért, Nga-Vénasszony megeszi. 332 Тех, кто приходит за оленями, Старуха-Нга съедает. 333 janaʔ tʲer pʲelʲamda ŋa-puxuʦʲa ŋamjjada. 333 Янаʼ тер пелямда Ңа-Пухуця ңамъяда. 333 A lakosok felét Nga-Vénasszony már megette. 333 Половину жителей Старуха-Нга уже съела. 334 ŋa-puxuʦʲa jalʲaxananda jud xʲibʲarʲimʔ ŋaβorŋa, jud tɨ ŋaβorŋa. 334 Ңа-Пухуця яляхананда юд хибяримʼ ңаворңа, юд ты ңаворңа. 334 Nga-Vénasszony naponta tíz embert és tíz rént fal fel. 334 Старуха-Нга в день по десять человек и по десять оленей сжирает. 335 indkatuʔ βeβa xʲibʲa xajodaʔ, jan tanʲomaʔ. 335 Индкатуʼ вэва хибя хаёдаˮ, ян танёмаˮ. 335 Csak a gyenge emberek maradtak, egészen kevés. 335 Одни слабые люди остались, совсем мало. 336 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tamna tarʲemʔ ma: 336 Сяндё-Евалё пыда тамна таремʼ ма: 336 Szjangyo-Jevaljo még azt mondta: 336 Сяндё-Евалё еще так сказал: 337 - nuβuʔ-jerβ, sʲimʲi nʲadabʦun. 337 - Нувуˮ-Ерв, сими нядабцун. 337 - Ég-Ura, segítened kell nekem. 337 - Хозяин-Неба, ты должен мне помочь. 338 xarʔn jalʲin βunʲiβ pʲiratʔ ŋa-puxuʦʲamʔ. 338 Харʼн ялин вунив пиратˮ ңа-Пухуцямʼ. 338 Nekem egyedül nincs erőm legyőzni Nga-Vénasszonyt. 338 Я один не в силах ведь одолеть Старуху-Нга. 339 nʲibaʔn xadaʔ janaʔ tʲer malʔ ŋamdɨda, xʲibʲarʲi nʲi xajedʔ, tɨʔ nʲi xajedʔ, malʔ ŋamdɨdana puxuʦʲa. 339 Нибаˮн хадаʼ янаˮ тер малʼ ңамдыда, хибяри ни хаедˮ, тыˮ ни хаедˮ, малʼ ңамдыдана пухуця. 339 Ha nem ölöm meg, akkor megeszi a földünk minden lakóját, emberek nem maradnak, rének nem maradnak, mindent megeszik. 339 Если я ее не убью, то она съест всех жителей нашей земли, людей не останется, оленей не останется, она всех съест. 340 ŋa-puxuʦʲamʔ ŋamgexert mʲirβ jaʔmada 340 Ңа-Пухуцямʼ ңамгэхэрт мирв яˮмада 340 Nga-Vénasszony ellen nincs fegyverem. 340 Против Старухи-Нга у меня оружия нет. 341 nuβuʔ-jerβ jesʲa jadabʦʲmʔ mʲiʔŋa. 341 Нувуˮ-Ерв еся ядабцьмʼ миˮңа. 341 Ég-Ura adott neki egy vasrudat. 341 Хозяин-Неба дал ему железный посох. 342 pɨda tarʲemʔ ma: 342 Пыда таремʼ ма: 342 Azt mondta: 342 Сказал: 343 - ŋa-puxuʦʲa pʲinʔ tarpaŋguʔ. 343 - Ңа-Пухуця пинʼ тарпаңгуˮ. 343 - Nga-Vénasszony kimegy az utcára. 343 - Старуха-Нга выйдет на улицу. 344 pɨdar teβand sʲerʔ, tarpbata malʲe sʲit ŋamanzʲ nʲanda nʲaŋgarta, tʲikana tʲuku jesʲa jadʦeŋgad nʲaŋgda maʦɨdʲed. 344 Пыдар тэванд серˮ, тарпбата мале сит ңаманзь нянда няңгарта, тикана тюку еся ядцеңгад няңгда мацидед. 344 Amikor odamész majd, kitátja a száját, hogy felfaljon téged, akkor ezt a vasrudat döfd a szájába. 344 Когда ты будешь подходить, она рот раскроет, чтобы тебя съесть, тогда этот железный посох ей в рот и засунь. 