1 5. xalʲmʲer-xasaβa 1 5. ХАЛЬМЕР-ХАСАВА 1 5. A Holt-Férj 1 5. МУЖ-МЕРТВЕЦ 2 marʲindʲa-xasaβa. 2 Мариндя-Хасава. 2 [Élt] Marindja-Férfi. 2 [Жил] Мариндя-Мужчина. 3 pɨduʔ nʲarna ilʲeβɨʔ. 3 Пыдуʼ нярна илевыˮ. 3 Hármasban éltek. 3 Они жили втроем. 4 nʲeβada nʲedʲa xɨnʲaʔ xeβnʲa? 4 Невада недя хыняʼ хэвня? 4 Hová lehetne még tenni a feleséget? 4 Жена-то куда денется? 5 tamna tanʲeβɨ nʲe papakoda. 5 Тамна таневы Не папакода. 5 Volt még egy leánytestvére, nála fiatalabb. 5 Еще была Сестра - младше его. 6 marʲindʲa-xasaβa jalʲexeʔ ŋedalʲurŋa. 6 Мариндя-Хасава ялехэʼ ңэдалюрңа. 6 Marindja-Férfi folyton a dolga után jár. 6 Мариндя-Мужчина целыми днями промышлять ездит. 7 sʲaʔnɨ ŋebʔnandoʔ ŋoʔ marʲindʲa nʲinʲeka ŋanʲiʔ ŋedalʲorsʲ xeβɨ. 7 Сяˮны ңэбʼнандоʼ ңоˮ Мариндя нинека ңаниʼ ңэдалёрсь хэвы. 7 Egyszer Marindja, a báty megint elment vadászni. 7 Однажды Мариндя, старший брат, опять уехал на охоту. 8 marʲindʲand-nʲe sʲiβ padrota panɨmʔ sedbʲi. 8 Мариндянд-Не сив падрота панымʼ сэдби. 8 Marindja-Felesége panyicát [kabátot] varrt hét mintával. 8 Жена-Маринди шила паницу с семью узорами. 9 nʲe-papakoda pɨda tarʲemʔ ma: 9 Не-Папакода пыда таремʼ ма: 9 Az-Ő-Húga azt mondta: 9 Сестра-его-Младшая так сказала: 10 - manʲ xantamʔ texeʔ, tɨn mʲatʔ tanaŋgumʔ. 10 - Мань хантамʼ тэхэˮ, тын мятʼ танаңгумʼ. 10 - Megyek, idehajtom a rénszarvasokat a sátorhoz. 10 - Я пойду, оленей пригоню к чуму. 11 puna nʲinʲekan tobʔ tɨ nʲiduʔ jexeraŋguʔ. 11 Пуна Нинекан тобˮ ты нидуʼ ехэраңгуˮ. 11 Később, amikor a Bátyám megérkezik, a rénszarvasai könnyebben felismerik a csordájukat. 11 Потом, когда Брат приедет, его олени быстрее узнают свое стадо. 12 marʲindʲaʔ-papako texeta xajaβa. 12 Мариндяʼ-Папако тэхэта хаява. 12 Marindja-Húga kiment a rénszarvasokhoz. 12 Сестра-Маринди пошла к оленям. 13 xoj sʲumbʔ nʲimnʲa pɨda jada. 13 Хой сюмбʼ нимня пыда яда. 13 Felmegy a hegytetőre. 13 Идет по вершине хребта. 14 marʲindʲaʔ ilʲebʲa xoj lɨnzra, jaxa lɨnzra, lapta lɨnzra. 14 Мариндяʼ илебя хой лынзра, яха лынзра, лапта лынзра. 14 A Bátyja csordája elfödte a hegyet, a folyó partját, a dombot belepte. 14 Стадо ее Брата горы покрыло, [берега] реки, долину заполнило. 15 marʲindʲaʔ-papako tɨda tʲordʲe. 15 Мариндяʼ-Папако тыда тёрде. 15 Marindja-Húga odakiáltott a rénszarvasoknak. 15 Сестра-Маринди оленей крикнула. 16 marʲindʲaʔ ilʲebʲa xɨnʲad, tanʲad loxorta ilaxa. 16 Мариндяʼ илебя хыняд, таняд лохорта илаха. 16 Marindja rénszarvasai mindenhonnan odafutottak, mint a zubogó víz. 16 Олени Маринди прибежали отовсюду, как бурлящая вода. 17 marʲindʲa-xasaβa tɨmʔ βadaβɨ. 17 Мариндя-Хасава тымʼ вадавы. 17 Marindja-Férfi [sok] rénszarvast nevelt. 17 [Много] оленей вырастил Мариндя-Мужчина. 18 marʲindʲaʔ-papako βaju tʲuʔ jada. 18 Мариндяʼ-Папако ваю тюʼ яда. 18 Megy Marindja-Húga, a panyica egyik ujját lejjebb engedte [a válláról]. 18 Сестра-Маринди идет, спустив один рукав паницы. 19 lɨŋguj xabtʲe punʲajuβʔ βasrolaβɨdʔ, sabrolβɨdʔ punʲajuβʔ. 19 Лыңгуй хабте пуняювʼ васролавыдˮ, сабролвыдˮ пуняювʼ. 19 Az öreg [rén]bikák hátrafelé tekintgettek, szaglászni kezdtek. 19 Старые [олени]-быки стали назад посматривать, стали принюхиваться. 20 marʲindʲaʔ-papakoʔ irʲida jadarŋa: 20 Мариндяʼ-Папакоʼ ирида ядарңа: 20 Marindja-Húga azt gondolja magában: 20 Сестра-Маринди про себя думает: 21 "nʲer jadbaʔn ŋamga jangusʲenʲuʔ. 21 "Нер ядбаʼн ңамга янгусенюʼ. 21 "Amikor jöttem nemrég, nem volt semmi. 21 «Когда недавно шла, ничего не было. 22 lɨŋguj xabtʲeʔ ŋamgemʔ manepatoʔ?" 22 Лыңгуй хабтеˮ ңамгэмʼ манэпатоʼ?" 22 Mit láttak meg az öreg bikák?" 22 Что увидели старые быки?» 23 marʲindʲaʔ-papako punʲajuβʔ ŋeβamda jara. 23 Мариндяʼ-Папако пуняювʼ ңэвамда яра. 23 Marindja-Húga megfordult. 23 Обернулась Сестра-Маринди. 24 xalʲmʲer-xasaβa pumnanda sʲurbʲi, manxorjjamda tabkujaŋa, seβʲarʲjjamda tʲuʔukuʔ nʲaʔambʲi. 24 Хальмер-Хасава пумнанда сюрби, манхоръямда табкуяңа, сэвярьямда тюˮукуʼ няˮамби. 24 Holt-Férfi fut utána, [halotti] leplét félrelöki a lábaival, [halotti] maszkját felemeli a szeméről. 24 За ней бежит Мертвец-Мужчина, [смертные] пелены ногой отбрасывает, с глаз [смертную] маску приподнимает. 25 marʲindʲaʔ-papako sʲejda xesʲ ŋoka ilʲebʲamda saβa jermnanda lʲekabtada. 25 Мариндяʼ-Папако сейда хэсь ңока илебямда сава ермнанда лекабтада. 25 Marindja-Húgának verni kezdett a szíve, rohant a csordán át. 25 Сердце Сестры-Маринди зашлось, побежала [она] сквозь стадо. 26 xalʲmʲerʲi-xasaβa pumnanda sʲurbʲi. 26 Хальмери-Хасава пумнанда сюрби. 26 Holt-Férfi üldözi. 26 Мертвец-Мужчина за ней бежит. 27 xalʲmʲer-xasaβa taʔlʲerʲi mʲiŋa. 27 Хальмер-Хасава таʼлери миңа. 27 Holt-Férfi egyre közelebb ér. 27 Мертвец-Мужчина все ближе. 28 marʲindʲaʔ-papako xanuʔ malanʔ teβʔmaxadanda xalʲmʲer-xasaβa tɨnzʲaʔ xunat malʲe teβɨʔ. 28 Мариндяʼ-Папако хануˮ маланʼ тэвˮмахаданда Хальмер-Хасава тынзяʼ хунат мале тэвыˮ. 28 Marindja-Húga az álló szán végéhez futott, Holt-Férfi még egy tinzej [rénszarvas-fogó lasszó] messzire van. 28 Сестра-Маринди до конца стоящих саней добежала, а Мертвец-Мужчина уже на расстоянии длины тынзея. 29 marʲindʲaʔ-papako sʲabuʔ pɨjanʔ teβʔmaxadanda xalʲmʲer-xasaβa meta inʲaʔ xunat malʲe teβɨʔ. 29 Мариндяʼ-Папако сябуʼ пыянʼ тэвʼмахаданда Хальмер-Хасава мэта иняʼ хунат мале тэвыˮ. 29 Marindja-Húga a szjabu-hoz [sátor kellékeinek szánt szán] futott, Holt-Férfi egy gyeplő messzire van. 29 Сестра-Маринди добежала до сябу-[нарты], а Мертвец-Мужчина уже на расстоянии длины вожжи. 30 marʲindʲaʔ-papako ŋeda jeʔnaʔ, mʲakanda nʲalodorsʲ tʲu. 30 Мариндяʼ-Папако ңэда еˮнаˮ, мяканда нялодорсь тю. 30 Marindja-Húgának elgyengültek a lábai [a rémülettől], négykézláb mászott a sátorba. 30 У Сестры-Маринди ноги ослабели [от страха], в чум она ползком влезла. 31 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 31 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 31 Marindja-Húga azt mondta: 31 Сестра-Маринди сказала: 32 - nʲabake, sʲimʔ takalʔ, pumnanʲi ŋɨlʲeka mʲiŋa. 32 - Нябакэ, симʼ такалˮ, пумнани ңылека миңа. 32 - Bátyám-Felesége, rejts el engem, ngileka [gonosz alvilági lény] üldöz! 32 - Жена-Моего-Брата, спрячь меня, за мной нгылека гонится! 33 nʲabada marʲindʲaʔ-papakomʔ βaʔaβdʲerʔ pondʔ sɨβrʲibtada. 33 Нябада Мариндяʼ-Папакомʼ ваˮавдерʼ пондʼ сыврибтада. 33 A sógornő elrejtette Marindja-Húgát az ágyba. 33 Невестка Сестру-Маринди в постели запрятала. 34 xalʲmʲer-xasaβa mʲatʔ ŋodʔ tʲu. 34 Хальмер-Хасава мятʼ ңодˮ тю. 34 Holt-Férfi is belépett a sátorba. 34 Мертвец-Мужчина тоже в чум вошел. 35 xalʲmʲer-xasaβa pɨda tarʲemʔ ma: 35 Хальмер-Хасава пыда таремʼ ма: 35 Holt-Férfi azt mondja: 35 Мертвец-Мужчина так говорит: 36 - nʲodaβeβ nʲemʔ xɨnʲana xanar? 36 - Нёдавэв немʼ хыняна ханар? 36 - Hol az a Leány, akit üldöztem? 36 - Где та Девушка, за которой я гнался? 37 marʲindʲa-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 37 Мариндя-Не пыда таремʼ ма: 37 Marindja-Felesége azt feleli: 37 Жена-Маринди отвечает: 38 - manʲ nʲiβanzʲ manesʔ. 38 - Мань ниванзь манэсˮ. 38 - Nem láttam. 38 - Я ее не видела. 39 marʲindʲaʔ-papako nʲabʲi ŋeda ŋadʲβɨ. 39 Мариндяʼ-Папако няби ңэда ңадьвы. 39 Marindja-Húgának egyik lába kilátszik. 