1 3. puxutʲaja-lʲeska 1 3. ПУХУТЯЯ-ЛЕСКА 1 3. Öreganyó-Lepénykéje 1 3. СТАРУХИНА-ЛЕПЕШКА 2 puxutʲaja βesakojaxaʔ ilʲeβexeʔ. 2 Пухутяя Вэсакояхаʼ илевэхэʼ. 2 Élt az Öreg az Öreganyóval. 2 Жили Старик со Старухой. 3 βesakojand xatʲa judmʲan xabtʲekojaβada tanʲa. 3 Вэсакоянд хатя юдмян хабтекоявада таня. 3 Az Öregnek volt vagy tíz rénszarvasbikája. 3 У Старика было около десяти оленей-быков. 4 βesakond puxutʲand lʲeska tanʲaβɨ ŋenʲiβ. 4 Вэсаконд Пухутянд Леска танявы ңэнив. 4 Az Öregnek és Öreganyónak volt [még] egy Lepénykéje. 4 У Старика со Старухой была Лепешка. 5 βesako xanʲeda xombdada juŋgu. 5 Вэсако ханеда хомбдада юңгу. 5 Az Öreg semmit sem tudott elejteni. 5 Старик ничего не мог добывать. 6 - puxutʲa, tad xadanamʲi ŋanʲi juŋgu, - xanʲemaxadanta manʲiβ. 6 - Пухутя, тад хаданами ңани юңгу, - ханемахаданта манив. 6 - Öreganyó, megint nem sikerült elejtenem semmit, - mondta a vadászat után. 6 - Старуха, ничего я опять не добыл, - сказал он после охоты. 7 jakotʲamʲi jeβejkonʔ xulsotʲ nʲisʲaβ tara, tʲedaʔ lʲeskarʲiŋe ŋod sʲertaxamʲi. 7 Якотями евэйконʼ хулсоть нисяв тара, тедаʼ Лескариңэ ңод сертахами. 7 - A lisztecskémet be lehetne főzni a levesbe, most legalább Lepénykét készítsünk. 7 - Мучишку мою в супчик замешать можно было б, теперь же Лепешку хоть сделаем. 8 puxutʲa lʲeskane mʲida. 8 Пухутя Лесканэ мида. 8 Öreganyó megsütötte Lepénykét. 8 Старуха испекла Лепешку. 9 puxutʲar lʲeskamda tolʔ nʲiʔ me. 9 Пухутяр Лескамда тольʼ ниʼ мэ. 9 Öreganyód az asztalra tette Lepénykét. 9 Твоя-Старуха положила Лепешку настол. 10 βesakojar xarβarʲi xarβanakɨ, tandaja pʲirʲeβa lʲeskamʔ ŋamrʲi xarβada, ŋudʲida parada. 10 Вэсакояр харвари харванакы, тандая пирева Лескамʼ ңамри харвада, ңудида парада. 10 Öreged, látszott, nagyon meg akarja enni, megragadta volna Lepénykét, de megégette a kezét. 10 Твоему-Старику, видно, очень хочется есть, схватил было Лепешку, да руки обжег. 11 - puxutʲa, tʲukor jadʲembʲe. 11 - Пухутя, тюкор ядембе. 11 - Öreganyó, nagyon forró. 11 - Старуха, она горячая. 12 pʲinʲaku med. 12 Пиняку мэд. 12 Tedd félre. 12 В сторону положи. 13 xantʲeja. 13 Хантея. 13 Hadd hűljön. 13 Пусть остывает. 14 taxajuʔ nʲiʔ meda sʲejaʔ xeβanʔ, lʲeskamda xanʲibtʲembʲunʲiβ. 14 Тахаюˮ ниʼ мэда сеяʼ хэванʼ, Лескамда ханибтембюнив. 14 Letette hűlni Lepénykét egy padra a sátor bejárata előtt. 14 Она положила остудить Лепешку на завалинку возле входа в чум. 15 - puxutʲa, lʲeskar xotβa, nʲi xantʲeʔ. 15 - Пухутя, Лескар хотва, ни хантеˮ. 15 - Öreganyó, hozd Lepénykét, már biztos kihűlt. 15 - Старуха, принеси Лепешку, она, верно, уже остыла. 16 puxutʲar lʲeskajamda nʲisʲadaβ nʲamangu βarxadanta, lʲeskaja pʲinʲaku taxajuʔ nʲid. 16 Пухутяр Лескаямда нисядав нямангу вархаданта, Леская пиняку тахаюˮ нид. 16 Öreganyód meg akarta fogni Lepénykét, de Lepényke legurult a padról. 16 Твоя-Старуха хотела Лепешку взять, но Лепешка скатилась сзавалинки. 17 ŋanʲi nʲamŋgosʲetɨda, pʲinʲaku xeŋgadasʲetɨ, ŋanʲi nʲamŋgosʲetɨda, pʲinʲaku xeŋgadasʲetɨ. 17 Ңани нямңгосетыда, пиняку хэңгадасеты, ңани нямңгосетыда, пиняку хэңгадасеты. 17 Már majdnem elkapja, az még arrébb [gurul], már majdnem elkapja, az még arrébb [gurul]. 17 Она вот-вот схватит ее, та еще дальше, она вот-вот схватитее, та еще дальше. 18 judmʲan xabtʲenda xadomʲanʔ jolʲtʲandʔ nʲorakuda. 18 Юдмян хабтенда хадомянʼ ёльтяндʼ нёракуда. 18 Így üldözte a tíz rénszarvasbika által széttaposott legelő végéig. 18 Гналась так за ней до конца пастбища, вытоптанного десятью оленями-быками. 19 xadoʔ malanʔ teβxaβa tʲundand nʲiʔ xalʃɨβ, seβʔ pubtada. 19 Хадоʼ маланʼ тэвхава тюнданд ниʼ халшив, сэвˮ пубтада. 19 Elérvén a szanaszét-utazott legelő végét, [Lepényke] felgurult egy kis dombra és eltűnt szem elől. 19 Добравшись до конца изъеденного пастбища, [Лепешка] вкатилась на пригорок и потерялась извиду. 20 pututʲajand-lʲeska sʲiβ jalʲa xentʲarʲiŋe manrɨrŋa, laxanakor βadamʔ mʲinrʲedaβa. 20 Путутяянд-Леска сив яля хэнтяриңэ манрырңа, Лаханакор вадамʼ минредава. 20 Öreganyód Lepénykéje hét napig karikaként gurult, meséli Lahanakód. 20 Старухи-Твоей-Лепешка семь дней обручем катится, Твое-Лаханако слово ведет. 21 o da! 21 О да! 21 Ó, igen! 21 О да! 22 nʲeranda nʲana pʲisʲakojar, teβanda nʲid mʲata xeβxana ŋamdɨ, ja mʲata nʲonsʲixʲina. 22 Неранда няна Писякояр, тэванда нид мята хэвхана ңамды, я мята нёнсихина. 22 Előtte Egérkéd, ül a ház előtt a farkán, a földház ajtaja előtt. 22 Впереди него Мышечка-Твоя, на хвосте возле дома сидит, у двери земляного дома. 23 - puxutʲajaʔ-lʲeska tʲukorkaβna toxorkar, nʲadnʲi xeβamd manetaduma. 23 - Пухутяяʼ-Леска тюкоркавна тохоркар, нядни хэвамд манэтадума. 23 - Öreganyó-Lepénykéje, haladj csak el itt, ahogy elhaladsz mellettem, majd meglátják [hogy mit teszek]. 23 - Старухина-Лепешка, здесь пройди-ка, как ты уйдешь от меня, пусть увидят. 24 lʲeskajar sʲiβ tʲibʲa xunuβna manrɨrŋa. 24 Лескаяр сив тибя хунувна манрырңа. 24 Lepényke hét lépésnyi [távolban] gurul. 24 Лепешка в семи шагах катится. 25 tad pʲisʲako sanaβanda. 25 Тад Писяко санаванда. 25 Egérke ím ugrott. 25 Мышка как прыгнет. 26 sʲiβ tʲibʲa jolʲtmana pubtada. 26 Сив тибя ёльтмана пубтада. 26 Hét szazsenyt Lepénykéig nem sikerült ugrania. 26 Семь саженей до [Лепешки] не допрыгнула. 27 ŋanʲi sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 27 Ңани сив яля миңа. 27 Még hét napot megy. 27 Другие семь дней идет. 28 sʲiβ jalʲa ŋesoŋgana nʲeranda nʲana pʲisʲakotʲar. 28 Сив яля ңэсоңгана неранда няна Писякотяр. 28 A hetedik napon megjelent előtte Hermelin. 28 На седьмой день впереди виден Горностай. 29 ŋobtʲikɨ teβanda nʲid ŋosʲena. 29 Ңобтикы тэванда нид ңосена. 29 Ugyanúgy ült a farkán. 29 Также на хвосте гордо сидит. 30 manʲiβ: 30 Манив: 30 Azt mondja: 30 Говорит: 31 - puxutʲaʔ-lʲeska, tʲukoβna toxokar, nʲadnʲi xeβamd jaʔ manetaduma. 31 - Пухутяʼ-Леска, тюковна тохокар, нядни хэвамд яˮ манэтадума. 31 - Öreganyó-Lepénykéje, haladj csak el itt, ahogy elmégy mellettem, majd meglátják. 31 - Старухина-Лепешка, здесь пройди-ка, как ты уйдешь от меня, пусть увидят. 32 pʲijakond matʔ tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 32 Пияконд матˮ тибя ёльтмана миңа. 32 Hermelin Lepénykétől hat szazsenyre ment. 32 Горностай от Лепешки идет в шести саженях. 33 matʔ tʲibʲa jolʲtmana pubtada tad tandʲi dʲebta. 33 Матˮ тибя ёльтмана пубтада тад танди дебта. 33 Hat szazsenyt Lepénykéig nem sikerült ugrania. 33 Шесть саженей до [Лепешки] не допрыгнул. 34 puxutʲajaʔ-lʲeska sʲiβ jadʲa manrɨrŋa. 34 Пухутяяʼ-Леска сив ядя манрырңа. 34 Öreganyó-Lepénykéje hét napig karikaként gurul. 34 Старухина-Лепешка семь дней обручем катится. 35 nʲeranda nʲana teβasʲikor. 35 Неранда няна Тэвасикор. 35 Elöl [Lahanako előtt] Nyulacskád. 35 Впереди [Лаханако] Твой-Зайчик. 36 teβasʲikonda samplʲaŋk tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 36 Тэвасиконда сампляңк тибя ёльтмана миңа. 36 Nyulacska öt szazsenyre ment Lepénykétől. 36 Зайчик идет в пяти саженях от [Лепешки]. 37 ma: 37 Ма: 37 Azt mondja: 37 Говорит: 38 - nʲadnʲi xeβamd jaʔ manetaduma. 38 - Нядни хэвамд яˮ манэтадума. 38 - Ahogy elhaladsz mellettem, majd meglátják. 38 - Как ты уйдешь от меня, пусть увидят. 39 tad sanaβanda, teβasʲikor samplʲaŋk tʲibʲanʔ jolʲtmana pubtada. 39 Тад санаванда, Тэвасикор сампляңк тибянʼ ёльтмана пубтада. 39 Ahogy ugrik, Nyulacskának nem sikerült öt szazsenyt ugrani. 39 Как прыгнет, Зайчик пять саженей др [Лепешки] не допрыгнул. 