345 jesʲa jadʦʲand tʲet tʲundda ŋeβɨ. 345 Еся ядцянд тет тюндда ңэвы. 345 A vasrudadnak négy éle van. 345 Железный посох твой с четырьмя гранями. 346 tʲet tʲundaxana tar madaŋga, pus madaŋga. 346 Тет тюндахана тар мадаңга, пус мадаңга. 346 A szőrt is elvágják, a pelyhet is elvágják. 346 Они и шерсть рассекают, и пушинку разрезают. 347 nuβuʔ-jerβ xaja. 347 Нувуˮ-Ерв хая. 347 Ég-Ura eltávolodott. 347 Хозяин-Неба удалился. 348 sʲandʲo-jeβalʲo serʔ-xanaβej mʲirknanda tasʲij janʔ xaʔmɨʔ, nʲeβxɨ xʲibʲarʲi mʲirŋe xaja. 348 Сяндё-Евалё Сэрˮ-Ханавэй миркнанда тасий янʼ хаˮмыˮ, невхы хибяри мирңэ хая. 348 Szjangyo-Jevaljo Fehér-Héjaként leereszkedett a földre, újra emberré vált. 348 Сяндё-Евалё Белым-Ястребом на землю опустился, снова человеком стал. 349 sʲandʲo-jeβalʲo ja sʲidʔ janʔ jadaljʔ. 349 Сяндё-Евалё я сидˮ янʼ ядалйˮ. 349 Két oldalon ment tovább. 349 В две стороны дальше пошел. 350 sʲand jadabta, nʲeranda nʲana itʲa-ŋabtʲenʲa jamʔ ŋadʲimʲa. 350 Сянд ядабта, неранда няна Итя-Ңабтеня ямʼ ңадимя. 350 Valamennyit ment, megjelent előtte a tenger. 350 Сколько-то шел, впереди него море показалось. 351 jaβʔ salʲaxana sʲiʔiβ jurʔ mʲaʔ. 351 Явʼ саляхана сиˮив юрˮ мяˮ. 351 A tengeri fokon hétszáz sátor. 351 На морском мысу семьсот чумов. 352 mʲaduʔ sʲinʲana ŋarkaʔja mʲaʔ tanʲeβɨ. 352 Мядуʼ синяна ңаркаˮя мяˮ таневы. 352 Előttük egy hatalmas sátor áll. 352 Впереди них один огромный чум стоит. 353 mʲaʔ ŋebta ŋoʔ nojrʲiʔ jeesʲ mʲarβɨ ŋeβɨ. 353 Мяˮ ңэбта ңоʼ нойриʼ еесь мярвы ңэвы. 353 Bár ez is sátor, az egészet njuk-posztó borítja [felnőtt rén szőréből készített takaró]. 353 Хотя это и чум, он весь покрыт суконными нюками. 354 tʲikɨ mʲadʔ sʲinʲana ŋeta parʲiʔ tanʲeβɨ. 354 Тикы мядˮ синяна ңэта париʼ таневы. 354 A sátor bejárata előtt négylábú [hal]szárító áll. 354 Перед входом в чум стоит сушильня на четырех ножках. 355 tʲikɨ parʲiʔ nʲinʲa xasaβa ŋamdʲuβɨ, malʲʦʲada sʲiʔiβ tenz nojxad sedβɨ malʲʦʲamʔ meʔmɨ. 355 Тикы париʼ ниня Хасава ңамдювы, мальцяда сиˮив тэнз нойхад сэдвы мальцямʼ мэˮмы. 355 Azon a szárítón egy Férfi ül, a malicája hét színű posztóval hímzett. 355 На той сушильне сидит Мужчина, малица его расшита семицветным сукном. 356 xabʲinajeda ŋaβradamda tanʲa teβabʲiʔ, ŋaβoraʔmaxadanda jaβgɨ. 356 Хабинаеда ңаврадамда таня тэвабиˮ, ңавораˮмахаданда Явгы. 356 Munkásai ételt hoznak oda neki, miután evett, ez a Tengeri-Gazdag a hátán fekszik. 356 Работники ему туда еду носят, поев, этот Морской-Богач на спину ложится. 357 teta maxanʲakuʔ lʲasasʲetɨ. 357 Тэта маханякуʼ лясасеты. 