39 У Сестры-Маринди одна нога высовывается. 40 xalʲmʲer-xasaβa marʲindʲaʔ-papakomʔ nʲabʲi ŋexedanda sʲekaβadada. 40 Хальмер-Хасава Мариндяʼ-Папакомʼ няби ңэхэданда секавадада. 40 Holt-Férfi megragadta Marindja-Húgát a lábánál. 40 Мертвец-Мужчина Сестру-Маринди за ногу схватил. 41 marʲindʲand-nʲe nʲabʲi ŋudaxaʔ nʲaʔmada. 41 Мариндянд-Не няби ңудахаʼ няˮмада. 41 Marindja-Felesége megragadta őt a kezénél. 41 Жена-Маринди ее за руку ухватила. 42 marʲindʲaʔ-papakomʔ jan sʲidʲa jan βenojoladʲiʔ. 42 Мариндяʼ-Папакомʼ ян сидя ян вэноёладиʼ. 42 [Két] külön irányba húzzák Marindja-Húgát. 42 Они тянут Сестру-Маринди в разные стороны. 43 marʲindʲand-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 43 Мариндянд-Не пыда таремʼ ма: 43 Marindja-Felesége azt mondja: 43 Жена-Маринди говорит: 44 - ŋamge ŋadʲa xanabʲirnʲuʔ? 44 - ңамгэ ңадя ханабирнюʼ? 44 - Miért viszed őt el az emberektől? 44 - Почему ты при людях ее уводишь? 45 xanaβɨda ŋebta nʲisʲ ŋadʲaʔ xanaroβaraβa. 45 Ханавыда ңэбта нись ңадяʼ ханароварава. 45 Ha el akarod vinni, vidd el észrevétlenül. 45 Хочешь увести, уводи незаметно. 46 xalʲmʲer-xasaβa pɨda tarʲemʔ ma: 46 Хальмер-Хасава пыда таремʼ ма: 46 Holt-Férfi azt felelte: 46 Мертвец-Мужчина так ответил: 47 - manʲ nʲanan xɨnzʲelʲi xanaβɨ, malʔ ŋobtʲikɨ. 47 - Мань нянан хынзели ханавы, малʼ ңобтикы. 47 - Nekem mindegy, hogyan viszem el. 47 - Мне все равно, как увести. 48 marʲindʲand-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 48 Мариндянд-Не пыда таремʼ ма: 48 Marindja-Felesége azt mondta: 48 Жена-Маринди сказала: 49 - janodʲokoboj, nujbtʲexerkar, paneʨartamda sʲerxarβa! 49 - Янодёкобой, нуйбтехэркар, панэчартамда серхарва! 49 - Ha feleségül kéred, legalább a panyicáját hadd vegye fel! 49 - Коли сватаешь, то пусть она хотя бы паницу наденет! 50 xalʲmʲer-xasaβa pɨda tarʲemʔ ma: 50 Хальмер-Хасава пыда таремʼ ма: 50 Holt-Férfi azt mondta: 50 Мертвец-Мужчина сказал: 51 - manʲ nʲanan panɨ nʲi taraʔ! 51 - Мань нянан паны ни тараˮ! 51 - Nincs szükségem a panyicára. 51 - Мне паница не нужна. 52 nʲabada ŋudaxad nʲaʔambʲida, xalʲmʲer-xasaβa ŋexed nʲaʔambʲida. 52 Нябада ңудахад няˮамбида, Хальмер-Хасава ңэхэд няˮамбида. 52 A sógornő a kezénél tartja, Holt-Férfi a lábánál. 52 Невестка за руку держит, Мертвец-Мужчина - за ногу. 53 marʲindʲaʔ-papakoʔ ŋudada jesʲma. 53 Мариндяʼ-Папакоʼ ңудада есьма. 53 Marindja-Húgának megfájdult a keze. 53 У Сестры-Маринди рука заболела. 54 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 54 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 54 Marindja-Húga azt mondja: 54 Сестра-Маринди говорит: 55 - nʲabako, sʲimʔ ŋedaraʔ! 55 - Нябако, симʼ ңэдараʼ! 55 - Bátyám-Felesége, eressz el. 55 - Жена-Старшего-Брата, отпусти меня. 56 ŋudamʲi jesʲmʲa! 56 ңудами есьмя! 56 Nagyon fáj a kezem. 56 Руке очень больно. 57 marʲindʲand-nʲe nʲe-nadomda ŋedarada. 57 Мариндянд-Не Не-Надомда ңэдарада. 57 Marindja-Felesége eleresztette Marindja-Húgát. 57 Жена-Маринди Сестру-Мужа отпустила. 58 pɨda tarʲemʔ ma: 58 Пыда таремʼ ма: 58 Azt mondta: 58 Сказала: 59 - tʲaxanda med, tʲaxanda ŋamd! 59 - Тяханда мэд, тяханда ңамд! 59 - Akkor vidd hát, falj tovább. 59 - Тогда уж уведи ее и съешь подальше. 60 xalʲmʲer-xasaβa tʲi xanada, nʲabʲi ŋexenda jaduʦɨjŋada ŋeβanda ŋɨlʲnʲa. 60 Хальмер-Хасава ти ханада, няби ңэхэнда ядуцийңада ңэванда ңыльня. 60 Holt-Férfi egyik lábánál fogva vitte őt, fejjel lefelé, úgy használta, mint egy vándorbotot. 60 Мертвец-Мужчина взял ее за одну ногу головой вниз, используя ее как посох. 61 nʲerɨ xojʔ nʲimnʲa xalʲmʲer-xasaβa tʲi jada. 61 Неры хойʼ нимня Хальмер-Хасава ти яда. 61 Holt-Férfi visszatért ahhoz a hegyhez, ahonnan jött. 61 Мертвец-Мужчина отправился по тому же хребту, откуда пришел. 62 xojʔ malxana jan sʲi ŋeβɨ. 62 Хойʼ малхана ян си ңэвы. 62 A hegy peremén megjelent egy lyuk a földben. 62 На краю хребта оказалось отверстие в земле. 63 tʲikɨ jan sʲiβna xalʲmʲer-xasaβa pɨda pakaljʔ, pɨβdʲa jaβna nʲamdrʲedada xalʲmʲer-xasaβa. 63 Тикы ян сивна Хальмер-Хасава пыда пакалйˮ, пывдя явна нямдредада Хальмер-Хасава. 63 Holt-Férfi leereszkedett, Holt-Férfi berántja őt a sötétbe. 63 Мертвец-Мужчина спустился вниз, Мертвец-Мужчина в темноте ее тащит. 64 sʲiʔ sʲidʲa xeβxana sʲidʲarʲi-puxusʲe. 64 Сиʼ сидя хэвхана Сидяри-Пухусе. 64 A bejárat mindkét oldalán Két-Öreganyó áll. 64 По обе стороны прохода стоят Две-Старушки. 65 nʲabʲijumʔ-puxusʲe jarsʲumbβada, tarʲemʔ mamononda: 65 Нябиюмʼ-Пухусе ярсюмбвада, таремʼ мамононда: 65 Egyik-Öreganyó sír, és azt mondja: 65 Одна-из-Старушек плачет и говорит: 66 - marʲindʲaʔ-papako tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodalmeda. 66 - Мариндяʼ-Папако тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалмэда. 66 - Marindja-Húga ezen az úton, a mi utunkon jön. 66 - Сестра-Маринди по этой дороге, по нашей дороге идет. 67 nʲabʲijumʔ-puxusʲa pɨda mamononda: 67 Нябиюмʼ-Пухуся пыда мамононда: 67 Másik-Öreganyó azt feleli [neki]: 67 А Другая-Старушка [ей] отвечает: 68 - marʲindʲaʔ-papako tuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ponʔ nʲida nʲodalʔ, puj ŋuʔumnanda ŋanʲi xanta. 68 - Мариндяʼ-Папако туку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ понʼ нида нёдалʼ, пуй ңуˮумнанда ңани ханта. 68 - Marindja-Húga a mi utunkon nem jár hosszan, visszafordul. 68 - Сестре-Маринди по нашей дороге недолго идти, она обратно вернется. 69 peβdʲa jaβna sʲiʔiβ jada, jalʲaʔ jada xalʲmʲer-xasaβa. 69 Пэвдя явна сиʼив яда, яляˮ яда Хальмер-Хасава. 69 A sötétben Holt-Férfi hét napig megy. 69 В темноте Мертвец-Мужчина семь дней идет. 70 sʲiʔiβ jalʲaʔ jamban peβdʲa jaxana sʲidta nʲana sʲudartaʔ sʲudarŋaʔ, pʲisʲendaʔ pʲisʲŋaʔ, jartaʔ jarŋaʔ. 70 Сиʼив яляʼ ямбан пэвдя яхана сидта няна сюдартаˮ сюдарңаˮ, писендаˮ письңаˮ, яртаˮ ярңаˮ. 70 Hét napig a sötétben mindkét oldalról fütyörészik valaki, nevet valaki, sír valaki. 70 Семь дней в темноте с обеих сторон кто свистит, кто смеется, кто-то плачет. 71 sʲiβ ŋesoŋgana, jalʲa ŋesoŋgana ŋoʔlʲerʲi mʲadʲiko ŋadʲimʲa. 71 Сив ңэсоңгана, яля ңэсоңгана ңоˮлери мядико ңадимя. 71 Hét nap múlva sátrak tűntek fel előttük. 71 Через семь дней впереди них чумик показался. 72 tʲikɨ mʲatʔ teβʔmaxadanda xalʲmʲer-xasaβa marʲindʲaʔ-papakomʔ ŋedarada. 72 Тикы мятʼ тэвʼмахаданда Хальмер-Хасава Мариндяʼ-Папакомʼ ңэдарада. 72 E sátrakat elérvén Holt-Férfi eleresztette Marindja-Húgát. 72 Достигнув этого чума, Мертвец-Мужчина Сестру-Маринди отпустил. 73 mʲakad tarpɨʔ xalʲmʲer-puxusʲa. 73 Мякад тарпыˮ Хальмер-Пухуся. 73 A sátorból Elhunyt-Öreganyó jött ki. 73 Из чума вышла Покойница-Старуха. 74 xara jaŋgsʲanda marʲindʲaʔ-papakomʔ jagpa pʲa. 74 Хара яңгсянда Мариндяʼ-Папакомʼ ягпа пя. 74 Görbe hóverővel elkezdte leverni a havat Marindja-Húgáról. 74 Начала кривой выбивалкой стряхивать снег с Сестры-Маринди. 75 puxusʲa masʲnʲuʔ nʲuxunda: 75 Пухуся масьнюʼ Нюхунда: 75 Öreganyó azt mondta a Fiának: 75 Старуха сказала Сыну: 76 - nʲeneʔ saʔlajen, nʲamdand nʲand ŋeβakomda malʔ nʲalʲedeβan. 76 - Ненэʼ саˮлаен, нямданд нянд ңэвакомда малʼ няледэван. 76 - Hogy te mennyire ostoba vagy, életed társának egész csupasz lett a feje [amiatt, hogy fejjel lefelé hurcolta a lányt, kikopott a földön a haja]. 