40 sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 40 Сив яля миңа. 40 Hét napot megy. 40 Семь дней идет. 41 nʲeranda nʲana noxokor. 41 Неранда няна Нохокор. 41 Elöl Kis-Sarki-Rókád. 41 Впереди Твой-Маленький-Песец. 42 noxokoxodanda tʲet tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 42 Нохокоходанда тет тибя ёльтмана миңа. 42 Sarki-Rókától négy szazsenyre megy. 42 От Песца в четырех саженях идет. 43 tad sanaβanda tʲet tʲibʲa jolʲtmana pubtada. 43 Тад санаванда тет тибя ёльтмана пубтада. 43 Ahogy ugrik [Sarki-Róka], nem sikerült négy szazsenyt ugrani [Lepénykéig]. 43 [Песец] как прыгнет, на четыре сажени до [Лепешки] не допрыгнул. 44 puxutʲajaʔ-lʲeska ŋanʲi sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 44 Пухутяяʼ-Леска ңани сив яля миңа. 44 Öreganyó-Lepénykéje megint hét napig megy. 44 Старухина-Лепешка опять семь дней идет. 45 sʲiβ jalʲaʔ ŋesoŋgana nʲeranda nʲana iŋgnʲejjja. 45 Сив яляʼ ңэсоңгана неранда няна иңгнейъя. 45 A hetedik napon elöl Hatalmas-Rozsomák. 45 На седьмой день впереди Огромная-Росомаха. 46 iŋgnʲejaxanda nʲaxarʔ tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 46 Иңгнеяханда няхарˮ тибя ёльтмана миңа. 46 Rozsomáktól három szazsenyre megy. 46 От Росомахи в трех саженях идет. 47 tad sanaβanda puxutʲajaʔ-lʲeskamʔ iŋgajeja nʲaxarʔ tʲibʲa pʲiruβna pubtada. 47 Тад санаванда Пухутяяʼ-Лескамʼ иңгаея няхарˮ тибя пирувна пубтада. 47 Rozsomák ahogy ugrik, nem sikerült három szazsenyt ugrania Lepénykéig. 47 Росомаха как прыгнет, трех саженей до Старухиной-Лепешки не допрыгнула. 48 puxutʲajaʔ-lʲeska sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 48 Пухутяяʼ-Леска сив яля миңа. 48 Öreganyó-Lepénykéje megint hét napig megy. 48 Старухина-Лепешка семь дней идет. 49 nʲeranda nʲana tɨʔ - xanondaja. 49 Неранда няна Тыʼ - Ханондая. 49 Elöl Hatalmas-Szarvas-Gyilkoló [farkas]. 49 Впереди - Огромный-Истребляющий-Оленей. 50 tɨʔ-xanondaja sʲidʲa tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 50 Тыʼ-Ханондая сидя тибя ёльтмана миңа. 50 Két szazsenyre megy Hatalmas-Szarvas-Gyilkolótól. 50 Она идет в двух саженях от Огромного-Истребляющего-Оленей 51 ma: 51 Ма: 51 [Szarvas-Gyilkoló] azt mondja: 51 [Истребляющий-Оленей] говорит: 52 - puxutʲajaʔ-lʲeska, nʲadnʲi xeβamd maneir! 52 - Пухутяяʼ-Леска, нядни хэвамд манэир! 52 - Öreganyó-Lepénykéje, gyere csak közelebb, ahogy elmész mellettem, hadd lássák! 52 - Старухина-Лепешка, подойди поближе, как ты ушла от меня, пусть увидят! 53 tad sanaβanda sʲidʲa tʲibʲaʔ pʲiruβna pubtada. 53 Тад санаванда сидя тибяʼ пирувна пубтада. 53 Ahogy ugrik, nem sikerült két szazsenyt ugrania [Öreganyó-Lepénykéjéig]. 53 Как прыгнет, на две сажени до [Старухиной-Лепешки] не допрыгнул. 54 sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 54 Сив яля миңа. 54 Hét napot gurul karikaként. 54 Семь дней обручем катится. 55 nʲeranda nʲana jamʔ-mʲadotaja. 55 Неранда няна Ямʼ-Мядотая. 55 Előtte Hatalmas-Földet-Mint-Otthont-Használó [medve]. 55 Впереди - Огромный-Использующий-Землю-как-Жилишце. 56 jamʔ-mʲadotaja ŋopoj tʲibʲa jolʲtmana mʲiŋa. 56 Ямʼ-Мядотая ңопой тибя ёльтмана миңа. 56 Hatalmas-Földet-Mint-Otthont-Használótól egy szazsenyre megy. 56 От Огромного-Использующего-Землю-как-Жилище в одной сажени идет. 57 - puxutʲajaʔ-lʲeska, tʲukorkaβna toxorkar, nʲadnʲi xeβamd jaʔ manetaduma. 57 - Пухутяяʼ-Леска, тюкоркавна тохоркар, нядни хэвамд яˮ манэтадума. 57 - Öreganyó-Lepénykéje, ahogy elmész mellettem, hadd lássák! 57 - Старухина-Лепешка, как ты уйдешь от меня, пусть увидят. 58 tad sanaβanda ŋopoj tʲibʲa jolʲtmana pubtada. 58 Тад санаванда ңопой тибя ёльтмана пубтада. 58 Ahogy ugrik, nem sikerült egy szazsenyt ugrania [Öreganyó-Lepénykéjéig]. 58 Как прыгнет, на одну сажень до [Старухиной-Лепешки] не допрыгнул. 59 puxutʲajaʔ-lʲeska ixʲid mʲerʲetʲ mʲiŋa. 59 Пухутяяʼ-Леска ихид мереть миңа. 59 Öreganyó-Lepénykéje megy, gyorsabban, mint a gondolat. 59 Старухина-Лепешка идет быстрее мысли. 60 sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 60 Сив яля миңа. 60 Hét napig megy. 60 Семь дней идет. 61 nʲeranda nʲana numʔ xasrʲoja ŋeβɨ. 61 Неранда няна нумʼ хасрёя ңэвы. 61 Elöl egy fűvel benőtt tó. 61 Впереди озеро, заросшее травой. 62 xasrʲoja labtana tʲonʲakoja pʲisʲŋa. 62 Хасрёя лабтана Тёнякоя письңа. 62 A tó előtti völgyben egerekre vadászik Róka. 62 В долине возле озера Лис на мышей охотится. 63 tʲonʲakoja xeβuβna xambβedɨ. 63 Тёнякоя хэвувна хамбвэды. 63 A Róka előtt gurul. 63 Она около Лиса катится. 64 nʲaxarsʲan tʲibʲa jolʲtʲand lʲeskaja nulbtejtada, tʲonʲakoja jarme, pʲisʲmarʲimda meŋa. 64 Няхарсян тибя ёльтянд леская нулбтэйтада, Тёнякоя ярмэ, письмаримда мэңа. 64 Három szazsenyre állt meg, Róka nem tudja, egerekre vadászik. 64 В трех саженях остановилась, Лис не знает, охотится на мышей. 65 lʲeskajar βaxaljʔ: 65 Лескаяр вахалйˮ: 65 Lepényke megszólalt: 65 Лепешка заговорила: 66 - tʲonʲako, βadanat sʲimʲi nʲamuβnan? 66 - Тёняко, ваданат сими нямувнан? 66 - Róka, gondolod, hogy el tudsz engem kapni? 66 - Лис, ты думаешь, меня поймаешь? 67 tʲonʲako tʲukuʔ βemadejʔ, ma: 67 Тёняко тюкуʼ вэмадэйˮ, ма: 67 Róka picit megemelte a fejét, azt mondja: 67 Лис приподнял голову, сказал: 68 - xaman? 68 - Хаман? 68 - Mit mondtál? 68 - Что ты сказала? 69 manʲidam: 69 Манидам: 69 Azt mondom: 69 Я говорю: 70 - sʲimʲi nʲamuβnan? 70 - Сими нямувнан? 70 - Gondolod, hogy el tudsz engem kapni? 70 - Ты думаешь, что меня поймаешь? 71 - xaman? 71 - Хаман? 71 - Mit mondasz? 71 - Что ты говоришь? 72 xaman? 72 Хаман? 72 Mit mondasz? 72 Что ты говоришь? 73 xaβonʲi βeβa, ŋarʲi talʲnʲaʔ toxorkar. 73 Хавони вэва, ңари тальняʼ тохоркар. 73 Rosszak a füleim, gyere közelebb. 73 Уши плохие, подойди поближе. 74 sʲidʲa tʲibʲa pʲiruβna to tʲonʲakoxodanda. 74 Сидя тибя пирувна то Тёнякоходанда. 74 Két szazseny közelre ment Kis-Rókádhoz. 74 На две сажени подошла она к Твоему-Маленькому-Лису. 75 - βadanat sʲimʲi nʲamuβnan? 75 - Ваданат сими нямувнан? 75 - Gondolod, hogy el tudsz engem kapni? 75 - Ты думаешь, что меня поймаешь? 76 - xaβonʲi βeβa, talʲtʲurka toxorkar, munod nʲi soʔ. 76 - Хавони вэва, тальтюрка тохоркар, мунод ни соˮ. 76 - Rosszul hallok, gyere közelebb, nem hallom, mit mondasz. 76 - Я плохо слышу, подойди поближе, я не слышу, что ты говоришь. 77 tʲonʲakoxodanda ŋob tʲibʲa pʲiruβna to. 77 Тёнякоходанда ңоб тибя пирувна то. 77 Közelebb ment Kis-Rókádhoz, köztük már csak egy szazseny [távolság] van. 77 Она подошла к Твоему-Маленькому-Лису, между ними всего сажень. 78 tʲonʲakor idʲa jadelɨʔ, manʲiβ: 78 Тёнякор идя ядэлыˮ, манив: 78 Eszes Róka elgondolkozott, azt mondta: 78 Смышленый Лис задумался, сказал: 79 - ŋopoj tʲibʲana teβnaxaβana tʲirtʲa sarmʲikaxart nʲinadamnʲu ŋedaraʔ. 79 - Ңопой тибяна тэвнахавана тиртя сармикахарт нинадамню ңэдараˮ. 79 - Általában még a repülő állatokat sem mulasztom el, ha egy szazseny közelre jönnek. 79 - Обычно не упускаю даже летающих зверей, если они подходятна сажень. 80 tad tarβanda, puxutʲajand-lʲeska ŋanʲi pʲentɨʔ. 80 Тад тарванда, Пухутяянд-Леска ңани пентыˮ. 80 Ahogy [Róka] elrugaszkodott, Öreganyó-Lepénykéje újra megindult. 80 Как оттолкнулся, Старухи-твоей-Лепешка снова помчалась. 81 jaʔ pond sʲidʲa xamnʲixʲiβ, nʲaxaromdej xamβaxanandʲiʔ tʲonʲakor ŋɨlanda mardada. 81 Яʼ понд сидя хамнихив, няхаромдэй хамваханандиʼ Тёнякор ңыланда мардада. 81 Kétszer kicsúszott, de harmadjára Róka maga alá gyűrte. 