357 Szjangyo-Jevaljo odament a sátorhoz. 357 Сяндё-Евалё подошел к чуму. 358 sʲandʲo-jeβalʲo mʲadʔ xeβanʔ teβɨʔ. 358 Сяндё-Евалё мядʼ хэванʼ тэвыˮ. 358 Oda kijött Nga-Vénasszony, és azonnal szembetalálkozott Szjangyo-Jevaljóval, kitátotta a száját. 358 Оттуда вышла Старуха-Нга и сразу пошла навстречу Сяндё-Евалё, раскрыв рот. 359 mʲakad tarpɨʔ ŋa-puxuʦʲa, tarpʔma mʲinxanda sʲandʲo-jeβalʲo nʲerad mʲiŋa, nʲanda sʲimʔ nʲaŋgarŋa. 359 Мякад тарпыˮ ңа-Пухуця, тарпʼма минханда Сяндё-Евалё нерад миңа, нянда симʼ няңгарңа. 359 Szjangyo-Jevaljo a vasrúdját Nga-Vénasszony szájába döfte. 359 Сяндё-Евалё железный посох свой Старухе-Нга в рот сунул. 360 sʲandʲo-jeβalʲo jesʲa jadʦʲaŋgananda ŋaʔ-puxuʦʲamʔ nʲaŋgda maʦɨdʲeda ŋaʔ-puxuʦʲa tʲikɨ mʲinaxanda jaʔ ŋɨlʔ seja. 360 Сяндё-Евалё еся ядцяңгананда Ңаʼ-Пухуцямʼ няңгда мацидеда ңаʼ-Пухуця тикы минаханда яʼ ңылʼ сэя. 360 Nga-Vénasszony azonnal eltűnt a föld alá. 360 Старуха-Нга тут же под землю скрылась. 361 jaʔ ŋɨlna ŋaʔ-puxuʦʲa tarʲemʔ mamononda: 361 Яʼ ңылна Ңаʼ-Пухуця таремʼ мамононда: 361 Hallani, ahogy a föld alatt Nga-Vénasszony azt mondja: 361 Слышно, как под землей Старуха-Нга говорит: 362 - sʲandʲo-jeβalʲo, tʲaxarʲi sata xʲibʲan ŋeβen. 362 - Сяндё-Евалё, тяхари сата хибян ңэвэн. 362 - Szjangyo-Jevaljo, nagyon erős embernek bizonyultál. 362 - Сяндё-Евалё, ты оказался очень сильным человеком. 363 tarʲemʔ nʲimanzʲ jenʔ. 363 Таремʼ ниманзь енˮ. 363 Ezt nem hittem. 363 Я этого не думала. 364 jesʲa jadʦʲar nuβuʔ nʲad taβɨ ŋeβɨ. 364 Еся ядцяр Нувуʼ няд тавы ңэвы. 364 A vasrudat az Ég adta neked. 364 Железный посох дало тебе Небо. 365 jaʔ nʲinʲa xajuβɨ ŋebaʔn jaʔ nʲinʲa ilʲenʲa xʲibʲarʲimʔ nʲimanzʲ xajeŋguʔ, tɨ nʲimanzʲ xajeŋguʔ. 365 Яʼ ниня хаювы ңэбаˮн яʼ ниня иленя хибяримʼ ниманзь хаеңгуˮ, ты ниманзь хаеңгуˮ. 365 Ha a földön maradhattam volna, egy embert, egy rént sem hagytam volna meg. 365 Если бы я смогла остаться на земле, я бы ни одного человека, ни одного оленя не оставила. 366 tamna tarʲemʔ ma: 366 Тамна таремʼ ма: 366 És még azt mondta: 366 И еще сказала: 367 - sʲandʲo-jeβalʲo, tʲedaxaβa jaʔ ŋɨlʔ sʲiʔmʲi pʲitarŋan. 367 - Сяндё-Евалё, тедахава яʼ ңылʼ сиˮми питарңан. 367 - Szjangyo-Jevaljo, most leűztél engem a föld alá. 367 - Сяндё-Евалё, ты теперь меня под землю загнал. 368 tʲedaʔ tʲuʔuʔ jaʔ tʲirʔ nʲiʔ sʲan nʲimʔ tutʔ. 368 Тедаʼ тюˮуʼ яʼ тирʼ ниʼ сян нимʼ тутˮ. 368 Most én fel, a föld felszínére már soha többé nem jövök. 368 Теперь я наверх, на поверхность земли никогда уже не приду. 369 tʲikaxanda xeʔnakɨ, munzʲalma. 369 Тикаханда хэˮнакы, мунзялма. 369 Ezután elhallgatott, elnémult. 