76 - Совсем ты глупый, голову подруги твоей жизни всю сделал голой. 77 marʲindʲaʔ-papako tanʲa ilʲe, pʲilʲiʔ jusʲeda. 77 Мариндяʼ-Папако таня иле, пилиˮ юседа. 77 Marindja-Húga ott maradt, egyre csak fekszik. 77 Сестра-Маринди стала тут жить, все лежит. 78 xalʲmʲer-xasaβa jalʲexeʔ jaderʦetɨ xanʲeβanzʲ. 78 Хальмер-Хасава ялехэˮ ядэрцеты ханеванзь. 78 Holt-Férfi egész nap vadászik. 78 Мертвец-Мужчина целыми днями ходит охотится. 79 pʲilʲiʔ tɨ teβbʲi. 79 Пилиˮ ты тэвби. 79 Folyton rénszarvasokat hoz. 79 Все время оленей приносит. 80 tarʲemʔ menaxanda marʲindʲaʔ-papakoʔ nʲudʲa tanʲeβɨ. 80 Таремʼ мэнаханда Мариндяʼ-Папакоʼ Нюдя таневы. 80 Később Marindja-Húgának Fia született. 80 Потом у Сестры-Маринди родился Сын. 81 tarʲemʔ ŋodʔ pʲilʲiʔ jusʲeda, pʲilʲiʔ jarŋa. 81 Таремʼ ңодˮ пилиˮ юседа, пилиˮ ярңа. 81 Ő [a húg] folyton fekszik és sír. 81 А она все время лежит и плачет. 82 sʲaʔnʲa ŋebʔnanda xalʲmʲer-puxusʲa xadada pɨda tarʲemʔ ma: 82 Сяˮня ңэбˮнанда Хальмер-Пухуся хадада пыда таремʼ ма: 82 És egyszer Elhunyt-Öreganyó, az anyósa azt mondta: 82 И Однажды Покойница-Старуха, свекровь ее, сказала: 83 - pʲilʲiʔ jusʲedan. 83 - Пилиˮ юседан. 83 - Folyton fekszel. 83 - Все лежишь. 84 xasaβand xanʲisʲej ŋe xɨraba tarabaʔ nʲimʔ. 84 Хасаванд ханисей ңэ хыраба тарабаˮ нимʼ. 84 Le kell nyúzni a rénszarvas bőrét, amelyet a Férjed hozott. 84 С добытых Мужем оленей шкуру снимать надо. 85 marʲindʲaʔ-papako nemʔ xɨramba pʲa. 85 Мариндяʼ-Папако нэмʼ хырамба пя. 85 Marindja-Húga kezdte lenyúzni a bőrt a rénszarvas tagjairól. 85 Сестра-Маринди стала снимать шкуры с оленьих конечностей. 86 ŋemʔ jera. 86 ңэмʼ ера. 86 Nyúzni kezdte. 86 Стала снимать. 87 ŋeʔ mʲunʲa tuxuʔ lɨnzraʔ. 87 ңэʼ мюня тухуˮ лынзраˮ. 87 Odabent férgek kúsznak. 87 Внутри черви ползают. 88 marʲindʲaʔ-papako sʲejda xesʲ ŋemʔ moda. 88 Мариндяʼ-Папако сейда хэсь ңэмʼ мода. 88 Marindja-Húga megrémült, és eldobta a rénszarvas lábát. 88 Сестра-Маринди испугалась и оленью ногу отбросила. 89 pɨda tarʲemʔ ma: 89 Пыда таремʼ ма: 89 Azt mondta: 89 Сказала: 90 - tʲikɨβamd ŋamge xɨranamda xɨraŋgumda? 90 - Тикывамд ңамгэ хыранамда хыраңгумда? 90 - Hogyan nyúzzam le a bőrt? 90 - Как я могу снимать шкуру? 91 pʲenanda pogna xalsuʔ lɨnzraʔ! 91 Пенанда погна халсуˮ лынзраˮ! 91 A lábszárán férgek kúsznak! 91 По камусам черви ползают! 92 peβsʲumbʔnʲana xanʲeβɨ xalʲmʲer-xasaβada to. 92 Пэвсюмбʼняна ханевы Хальмер-Хасавада то. 92 Este Holt-Férj visszatért a vadászatról. 92 Вечером Мертвец-Муж пришел с охоты. 93 xalʲmʲer-puxusʲa nʲebʲada pɨda tarʲemʔ ma: 93 Хальмер-Пухуся небяда пыда таремʼ ма: 93 Elhunyt-Öreganyó, az anyja azt mondta: 93 Покойница-Старуха, его мать, сказала: 94 - nʲer jalʲeʔ marʲindʲaʔ-papako pɨdar xanʲesejd nanenda. 94 - Нер ялеʼ Мариндяʼ-Папако пыдар ханесэйд нанэнда. 94 - Az utóbbi időben Marindja-Húga undorodik a zsákmányodtól. 94 - Недавно днем Сестра-Маринди твоим промыслом побрезговала. 95 xalʲmʲer-xasaβa marʲindʲaʔ-papakomʔ nʲemdʲa tɨralŋada. 95 Хальмер-Хасава Мариндяʼ-Папакомʼ немдя тыралңада. 95 Holt-Férfi ököllel megütötte Marindja-Húgát. 95 Мертвец-Мужчина Сестру-Маринди кулаком ударил. 96 tʲikɨ jaxad marʲindʲaʔ-papako jalʲaʔ jusʲeda. 96 Тикы яхад Мариндяʼ-Папако яляʼ юседа. 96 Attól kezdve Marindja-Húga [megint] egész nap fekszik. 96 С того времени Сестра-Маринди [опять] целыми днями лежит. 97 xalʲmʲer-xasaβa jalʲexʲeʔ jaderŋa. 97 Хальмер-Хасава ялехеʼ ядэрңа. 97 Holt-Férfi minden nap elmegy [vadászni]. 97 Мертвец-Мужчина каждый день [на охоту] уходит. 98 xalʲmʲer-xasaβa ŋobʔ - sʲidʲa jadermada nʲinʲekɨʔ ŋaʔ. 98 Хальмер-Хасава ңобˮ - сидя ядэрмада нинекыʼ ңаˮ. 98 Holt-Férfi nem egyszer és nem kétszer ment vadászni. 98 Мертвец-Мужчина не один и не два раза на охоту ходил. 99 sʲaʔnɨ ŋebga ŋanʲiʔ xerʲiβ. 99 Сяˮны ңэбга ңаниʼ хэрив. 99 Valamikor megint elment. 99 Когда-то он опять ушел. 100 marʲindʲaʔ-papako jusʲedaβɨ. 100 Мариндяʼ-Папако юседавы. 100 Marindja-Húga feküdt. 100 Сестра-Маринди лежала. 101 pʲixʲinʲa ŋeʔ munʔ toβonda. 101 Пихиня ңэʼ мунʼ товонда. 101 Az utcán léptek hallatszottak. 101 На улице послышались шаги. 102 marʲindʲaʔ-papako irʲida jadarŋa: 102 Мариндяʼ-Папако ирида ядарңа: 102 Marindja-Húga azt gondolja: 102 Сестра-Маринди думает: 103 "sʲenʲa jadbaʔnʲiʔ mʲaʔ jaŋgusʲenʲuʔ. 103 "Сеня ядбаʼниʼ мяˮ яңгусенюʼ. 103 "Amikor idejöttünk, nem volt itt más sátor. 103 «Когда мы сюда шли, другого чума тут не было. 104 xʲibʲa ŋebʔnanda?" 104 Хибя ңэбˮнанда?" 104 Ki lehet ez?" 104 Кто это может быть?» 105 marʲindʲaʔ-papako saŋorʲiʔ ŋatʲedanʲon. 105 Мариндяʼ-Папако саңориʼ ңатеданён. 105 Marindja-Húga nézi az ajtót és vár. 105 Сестра-Маринди смотрит на дверь и ждет. 106 nʲomʔ tʲadada. 106 Нёмʼ тядада. 106 Kinyílt az ajtó. 106 Дверь открылась. 107 ŋarbeka-nʲe to. 107 ңарбэка-Не то. 107 Bejött egy Öregasszony. 107 Вошла Пожилая-Женщина. 108 pɨda tarʲemʔ ma: 108 Пыда таремʼ ма: 108 Azt mondta: 108 Она сказала: 109 - nʲuβ nʲisʲ ŋaʔ tarʲemʔ pertʲa. 109 - Нюв нись ңаˮ таремʼ пэртя. 109 - Korábban nem sértették így meg a gyermekemet. 109 - Раньше мое дитя так не обижали. 110 ŋarberka-nʲe pɨda tarʲemʔ ma: 110 ңарбэрка-Не пыда таремʼ ма: 110 Öregasszony még azt mondta: 110 Еще Пожилая-Женщина сказала: 111 - marʲindʲaʔ-papako, nʲabʲi-mʲakɨ-xadar sʲit xaʔŋasʲ. 111 - Мариндяʼ-Папако, Няби-Мякы-Хадар сит хаˮңась. 111 - Marindja-Húga, Szomszéd-Sátorból-Való-Nagyanya téged hív. 111 - Сестра-Маринди, из Соседнего-Чума-Бабушка тебя зовет. 112 meʔamdada βadada tanʲa. 112 Мэˮамдада вадада таня. 112 Mondani akar neked valamit. 112 Она тебе что-то сказать хочет. 113 ŋobʔ nʲi manʔ, sʲidʲa nʲi manʔ: 113 ңобˮ ни манˮ, сидя ни манˮ: 113 Nem egyszer mondta, nem kétszer mondta: 113 Не раз сказала, не два сказала: 114 - tutaŋguβ? 114 - Тутаңгув? 114 - Jössz? 114 - Придешь? 115 marʲindʲaʔ-papako βeβa munda jaŋgu, saβo munda jaŋgu. 115 Мариндяʼ-Папако вэва мунда яңгу, саво мунда яңгу. 115 Marindja-Húga meg se mukkant. 115 Сестра-Маринди ни звука не издала. 116 βadamʔ nʲi mesʔ. 116 Вадамʼ ни мэсˮ. 116 Egy szót sem szólt. 116 Ни слова не вымолвила. 117 ŋarberka-nʲe xandʔanda tʲabʲibgada marʲindʲaʔ-papakomʔ, tʲikaxad xaja. 117 Ңарбэрка-Не хандˮанда тябибгада Мариндяʼ-Папакомʼ, тикахад хая. 117 Öregasszony megunta szólongatni Marindja-Húgát, kiment. 117 Пожилой-Женщине надоело звать Сестру-Маринди, и она ушла. 118 pon nʲisʲ ŋaʔ pʲixʲij pʲixʲinʲa ŋeʔ munʔ toβononduʔ. 118 Пон нись ңаˮ пихий пихиня ңэʼ мунˮ товонондуˮ. 118 Hamarosan [újra] léptek hallatszottak az utcán. 118 Вскоре на улице [снова] шаги послышались. 119 marʲindʲaʔpapako saŋorʲi ŋatʲeda. 119 МариндяʼПапако саңори ңатеда. 119 Marindja-Húga néz és vár. 119 Сестра-Маринди смотрит и ждет. 120 nʲomʔ tʲadada. 120 Нёмʼ тядада. 120 Kinyílt az ajtó. 120 Дверь открылась. 121 mʲatʔ tʲuʔ nʲiβʔ nʲe-ŋaʦekɨ, nʲe jolʲsʲigata nʲirkaβɨ teβʔ. 121 Мятʼ тюˮ нивʼ Не-Ңацекы, не ёльсигата ниркавы тэвˮ. 121 Bejött a sátorba egy Tizenéves-Lányka. 121 В чум вошла Девочка-Подросток. 122 ŋebtkosaβej pʲa mʲujraxa, seβko lɨ jeβejraxa. 122 ңэбткосавэй пя мюйраха, сэвко лы евэйраха. 122 A haja olyan [színű], mint a korhadt fa, a szeme, mint a kocsonya. 122 Волосы у нее [цвета] трухлявой древесины, глаза как студень. 