81 Она отскочила два раза, а на третий раз Лис подмял ее под себя. 82 lʲeskamd taβanʲidaβ, ŋajabej lʲeska tʲibʲata tada. 82 Лескамд таванидав, ңаябэй Леска тибята тада. 82 Szétrágta Lepénykét, a nedves Lepényke a fogához ragadt. 82 Он разжевал Лепешку, сырая Лепешка прилипла к зубам. 83 tʲikɨ lʲeskandʲi tadtʲi jet xoxoʔ perŋajada, xo tekotʲaʔ tʲibʲanda taʔ tadaʔ. 83 Тикы Лесканди тадти ет хохоˮ пэрңаяда, хо тэкотяˮ тибянда таʼ тадаˮ. 83 Az odaragadt Lepénykét egy nyírfához kezdte dörzsölni, a fogaihoz nyírfakéreg darabok tapadtak. 83 Он начал тереть прилипшую Лепешку о березы, к его зубам прилипли кусочки березовой коры. 84 nʲerɨ lʲeskanda toma jadmaβna pɨrdarʲitʲej xaja. 84 Неры лесканда тома ядмавна пырдаритей хая. 84 Elindult vissza Lepényke útján. 84 Он пошел назад прежней лепешкиной дорогой. 85 nʲerɨ lʲeskand xombβɨ jaʔ sarmʲik, sʲiβ nʲamda malʔ malejda. 85 Неры лесканд хомбвы яʼ сармик, сив нямда малʼ малэйда. 85 Mindenkit összegyűjtött Lepényke állatai közül, akikkel találkozott [Lepényke]. 85 Собрал всех прежних Лепешкиных зверей, которых встречала [Лепешка]. 86 - tadxaβ, ŋatʲekɨjejʔ, nʲidam jexeraʔ, manekarŋaraʔ, tʲiβnʲi nʲiʔ numʔ padarʔ tadaʔ. 86 - Тадхав, ңатекыейˮ, нидам ехэраˮ, манэкарңараˮ, тивни ниʼ нумʼ падарˮ тадаˮ. 86 - Na, gyerekek, tudjátok-e, hogy a fogaimhoz égi papírok ragadtak? 86 - Так вот, ребята, знаете ли, на мои зубы небесные бумаги налипли. 87 xebʲidʲa iʔ tuta, ŋamgert ŋadʲa ja xajuβnda juŋgu, ŋopoj ŋadʲuβnda ja tanʲa - xatʲ-pʲarak-pʲirtʲa. 87 Хэбидя иˮ тута, ңамгэрт ңадя я хаювнда юңгу, ңопой ңадювнда я таня - Хать-Пярак-Пиртя. 87 Hamarosan szent víz jön, egy darab föld sem látszik majd, egy föld emelkedik majd ki: Haty-Pjarak-Pirtya. 87 Скоро священная вода придет, ни кусочка земли видно не будет, одна возвышающаяся земля будет - Хать-Пярак-Пиртя. 88 ŋopoj tʲikɨ ja ŋadʲaŋgu, ŋanʲi ja ŋadʲuβnda juŋgu, manʲtβan tʲenʲeβaβa. 88 Ңопой тикы я ңадяңгу, ңани я ңадювнда юңгу, маньтьван теневава. 88 Csak ezt a földet nem önti el [a víz], én tudom, hol van ez a föld. 88 Только эту землю не зальет, я знаю, где эта земля находится. 89 puna jaltnʲidam, ŋaxakud jatlaŋgunʲinam. 89 Пуна ялтнидам, ңахакуд ятлаңгунинам. 89 Gyertek velem, korán el kell kezdeni felkészülni. 89 Идите за мной, нужно заранее подготовиться. 90 jaljjadʔ. 90 Ялъядˮ. 90 Elindultak. 90 Зашагали. 91 tʲonʲako nʲerdʲe. 91 Тёняко нерде. 91 Róka elöl. 91 Лис впереди. 92 sʲiβ jalʲa jada. 92 Сив яля яда. 92 Hét napon át mennek. 92 Семь дней шагают. 93 sʲiβ jalʲa ŋesoŋgana ŋob pʲirtʲa sotɨmʔ xo, tʲonʲako ma: 93 Сив яля ңэсоңгана ңоб пиртя сотымʼ хо, Тёняко ма: 93 A hetedik napon egy magas hegyhez értek, Róka azt mondja: 93 На седьмой день подошли к высокой сопке, Лис говорит: 94 - pɨdar, pʲisʲakoŋe, ŋulʲiʔ sutend jadanʔ mʲatar sʲerta. 94 - Пыдар, Писякоңэ, ңулиˮ сутэнд яданʼ мятар серта. 94 - Te, Egérke, lakóhelyedet a hegy lábánál készítsd el. 94 - Ты, Мышка, свое жилище у самого основания сопки сделай. 95 - pʲijakoŋe, pɨdar nʲand nʲiʔ sʲerta. 95 - Пиякоңэ, пыдар нянд ниʼ серта. 95 - Hermelin, te pedig egy picit feljebb Egérkétől. 95 - Горностай, ты - чуть повыше Мышки. 96 - teβasʲikoŋe, pɨdar tʲikɨ nʲand tʲukuʔ sʲerta. 96 - Тэвасикоңэ, пыдар тикы нянд тюкуʼ серта. 96 - Nyulacska, te mindkettőnél feljebb. 96 - Зайчик, ты - выше них обоих. 97 - noxokotʲaŋe, tamna nʲand nʲiʔ sʲerta. 97 - Нохокотяңэ, тамна нянд ниʼ серта. 97 - Kis-Sarki-Róka, még [attól is] egy picit feljebb. 97 - Маленький-Песец, ты - еще чуть повыше. 98 - iŋgnʲekoŋe, tamna nʲand nʲiʔ sʲerta. 98 - Иңгнекоңэ, тамна нянд ниʼ серта. 98 - Rozsomák, te még magasabban. 98 - Росомашка, ты - еще повыше. 99 - tɨʔ xanondaŋe, tamna nʲand nʲiʔ sʲerta. 99 - Тыʼ Ханондаңэ, тамна нянд ниʼ серта. 99 - Szarvas-Gyilkos, te még egy picit magasabban. 99 - Истребляющий-Оленей, ты - еще чуть выше. 100 - jamʔ-mʲadotaŋe, tʲikɨ nʲand nʲiʔ sʲerta. 100 - Ямʼ-Мядотаңэ, тикы нянд ниʼ серта. 100 - Földet-Mint-Otthont-Használó, te még magasabban. 100 - Использующий-Землю-как-Жилище, ты - еще повыше. 101 - manʲe ŋeβata nʲiʔ sʲertaŋgudma mʲatamʲi. 101 - Мане ңэвата ниʼ сертаңгудма мятами. 101 - Én pedig a saját lakhelyemet a fejetek felett készítem el. 101 - Я же свое жилище над вашими головами сделаю. 102 mʲatdu sʲerta, tabotʲarodu pulaŋga. 102 Мятду серта, таботяроду пулаңга. 102 Mindenki felépítette a maga lakhelyét. 102 Каждый построил себе жилище. 103 - tadxaβ pakaljjadaʔ. 103 - Тадхав пакалъядаˮ. 103 - Most pedig menjetek be. 103 - А теперь заходите. 104 mʲaktu pakaljjadʔ. 104 Мякту пакалъядˮ. 104 Mindenki bement. 104 Все зашли. 105 sʲiβ jalʲa ilʲeʔ. 105 Сив яля илеˮ. 105 Hét napig élnek így. 105 Семь дней живут. 106 sʲibʲimtʲej jalʲana tʲonʲakor pʲinʔ tarpɨʔ. 106 Сибимтей яляна Тёнякор пинʼ тарпыˮ. 106 A hetedik napon Róka kiment az utcára. 106 На седьмой день Лис вышел на улицу. 107 tabotʲarta nʲiʔ ŋamtɨʔ. 107 Таботярта ниʼ ңамтыˮ. 107 A földből készült lakhelyére ült. 107 Сел на свое земляное жилище. 108 ma: 108 Ма: 108 Azt mondja: 108 Говорит: 109 - seβta xaja pʲinʔ sanejdaʔ, xebʲidʲa iʔ to. 109 - Сэвта хая пинʼ санэйдаˮ, хэбидя иˮ то. 109 - Szemeteket lehunyva ugorjatok ki, a szent víz megérkezett. 109 - Глаза закрывши, наружу прыгайте, священная вода пришла. 110 tabotʲarota nʲiʔ ŋamdɨdaʔ. 110 Таботярота ниʼ ңамдыдаˮ. 110 Üljetek a földből készült lakhelyetekre. 110 Садитесь на свои земляные жилища. 111 sʲiβ jalʲa malambβɨ ŋantʲimta tad tabotʲaroʔ nʲilʃa ŋedataβanda, loxortaŋe xaja. 111 Сив яля маламбвы ңантимта тад таботяроˮ нилша ңэдатаванда, лохортаңэ хая. 111 [Róka] úgy kiengedte a hét napja nem kiengedett vizeletét, hogy az patakként omlott a földházakra. 111 [Лис] так пустил свою мочу, не выпускавшуюся семь дней, что она полилась ручьем на земляные жилища. 112 ma: 112 Ма: 112 Azt mondja: 112 Сказал: 113 - tʲorʲejdaʔ! 113 - Тёрейдаˮ! 113 - Kiáltsatok! 113 - Кричите! 114 seβtuʔ xajʲe tad tʲorʲeβanduʔ. 114 Сэвтуʼ хайе тад тёревандуʼ. 114 Szemüket behunyva kiáltoztak. 114 Глаза закрывши, они закричали. 115 ŋantʲida susa. 115 Ңантида суса. 115 Elfogyott a vizelete. 115 Моча его кончилась. 116 - seβdaʔ sɨlabtejdaʔ. 116 - Сэвдаˮ сылабтэйдаˮ. 116 - Nyissátok ki a szemeteket. 116 - Глаза откройте. 117 xabʲidʲa iʔ xaja. 117 Хабидя иˮ хая. 117 A szent víz elapadt. 117 Священная вода ушла. 118 xɨnumŋgaβaraʔ tanʲaraxaβɨnnʲu, xebʲidʲa iʔ xasnʲiβ tʲorkojetaʔ. 118 Хынумңгавараˮ танярахавынню, хэбидя иˮ хаснив тёркоетаˮ. 118 Imáitok meghallgatásra találtak, a szent víz elapadt a kiáltásotoktól. 118 Молитвы ваши возымели действие, священная вода высохла от ваших криков. 119 - amge? 119 - Амгэ? 119 - Mi? 119 - Что? 120 pʲisʲakoraʔ tʲorɨsa? 120 Писякораˮ тёрыса? 120 Egérkétek nem kiáltozott? 120 Мышка ваша не кричала? 121 - pʲisʲakoβaʔ nʲisʲ tʲorɨsʔ. 121 - Писяковаˮ нись тёрысˮ. 121 - Igen, Egérkénk nem kiáltozott. 121 - Да, наша Мышка не кричала. 122 - pʲisʲakoraʔ ŋamaraʔ! 122 - Писякораˮ ңамараˮ! 122 - Egyétek meg Egérkéteket. 122 - Съешьте вашу Мышку! 123 pʲisʲakoimʔ ŋamaduʔ, βejakotʲartada janʔ nʲi tʲanʔ. 123 Писякоимʼ ңамадуʼ, вэякотяртада янʼ ни тянˮ. 123 Egérkéjüket megették, egy árva vércsepp sem érintette a földet. 123 Мышку свою съели, ни кровинки ее на землю не капнуло. 124 ŋanʲi sʲiβ jalʲa ilʲeʔ. 124 Ңани сив яля илеˮ. 124 Megint hét napot éltek. 124 Опять семь дней живут. 