369 После этого она стихла, замолчала. 370 mʲadʔ sʲiŋgana ŋamdʲoda xasaβa xaʔmɨʔ. 370 Мядʼ сиңгана ңамдёда Хасава хаˮмыˮ. 370 A Férfi, aki a sátornál ült, leszállt [a szárítóról]. 370 Мужчина, сидевший у чума, спустился. 371 sʲandʲo-jeβalʲo xeβanʔ to. 371 Сяндё-Евалё хэванʼ то. 371 Odament Szjangyo-Jevaljóhoz. 371 Подошел к Сяндё-Евалё. 372 pɨda tarʲemʔ ma: 372 Пыда таремʼ ма: 372 Azt mondta: 372 Сказал: 373 - sʲandʲo-jeβalʲo, janʔ jaʔaβlɨn. 373 - Сяндё-Евалё, янʼ яʼавлын. 373 - Szjangyo-Jevaljo, nagyon bátor vagy. 373 - Сяндё-Евалё, ты очень храбрый. 374 ŋaʔ-puxuʦʲamʔ pʲirdalʲer, tʲedaxaβaʔ xarʔn jerβamʔ ŋeŋgumʔ. 374 Ңаʼ-Пухуцямʼ пирдалер, тедахаваʼ харˮн ервамʼ ңэңгумʼ. 374 Nga-Vénasszonyt legyőzted, most én leszek a főnök. 374 Старуху-Нга одолел, теперь хозяином буду я. 375 sʲandʲo-jeβalʲo nʲenxanda parʲidʲesʲ to. 375 Сяндё-Евалё ненханда паридесь то. 375 Szjangyo-Jevaljo elfeketült a haragtól. 375 Сяндё-Евалё от злости почернел. 376 jaβgɨ-tetamʔ nʲabʲi marʦʲaxad sʲekadtada, pɨda tarʲemʔ ma: 376 Явгы-Тэтамʼ няби марцяхад секадтада, пыда таремʼ ма: 376 Tengeri-Gazdagot megragadta a vállánál, és azt mondta: 376 Морского-Богача за плечо схватил и сказал: 377 - jaβgɨ-teta, tʲedaʔ pɨda jerβan nʲin ŋaʔ. 377 - Явгы-Тэта, тедаʼ пыда ерван нин ңаˮ. 377 - Tengeri-Gazdag, te nem vagy most főnök. 377 - Морской-Богач, ты теперь - не хозяин. 378 mesʲ jerβɨda ŋesʲ. 378 Мэсь ервыда ңэсь. 378 Eleget főnökösködtél. 378 Довольно хозяйничать. 379 tʲuku panɨd jekan. 379 Тюку паныд екан. 379 Vedd le ezt a ruhát. 379 Одежду эту сними. 380 nʲibʔʔnand xarβaʔ jekaβan, ŋaʔ-puxuʦʲand pumna sʲit ŋedaraŋgumʔ. 380 Нибˮʼнанд харваˮ екаван, ңаʼ-Пухуцянд пумна сит ңэдараңгумʼ. 380 Ha nem akarod levenni, elküldelek Nga-Vénasszonyhoz! 380 Если не захочешь снять, я тебя к Старухе-Нга отправлю! 381 jaβgɨ-teta nʲisʲ ŋod xarβaʔ noj panɨda jekajda. 381 Явгы-Тэта нись ңод харваˮ ной паныда екайда. 381 Tengeri-Gazdag vonakodva levette a posztóruháját. 381 Морской-Богач суконную одежду нехотя снял. 382 sʲandʲo-jeβalʲo xabʲi ŋaʦekexeʔ pɨda tarʲemʔ ma: 382 Сяндё-Евалё хаби ңацекэхэˮ пыда таремʼ ма: 382 Szjangyo-Jevaljo azt mondta a munkásoknak: 382 Сяндё-Евалё работникам так сказал: 383 - jaβgɨnʔ saʦʲ βeβakoʦʲa panɨdada mʲiʔŋadaʔ. 383 - Явгынʼ саць вэвакоця паныдада миˮңадаˮ. 383 - Adjátok neki a legrosszabb ruhát. 383 - Дайте ему самую плохую одежду. 384 tʲedaʔ pɨda jerβ nʲi ŋaʔ, xartaʔ jerβdaʔ. 384 Тедаʼ пыда ерв ни ңаˮ, хартаˮ ервдаˮ. 384 Ő most már nem főnök, a magatok urai vagytok. 384 Он теперь не хозяин, вы сами хозяева. 385 pʲamda perŋaja, tɨda perŋaja. 