123 nʲe-ŋaʦekɨ pɨda tarʲemʔ ma: 123 Не-ңацекы пыда таремʼ ма: 123 Tizenéves-Lányka azt mondja: 123 Девочка-Подросток говорит: 124 - nʲebʲaβ masʔ: 124 - Небяв масьˮ: 124 - Anyácskám azt mondta: 124 - Моя Мама сказала: 125 "nʲabakor pɨdar nʲad namdgodakɨ. 125 "Нябакор пыдар няд намдгодакы. 125 "Lehet, hogy a Nővér rád hallgat!" 125 «Может, Старшая-Сестра тебя послушает!» 126 nʲabako, nʲabʲi-mʲakɨ-xadar sʲit xaŋasʲ. 126 Нябако, Няби-Мякы-Хадар сит хаңась. 126 Nővérke, Szomszéd-Sátorból-Való-Nagymama téged hív. 126 Сестрица, из-Соседнего-Чума-Бабушка тебя зовет. 127 mʲamdada βadada tanʲaʔ". 127 Мямдада вадада таняˮ". 127 Híreket akar mondani neked. 127 Она хочет известие тебе передать. 128 marʲindʲaʔ -papako pɨda tarʲemʔ ma: 128 Мариндяʼ -Папако пыда таремʼ ма: 128 Marindja-Húga azt mondta: 128 Сестра-Маринди сказала: 129 - xanʔ, tobsakemʔ. 129 - Ханьˮ, тобсакэмʼ. 129 - Menj, jövök. 129 - Иди, я приду. 130 nʲe-ŋaʦekɨ xeʔmaxad marʲindʲaʔ-papako pʲinʔ tarpβɨʔ. 130 Не-ңацекы хэʼмахад Мариндяʼ-Папако пинʼ тарпвыˮ. 130 Amikor Tizenéves-Lányka kijött, Marindja-Húga kiment. 130 Когда Девочка-Подросток ушла, Сестра-Маринди вышла наружу. 131 nʲenesʲanda ŋoʔ mʲaʔ tanʲeβʔ. 131 Ненэсянда ңоˮ мяˮ таневʼ. 131 Valóban állt ott egy sátor. 131 Там и вправду стоял чум. 132 marʲindʲaʔ-papako nʲabʲi mʲatʔ xaja. 132 Мариндяʼ-Папако няби мятʼ хая. 132 Marindja-Húga odament. 132 Сестра-Маринди пошла к нему. 133 marʲindʲaʔ-papako mʲatʔ tʲu, saŋo sʲidʲiʔŋa, mʲadmʔ sʲidʲiʔŋa. 133 Мариндяʼ-Папако мятʼ тю, саңо сидиʼңа, мядмʼ сидиʼңа. 133 Belépvén a sátorba Marindja-Húga körülnézett. 133 Войдя в чум, Сестра-Маринди взглядом его обвела. 134 ŋopoj xeβxana βesako-puxusʲanda-nʲaʔ-ŋamdʲuβexeʔ. 134 Ңопой хэвхана Вэсако-Пухусянда-Няʼ-Ңамдювэхэʼ. 134 A sátor egyik oldalában voltak Együtt-Ülő-Öregapó-Öreganyóval. 134 На одной его стороне были Сидящие-Вместе-Старик-со-Старухой. 135 ŋeβekejadʲiʔ pʲa mʲujraxaʔ. 135 Ңэвэкэядиʼ пя мюйрахаʼ. 135 A hajuk olyan [színű], mint a korhadt fa. 135 Волосы у них [цвета] трухлявой древесины. 136 nʲabʲi xeβxana ŋarberka-nʲe nʲe-ŋaʦekɨʔ nʲaʔ tanʲi ŋamdʲuβexe, nʲerɨ turmɨ marʲindʲaʔ-papakomʔ xamanzʲ. 136 Няби хэвхана Ңарбэрка-Не Не-Ңацекыʼ няʼ тани ңамдювэхэ, неры турмы Мариндяʼ-Папакомʼ хаманзь. 136 A másik oldalban ült Öregasszony és Tizenéves-Lányka, akik odahívták Marindja-Húgát. 136 По другую сторону сидят Пожилая-Женщина и Девочка-Подросток, которые приходили звать Сестру-Маринди. 137 marʲindʲaʔ-papako lata malanʔ pɨda nuljʔ. 137 Мариндяʼ-Папако лата маланʼ пыда нулйˮ. 137 Marindja-Húga megállt a sátor bejáratánál. 137 Сестра-Маринди остановилась при входе в чум. 138 marʲindʲa-papako pɨda tarʲemʔ ma: 138 Мариндя-Папако пыда таремʼ ма: 138 Marindja-Húga azt mondta: 138 Сестра-Маринди сказала: 139 - xadake, meʔemdar βadar, ŋamgada βadar metβʲa! 139 - Хадакэ, мэˮэмдар вадар, ңамгада вадар мэтвя! 139 - Nagyanya, amit mondani akartál nekem, mondd! 139 - Бабушка, что ты хотела мне сообщить - скажи! 140 puxuʨa pɨda tarʲemʔ ma: 140 Пухуча пыда таремʼ ма: 140 Öreganyó azt mondja: 140 Старуха говорит: 141 - nʲenaʨa tanʲa meʔmda βadaβ. 141 - Ненача таня мэʼмда вадав. 141 - Bizony, van hozzád szavam. 141 - Правда, есть у меня к тебе слово. 142 puxuʨa pɨda tarʲemʔ ma: 142 Пухуча пыда таремʼ ма: 142 Öreganyó még azt mondja: 142 Старуха еще говорит: 143 - marʲindʲaʔ-papako, xeβxan tuxaja, tʲukonʔ ŋamdadʔ! 143 - Мариндяʼ-Папако, хэвхан тухая, тюконʼ ңамдадˮ! 143 - Marindja-Húga, gyere ide hozzám, ülj ide! 143 - Сестра-Маринди, подойди ко мне, сядь сюда! 144 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 144 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 144 Marindja-Húga azt feleli: 144 Сестра-Маринди отвечает: 145 - tʲukoxod ŋoʔ namdŋguʔ nʲidumʔ. 145 - Тюкоход ңоˮ намдңгуˮ нидумʼ. 145 - Innen is meghallom. 145 - Отсюда ведь тоже услышу. 146 puxuʨa pɨda tarʲemʔ ma: 146 Пухуча пыда таремʼ ма: 146 Öreganyó azt mondta: 146 Старуха сказала: 147 - manʲaʔ ŋanʲiʔ nʲabʲimdʲej xaŋguβaʔ. 147 - Маняˮ ңаниʼ нябимдей хаңгуваˮ. 147 - Meghalunk másodjára. 147 - Мы во второй раз умрем. 148 pɨdar puj ŋuʔmnand xantan. 148 Пыдар пуй ңуˮмнанд хантан. 148 De te visszamész a nyomaidon. 148 А ты назад по своим следам уйдешь. 149 mʲakand teβʔmaxadan, sʲiʔβʨan jalʲeʔ ilʲeʔmaxadandaʔ marʲindʲa-nʲinʲekar tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodeltada. 149 Мяканд тэвˮмахадан, сиˮвчан ялеʼ илеʼмахадандаˮ Мариндя-Нинекар тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдэлтада. 149 Miután elérsz a sátradhoz, hét napig még mindannyian éltek, de azután Marindja-Bátyád erre az útra lép, erre az útra, az én nyomaimon. 149 После того как доберешься до своего чума, семь дней еще живыми все будете, а потом твой Старший-Брат-Мариндя отправится по этой дороге, по этой дороге, по моим следам. 150 sʲiʔβsʲan jalʲeʔ mesoʔmaxadendʲiʔ marʲindʲand-nʲe tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodaltada. 150 Сиʼвсян ялеʼ мэсоʼмахадэндиʼ Мариндянд-Не тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалтада. 150 Ezután, hét nap múltán Marindja-Felesége is erre az útra lép, erre az útra, az én nyomaimon. 150 После этого через семь дней Жена-Маринди тоже отправится по этой дороге, по этой дороге, по моим следам. 151 tʲikaxad xantan sʲidʲa ŋend nʲinʲa. 151 Тикахад хантан сидя ңэнд ниня. 151 És te másodjára a lábaidon mész el [nem fejjel lefelé, ahogy jött]. 151 Ты же и во второй раз на своих ногах уйдешь. 152 toʔ βarxana mʲadmʔ xoŋgun. 152 Тоʼ вархана мядмʼ хоңгун. 152 A tó partján sátrat találsz. 152 На краю озера чум найдешь. 153 tʲikʔ mʲakana puxuʨa nʲunda nʲaʔ ilʲeβexeʔ. 153 Тикʼ мякана Пухуча Нюнда няʼ илевэхэʼ. 153 Abban a sátorban Öreganyóka él a Fiával. 153 В том чуме Старушка со своим Сыном живет. 154 tʲikɨ xasaβa sʲit nʲedanda meŋgu. 154 Тикы Хасава сит неданда мэңгу. 154 Az a Férfi téged feleségül vesz. 154 Тот Мужчина тебя замуж возьмет. 155 ŋobʔ nʲu jolʲʦend teβʔmaxadand tʲikɨ xasaβar tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodaltada. 155 ңобˮ ню ёльценд тэвʼмахаданд тикы Хасавар тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалтада. 155 Miután egy kisgyermeket szülsz, a Férjed a mi utunkra lép, a mi utunkat követi. 155 После того как родишь одного ребенка, Муж твой отправится по нашей дороге, по нашей дороге последует. 156 tʲikaxad lusa xasaβanʔ xantan. 156 Тикахад Луса хасаванʼ хантан. 156 Ezután Orosz férj jön. 156 После этого Русский муж уйдет. 157 lusa-xasaβar ŋobʔ nʲu jolʲʦend teβʔmaxadanda, tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodaltada. 157 Луса-Хасавар ңобˮ ню ёльценд тэвʼмахаданда, тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалтада. 157 Orosz-Férjnek egy kisgyermeket szülsz, és [a férjed] a mi utunkra lép, a mi utunkat követi. 157 Русскому-Мужу родишь одного ребенка, и [муж твой] отправится по нашей дороге, по нашей дороге последует. 158 tʲikaxad xabʲi-xasaβanʔ ŋanʲiʔ xantan. 158 Тикахад Хаби-Хасаванʼ ңаниʼ хантан. 158 Ezután Osztják-férj jön. 158 После этого Остяк-Муж уйдет. 