125 sʲiβ ŋesoŋgana ŋanʲi ŋantʲida todakɨje, ŋanʲi manʲiβ: 125 Сив ңэсоңгана ңани ңантида тодакые, ңани манив: 125 Egy hét után, látszik, újra megjött a vizelete, Róka azt mondja: 125 Через неделю, видно, опять моча пришла, [Лис] говорит: 126 - xebʲidʲa iʔ tuta, pʲinʔ ŋadʲimʲadaʔ, seβdaʔ xajajaʔ. 126 - Хэбидя иˮ тута, пинʼ ңадимядаˮ, сэвдаˮ хаяяˮ. 126 - Hamarosan jön a szent víz, gyertek ki csukott szemmel az utcára. 126 - Скоро придет священная вода, выбирайтесь на улицу с закрытыми глазами. 127 ŋanʲii tʲorʲenʲidamʔ. 127 Ңании тёренидамˮ. 127 Újra kiáltoztak. 127 Опять закричали. 128 ŋantʲida ŋanʲi nʲita mʲad xeβuβna xenʲiβ. 128 Ңантида ңани нита мяд хэвувна хэнив. 128 Róka vizelete megint végigfolyt a komái lakhelye mellett. 128 Моча Лиса опять полилась мимо жилищ товарищей. 129 - xebʲidʲa iʔ xaja. 129 - Хэбидя иˮ хая. 129 - A szent víznek vége. 129 - Священная вода прошла. 130 seβda sɨlabtejdaʔ. 130 Сэвда сылабтэйдаˮ. 130 Nyissátok ki a szemeteket. 130 Глаза откройте. 131 pʲijakotʲamda tʲorɨtaxanda nʲiβnʲu namdʔ. 131 Пиякотямда тёрытаханда нивню намдˮ. 131 Nem hallottam, hogy Hermelinetek kiabált volna. 131 Не слышал, как ваш Горностай кричал. 132 - nʲisʲ tʲorɨsʔ. 132 - Нись тёрысˮ. 132 - Nem kiáltott. 132 - Он не кричал. 133 - pʲijakoraʔ ŋamaraʔ. 133 - Пиякораˮ ңамараˮ. 133 - Egyétek meg Hermelineteket. 133 - Съешьте вашего Горностая. 134 pʲijakomʔ ŋamaduʔ. 134 Пиякомʼ ңамадуʼ. 134 Megették Hermelinjüket. 134 Горностая своего съели. 135 ŋanʲi sʲiβ jalʲa ilʲeʔ. 135 Ңани сив яля илеˮ. 135 Újra hét napig élnek. 135 Снова семь дней живут. 136 mʲadutu mʲuʔ pakaljjadejʔ. 136 Мядуту мюʼ пакалъядэйˮ. 136 Bementek a lakhelyükre. 136 В свои жилища вошли. 137 sʲiβ ŋesoŋgana ŋanʲi tʲorʲejʔ: 137 Сив ңэсоңгана ңани тёрейˮ: 137 Hét nap után újra kiabált: 137 Через семь дней опять закричал: 138 - pʲinʔ ŋadʲimʲadaʔ. 138 - Пинʼ ңадимядаˮ. 138 - Gyertek ki. 138 - Выходите наружу. 139 xebʲidʲa iʔ to. 139 Хэбидя иˮ то. 139 Eljött a szent víz. 139 Священная вода пришла. 140 seβda xajajaʔ. 140 Сэвда хаяяˮ. 140 Hadd legyen csukva a szemetek. 140 Глаза пусть будут закрыты. 141 ŋantʲimta ŋanʲi βɨnʲlabtada. 141 Ңантимта ңани выньлабтада. 141 Újra kifröcskölte a vizeletét. 141 Опять брызнул мочу. 142 ma: 142 Ма: 142 Azt mondta: 142 Сказал: 143 - xebʲidʲa iʔ xaja. 143 - Хэбидя иˮ хая. 143 - Elapadt a szent víz. 143 - Священная вода прошла. 144 seβda sɨlabtejdaʔ. 144 Сэвда сылабтэйдаˮ. 144 Nyissátok ki a szemeteket. 144 Глаза откройте. 145 nʲida seβdu sɨlabtejduʔ. 145 Нида сэвду сылабтэйдуʼ. 145 Komái kinyitották a szemüket. 145 Товарищи его открыли глаза. 146 ma: 146 Ма: 146 Azt mondta: 146 Говорит: 147 - teβasʲikoraʔ nʲirxasʲi tʲorɨsʔ. 147 - Тэвасикораˮ нирхаси тёрысˮ. 147 - Nyulacskátok, úgy tűnik, nem kiabált? 147 - Зайчик ваш, кажется, не кричал? 148 - juŋgu. 148 - Юңгу. 148 - Igen. 148 - Да. 149 teβasokonaʔ tʲorɨsomada juŋgu. 149 Тэвасоконаˮ тёрысомада юңгу. 149 Nyulacskánk nem kiabált. 149 Зайчик наш не кричал. 150 - teβasʲikoraʔ ŋamaraʔ. 150 - Тэвасикораˮ ңамараˮ. 150 - Egyétek meg Nyulacskát. 150 - Зайчика вашего съешьте. 151 teβasʲikumduʔ ŋamaduʔ. 151 Тэвасикумдуʼ ңамадуʼ. 151 Nyulacskájukat megették. 151 Зайчика своего съели. 152 teβasʲikomʔ tʲet janʔ nekalŋaduʔ. 152 Тэвасикомʼ тет янʼ нэкалңадуʼ. 152 Négy részre szakították Nyulacskát. 152 Зайчика на четыре части разорвали. 153 teβasʲiku βejartada nʲi xamʔ. 153 Тэвасику вэяртада ни хамˮ. 153 Egy csepp vére sem hullott a földre. 153 Ни кровинки его на землю не капнуло. 154 βaŋgutatuʔ mʲuʔ pakaljjadʔ. 154 Ваңгутатуʼ мюʼ пакалъядˮ. 154 Bezárkóztak a lyukaikba. 154 В норы свои заперлись. 155 tʲet βaŋgutanduʔ mʲuʔ. 155 Тет ваңгутандуʼ мюʼ. 155 A négy lyukukba. 155 В четыре свои норы. 156 ŋamge jolʲtŋgana, sʲiβ jolʲtŋgana ŋanʲi ma: 156 Ңамгэ ёльтңгана, сив ёльтңгана ңани ма: 156 Úgy egy hét múlva Róka megint mondja: 156 Что-то через неделю Лис опять говорит: 157 - pʲinʔ ŋadʲimʲadaʔ. 157 - Пинʼ ңадимядаˮ. 157 - Gyertek ki. 157 - Наружу выходите. 158 xebʲidʲa iʔ to, tʲorʲejdaʔ. 158 Хэбидя иˮ то, тёрейдаˮ. 158 Megjött a szent víz, kiabáljatok! 158 Священная вода пришла, кричите! 159 ŋantʲimta ŋanʲi βɨnʲlabtada ŋanʲi tʲorʲejdʔ. 159 Ңантимта ңани выньлабтада ңани тёрейдˮ. 159 Megint kiengedte hatalmas vízsugárként a vizeletét. Megint mindenki kiabált. 159 Мочу свою снова мощной струей выпустил. Опять все закричали. 160 ŋantʲinta susaβa, ma: 160 Ңантинта сусава, ма: 160 Elfogyott a vizelete, azt mondta: 160 Моча его кончилась, он сказал: 161 - xebʲidʲa iʔ xaja, seβda sɨlabtejdaʔ. 161 - Хэбидя иˮ хая, сэвда сылабтэйдаˮ. 161 - A szent víz elapadt, nyissátok ki a szemeteket. 161 - Священная вода прошла, откройте глаза. 162 ma: 162 Ма: 162 Azt mondta: 162 Говорит: 163 - noxokoraʔ nʲirxasʲi tʲorɨsʔ. 163 - Нохокораˮ нирхаси тёрысˮ. 163 - Sarki-Rókátok, úgy tűnik, nem kiáltott. 163 - Песец ваш, кажется, не кричал. 164 maʔ: 164 Маˮ: 164 Azt felelték: 164 Ответили: 165 - nʲisʲ tʲorɨsʔ. 165 - Нись тёрысˮ. 165 - Nem kiáltott. 165 - Не кричал. 166 noxoko tʲorɨsomada juŋgu. 166 Нохоко тёрысомада юңгу. 166 Sarki-Róka nem kiáltott. 166 Песец не кричал. 167 - noxokoraʔ ŋamaraʔ. 167 - Нохокораˮ ңамараˮ. 167 - Egyétek meg Sarki-Rókátokat. 167 - Съешьте вашего Песца. 168 noxokomʔ nʲida nʲaxarʔ janʔ nekalŋaduʔ, mʲadotuʔ mʲuʔ pakaljjadʔ. 168 Нохокомʼ нида няхарˮ янʼ нэкалңадуʼ, мядотуʼ мюʼ пакалъядˮ. 168 Három részre szakították Sarki-Rókát, bezárkóztak a lyukaikba. 168 Песца на три части разорвали, в норы свои заперлись. 169 tʲonʲakor nʲita mʲakana menanʔ xanʲesʲetɨ. 169 Тёнякор нита мякана мэнанʼ ханесеты. 169 Rókád vadászik, a komái pedig ez idő alatt a lyukaikban ültek. 169 Твой-Лис охотится, а товарищи его в это время в норах своих сидят. 170 mʲadoduʔ nʲantʲdakɨʔ. 170 Мядодуʼ нянтьдакыˮ. 170 A lakhelyük fala, úgy tűnik, vékony. 170 Стенки жилищ их, видно, тонкие. 171 ŋɨleda janʔ-mʲadotada manʲiβ: 171 Ңылэда Янʼ-Мядотада манив: 171 Az alatta [Róka alatt] lévő Földet-Mint-Otthont-Használó azt mondja: 171 Ниже него находящийся Использующий-Землю-в-Качестве-Жилища сказал: 172 - tʲonʲako, ŋorŋan? 172 - Тёняко, ңорңан? 172 - Róka, te eszel? 172 - Лис, ты ешь? 173 - ŋorŋadmʔ. 173 - Ңорңадмʼ. 173 - Eszem. 173 - Ем. 174 - ŋamgemʔ ŋorŋanʔ? 174 - Ңамгэмʼ ңорңанʼ? 174 - Mit eszel? 174 - А что ты ешь? 175 - jet pʲinʔ xeβa tolxaβ puŋamʲi ŋorŋadmʔ. 175 - Ет пинʼ хэва толхав пуңами ңорңадмʼ. 175 - A hátsó lábamat eszem, mivel nem lehet kimenni az utcára. 175 - Свою заднюю ногу ем, все на улицу не выходить. 176 jet menʔ xarβabataʔ puŋedaʔ ŋamadaʔ. 176 Ет мэнʼ харвабатаˮ пуңэдаˮ ңамадаˮ. 176 Ha enni akartok, akkor egyétek meg a hátsó lábatokat. 176 Если вам есть хочется, съешьте свои задние ноги. 177 tʲikɨ nʲida ŋeduʔ mʲedŋaʔ. 177 Тикы нида ңэдуʼ медңаˮ. 177 Azok lerágták a saját hátsó lábukat. 177 Те сгрызли свои задние ноги. 178 tʲikɨ nʲida tʲet jalʲanduʔ taxaʔ tʲet sarkodamduʔ lgalʔ ŋamjjaduʔ. 178 Тикы нида тет яляндуʼ тахаˮ тет саркодамдуʼ лгалʼ ңамъядуʼ. 178 Azok négy nap alatt minden végtagjukat megették. 178 Те за четыре дня все свои конечности съели. 179 tadxaβ ma: 179 Тадхав ма: 179 Ekkor azt mondta: 179 Тогда он сказал: 180 - pʲinʲakuʔ tarpa pʲirtaraʔ? 180 - Пинякуʼ тарпа пиртараˮ? 180 - Ki tudtok jönni? 180 - Вы можете наружу выйти? 181 pʲinʲakuʔ tarpɨdama. 181 Пинякуʼ тарпыдама. 181 Gyertek ki az utcára. 181 Выходите на улицу. 182 - pʲinʲakuʔ ŋamgena tarpaŋgunaʔ? 182 - Пинякуʼ ңамгэна тарпаңгунаˮ? 182 - Min menjünk ki? 182 - На чем же мы выйдем? 183 ŋenaʔ ŋamjnantʲiʔ. 183 Ңэнаˮ ңамйнантиˮ. 183 Hisz megettük a végtagjainkat. 