385 Пямда пэрңая, тыда пэрңая. 385 Hadd készítsen tűzifát, terelje a réneket. 385 Пусть он дрова заготовляет, оленей пасет. 386 ŋaβradamda jan tanʲomboβna mʲipʲidaʔ. 386 Ңаврадамда ян танёмбовна мипидаˮ. 386 Apránként adjatok neki enni. 386 Еду ему помаленьку давайте. 387 mesʲ ŋaβorŋa, mesʲ jerβodasʲ. 387 Мэсь ңаворңа, мэсь ерводась. 387 Eleget evett, eleget főnökösködött. 387 Довольно объедаться, хватит хозяйничать. 388 tʲikaβana sʲandʲo-jeβalʲo seβda xuʔ jalʲaʔ jadalkajaβɨ. 388 Тикавана Сяндё-Евалё сэвда хуʼ яляʼ ядалкаявы. 388 És akkor Szjangyo-Jevaljo elment oda, amerre a szeme fénylett. 388 И тогда Сяндё-Евалё пошел, куда глаза светят. 389 sʲanad jadabta, tʲinad jadabta, nʲeranda nʲana tas jurʔ mʲaʔ ŋadʲimʲaʔ. 389 Сянад ядабта, тинад ядабта, неранда няна тас юрˮ мяˮ ңадимяˮ. 389 Mennyit ment, sokat ment-e, előtte száz sátor tűnt fel. 389 Сколько он шел, долго ли шел, впереди него целых сто чумов показалось. 390 sʲandʲo-jeβalʲo taʔ teβɨʔ. 390 Сяндё-Евалё таʼ тэвыˮ. 390 Szjangyo-Jevaljo odament. 390 Сяндё-Евалё туда дошел. 391 xarta mʲaduda ŋeβɨʔ. 391 Харта мядуда ңэвыˮ. 391 Ezek az ő sátrai voltak. 391 Это его чумы были. 392 jeβalʲo-susoj mʲadʔ sʲiŋgana sʲiŋgɨ xanda nʲinʲa xasaβadʲeβɨ serʔ-ŋoʔ-jerβʔ-nʲaʔ, nanɨko ŋaʦekɨ nʲasʲ. 392 Евалё-Сусой мядʼ сиңгана сиңгы ханда ниня хасавадевы Сэрˮ-ңоʼ-Ервʼ-Няʼ, Наныко ңацекы нясь. 392 Jevaljo-Szuszoj a sátor előtt pihent a szánon, és Fehér-Sziget-Főnökének-Legifjabb-Fiával beszélgetett. 392 Евалё-Сусой перед чумом отдыхал на санях и беседовал с Хозяином-Белого-Острова-Младшим и его Сыном. 393 nanɨko malʲe ŋarmɨ. 393 Наныко мале ңармы. 393 A fiú már felnőtt. 393 Парень уже вырос. 394 sʲandʲo-jeβalʲo pɨda tarʲemʔ ma: 394 Сяндё-Евалё пыда таремʼ ма: 394 Szjangyo-Jevaljo azt mondja: 394 Сяндё-Евалё говорит: 395 - tʲedaʔ βeβoʔ jaŋgu, malʔ xadajaβ. 395 - Тедаʼ вэвоʼ яңгу, малʼ хадаяв. 395 - Nincsenek többé gonosztevők, mindet elpusztítottam. 395 - Теперь злодеев нет, я их всех уничтожил. 396 manʲ xantamʔ ŋarka-nuβuʔ nʲaʔ. 396 Мань хантамʼ ңарка-Нувуˮ няʼ. 396 Én magam felmegyek a Nagy-Égbe. 396 А сам я пойду к Большому-Небу. 397 sʲandʲo-jeβalʲo ŋeβanda nʲimnʲa pɨda xalʦamjʔ, serʔ-xanaβeŋe xaja, pʲilʲiʔ xaja ŋarka-nuβuʔ nʲaʔ. 397 Сяндё-Евалё ңэванда нимня пыда халцамйˮ, Сэрˮ-Ханавэңэ хая, пилиˮ хая ңарка-Нувуʼ няʼ. 397 Szjangyo-Jevaljo átbucskázott a fején, Fehér-Héjává változott, és örökre elrepült a Nagy-Égbe. 397 Сяндё-Евалё через голову перевернулся, стал Белым-Ястребом и навсегда улетел к Большому-Небу. 398 ta βalakada. 398 Та валакада. 398 Ez minden. 398 Вот и все.