159 xabʲi-xasaβar ŋobʔ nʲu jolʲʦʲand teβʔmaxadanda tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodaltada 159 Хаби-Хасавар ңобˮ ню ёльцянд тэвˮмахаданда тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалтада 159 Osztják-Férjnek egy kisgyermeket szülsz, és [a férjed] a mi utunkra lép, a mi utunkat követi. 159 Остяку-Мужу родишь одного ребенка, и [муж твой] отправится по нашей дороге, по нашей дороге последует. 160 tʲikaβana marʲindʲaʔ-papako nʲenezʲimdakʔ. 160 Тикавана Мариндяʼ-Папако ненэзимдакʼ. 160 Akkor Marindja-Húga dühbe gurult. 160 Тут Сестра-Маринди рассердилась. 161 pɨda puxuʦʲamʔ tɨraxalŋada nʲabʲi xaβosʲend. 161 Пыда Пухуцямʼ тырахалңада няби хавосенд. 161 Ököllel fültövön vágta Öreganyót. 161 Она Старуху кулаком по уху ударила. 162 puxuʦʲaʔ ŋeβada lʲekejʔ. 162 Пухуцяʼ ңэвада лекэйˮ. 162 Öreganyó feje széthasadt. 162 Голова у Старухи и раскололась. 163 marʲindʲaʔ-papako mʲakanda xaja. 163 Мариндяʼ-Папако мяканда хая. 163 Marindja-Húga bement a sátrába. 163 Сестра-Маринди пошла в свой чум. 164 peβsʲumbʔnʲana xalʲmʲer-xasaβa to, nʲabʲimda tʲemda jekaba pʲa. 164 Пэвсюмбˮняна Хальмер-Хасава то, нябимда темда екаба пя. 164 Este megjött Holt-Férfi, elkezdte kikötözni az egyik pimi-jén [csizmáján] a tartózsinórt. 164 Вечером пришел Мертвец-Мужчина, стал развязывать одну подвязку у пимов. 165 pɨda tarʲemʔ ma: 165 Пыда таремʼ ма: 165 Azt mondta: 165 Он так сказал: 166 - nʲeβ, saβa nʲeβ, jedʲerʦʲ ŋamga? 166 - Нев, сава нев, едерць ңамга? 166 - Feleségem, jó feleségem, fáj valamid? 166 - Жена моя, хорошая моя жена, у тебя что-то болит? 167 tarʲinzʲar βeβanʲuʔ. 167 Таринзяр вэванюʼ. 167 Valahogy rosszul nézel ki. 167 Что-то плохо ты выглядишь. 168 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 168 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 168 Marindja-Húga azt feleli: 168 Сестра-Маринди отвечает: 169 - jedʲaβaβ jaŋgu. 169 - Едявав яңгу. 169 - Nem fáj semmim. 169 - Ничего у меня не болит. 170 nʲer jalʲeʔ nʲabʲi-mʲakɨ-xadaβ sʲim xamɨsʲ. 170 Нер ялеʼ Няби-Мякы-Хадав сим хамысь. 170 Nemrég Szomszéd-Sátorból-Való-Nagyanya hívott engem. 170 Недавно из Соседнего-Чума-Бабушка меня позвала. 171 pɨda masʲ: 171 Пыда мась: 171 Azt mondta: 171 Она сказала: 172 "manʲaʔ ŋanʲiʔ nʲabʲimdʲej xaguβaʔ". 172 "Маняˮ ңаниʼ нябимдей хагуваˮ". 172 "Meghalunk másodjára." 172 «Мы умрем во второй раз». 173 xalʲmʲer-xasaβa pɨda tarʲemʔ ma: 173 Хальмер-Хасава пыда таремʼ ма: 173 Holt-Férfi azt mondja: 173 Мертвец-Мужчина говорит: 174 - xadar nʲi sʲijeʔ. 174 - Хадар ни сиеˮ. 174 - Nagyanya nem csapott be téged. 174 - Бабушка тебя не обманывает. 175 nʲenesʲa xaŋguβaʔ nʲabʲimdʲej. 175 Ненэся хаңгуваˮ нябимдей. 175 És valóban meghalunk másodjára. 175 И вправду мы умрем во второй раз. 176 manʲaʔ xaʔmaxadanaʔ puj ŋuʔmnand xein. 176 Маняˮ хаʼмахаданаˮ пуй ңуˮмнанд хэин. 176 A halálunk után te visszamész. 176 Ты после нашей смерти обратно пойдешь. 177 marʲindʲaʔ-papako nanokomda nʲumda nʲaʔmgudasʲ, xalʲmʲer-xasaβa pɨda nʲaʔmada xasaβa ŋaʦekɨmʔ. 177 Мариндяʼ-Папако нанокомда Нюмда няˮмгудась, Хальмер-Хасава пыда няˮмада хасава ңацекымʼ. 177 Marindja-Húga a karjába akarta venni a Fiát, de Holt-Férfi megragadta a kisgyermeket. 177 Сестра-Маринди хотела взять [на руки] Сына, но Мертвец-Мужчина ребенка схватил. 178 pɨda tarʲemʔ ma: 178 Пыда таремʼ ма: 178 És azt mondta: 178 И сказал: 179 - nʲuβ nʲiβ tatʔ, pɨdar jejdand xajoda. 179 - Нюв нив татˮ, пыдар ейданд хаёда. 179 - A Fiamat nem adom, helyetted marad itt. 179 - Сына не отдам, он вместо тебя останется. 180 xonaβaxanduʔ sʲerʔ βɨnʲi tanʲeʔ. 180 Хонавахандуʼ серˮ выни танеˮ. 180 Amikor aludtak, nem történt semmi. 180 Когда они спали, ничего не случилось. 181 marʲindʲaʔ-papakoʔ nʲemada xajaβa. 181 Мариндяʼ-Папакоʼ немада хаява. 181 Marindja-Húga felébredt. 181 Сестра-Маринди проснулась. 182 xalʲmʲer-xasaβa makudanda sʲinʔ pʲisʲdakoraxa. 182 Хальмер-Хасава макуданда синʼ письдакораха. 182 Holt-Férfi a sátor felső nyílása felé néz, mintha nevetne. 182 Мертвец-Мужчина в верхнее отверстие чума смотрит, как будто смеется. 183 xalʲmʲer-puxusʲa ŋanʲiʔ sʲidʲamʲujʔ xaβexeʔ. 183 Хальмер-Пухуся ңаниʼ сидямюйʼ хавэхэʼ. 183 Elhunyt-Öreganyó meghalt a fiával együtt. 183 Покойница-Старуха вместе с сыном умерла. 184 nanoko-ŋaʦekɨ ŋanʲiʔ xaβɨ. 184 Наноко-ңацекы ңаниʼ хавы. 184 Fiú-babácska is meghalt. 184 Мальчик-младенец тоже умер. 185 marʲindʲaʔ-papako sʲiβ jalʲe jarŋa sʲiβ ŋesoŋgana, jalʲeʔ ŋesoŋgana xalʲmʲer-xasaβa ŋamdasʲ xarnamjʔ, nʲabʲi ŋudaxana ŋeβamda nʲaʔmbʲi. 185 Мариндяʼ-Папако сив яле ярңа Сив ңэсоңгана, ялеʼ ңэсоңгана Хальмер-Хасава ңамдась харнамйˮ, няби ңудахана ңэвамда няʼмби. 185 Marindja-Húga hét napig sír. 185 Сестра-Маринди семь дней плачет. 186 pɨda tarʲemʔ ma: 186 Пыда таремʼ ма: 186 Hét nap múlva Holt-Férfi felemelkedett, egyik kezével a fejét támasztja. 186 Через семь дней Мертвец-Мужчина приподнялся, одной рукой за голову держится. 187 - saʦʲ ponʔ jarŋan, ŋeβaβ jesʲma, puj ŋumnand xanʔ, ja pond ŋamzadar sodaʔ. 187 - Саць понʼ ярңан, ңэвав есьма, пуй ңумнанд ханьˮ, я понд ңамзадар содаˮ. 187 Azt mondja: 187 Говорит: 188 tʲikaxad ŋanʲiʔ xa. 188 Тикахад ңаниʼ ха. 188 - Nagyon régóta sírsz, megfájdult a fejem, menj vissza, vigyél magaddal húst az útra. 188 - Очень долго плачешь, голова у меня заболела, иди обратно, на дорогу мяса с собой возьми. 189 marʲindʲaʔ-papako puj ŋumnanda tʲi jadaljʔ. 189 Мариндяʼ-Папако пуй ңумнанда ти ядалйˮ. 189 És azon nyomban meghalt újra. 189 И тут же снова умер. 190 sʲiβ jada, jalʲeʔ jada. 190 Сив яда, ялеʼ яда. 190 Marindja-Húga visszament az útján. 190 Сестра-Маринди пошла назад по своей дороге. 191 sʲiβ ŋesoŋgana, jalʲeʔ ŋesoŋgana jaʔ sʲiʔ βaranʔ teβɨʔ, marʲindʲaʔ-papako. 191 Сив ңэсоңгана, ялеʼ ңэсоңгана яʼ сиʼ варанʼ тэвыˮ, Мариндяʼ-Папако. 191 Hét napig megy. 191 Семь дней идет. 192 sʲiʔ βarxana sʲidʲarʲi-puxusʲa. 192 Сиʼ вархана Сидяри-Пухуся. 192 Hét nap múlva Marindja-Húga elérte a lyukat a földben. 192 Через семь через дней Сестра-Маринди дошла до отверстия в земле. 193 peβdʲa jaxana nʲabʲijumʔ-puxusʲa jarsumbβonda, nʲabʲijumʔ-puxusʲa pɨda mamoβonda: 193 Пэвдя яхана Нябиюмʼ-Пухуся ярсумбвонда, Нябиюмʼ-Пухуся пыда мамовонда: 193 A lyuknál ott volt Két-Öreganyó. 193 Около него - Две-Старухи. 194 - sʲenʲe mamzʲenʲuʔ: 194 - Сене мамзенюʼ: 194 A sötétben hallatszik, ahogy Egyik-Öreganyó sír, és Másik-Öreganyó azt mondja: 194 В темноте слышно, как Одна-из-Старушек плачет, а Другая-Старушка говорит: 195 marʲindʲaʔ-papako pʲilʲiʔ nʲi xanʔ, puj ŋumnanda ŋanʲiʔ xanta tuj jalʲanʔ. 195 Мариндяʼ-Папако пилиʼ ни ханьˮ, пуй ңумнанда ңаниʼ ханта туй ялянʼ. 195 - Hisz mondtam neked, hogy Marindja-Húga nem ment el örökre, a fényes útra tér vissza. 195 - Ведь я тебе говорила, что Сестра-Маринди не навсегда ушла, она вернется на светлую дорогу. 196 jarta-puxusʲa pɨda tarʲemʔ ma: 196 Ярта-Пухуся пыда таремʼ ма: 196 Síró-Öreganyó azt mondja: 196 Плачущая-Старуха говорит: 197 - pɨdaβar ŋamgakorʲi sʲerkad nʲin jermʲasʲetuʔ. 197 - Пыдавар ңамгакори серкад нин ермясетуˮ. 197 - Te mindig mindenről tudsz. 197 - Ты-то всегда обо всем знаешь. 198 nʲinʲa-jarta-puxusʲa pɨda tarʲemʔ ma: 198 Ниня-Ярта-Пухуся пыда таремʼ ма: 198 Nem-Síró-Öreganyó azt feleli: 198 Неплачущая-Старуха отвечает: 199 - marʲindʲaʔ-papako mʲakanda teβʔmaxadanda, marʲindʲa-xasaβa i marʲindʲand-nʲe tʲuku sʲexereβaʔ, manʲaʔ sʲexereβaʔ ŋanʲiʔ nʲodaltadʲiʔ. 