183 Мы же свои конечности съели. 184 ma: 184 Ма: 184 Azt mondta: 184 Сказал: 185 - xantʲerka tarʲemka manrɨrtʲ nʲidaʔ tarpaŋguʔ. 185 - Хантерка таремка манрырть нидаˮ тарпаңгуˮ. 185 - Hát valahogy csak kigurultok! 185 - Уж как-нибудь выкатитесь! 186 nʲida manrɨrtʲ pʲinʔ ŋadʲimʲaʔ. 186 Нида манрырть пинʼ ңадимяˮ. 186 Azok kigurultak. 186 Те выкатились наружу. 187 nʲita xeβuβna tʲet ŋamda βenpa tabotʲaroʔ nʲimnʲa jaderŋa. 187 Нита хэвувна тет ңамда вэнпа таботяроˮ нимня ядэрңа. 187 Ő bezzeg egy csomón [sok végtagján] jár, a komái előtt kinyújtva négy lábát. 187 Он же по кучам ходит, возле своих товарищей, свои четыре ноги вытягивая. 188 nʲaida tarʲi ŋobʲemaʔ: 188 Няида тари ңобемаˮ: 188 Szerencsétlenek felnyögtek. 188 Несчастные так и завопили. 189 - jaβlɨnnʲu. 189 - Явлынню. 189 - Hát te aztán ravasz vagy! 189 - Ну и коварен ж е ты! 190 sʲidnaʔ nʲene majadananʲu. 190 Сиднаˮ ненэ маядананю. 190 Mindnyájunkat megnyomorítottál, megöltél. 190 Нас всех обездолил, погубил. 191 ma: 191 Ма: 191 Azt mondja: 191 Говорит: 192 - saladada xorpʲidamtʲ, nʲenesʲarʲinda ŋod salada ŋeβeda. 192 - Саладада хорпидамть, ненэсяринда ңод салада ңэвэда. 192 - Bolondságotokat tettem próbára, s lám kiderült, hogy csakugyan bolondok vagytok. 192 - Дурость вашу испытывал, а вы и вправду дураками оказались. 193 xarta ŋamsanda pʲelʲamʔ ŋortamʔ ŋamge jaxana namdsadaʔ? 193 Харта ңамсанда пелямʼ ңортамʼ ңамгэ яхана намдсадаˮ? 193 Mely földön hallottatok olyanról, hogy valaki saját magát egye? 193 В какой земле вы слышали, чтобы кто-то сам себя ел? 194 salada ŋeβeda, tʲikɨ jaxananda ŋod xadaʔ. 194 Салада ңэвэда, тикы яхананда ңод хадаˮ. 194 Bolondnak bizonyultatok, hát meg is haltok. 194 Дураками оказались, тут и умрите. 195 tʲikɨ nʲanduʔ pumna jarabsadu ŋedakɨje ŋopoj ŋobʲebsoŋe xaja. 195 Тикы няндуʼ пумна ярабсаду ңэдакые ңопой ңобебсоңэ хая. 195 A komái (ez bizonyára a sírásuk) utána üvöltöttek. 195 Товарищи его (должно быть, это их плач) вслед ему взвыли. 196 tʲonʲako teβamʔ nʲentʲimtʲe. 196 Тёняко тэвамʼ нентимте. 196 Róka csak kinyújtotta a farkát. 196 Лис же только хвост выпрямил. 197 sʲiβ jalʲa jada. 197 Сив яля яда. 197 Hét napig megy. 197 Идет семь дней. 198 sʲiβ jalʲa ŋesoŋgana pedara ŋeβɨ. 198 Сив яля ңэсоңгана пэдара ңэвы. 198 A hetedik napon bemegy az erdőbe. 198 На седьмой день к лесу выходит. 199 pedaraʔ poŋgana sʲomʲakoja, pʲidʲanda nʲinʲa ŋamdɨ. 199 Пэдараʼ поңгана Сёмякоя, пидянда ниня ңамды. 199 Az erdőben Északi-Szajkó ült a fészkén. 199 В лесу Кукша на гнезде сидит. 200 sʲomʲakoʔ pʲaʔ paxand teβɨʔ. 200 Сёмякоʼ пяʼ паханд тэвыˮ. 200 [Róka] odament a fa tövéhez, amelyen az ült. 200 [Лис] подошел к подножию дерева, где она сидит. 201 - sʲomʲa, amgemʔ perŋan? 201 - Сёмя, амгэмʼ пэрңан? 201 - Északi-Szajkó, mit csinálsz? 201 - Кукша, что ты делаешь? 202 - amgemʔ perŋadmʔ. 202 - Амгэмʼ пэрңадмʼ. 202 - Mit csinálnék? 202 - Что же мне делать? 203 nʲuxunʲanʲi nʲidam mɨʔ. 203 Нюхуняни нидам мыˮ. 203 A gyermekeimmel ülök. 203 С детьми сижу. 204 - nʲud tanʲaʔ? 204 - Нюд таняˮ? 204 - Mi, neked gyermekeid vannak? 204 - Что, у тебя дети есть? 205 - xanʲa nʲunʲi tanʲaʔ. 205 - Ханя нюни таняˮ. 205 - Igen, vannak gyermekeim. 205 - Да, у меня есть дети. 206 - sʲan nʲur? 206 - Сян нюр? 206 - Hányan vannak neked? 206 - Сколько их у тебя? 207 - tʲet nʲumʲi. 207 - Тет нюми. 207 - Négyen. 207 - Четверо. 208 - ŋob nʲuktʲar tadβa laxanabtʲkodnʲi, βadaxaβ. 208 - Ңоб нюктяр тадва лаханабтькодни, вадахав. 208 - Adj nekem egyet beszélgetőtársnak, én majd felnevelem. 208 - Дай мне одного ребеночка в собеседники, я выращу его. 209 - nʲuktʲamʲi nʲiβ tateʔ, xantʲer nʲuktʲamʲi tataβ? 209 - Нюктями нив татэˮ, хантер нюктями татав? 209 - Nem adom a gyermekemet, hogy adnám oda a saját gyermekemet? 209 - Ребеночка не дам, как же я своего ребеночка отдам? 210 - tʲikaβaxana pʲidʲand ŋesʔ pʲamʔ pʲaŋgodanakeβ. 210 - Тикавахана пидянд ңэсьʼ пямʼ пяңгоданакэв. 210 - Akkor kivágom a fát a fészkeddel együtt. 210 - Тогда я дерево с твоим гнездом срублю. 211 tarmʔ sʲejeta palɨna pʲamd madaŋguβ. 211 Тармʼ сеета палына пямд мадаңгув. 211 A hüvelyében tartott, szőrmével bevont szablyával kivágom a fát. 211 В ножнах хранящейся, мехом обтянутой саблей дерево срублю. 212 ma: 212 Ма: 212 Azt mondja: 212 Говорит: 213 - madamaxadanʲi xeʔ tu paradaŋguβ. 213 - Мадамахадани хэʼ ту парадаңгув. 213 - Miután kivágtam, villám tüzével elégetem. 213 - Срубив, огнем грома его сожгу. 214 nʲud xaŋgu. 214 Нюд хаңгу. 214 Gyermekeid meghalnak. 214 Дети твои умрут. 215 - xej, tʲikaβaxana gaoktʲainʲi nʲim xaŋguʔ. 215 - Хэй, тикавахана гаоктяини ним хаңгуˮ. 215 - Hé, hisz akkor a gyermekeim meghalnak! 215 - Хэй, ведь тогда мои детки погибнут! 216 - xanʲa xaʔ. 216 - Ханя хаˮ. 216 - Igen, meghalnak. 216 - Да, умрут. 217 - tʲonʲako, nʲenesʲa ŋod βadaŋgur? 217 - Тёняко, ненэся ңод вадаңгур? 217 - Róka, te tényleg felneveled őt? 217 - Лис, ты его правда вырастишь? 218 - nʲenesʲa ŋod βadaŋguβ. 218 - Ненэся ңод вадаңгув. 218 - Tényleg felnevelem. 218 - Вправду выращу. 219 sʲomʲar ŋob nʲuktʲamda xaβrada. 219 Сёмяр ңоб нюктямда хаврада. 219 Északi-Szajkó egyik gyermekét odaadta. 219 Кукша-Твоя одного ребеночка отдала. 220 ŋamge mʲankokoβna nʲamʲunda nʲinʲa xanada. 220 Ңамгэ мянкоковна нямюнда ниня ханада. 220 Róka nagyon óvatosan felvette őt a nyelvére. 220 Лис очень аккуратно взял его на язык. 221 pedaraʔ pʲinʲakuʔ teβje, sarnʲukomda ŋamada. 221 Пэдараʼ пинякуʼ тэвъе, сарнюкомда ңамада. 221 Messzebb menvén az erdőben, megette őt. 221 Отойдя подальше в лес, съел его. 222 sʲiβ pʲirat xaja, tʲonʲako ŋanʲi tʲamʔ tona pʲaʔ paxajomna. 222 Сив пират хая, Тёняко ңани тямʼ тона пяʼ пахаёмна. 222 Eltelt egy teljes hét, Róka odamegy a fa tövéhez. 222 Неделя целая прошла, Лис снова идет к основанию дерева. 223 - sʲomʲakoβ! 223 - Сёмяков! 223 - Északi-Szajkó! 223 - Кукша! 224 nʲuktʲamʲi ŋarma ŋob nʲuktʲar nʲanta sʲanako nʲaŋe tadβa, xansosʲi. 224 Нюктями ңарма ңоб нюктяр нянта сянако няңэ тадва, хансоси. 224 Gyermekem megnőtt. Adj még egy gyermeket, barátot játszani, mert anélkül nyugtalan vagyok. 224 Дитя мое подросло. Дай мне еще ребеночка, товарища по играм, а то мне беспокойно. 225 - nʲuktʲamʲi tʲedaβ nʲiβ tateʔ. 225 - Нюктями тедав нив татэˮ. 225 - Gyermeket most már nem adok. 225 - Ребеночка сейчас не дам. 226 - tʲikaβaxana pʲamd tarmʔ sʲejeta palʲana paradaŋguβ. 226 - Тикавахана пямд тармʼ сеета паляна парадаңгув. 226 - Akkor kivágom a fádat a szőrme-hüvelyben lévő szablyával. 226 - Тогда срублю твое дерево саблей в меховых ножнах. 227 sʲanda nʲukutʲid paraŋguʔ. 227 Сянда нюкутид параңгуˮ. 227 A gyermekek, akiket sajnálsz, meghalnak. 227 Дети, которых жалеешь, погибнут. 228 - pʲaxaβamʲi nʲor madaʔ. 228 - Пяхавами нёр мадаˮ. 228 - Ne, ne vágd ki a fámat. 228 - Нет, не срубай мое дерево. 229 nʲuktʲamʲi xanad. 229 Нюктями ханад. 229 Vidd a gyermekemet. 229 Возьми моего ребеночка. 230 jet amge mʲanuβna sʲakalŋada. 230 Ет амгэ мянувна сякалңада. 230 Óvatosan átvette a fiókát. 230 Бережно взял птенца. 231 tʲonʲako pʲinʲaŋɨ xeβanʔ teβje sʲomʲakomʔ ŋamada. 231 Тёняко пиняңы хэванʼ тэвъе сёмякомʼ ңамада. 231 Róka eltűnt a domb mögött, és megette őt. 231 Лис скрылся за пригорок и съел его. 232 sʲomʲakond sʲidʲamboj nʲuktʲada nʲiβ xajoʔ, jet nʲuktʲanda nʲinʲa jarŋa. 232 Сёмяконд сидямбой нюктяда нив хаёˮ, ет нюктянда ниня ярңа. 232 Északi-Szajkónak csak két fiókája maradt, ím a gyermekeiért sír. 232 У Кукши осталось только два птенца, вот о детях и плачет. 