199 - Мариндяʼ-Папако мяканда тэвˮмахаданда, Мариндя-Хасава и Мариндянд-Не тюку сехэрэваˮ, маняˮ сехэрэваˮ ңаниʼ нёдалтадиʼ. 199 - Amikor Marindja-Húga megérkezik a sátrába, Marindja-Férfi és Marindja-Felesége erre az útra lépnek, erre az útra, a nyomaimon. 199 - Когда Сестра-Маринди придет в свой чум, Мужчина-Мариндя и Жена-Маринди отправятся по этой дороге, по этой дороге, по моим следам. 200 tɨʔ malʔ xanguʔ. 200 Тыˮ малʼ хангуˮ. 200 Minden rénszarvas elpusztul. 200 Все олени погибнут. 201 marʲindʲaʔ-papako sʲidʲa ŋenda nʲinʲa pʲilʲiʔ teβŋgu. 201 Мариндяʼ-Папако сидя ңэнда ниня пилиʼ тэвңгу. 201 Marindja-Húga gyalog megy tovább. 201 Сестра-Маринди пешком пойдет. 202 nʲeneʨ xasaβanʔ-xanta, obʔ nʲu jolʲsʲend teβʔmaxadanda xasaβada xaŋgu. 202 Ненэч Хасаванʼ-Ханта, обˮ ню ёльсенд тэвʼмахаданда Хасавада хаңгу. 202 Hanti-Férfihez megy feleségül, a Férj az első gyermekig él, és meghal. 202 За Ханта-Мужчину выйдет, Муж до первого ребенка доживет и умрет. 203 nʲurtʲej-puxusʲa xɨnzʲerʔ malʔ βadʲesʲeda, malʔ tarʲemʔ βadʲeʔŋada. 203 Нюртей-Пухуся хынзерˮ малʼ вадеседа, малʼ таремʼ вадеˮңада. 203 Ahogy Első-Öreganyó mesélte, úgy meséli ez is. 203 Как Первая-Старуха рассказывала, так и эта рассказывает. 204 marʲindʲaʔ-papako nʲenzʲimdakɨ. 204 Мариндяʼ-Папако нензимдакы. 204 Marindja-Húga dühbe gurult. 204 Сестра-Маринди рассердилась. 205 pɨda tarʲemʔ ma: 205 Пыда таремʼ ма: 205 Azt mondta: 205 Она сказала: 206 - nʲeneʔ nʲin ŋadʲuʔ. 206 - Ненэʼ нин ңадюˮ. 206 - Valójában nem láthatlak! 206 - По-настоящему [не могу] тебя увидеть! 207 ŋadʲβɨ ŋɨbat seβad sabkaβɨ ŋeimanzʲ. 207 ңадьвы ңыбат сэвад сабкавы ңэиманзь. 207 [De] ha látnálak, kivájnám a szemeidet. 207 Если бы [смогла] увидеть, глаза твои вырвала бы. 208 puxuʦʲakoja terʲida munzʲalma. 208 Пухуцякоя тэрида мунзялма. 208 Ez az Öreganyó elhallgatott. 208 Старушка тут замолчала. 209 sʲejda xenakɨ. 209 Сейда хэнакы. 209 Megijedt, bizonyára. 209 Испугалась, наверно. 210 marʲindʲaʔ-papako jaʔ ŋɨlʔ jed tʲuʔuʔ tarpɨʔ. 210 Мариндяʼ-Папако яʼ ңылʼ ед тюˮуʼ тарпыˮ. 210 Marindja-Húga kimászott a föld alól, felfelé. 210 Сестра-Маринди из-под земли наверх выбралась. 211 marʲindʲa-xasaβa ilʲebʲa tanʲi xadɨrmɨʔ. 211 Мариндя-Хасава илебя тани хадырмыˮ. 211 Ott legelnek Marindja-Férfi rénszarvasai. 211 Олени Мужчины-Маринди пасутся. 212 marʲindʲaʔ-papako mʲadʔ xeβanʔ teβɨʔ. 212 Мариндяʼ-Папако мядʼ хэванʼ тэвыˮ. 212 Marindja-Húga odament a sátorhoz. 212 Сестра-Маринди до чума дошла. 213 mʲaʔ todaβɨ. 213 Мяˮ тодавы. 213 Belépett a sátorba. 213 Чум топился. 214 mʲakʔ mʲakana marʲindʲand-nʲe jarsubβonda. 214 Мякˮ мякана Мариндянд-Не ярсубвонда. 214 Hallani, ahogy Marindja-Felesége zokog. 214 Слышно, как Жена-Маринди всхлипывает. 215 pɨda tarʲemʔ ma: 215 Пыда таремʼ ма: 215 Azt mondja: 215 Говорит: 216 - xalʲmʲer-xasaβa ŋadʲesʲ xanada. 216 - Хальмер-Хасава ңадесь ханада. 216 - Holt-Férfi élve vitte el őt. 216 - Мертвец-Мужчина живую ее унес. 217 xaβɨ ŋebʔnanda xaŋorobʔŋguβaʦʲ. 217 Хавы ңэбʼнанда хаңоробˮңгуваць. 217 Ha meghalt volna [itt], akkor megemlékezhetnénk róla. 217 Если бы она [здесь] умерла, тогда бы мы ее поминали. 218 ŋadʲa xanada, xaʔmada jaŋgu. 218 ңадя ханада, хаˮмада яңгу. 218 Élve vitte el, nincs meg a teste. 218 Живую унес, и тела ее нет. 219 marʲindʲaʔ-papako mʲatʔ ŋoʔ tʲu. 219 Мариндяʼ-Папако мятʼ ңоˮ тю. 219 Marindja-Húga belépett a sátorba. 219 Младшая-Сестра-Маринди вошла в чум. 220 marʲindʲa-nʲinʲekada, nʲabada ŋobkana sanajaxaʔ. 220 Мариндя-Нинекада, Нябада ңобкана санаяхаʼ. 220 Marindja-Bátyja és Sógornője azonnal felugrottak. 220 Ее Старший-Брат-Мариндя и Невестка тут же вскочили. 221 pɨdʲiʔ tarʲemʔ maxaʔ: 221 Пыдиʼ таремʼ махаʼ: 221 Mindketten azt mondják: 221 Оба говорят: 222 - jeβanzadakomʲiʔ, toxojaβenanʲuʔ! 222 - Еванзадакомиʼ, тохоявэнанюʼ! 222 - Drágaságunk, hát megjöttél! 222 - Милая наша, пришла ведь! 223 sʲidʲa pajdan nʲusʲaŋo pɨdʲiʔ lapsʲeŋaxaʔ. 223 Сидя пайдан нюсяңо пыдиʼ лапсеңахаʼ. 223 Megcsókolják mindkét orcáját. 223 В обе щеки ее целуют. 224 marʲindʲaʔ-papako tarʲemʔ ma: 224 Мариндяʼ-Папако таремʼ ма: 224 Marindja-Húga azt mondta: 224 Сестра-Маринди сказала: 225 - pʲinʲakuna medʲiʔ! 225 - Пинякуна мэдиʼ! 225 - Ne jöjjetek közel! 225 - Не подходите! 226 manʲ panɨn βeβa, xalʲmʲeruʔ jaβna me, mɨn panɨn. 226 Мань панын вэва, хальмеруʼ явна мэ, мын панын. 226 Mocskos a ruhám, ebben voltam a holtak világában, ebben a ruhában. 226 У меня одежда поганая, была в ней в мире умерших, в этой одежде. 227 nʲabada jedej panɨ mʲiʔŋa, meʔmɨ panɨda paradajduʔ. 227 Нябада едэй паны миˮңа, мэˮмы паныда парадайдуʼ. 227 A Sógornő új panyicát adott neki, a ruháját elégette. 227 Невестка дала ей новую паницу, а ее одежду она сожгла. 228 sʲiʔβsʲan jalʲeʔ ilʲeβɨkɨʔ. 228 Сиˮвсян ялеʼ илевыкыʼ. 228 Egy hétig éltek. 228 С неделю они жили. 229 marʲindʲa-nʲinʲekada ŋeβamda jedʲelŋa, ŋeβarʲixʲidanda jalʲeʔ ŋɨltabʲi. 229 Мариндя-Нинекада ңэвамда еделңа, ңэварихиданда ялеʼ ңылтаби. 229 Marindja-Bátyjának megfájdult a feje, és ettől a fájdalomtól egyre rosszabbul lett. 229 У Старшего-Брата-Маринди голова заболела, и от этой боли ему все хуже становится. 230 nʲinʲekada pɨda tarʲemʔ ma: 230 Нинекада пыда таремʼ ма: 230 Bátyja azt mondta: 230 Старший-Брат ее сказал: 231 - sʲidʲa jeβanzuβ! 231 - Сидя еванзув! 231 - Drágáim! 231 - Мои милые! 232 tʲuku nɨxɨβ nʲaβabʔnan xaβdaraxamʔ. 232 Тюку ныхыв нявабʼнан хавдарахамʼ. 232 Ha ez így lesz [továbbra is], én biztosan meghalok. 232 Если [и дальше] так будет, я, наверно, умру. 233 nʲabʲi mʲadmʔ mʲaradaʔ. 233 Няби мядмʼ мярадаˮ. 233 Állítsatok fel egy másik sátrat. 233 Сделайте другой чум. 234 tʲikɨ mʲatʔ xanadʲiʔ. 234 Тикы мятʼ ханадиʼ. 234 Vigyetek engem abba a sátorba. 234 В тот чум меня перенесите. 235 mʲadmʔ mʲarŋaxaʔ. 235 Мядмʼ мярңахаʼ. 235 Sátrat állítottak. 235 Чум поставили. 236 tʲikɨ mʲatʔ xanadʲiʔ. 236 Тикы мятʼ ханадиʼ. 236 Ebbe a sátorba vitték őt. 236 Его в тот чум перенесли. 237 marʲindʲa mʲinxanda xa. 237 Мариндя минханда ха. 237 Marindja ott mindjárt meg is halt. 237 Мариндя тут же умер. 238 nʲisʲ ponʔ ŋaʔ. marʲindʲand-nʲeʔ ŋeβamda ŋeβamda jedʲelŋa. 238 Нись понʼ ңаˮ. Мариндянд-Неʼ ңэвамда ңэвамда еделңа. 238 Hamarosan Marindja-Feleségének megfájdult a feje. 238 Вскоре и у Жены-Маринди голова заболела. 239 pɨda tarʲemʔ ma: 239 Пыда таремʼ ма: 239 Azt mondta: 239 Она сказала: 240 - jeβanzadakoβ, tʲuku nɨxɨβ pʲaβabʔnan xaβdaraxamʔ. 240 - Еванзадаков, тюку ныхыв пявабʼнан хавдарахамʼ. 240 - Drágám, én is biztosan meghalok. 240 - Милая моя, я тоже, верно, умру. 241 nʲinʲekan xanaŋgodaken. 241 Нинекан ханаңгодакэн. 241 Vigyél át engem a Bátyádhoz. 241 К твоему Старшему-Брату меня перенеси. 242 marʲindʲaʔ-papako nʲabamda xanada. 242 Мариндяʼ-Папако Нябамда ханада. 242 Marindja-Húga átvitte a Sógornőjét. 242 Сестра-Маринди Невестку перенесла. 243 tʲikɨ mʲinanda xa. 243 Тикы минанда ха. 243 Ott ő mindjárt meg is halt. 243 Тут она сразу же умерла. 244 marʲindʲaʔ-papako sʲiβ jalʲe jarŋa. 244 Мариндяʼ-Папако сив яле ярңа. 244 Marindja-Húga hét napig sír. 244 Сестра-Маринди семь дней плачет. 