233 ŋarʲi xeβxeda pʲanda sarβanʔ βarnetʲaja ŋamdɨʔ. 233 Ңари хэвхэда пянда сарванʼ Варнэтяя ңамдыˮ. 233 A szomszédos fa tetején ült Varjúcska. 233 На верхушку соседнего дерева Вороночка села. 234 - o da! 234 - О да! 234 - Jaj! 234 - Ой! 235 sʲomʲako, jarŋan? 235 Сёмяко, ярңан? 235 Északi-Szajkó, sírsz? 235 Кукша, плачешь? 236 - xanʲadmʔ jarʔ! 236 - Ханядмʼ ярˮ! 236 - Hát persze, [hogy] sírok. 236 - Конечно, плачу! 237 tʲonʲakor nʲuktʲaxajunʲi nʲisʲaβ xanaʔ. 237 Тёнякор нюктяхаюни нисяв ханаˮ. 237 Róka elvitte két gyermekemet. 237 Лис двух детей моих ведь взял. 238 - amge xanaŋaxajuda? 238 - Амгэ ханаңахаюда? 238 - Miért vitte el? 238 - Почему он их взял? 239 - βadaβntʲ nʲisʲajudaβ xana, nʲudanda. 239 - Вадавнть нисяюдав хана, нюданда. 239 - Elvitte őket felnevelni. 239 - Он взял их вырастить. 240 - xej! 240 - Хэй! 240 - Hé! 240 - Хэй! 241 xadrʲu salanannʲu. 241 Хадрю салананню. 241 Milyen buta vagy! 241 Какая же ты глупая! 242 nʲar nʲixʲijudaβ ŋaβʔ, amgedanda βadabaŋgujuda. 242 Няр нихиюдав ңавˮ, амгэданда вадабаңгуюда. 242 Hisz ő megette őket, minek neki őket felnevelni? 242 Он же их съел, зачем ему их растить? 243 nʲand tʲonʲa amgeβna teβaŋgu, pʲaʔ malxana menannʲu. 243 Нянд Тёня амгэвна тэваңгу, пяʼ малхана мэнанню. 243 Hogyan érne el téged Róka, hisz a fa tetején vagy. 243 Как до тебя Лису добраться, ты же на верхушке дерева находишься. 244 - manʲisʲaβ tarmʔ sʲejeta palʲana pʲamd madaŋguβ, tʲikad xeʔ tuxuna paradaŋguβ. 244 - Манисяв тармʼ сеета паляна пямд мадаңгув, тикад хэʼ тухуна парадаңгув. 244 - Azt mondta, a hüvelyben lévő, szőrmével borított szablyával kivágja a fát, és villám tüzével elégeti. 244 - Он говорил, в ножнах хранящейся, мехом обтянутой саблей дерево мое срубит и огнем грома его сожжет. 245 sʲejnʲi xesʲ xanʲaβ mʲisʔ. 245 Сейни хэсь ханяв мисˮ. 245 Én megijedtem, és odaadtam a gyermeket. 245 Я испугалась и отдала ребенка. 246 - xadrʲu salanannʲu. 246 - Хадрю салананню. 246 - Hát te bolond vagy! 246 - Ну и дура же ты! 247 tʲonʲa palɨmʔ xɨnʲad xoŋgu. 247 Тёня палымʼ хыняд хоңгу. 247 Honnan szerez Róka szablyát? 247 Где Лис саблю возьмет? 248 tarmʔ sʲejeta palɨŋe βadʲetʲida nʲand teβada, xeʔ tuŋe βadʲetada perkadada. 248 Тармʼ сеета палыңэ вадетида нянд тэвада, хэʼ туңэ вадетада пэркадада. 248 Az, amit szőrme-hüvelyben lévő szablyának hiv, az a komád farka, a mennydörgés tüze pedig a fingja. Mindjárt újra eljön, hisz talált magának egy bolondot. 248 То, что он называет саблей, хранящейся в меховых ножнах, - товарища твоего хвост, а огонь грома - это его пердеж. Сейчас снова придет, ведь он дуру нашел. 249 tʲeda ŋanʲi tutaβa, tʲikar salamʔ xoβɨ nʲiβŋa ŋanʲi nʲumd xambnanda manʲjin jetŋo pʲamʲi tarmʔ sʲejeta palɨnand madad. 249 Теда ңани тутава, тикар саламʼ ховы нивңа ңани нюмд хамбнанда маньин етңо пями тармʼ сеета палынанд мадад. 249 Ha újra gyermeket kér tőled, akkor mondd: legyen úgy, a fát vágd ki a szőrme-hüvelyben tartott szablyával. 249 Если он снова ребеночка начнет просить, скажи: так и быть, дерево саблей, хранящейся в меховых ножнах, сруби. 250 tʲikar ŋamged madaŋguda teβanda jesʲamtʲ mandnʲiβ: "sʲomʲa, sʲit xʲibʲa xonrasa?" 250 Тикар ңамгэд мадаңгуда тэванда есямть манднив: "Сёмя, сит хибя хонраса?" 250 Az, ahogy odavágja, fáj majd a farka, akkor megkérdi: "Északi-Szajkó, ki tanácsolta ezt neked?" 250 Этот как стукнет, у него хвост заболит, тогда он спросит: «Кукша, кто это тебя надоумил?» 251 sʲimʲi nʲon takalpʲuʔ. 251 Сими нён такалпюˮ. 251 Ne fedezz nekem. 251 Меня не скрывай. 252 manʲjin βarŋetʲa sʲimʲi xonrasʲ. 252 Маньин Варңэтя сими хонрась. 252 Mondd, Varjúcska tanácsolta nekem. 252 Скажи, Вороночка меня надоумила. 253 βarŋetʲa tʲinʲim, βarŋetʲa xuna xenʲakɨ. 253 Варңэтя тиним, варңэтя хуна хэнякы. 253 Varjú felrepült, Varjú valahová eltűnt. 253 Ворона взлетела, Ворона неизвестно куда делась. 254 tʲonʲakor pʲaʔ paxajomna tɨlɨsumba ŋanʲi ŋadʲimʲa. 254 Тёнякор пяʼ пахаёмна тылысумба ңани ңадимя. 254 Erre megjelent Rókád, kezdte a fák gyökereit szagolni. 254 Тут появился Твой-Лис, начал корни деревьев обнюхивать. 255 - xoj! 255 - Хой! 255 - Hé! 255 - Эй! 256 sʲemʲakoβ! 256 Семяков! 256 Északi-Szajkó! 256 Кукша! 257 nʲuktʲaxajunʲi ŋarmexej, sʲanakurŋaxej. 257 Нюктяхаюни ңармэхэй, сянакурңахэй. 257 A gyermekeim felnőttek, egymással játszanak. 257 Дети мои подросли, играют между собой. 258 ŋob nʲuktʲar ŋanʲi tad. 258 Ңоб нюктяр ңани тад. 258 Adjál még egy gyermeket. 258 Одного ребеночка еще дай. 259 - tʲuku nʲuktʲaxaβamʲi nʲiβ tatʔ. 259 - Тюку нюктяхавами нив татˮ. 259 - Ezt a gyermekemet nem adom! 259 - Этого ребеночка не дам. 260 - jet tʲikaβaxana pʲamd pʲaŋgodanakeβ palɨna. 260 - Ет тикавахана пямд пяңгоданакэв палына. 260 - Úgy tűnik, kénytelen leszek kivágni a fádat. 260 - Придется, видно, твое дерево рубить. 261 - jetŋo madad. 261 - Етңо мадад. 261 - Hát legyen úgy, vágd ki. 261 - Так уж и быть, сруби. 262 pʲinʲajuʔ sʲadxaljʔ, tʲikɨ pʲamʔ tad teβana sadxaltʲtɨda, perkad ŋadartasʲtɨda, xurkanʔ teβada nʲalʲe. 262 Пиняюʼ сядхалйˮ, тикы пямʼ тад тэвана садхалтьтыда, пэркад ңадартасьтыда, хурканʼ тэвада няле. 262 [Róka] hátat fordított, úgy odaverte a farkát a fához, úgy dörgött a fingjával, de csak a farkát karcolta meg. 262 [Лис], спиной повернувшись, как ударит дерево хвостом, как пердежем загремит, аж хвост облез. 263 tʲonʲakoja teβanda nʲiʔ ŋamtɨʔ. 263 Тёнякоя тэванда ниʼ ңамтыˮ. 263 Róka ráült a farkára. 263 Сел Лис на хвост. 264 - sʲomʲa! xʲibʲar sʲit xonrasa? 264 - Сёмя! Хибяр сит хонраса? 264 - Északi-Szajkó, ki tanácsolta ezt neked? 264 - Кукша, кто ж надоумил тебя? 265 - βarŋetʲa sʲimʲi xonrasʲ. 265 - Варңэтя сими хонрась. 265 - Varjúcska tanácsolta nekem. 265 - Вороночка надоумила меня. 266 tʲonʲakor jaʔ sʲidʔ janʔ teβamʔ nʲentʲimta. 266 Тёнякор яʼ сидʼ янʼ тэвамʼ нентимта. 266 Rókád a farkát rendbe hozva elfutott, amerre a szeme látott. 266 Твой-Лис, расправив хвост, побежал куда глаза глядят. 267 sʲanat xunat jadbata ŋod xabʲej taŋotʲamna ŋadʲimʲa. 267 Сянат хунат ядбата ңод хабей таңотямна ңадимя. 267 Nem tudni, mennyit futott, odafutott a hantik lakhelyéhez. 267 Неизвестно, сколько он бежал, прибежал в селение хантов. 268 xe ŋeβɨ. 268 Хэ ңэвы. 268 Lát egy örvényt. 268 Видит омут. 269 xelʲaŋgata jaxaʔ nʲinʲa nʲaxarʔ judmʲan teʔ mʲaʔ. 269 Хэляңгата яхаʼ ниня няхарˮ юдмян тэˮ мяˮ. 269 Az örvényes folyó partján harminc sátor, nyírfakérges nyukkal [bőr, amelyet télen tesznek a sátrakra] borítva. 269 На берегу реки с омутами тридцать чумов, покрытых берестовыми нюками. 270 jet βarŋe ŋoka. 270 Ет варңэ ңока. 270 Nagyon sok varjú volt. 270 Ворон много. 271 jet ŋamge βarŋe ŋeβakɨ xetnaβɨ. 271 Ет ңамгэ варңэ ңэвакы хэтнавы. 271 Közülük melyik tanította meg [Róka Északi-Szajkóját] nem félni? 271 Какая из ворон научила [Кукшу Лиса] небояться? 272 jormɨʔ xabʲejʔ mʲaktu teβɨdʔ, nʲedʲo xaledu xajumʲa jaxanatu sʲaβandaʔ. 272 Ёрмыˮ хабейˮ мякту тэвыдˮ, недё халэду хаюмя яханату сявандаˮ. 272 A halászó hantik hazamentek, feleségeik elkezdték leszedni a halak pikkelyeit, melyeket egyenesen a parton hagytak. 272 Рыбачившие ханты домой добрались, их жены с рыбы, оставленной прямо на берегу, начали снимать чешую. 273 xaleduʔ mʲatʔ xanʲinʲidumʔ. 273 Халэдуʼ мятʼ ханинидумʼ. 273 A halakat hazavitték. 273 Рыбу домой унесли. 274 βarŋe pundu βunʲi tanʲaʔ. 274 Варңэ пунду вуни таняˮ. 274 A varjúk mind hasonlóak. 274 Вороны все одинаковые. 275 nanŋortʲije pomna sɨŋajʔ, nʲamʲunda nʲarjjanamʔ nanŋortʲije ŋɨlad ŋadʲimtʲeda. 275 Нанңортие помна сыңайˮ, нямюнда няръянамʼ нанңортие ңылад ңадимтеда. 275 Róka a halak törlésére használt fű alá bújt, piros nyelvét kinyújtotta alóla. 275 Лис под траву для обтирания рыбы забрался, красный язык из-под нее высунул. 276 ŋob βarŋe xanʲad ŋebga ŋod ŋob βarŋe to, mʲijoma mʲinanda tʲonʲaʔ nʲamumʔ sʲakalŋada. 276 Ңоб Варңэ ханяд ңэбга ңод ңоб Варңэ то, миёма минанда Тёняʼ нямумʼ сякалңада. 276 A semmiből egy Varjú repült oda, egy Varjú röptében megcsípte Róka nyelvét. 276 Откуда ни возьмись одна Ворона прилетела, одна Ворона сходу Лиса за язык укусила. 277 βarŋe nʲamumda sʲakaltaxaβanʔ, tʲonʲakor ŋeβanda nʲakulʃa sʲakalŋada, ma: 277 Варңэ нямумда сякалтахаванʼ, Тёнякор ңэванда някулша сякалңада, ма: 277 Ahogy megcsípte Varjú Róka nyelvét, ő megragadta a fejénél, azt mondta: 277 Как только Ворона язык Лиса куснула, он ее за голову схватил, сказал: 278 - tʲedaβ jerʲemʲan. 278 - Тедав еремян. 278 - Most hát elkaptak! 278 - Ну, сейчас-то ты попалась! 279 - jerʲeβnʲidam. 279 - Еревнидам. 279 - Hát, elkaptak. 279 - Ну, попалась. 280 - sʲomʲamʔ xonraβɨ ŋamge βarŋe ŋesa? 280 - Сёмямʼ хонравы ңамгэ Варңэ ңэса? 280 - Melyik Varjú tanította Északi-Szajkót? 280 - Какая Ворона научила Кукшу? 281 - sʲomʲamʔ xonraβɨmʔ manʲ ŋenʲisʲadamʔ. 281 - Сёмямʼ хонравымʼ мань ңэнисядамʼ. 281 - Északi-Szajkót én tanítottam. 281 - Кукшу я научила. 282 - tʲikaβaxana nʲinaβ jerʲeβ? 282 - Тикавахана нинав ерев? 282 - Vagyis, téged kaptalak el? 282 - Значит, ты попалась? 283 - jerʲeβnʲidam. 283 - Еревнидам. 283 - Igen, engem kaptál el. 283 - Да, попалась. 284 jerʲembanʲi ŋod pʲisʲakabta jerʲembanʲi taranʲiβ. 284 Ерембани ңод писякабта ерембани таранив. 284 És ha már elkaptál, akkor nevetségesen kell meghalnom. 284 И если уж попалась, то должна умереть смешно. 285 - xansʲer pʲisʲakabta jerʲemdan? 285 - Хансер писякабта еремдан? 285 - Milyen az, nevetségesen meghalni? 285 - Как это - умереть смешно? 286 - tajkuj xeʔ nadomd manʲijer? 286 - Тайкуй хэʼ надомд маниер? 286 - Látod a sziklát az örvény fölött? 286 - Видишь обрыв над омутом? 287 xeʔ nado tab ŋetʲenda tʲinnʲu tʲikanʔ ŋamdaŋguβ, pɨdare punʲad tad nʲaβota tutane, pɨja saβkaxana tad sʲimʲi matʲidʲeŋgune, xeʔ itʔ lʲasuŋguβ. 287 Хэʼ надо таб ңэтенда тинню тиканʼ ңамдаңгув, пыдарэ пуняд тад нявота тутанэ, пыя савкахана тад сими матидеңгунэ, хэʼ итʼ лясуңгув. 287 Ott a homokos szikla kinyúló része, oda ülök, te pedig nekifutsz, és belöksz engem a hegyes orroddal, és én beleesek az örvénybe. 287 Вон выступ песчаного обрыва, ясяду туда, а ты разбежишься и столкнешь меня острым носом, и я упаду в омут. 288 xeʔ ikana sʲuraŋgudmʔ, tʲisʲ βunʲiβ pʲirat to jabta nʲidamʔ xaŋgu pʲisʲakabtadada tʲi nʲiβŋa. 288 Хэʼ икана сюраңгудмʼ, тись вунив пират то ябта нидамʼ хаңгу писякабтадада ти нивңа. 288 Az örvény vizében körbe-körbe sodródok, szárnyaim átnedvesednek, nem fogok tudni felrepülni, ím nevetségesen meghalok. 288 В воде водоворота закружусь, крылья замочу, взлететьне смогу, вот и умру смешно. 289 ma: 289 Ма: 289 [Róka] azt felelte: 289 [Лис] ответил: 290 - nʲenesʲaŋod saβa, saβa ŋedaraxannʲu. 290 - Ненэсяңод сава, сава ңэдараханню. 290 - Tényleg, úgy tűnik, jó [a terv]. 290 - И действительно, кажется, хорошо. 291 xexenʲima. 291 Хэхэнима. 291 Na, menjünk. 291 Ну, пойдем. 292 ŋulʲi tʲuku tolxa tab ŋɨtʲeko nʲinʲa tʲikana tʲujnʲe. 292 Ңули тюку толха таб ңытеко ниня тикана тюйне. 292 Ím, egy ilyen homokos sziklára leült a Varjú egyedül. 292 Вот на такой песчаный обрыв одиноко села [Ворона]. 293 xej! 293 Хэй! 293 Hé! 293 Эх! 294 tʲonʲakor nadoʔ paŋgʔ nʲad nʲaβota tunʲiβ, βarŋetʲajamʔ pʲilʲiŋo matʲitʲeŋgudasʲ, βarŋetʲar tʲuku xertbtejʔ. 294 Тёнякор надоʼ паңгʼ няд нявота тунив, Варңэтяямʼ пилиңо матитеңгудась, Варңэтяр тюку хэртбтэйˮ. 294 Ahogy Róka nekifutott, majdnem meglökte Varjút, de Varjúcska felröppent. 294 Лис как разбежится, только хотел Вороночку ткнуть, Вороночка взлетела. 295 ma: 295 Ма: 295 [Róka] azt kérdezte: 295 [Лис] спросил: 296 - βarŋetʲa! 296 - Варңэтя! 296 - Varjúcska! 296 - Вороночка! 297 xatʲer ŋan? 297 Хатер ңан? 297 Mit művelsz? 297 Как поступаешь? 298 sʲimʲi nʲelʲtʲembʲin? 298 Сими нельтембин? 298 Becsapsz engem? 298 Меня обманываешь? 299 - sʲit βunʲidmʔ nʲelʲtʲembʲu. 299 - Сит вунидмʼ нельтембю. 299 - Én nem csaplak be. 299 - Я тебя не обманываю. 300 ŋarkarkaβna sʲimʲi nʲinaβ ladaŋgu, tarʲemʔ janamboβna sʲimʲi matʲidʲembdʲexeβa tonʲi nʲim tanʲa, nʲiβam tʲiŋgu. 300 Ңаркаркавна сими нинав ладаңгу, таремʼ янамбовна сими матидембдехэва тони ним таня, нивам тиңгу. 300 Jobban meg kell ütnöd, ha így óvatoskodsz, akkor én felrepülök, különben minek volnának szárnyaim? 300 Ты должен меня посильней ударить, если будешь так осторожничать, то я взлечу, на что мне крылья? 301 tʲonʲakor ŋanʲi nadoʔ paŋgʔ nʲa xaja. 301 Тёнякор ңани надоʼ паңгʼ ня хая. 301 Róka visszament a sziklára. 301 Лис вернулся к обрыву. 302 tad nekalŋada, jaʔ pʲelʲaʔ tʲirŋama. 302 Тад нэкалңада, яʼ пеляˮ тирңама. 302 Ahogy futott, földdarabok repültek fel. 302 Как побежит, аж комья земли полетели. 303 tamʲinda mʲijoma mʲinanda βarŋemʔ pɨjana matʲidʲeda. 303 Таминда миёма минанда Варңэмʼ пыяна матидеда. 303 Nekifutásból odaütött Varjúnak az orrával. 303 С ходу ударил Ворону носом. 304 matʲidʲenanda βarŋetʲa tʲukuʔ xertbtejʔ. 304 Матиденанда Варңэтя тюкуʼ хэртбтэйˮ. 304 Varjú felrepült. 304 Ворона аж вверх взмыла. 305 tʲikɨ βarŋe xertbaxaβanda tʲonʲakond tʲet ŋenda mʲarʲo xeʔ itʔ mʲiŋa. 305 Тикы Варңэ хэртбахаванда Тёняконд тет ңэнда мярё хэʼ итʼ миңа. 305 És amint Varjú felrepült, Róka berepült a vízbe, mind a négy lábát széttárva. 305 И как только Ворона взлетела, в воду полетел Лис, все четыре ноги раскинув. 306 tʲikɨ tʲonʲakor tʲikɨ xeʔ ikana xanʲaxart meita juŋgu, tʲikana naŋadʲa pʲiʔ jambanʔ xata. 306 Тикы Тёнякор тикы хэʼ икана ханяхарт мэита юңгу, тикана наңадя пиʼ ямбанʼ хата. 306 Róka sehogy sem tudott kikászálódni az örvényből, egész éjjel ott kapálódzott. 306 Никак Лис не может выбраться из этого омута, всю ночь там барахтается. 307 βarnetʲar tʲikɨ nʲamda pʲisʲada xanʲa-tanʲa tosaβej lʲebtʲetorŋa. 307 Варнэтяр тикы нямда писяда ханя-таня тосавэй лебтеторңа. 307 Varjúcska, komáját kinevetve, ide-oda repült, szárnyával csapdosva. 307 Вороночка, своего товарища обсмеивая, туда-сюда летая, крыльями машет. 308 jalemdata ŋadʲimtʲ jendad βaranʔ teβnakje xelʲaŋgata jendad pudrʲimʔ tʲidxalʲe. 308 Ялэмдата ңадимть ендад варанʼ тэвнакъе хэляңгата ендад пудримʼ тидхале. 308 Reggelre Róka, úgy tűnik, erős vízáramlatba került, és gyorsan elúszott. 308 К утру [Лис], видно, в сильное течение попал и по быстрине поплыл. 309 ŋobkart jaʔ xeβuβna xesʲ nʲida pʲirasʔ. 309 Ңобкарт яʼ хэвувна хэсь нида пирасˮ. 309 Nem tudott egyik parthoz sem odajutni. 309 Ни к одному берегу подойти не может. 310 sʲiβ jalʲa sʲajna jendadmʔ nʲoda. 310 Сив яля сяйна ендадмʼ нёда. 310 Hét napig vitte az áramlat. 310 Семь дней его течением несет. 311 nʲeranda ŋʲad xabʲej ŋano sʲidntʲet laβta to. 311 Неранда ңяд хабей ңано сиднтет лавта то. 311 Előtte egy hanti csónak úszik, nyolc evezős csónak. 311 Впереди лодка хантов плывет, восьмивесельная лодка. 312 - xej! - ŋobtu mamonda, - tajkuj tʲonʲa, nʲamaraʔ. 312 - Хэй! - Ңобту мамонда, - тайкуй Тёня, нямараˮ. 312 - Hé! - mondja az egyik közülük, - ott egy Róka, fogjátok meg. 312 - Эй! - сказал один из них, - вон Лис, поймайте его. 313 n jam aduʔ. 313 Н ям адуʼ. 313 Megfogták. 