245 sʲan ŋoʔ xaβɨ xalʲmʲero letbaβnada? 245 Сян ңоˮ хавы хальмеро лэтбавнада? 245 De meddig őrizze a holtakat? 245 Но сколько она будет мертвых караулить? 246 marʲindʲaʔ-papako teta xajaβɨ. 246 Мариндяʼ-Папако тэта хаявы. 246 Marindja-Húga elment a csordához. 246 Сестра-Маринди пошла в стадо. 247 tɨʔ βanʔmatuʔ sʲer βaʔnɨʔ, malʔ xaβɨʔ. 247 Тыˮ ванˮматуʼ сер ваˮныˮ, малʼ хавыˮ. 247 A rénszarvasok ahogy fekszenek, hát úgy fekszenek, mind elhullottak. 247 Олени как лежали, так и лежат - все погибли. 248 ŋobkart suju ilʲenʲa jaŋgu. 248 ңобкарт сую иленя яңгу. 248 Egy borjacska sem maradt életben. 248 Ни одного теленка в живых не осталось. 249 marʲindʲaʔ-papako jarlʲimda meʔŋa. 249 Мариндяʼ-Папако ярлимда мэˮңа. 249 Marindja-Húga egyre csak sír. 249 Сестра-Маринди только плачет. 250 marʲindʲaʔ-papako sʲidʲa ŋenda nʲinʲa seβda xuʔ jalʲaʔ jadalj. 250 Мариндяʼ-Папако сидя ңэнда ниня сэвда хуʼ яляʼ ядалй. 250 Elindult gyalog, amerre a szeme látott. 250 Пошла она пешком куда глаза глядят. 251 sʲand jadbata ŋodʔ, nʲerda nʲana toʔ βarxana mʲadʲiko ŋadʲimʲa. 251 Сянд ядбата ңодˮ, нерда няна тоʼ вархана мядико ңадимя. 251 Valamennyi idő után, a tó partján megjelent előtte egy sátracska. 251 Через какое-то время впереди нее на берегу озера показался чумик. 252 tʲikɨ mʲatʔ teβɨʔ. 252 Тикы мятʼ тэвыˮ. 252 Odament. 252 Дошла до него. 253 mʲakana ŋoʔlʲerʲi puxusʲa ŋeβɨ. 253 Мякана ңоˮлери Пухуся ңэвы. 253 A sátorban csak egy Öreganyóka volt. 253 В чуме только одна Старушка была. 254 puxusʲa pɨda tarʲemʔ ma: 254 Пухуся пыда таремʼ ма: 254 Öreganyóka azt kérdezte: 254 Старушка спросила: 255 - ŋamga majedʲart? 255 - Ңамга маедярт? 255 - Ki ártott neked? 255 - Кем ты обижена? 256 ŋudaʔ, ŋaʔ majedart ŋebʔnand? 256 Ңудаʼ, Ңаʼ маедарт ңэбˮнанд? 256 Ember [keze] vagy a Halál? 256 Рукой [человека] или Смертью? 257 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 257 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 257 Marindja-Húga azt felelte: 257 Сестра-Маринди ответила: 258 - ŋaʔ majadart ŋerʲidanakemʔ. 258 - Ңаʼ маядарт ңэриданакэмʼ. 258 - Biztosan a Halál ártott nekem. 258 - Обижена, наверно, Смертью. 259 puxusʲa pɨda tarʲemʔ ma: 259 Пухуся пыда таремʼ ма: 259 Öreganyóka azt mondja: 259 Старушка говорит: 260 - malʔ meʔmdaβaʔ sʲerʔmaʔ ŋeŋguβaʔ. 260 - Малʼ мэˮмдаваˮ серˮмаˮ ңэңгуваˮ. 260 Mi sem hagyjuk magunk mögött ezt az utat. 260 - Мы тоже этой дороги не минуем. 261 peβsʲumbʔnʲana xanʲeβɨ nʲudʲa toβa. 261 Пэвсюмбˮняна ханевы Нюдя това. 261 Este megjött a vadászó Fia. 261 Вечером пришел ее охотившийся Сын. 262 puxusʲa tarʲemʔ ma: 262 Пухуся таремʼ ма: 262 Öreganyóka azt mondja: 262 Старушка говорит: 263 - xɨnʲarʲina ilʲebtʲart βunʲi tanʲaʔ. 263 - Хынярина илебтярт вуни таняˮ. 263 - Hisz úgysincs hol élned. 263 - Все равно тебе жить негде. 264 sʲit meβanʔ xarβamʔ nʲunʲi nʲeŋe. 264 Сит мэванʼ харвамʼ Нюни неңэ. 264 Azt akarom, hogy a Fiam felesége legyél. 264 Хочу я взять тебя в жены своему Сыну. 265 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 265 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 265 Marindja-Húga azt feleli: 265 Сестра-Маринди отвечает: 266 - xɨnʲartana ilʲebtʲarmʲi jaŋgu. 266 - Хыняртана илебтярми яңгу. 266 - Valóban nincs hol élnem. 266 - Мне и вправду жить негде. 267 tanʲa ilʲe marʲindʲaʔ-papako. 267 Таня иле Мариндяʼ-Папако. 267 Marindja-Húga ottmaradt. 267 Сестра-Маринди осталась. 268 nanokoda nʲuda tanʲeβa. 268 Нанокода нюда танева. 268 Született egy Fia. 268 Сын у нее появился. 269 xanʲo βaxandoʔ sʲerʔ βunʲi tanʲeʔ. 269 Ханё вахандоʼ серˮ вуни танеˮ. 269 Amíg aludtak, nem történt semmi. 269 Пока спали, ничего не случилось. 270 marʲindʲaʔ-papako nʲemada xajaβa. 270 Мариндяʼ-Папако немада хаява. 270 Marindja-Húga felébredt. 270 Сестра-Маринди проснулась. 271 xasaβada xaβɨ. 271 Хасавада хавы. 271 A Férje meghalt. 271 Муж ее умер. 272 xadada xaβɨ. 272 Хадада хавы. 272 Az Öreganyóka meghalt. 272 Старушка умерла. 273 xasaβa ŋaʦekɨ ilʲe xajoβɨ. 273 Хасава ңацекы иле хаёвы. 273 A kisfiú életben maradt. 273 Мальчик живым остался. 274 xabʲi-xasaβada xaʔmaxad nʲaxarʔ-ŋaʦekemda xanʔ nʲiʔ ŋamdtajada, seβda xuʔ jalʲaʔ jadalkajejʔ. 274 Хаби-Хасавада хаʼмахад Няхарʼ-Ңацекэмда ханʼ ниʼ ңамдтаяда, сэвда хуʼ яляʼ ядалкаейˮ. 274 Amikor az Osztják-Férj meghalt, Három-Gyermekét szánra ültette, és ment, amerre a szeme látott. 274 Когда Муж-Остяк умер, посадила она Троих-Детей на сани и пошла куда глаза глядят. 275 ŋaʦekɨda nʲuxulʲebʲida. 275 Ңацекыда нюхулебида. 275 A gyerekeket viszi maga után. 275 Детей за собой тащит. 276 ŋarka ŋaʦekeda xɨnʲaxtɨ meβaʔ jadsʲetɨ, pedabeta xanʔ nʲiʔ ŋamdsʲetɨ. 276 Ңарка ңацекэда хыняхты мэваʼ ядсеты, пэдабэта ханʼ ниʼ ңамдсеты. 276 A legidősebb fiú néha gyalog megy, ha elfárad, felül a szánra. 276 Старший сын иногда пешком идет, а когда устанет, на сани садится. 277 ŋaʦekɨʔ ŋaβorsʲiʔ jarsʲetɨʔ: 277 Ңацекыˮ ңаворсиʼ ярсетыˮ: 277 A gyerekek éhesek, sírnak: 277 Дети голодные, плачут: 278 - nʲebʲake, menʔ xarβaβaʔ! 278 - Небякэ, мэнˮ харваваˮ! 278 - Mamácska, enni akarunk! 278 - Мамочка, есть хотим! 279 nʲebʲaduʔ manzʲetɨ: 279 Небядуʼ манзеты: 279 De az Anya azt feleli: 279 А Мать отвечает: 280 - ŋamgemʔ tatamʔ? 280 - Ңамгэмʼ татамʼ? 280 - Mit adjak nektek? 280 - Что я вам дам? 281 ŋamgexertuβ jaŋgu. 281 Ңамгэхэртув яңгу. 281 Nincsen semmim. 281 Ничего у меня нет. 282 xarʔn xarβamʔ ŋaβormanʔ. 282 Харˮн харвамʼ ңаворманʼ. 282 Én magam is enni akarok. 282 Сама есть хочу. 283 ponʔ jadabtuʔ, xeβʔ jadabtuʔ, sʲaʔnɨ ŋebʔnanda ŋedalʲodaʔ ŋadʲiʔ. 283 Понʼ ядабтуʼ, хэвʼ ядабтуʼ, сяˮны ңэбˮнанда Ңэдалёдаˮ ңадиˮ. 283 Hosszan mentek-e, röviden mentek-e, egyszer utazók tűntek fel utazószánakon, vadászoknak tűntek. 283 Долго ли они шли, коротко ли они шли, однажды ездоки на нартах показались, охотниками оказались. 284 xanʲenaʔ ŋeβɨʔ, jurʔ-xasaβa xor xadaβɨʔ, jaxanaβɨʔ. 284 Ханенаˮ ңэвыˮ, Юрˮ-Хасава хор хадавыˮ, яханавыˮ. 284 Száz-Vadász, akik vad réneket ejtettek el, és nyúzták le róluk a bőrt. 284 Сто-Охотников, которые добывали диких оленей и снимали с них шкуры. 285 marʲindʲaʔ-papako tanʲaʔ jada. 285 Мариндяʼ-Папако таняʼ яда. 285 Marindja-Húga odament. 285 Сестра-Маринди пошла туда. 286 xasaβaʔ tʲorʲenaʔ, pɨduʔ tarʲemʔ maʔ: 286 Хасаваˮ тёренаˮ, пыдуʼ таремʼ маˮ: 286 A férfiak kiáltoznak, azt mondják: 286 Мужчины кричат, они говорят: 287 - tʲukonʔ nʲon tuʔ! 287 - Тюконʼ нён туˮ! 287 - Ne gyere ide! 287 - Не подходи! 288 xabsʲal pumnand ŋadʲa nʲota. 288 Хабсял пумнанд ңадя нёта. 288 A halál követ téged [mindenhová]. 288 Тебя [смерть] сзади преследует. 289 marʲindʲaʔ-papako pɨda tarʲemʔ ma: 289 Мариндяʼ-Папако пыда таремʼ ма: 289 Marindja-Húga azt mondja: 289 Сестра-Маринди говорит: 290 - nʲuen jarŋaʔ, ŋaβormanʔ xarβaʔ. 290 - Нюен ярңаˮ, ңаворманʼ харваˮ. 290 - A Gyermekeim sírnak, enni akarnak. 290 - Мои Дети плачут, есть хотят. 291 ŋamzakomʔ mojoŋadaʔ! 291 Ңамзакомʼ моёңадаˮ! 291 Dobjatok egy darabka húst! 291 Бросьте кусочек мяса! 292 pɨduʔ poŋgnanduʔ tamna tanʲeβɨ jerβutaduʔ. 292 Пыдуʼ поңгнандуʼ тамна таневы Ервутадуʼ. 292 Köztük volt a Tábor-Főnöke. 292 Среди них был Хозяин-Стойбища. 293 pɨda tarʲemʔ ma: 293 Пыда таремʼ ма: 293 Azt mondta: 293 Он сказал: 294 - xɨnʲaʔ xeβnʲa? 294 - Хыняʼ хэвня? 294 - Hová bújjon? 294 - Куда ей деваться? 295 tanʲi toja. 295 Тани тоя. 295 Hadd jöjjön ide! 295 Пусть приходит! 296 ŋaʦekɨ ŋaβlajduʔ. 296 Ңацекы ңавлайдуʼ. 296 A gyermekeket megetették. 296 Детей накормили. 297 jerβutada pɨda tarʲemʔ ma: 297 Ервутада пыда таремʼ ма: 297 Tábor-Főnöke azt mondta: 297 Хозяин-Стойбища сказал: 298 - ŋedalʲodaβaβnanaʔ xanʔ. 298 - Ңэдалёдававнанаˮ ханьˮ. 298 - Menj a nyomainkon! 298 - По нашим следам уходи! 299 mʲadunaʔ ŋaxana nʲiʔ ŋaʔ. 299 Мядунаˮ ңахана ниˮ ңаˮ. 299 A sátraink nem messze állnak. 299 Наши чумы стоят недалеко. 300 manʲaʔ ponʔ nʲiβaʔ meŋguʔ. 300 Маняˮ понʼ ниваˮ мэңгуˮ. 300 Nem maradunk [itt] sokáig. 300 Мы будем оставаться [здесь] недолго. 301 toβanaʔ ŋesond mʲatʔ nʲon tʲuʔ. 301 Тованаˮ ңэсонд мятʼ нён тюˮ. 301 Visszatértünkig ne menj be a sátrakba! 301 До нашего возвращения в чумы не заходи! 302 manʲ mʲaʔmʲi jerʔ mʲaʔ. 302 Мань мяˮми ерˮ мяˮ. 302 Az én sátram a középső sátor. 302 Мой чум - средний чум. 303 marʲindʲaʔ-papako mʲadʔ xeβxana jalʲeʔ jambxana tanʲi me. 303 Мариндяʼ-Папако мядʼ хэвхана ялеʼ ямбхана тани мэ. 303 Marindja-Húga a [főnök] sátra mellett áll egész nap. 303 Сестра-Маринди около его чума весь день стоит. 304 nuβʔ peβsʲumzʲ ŋedalʲodaʔ toʔ, xanʲeβɨʔ xasaβaʔ. 304 Нувʼ пэвсюмзь ңэдалёдаˮ тоˮ, ханевыˮ хасаваˮ. 304 Amikor besötétedett, megjöttek az Utazók-[Vadászok]. 304 Когда стемнело, Ездоки-[Охотники] приехали. 305 jerβotaduʔ ŋaʦeketa pɨda tarʲem ʔ ma: 305 Ервотадуʼ ңацекэта пыда тарем ʼ ма: 305 Tábor-Főnöke azt mondta az embereinek: 305 Хозяин-Стойбища сказал своим парням: 306 - ŋaʦekɨn, tɨnaʔ tanadaʔ! 306 - Ңацекын, тынаˮ танадаˮ! 306 Fiúk, tereljétek össze a rénszarvasokat! 306 Ребята, пригоните оленей! 307 ŋaʦekɨʔ tɨ tanaβɨʔ. 307 ңацекыˮ ты танавыˮ. 307 A fiúk összeterelték a rénszarvasokat. 307 Ребята пригнали оленей. 308 jerβotaduʔ pɨda tarʲemʔ ma: 308 Ервотадуʼ пыда таремʼ ма: 308 Tábor-Főnöke azt mondja: 308 Хозяин-Стойбища говорит: 309 - ŋaʦekɨn, tɨmʔ nʲaʔmada xanŋasʲ. 309 - Ңацекын, тымʼ няˮмада ханңась. 309 - Fiúk, hozzatok rénszarvasokat áldozatnak. 309 - Ребята, возьмите оленей для жертвы. 310 nʲabʲi xanmʔ mʲadʔ sʲinʲaʔ xadaraʔ, nʲabʲi xanmʔ nʲoʔ nʲaʔ xadaraʔ. 310 Няби ханмʼ мядʼ синяʼ хадараˮ, няби ханмʼ нёʼ няʼ хадараˮ. 310 Egy áldozatot a sátor mögött öljetek le, egy másikat a sátor bejáratánál. 310 Одну жертву за чумом убейте, другую - у входа в чум. 311 xanuʔ βejaʔ nʲimna marʲindʲaʔ-papako mʲatʔ tʲu. 311 Хануʼ вэяʼ нимна Мариндяʼ-Папако мятʼ тю. 311 Az áldozatok vérén keresztüllépve Marindja-Húga bement a sátorba. 311 Переступив через кровь жертв, Сестра-Маринди в чум вошла. 312 jerβotadoʔ xanʔ xobaʔ nʲiʔ ŋamdɨʔ. 312 Ервотадоʼ ханʼ хобаʼ ниʼ ңамдыˮ. 312 A főnök az áldozati rénszarvas bőrén ült. 312 Хозяин сел на шкуру жертвенного оленя. 313 sɨmzɨʔ paxand mukudaʔ sʲiβna nʲaroβo pʲenzʲerta ŋurnasʲ xaʔmɨʔ. 313 Сымзыʼ паханд мукудаʼ сивна нярово пензерта ңурнась хаˮмыˮ. 313 A szimzi [sátorrúd] talapzatához leereszkedett egy dob a felső nyíláson át. 313 К подножию сымзы через верхнее отверстие спустился бубен. 314 jerβadamda pʲurʦʲ tʲet sʲeje loxomʔ malʔ malŋada. 314 Ервадамда пюрць тет сее лохомʼ малʼ малңада. 314 Gazdáját keresve bejárta a sátor négy oldalát. 314 В поисках своего Хозяина он обошел четыре стороны чума. 315 tʲikanda jerβanda ŋudanʔ to. 315 Тиканда Ерванда ңуданʼ то. 315 Azután a sátor Főnökének kezébe érkezett. 315 Потом пришел в руки к Хозяину чума. 316 nʲaroβa pʲenzʲerta ŋudanda nʲaʔamʔmaxadanda, nʲaroβa pʲenzʲerta sʲiʔiβʔ ladada. 316 Нярова пензерта ңуданда няˮамˮмахаданда, нярова пензерта сиˮивʼ ладада. 316 Ő fogta a rézdobot, a rézdobra hétszer ütött. 316 Тот, приняв медный бубен, в медный бубен семь раз ударил. 317 pɨda tarʲemʔ ma: 317 Пыда таремʼ ма: 317 Azt mondta: 317 Он так сказал: 318 - xebʲidʲa ŋaʔja, tʲukod tʲaxana xabʲej-tadʲibʲamʔ jexeraβeker. 318 - Хэбидя Ңаˮя, тюкод тяхана Хабей-Тадибямʼ ехэравэкэр. 318 - Titokzatos Nagy Halál, korábban nem ismerted az Osztják-Sámánt. 318 - Тайная Великая Смерть, верно, раньше ты не знала Остяцкого-Шамана. 319 manʲ sʲit manʲijemʔ. 319 Мань сит маниемʼ. 319 Látlak téged. 319 Я тебя вижу. 320 xɨnzʲelʲi nʲisʲ ŋadʲuʔ jaderpat ŋoʔ jaʔ ŋɨlad manʲijemʔ. 320 Хынзели нись ңадюˮ ядэрпат ңоˮ яʼ ңылад маниемʼ. 320 Akárhogy rejtőzöl, én a föld alatt is megtalállak. 320 Как бы ты ни пряталась, я и под землей тебя обнаружу. 321 xebʲidʲa ŋaʔja, tamna tɨn pʲelʲamʔ ŋamanʔ xarβa, ŋaʦekɨn pʲelʲamʔ ŋamanʔ xarβa. 321 Хэбидя ңаˮя, тамна тын пелямʼ ңаманʼ харва, ңацекын пелямʼ ңаманʼ харва. 321 Titokzatos Nagy Halál, még a rénszarvasaim felét fel akarod falni, az embereim felét el akarod vinni. 321 Тайная Великая Смерть, еще половину моих оленей ты хочешь съесть, половину работников моих хочешь унести. 322 tɨn nʲaxarumdʔmamʔ meŋgudaken, ŋaʦekɨn nʲarumdʔmamʔ meŋgudaken. 322 Тын няхарумдʼмамʼ мэңгудакэн, ңацекын нярумдˮмамʼ мэңгудакэн. 322 Vidd hát a rénszarvasaim harmadát, vidd hát az embereim harmadát is. 322 Третью часть моих оленей забирай, моих ребят тоже третью часть, наверно, унесешь. 323 tʲikad xanʔ xart meβaxand! 323 Тикад ханьˮ харт мэваханд! 323 Aztán menj vissza a helyedre! 323 Потом ступай на свое место! 324 xabʲej-tadʲibʲa pʲenzʲerta ŋedarada. 324 Хабей-Тадибя пензерта ңэдарада. 324 Osztják-Sámán elengedte a dobot. 324 Остяк-Шаман бубен отпустил. 325 nʲaroβa pʲenzʲer mukuda sʲiβnʲa ŋurnasʲ xaja. 325 Нярова пензер мукуда сивня ңурнась хая. 325 A rézdob csörömpölve kirepült a felső nyíláson át. 325 Медный бубен сквозь верхнее отверстие со звоном ушел. 326 xabʲej-tadʲibʲa pɨda tarʲemʔ ma marʲindʲaʔ-papakonʔ: 326 Хабей-Тадибя пыда таремʼ ма Мариндяʼ-Папаконʼ: 326 Osztják-Sámán azt mondta Marindja-Húgának: 326 Сестре-Маринди Остяк-Шаман сказал: 327 - tʲedaβaʔ xabʲiʔ mʲatʔ xanʔ! 327 - Тедаваʼ хабиʼ мятʼ ханьˮ! 327 - Most menj az osztják sátorba! 327 - Теперь иди в остяцкий чум! 328 marʲindʲaʔ-papako nʲabʲi m jatʔ xaja. 328 Мариндяʼ-Папако няби м ятʼ хая. 328 Marindja-Húga elment a másik sátorba. 328 Сестра-Маринди ушла в другой чум. 329 xuβʔ jurkɨdʔ. 329 Хувʼ юркыдˮ. 329 Reggel felkeltek. 329 Утром встали. 330 ŋaʦekɨda nʲaruʔmada xaβɨ, tɨda nʲaruʔmada xaβɨ. 330 Ңацекыда няруʼмада хавы, тыда няруʼмада хавы. 330 Az emberek harmada meghalt, a rénszarvasok harmada elhullott. 330 Треть людей умерла, третья часть оленей пала. 331 xabʲi-jerβ marʲindʲaʔ-papakonʔ ŋeβtalɨʔ. 331 Хаби-Ерв Мариндяʼ-Папаконʼ ңэвталыˮ. 331 Osztják-Főnök megkérte Marindja-Húgának kezét! 331 Остяк-Хозяин стал сватать Сестру-Маринди! 332 marʲindʲaʔ-papako xabʲiʔ-jerβanʔ xajepa xaja. 332 Мариндяʼ-Папако Хабиʼ-Ерванʼ хаепа хая. 332 Marindja-Húga feleségül ment Osztják-Főnökhöz. 332 Сестра-Маринди вышла за Остяка-Хозяина замуж. 333 saβaβna ilʲe pʲada. 333 Сававна иле пяда. 333 Jól éltek. 333 Хорошо жить стали. 334 xasaβada ŋaʦekɨ saʦʲ sʲaŋada. 334 Хасавада ңацекы саць сяңада. 334 A Férj igen szerette a Gyerekeket. 334 Муж Детей сильно любил. 335 saʦʲ βesejbatʲiʔ ilʲeŋaxaʔ, jabdaʔ, saβaβna. 335 Саць вэсэйбатиʼ илеңахаʼ, ябдаʼ, сававна. 335 Késő [mély] öregségig boldogan és jól éltek. 335 До глубокой старости жили счастливо и хорошо.