313 Его поймали. 314 - xadaβɨ ŋeja. 314 - Хадавы ңэя. 314 - Meg kéne ölni. 314 - Его надо убить. 315 xabartʲ tara. 315 Хабарть тара. 315 Megnyúzni. 315 Шкуру снять. 316 - jeej! 316 - Еэй! 316 - Jaj! 316 - Ой! 317 sʲimʲi nʲoda xadaʔ. 317 Сими нёда хадаˮ. 317 Ne öljetek meg. 317 Не убивайте меня. 318 tʲonʲadmʔ nʲidmʔ ŋa, xarnʲi mʲirabsamʲi. 318 Тёнядмʼ нидмʼ ңа, харни мирабсами. 318 Nem Róka vagyok, csak olyan a kinézetem. 318 Я не Лис, это у меня обличье такое. 319 - ŋamge ikana men? 319 - Ңамгэ икана мэн? 319 - Miért vagy vízben? 319 - Почему же ты в воде? 320 - ikβaxana xanʲadmʔ. 320 - Иквахана ханядмʼ. 320 - Vízben ím ezért. 320 - В воде вот почему. 321 tajkuna jaxamʔ madabʲidamsʲe, nɨxɨsʲalmadmʔ, jendad sʲimʲi teβranʲiβ. 321 Тайкуна яхамʼ мадабидамсе, ныхысялмадмʼ, ендад сими тэвранив. 321 Nem messze innen megpróbáltam átkelni a folyón, de elhagyott az erőm, magával sodort az ár. 321 Неподалеку отсюда переправлялся я через реку, обессилел, меня течением и понесло. 322 tʲeda xanʲa mʲiŋadaʔ? 322 Теда ханя миңадаˮ? 322 Merre mentek? 322 Куда путь держите? 323 - xanʲa mʲindaβaʔ. 323 - Ханя миндаваˮ. 323 - Hová mehetnénk? 323 - Куда же мы можем идти? 324 tʲuukuna xabʲej taŋotʔ tanʲaβɨ, βentʲer ilʲenʲa xabʲejʔ. 324 Тюукуна хабей таңотьʼ танявы, вэнтер иленя хабейˮ. 324 Fent van a hantik nyári szállása, a gyáva hantiké, oda visz az utunk. 324 Вверху есть летнее селение хантов, трусливых хантов, туда и путь держим. 325 tʲonʲako manʲiβ: 325 Тёняко манив: 325 Róka azt mondja: 325 Лис говорит: 326 - tʲikaβ nʲenesʲanda tartʲa nʲenetʲaʔ ŋenʲim. 326 - Тикав ненэсянда тартя ненэтяˮ ңэним. 326 - Igen, ők tényleg ilyenek. 326 - Да, они действительно такие. 327 nʲaŋgebsajaŋe xabʲejʔ ŋadartambʲidu. 327 Няңгэбсаяңэ хабейˮ ңадартамбиду. 327 A hantik ásítoznak. 327 Ханты позевывают. 328 - tanʲa mʲimedannʲu. 328 - Таня мимэданню. 328 - Odamentek? 328 - Вы туда едете? 329 nʲemda to? 329 Немда то? 329 Aludni akartok? 329 Спать хотите? 330 - nʲemnaʔ xanʲa to. 330 - Немнаˮ ханя то. 330 - Álmaink, persze, eljöttek [kezdünk álmosodni]. 330 - Сны, конечно, пришли. 331 sʲiβ jalʲa xonʲoβdaβej sʲajnaβaʔ. 331 Сив яля хонёвдавэй сяйнаваˮ. 331 Hét napja alvatlan megyünk. 331 Семь дней не спавши едем. 332 tʲuunʲajuʔ xesʲ tamna sʲiβ sʲan jalʲa ŋeŋgunʲiβ. 332 Тюуняюˮ хэсь тамна сив сян яля ңэңгунив. 332 Még hét napig menni kell fölfelé. 332 Семь дней еще надо вверх ехать. 333 - sʲiβ jalʲa ŋenʲiβ. 333 - Сив яля ңэнив. 333 - Igen, úgy hét napnyi út lesz. 333 - Да, примерно семь дней пути будет. 334 - tʲenʲeβan? 334 - Теневан? 334 - Ismered az utat? 334 - Знаешь дорогу? 335 - tʲenʲeβadmʔ. 335 - Теневадмʼ. 335 - Ismerem. 335 - Знаю. 336 manʲ nɨlaβeŋe tanʲadamnʲu. 336 Мань нылавэңэ танядамню. 336 Én pihentem. 336 Я отдохнул. 337 xonejbtejdaʔ. 337 Хонэйбтэйдаˮ. 337 [Ti pedig] aludjatok. 337 [А вы] - сосните. 338 nʲananʲi labʲetana nʲi tara, manʲ xarnʲi metaβ ŋanomʲi. 338 Нянани лабетана ни тара, мань харни мэтав ңаноми. 338 Nekem nem kell evező, én magam irányítom majd a csónakot. 338 Мне гребцы не нужны, я сам лодкой править буду. 339 maxanʲakuʔ mejdʔ, tarʲi xaβaʔ. 339 Маханякуʼ мэйдˮ, тари хаваˮ. 339 Ők hátradobták magukat, lám el is estek. 339 Они откинулись назад, так и упали. 340 ŋarŋojoduʔ paj nekaljjaduʔ, sʲudbʲako ŋano jendad sʲerʔ xajnaljʔ. 340 Ңарңоёдуʼ пай нэкалъядуʼ, сюдбяко ңано ендад серʼ хайналйˮ. 340 Teljes erőből horkoltak, a nagy csónak az árral úszott lefelé. 340 Захрапели во всю мочь, большая лодка по течению пустилась. 341 maxanʲajud ŋob jaxa lʲekaβɨ. 341 Маханяюд ңоб яха лекавы. 341 Jobb oldalt előtűnt egy folyó. 341 Справа река показалась. 342 tʲikɨ jaxanʔ teβa nʲita mɨŋg nʲitʲuda malʔ mʲedjjada. 342 Тикы яханʼ тэва нита мыңг нитюда малʼ медъяда. 342 Elérvén ezt a folyót, Róka lerágta komái nyílvesszőinek a hegyét. 342 Дойдя до этой реки, [Лис] у товарищей своих концы стрел перегрыз. 343 ŋob-xabʲija jurkɨʔ, ma: 343 Ңоб-Хабия юркыˮ, ма: 343 Egyik-Hatalmas-Hanti felébredt, azt mondta: 343 Один-Огромный-Хант проснулся, сказал: 344 - ponʔ xonʲoβeβaʔ. 344 - Понʼ хонёвэваˮ. 344 - Sokáig aludtunk mi. 344 - Долго спали мы. 345 - ponʔ xonɨdaʔ. 345 - Понʼ хоныдаˮ. 345 - Sokáig aludtunk. 345 - Долго спали. 346 nʲidam nɨlan. 346 Нидам нылан. 346 Biztos jól kipihentük magunkat. 346 Должно быть, хорошо отдохнули. 347 - βej! 347 - Вэй! 347 - Hej! 347 - Вэй! 348 tajkujar ŋarka jaxa ŋeβennʲu. 348 Тайкуяр ңарка яха ңэвэнню. 348 Milyen nagy folyó! 348 Какая большая река! 349 - o da! 349 - О да! 349 - Ó igen! 349 - О да! 350 ŋarka jaxa. 350 Ңарка яха. 350 Nagy folyó. 350 Река большая. 351 - nʲumsaβej nʲiβnʲaβ ŋa. 351 - Нюмсавэй нивняв ңа. 351 - Biztos van saját neve. 351 - Должно быть, у нее есть свое название. 352 nʲumtʲa ŋamge ŋebata? 352 Нюмтя ңамгэ ңэбата? 352 Mi lehet a neve? 352 Как же она называется? 353 - nʲiraβ jexeraʔ. 353 - Нирав ехэраˮ. 353 - Te, persze, nem tudod. 353 - Ты, конечно, не знаешь. 354 tʲikar nʲitʲuda-jaxaʔ nʲiβ. 354 Тикар Нитюда-Яхаʼ нив. 354 Ez a Nyílvesszővég-Folyó. 354 Это Река-Конца-Стрел. 355 - xadrʲo tʲonʲakor jasaβej ŋeβɨnnʲu, jamʔ tʲenʲeβaβɨ. 355 - Хадрё Тёнякор ясавэй ңэвынню, ямʼ теневавы. 355 - Te Róka, látszik, itteni vagy, ismered a helyet. 355 - Ты Лис, видно, здешний, местность знаешь. 356 - xonɨdaʔ, xonɨdaʔ. 356 - Хоныдаˮ, хоныдаˮ. 356 - Aludjatok, aludjatok. 356 - Спите, спите. 357 mʲad mʲatu ŋɨlʔ nultamadanʲi sʲiddaʔ xarnʲi sʲidʲeŋgudmʔ. 357 Мяд мяту ңылʼ нултамадани сиддаˮ харни сидеңгудмʼ. 357 Amikor megállunk a sátrak előtt, felébresztelek titeket. 357 Когда остановимся возле чумов, я вас разбужу. 358 xabʲijar ŋarŋojoda paj nekaljjada. 358 Хабияр ңарңоёда пай нэкалъяда. 358 Hantid újra hősiesen horkolni kezdett. 358 Хант-Твой снова богатырски захрапел. 359 sʲatanʲaju ŋanʲi ŋob jaxa lʲekejʔ. 359 Сятаняю ңани ңоб яха лекэйˮ. 359 Balra még egy folyó volt. 359 Влево еще одна река пошла. 360 tʲikɨ jaxanʔ teβa nʲita ŋɨno nʲamdxor malʔ matorjjada. 360 Тикы яханʼ тэва нита ңыно нямдхор малʼ маторъяда. 360 Ehhez a folyóhoz érvén, [Róka] a komáinak íjhúrját rágta el. 360 Дойдя до этой реки, [Лис] у товарищей своих основания тетив луков перегрыз. 361 ŋopoj-xabʲi sʲidɨ. 361 Ңопой-Хаби сиды. 361 Egyik-Hanti felébredt. 361 Один-из-Хантов проснулся. 362 - xe! 362 - Хэ! 362 - Hej! 362 - Хэ! 363 ŋanʲi jaxa ŋeβɨ? 363 Ңани яха ңэвы? 363 Még egy folyó? 363 Еще река? 364 nʲumsaβejxaβ nʲiβnʲaβ ŋa? 364 Нюмсавэйхав нивняв ңа? 364 És van neki neve? 364 А у нее название есть? 365 ma: 365 Ма: 365 Azt mondja: 365 Говорит: 366 - tʲikar ŋɨno-nʲamdxor-mal-jaxa. 366 - Тикар Ңыно-Нямдхор-Мал-Яха. 366 - Ez az Íjhúrok-Alapja-Folyó. 366 - Это Река-Оснований-Тетив-Луков. 367 xonadʔ. 367 Хонадˮ. 367 Aludjál. 367 Спи. 368 xonadʔ. 368 Хонадˮ. 368 Aludjál. 368 Спи. 369 manʲ xarnʲi jamʔ tʲenʲeβaβ. 369 Мань харни ямʼ теневав. 369 Én magam ismerem a helyet. 369 Я сам знаю местность. 370 xabʲijar maxanʲakuʔ mej, ŋarŋojoda paj nekaljjada. 370 Хабияр маханякуʼ мэй, ңарңоёда пай нэкалъяда. 370 Hantid hátradőlt, rögtön horkolt. 370 Хант-Твой назад откинулся, захрапел сразу. 371 ŋamged tʲonʲa ŋeŋgu. 371 Ңамгэд Тёня ңэңгу. 371 Hogyan is lehetne Róka. 371 Откуда ему Лисом быть. 372 (ŋʲenetʲaja nʲiβŋa). 372 (Ңенэтяя нивңа). 372 (Hisz ember.) 372 (Человек ведь.) 373 sʲanad xunad mʲimbatoŋod maxanʲajuʔ jaxa ŋeβɨ. 373 Сянад хунад мимбатоңод маханяюʼ яха ңэвы. 373 Némi idő múltán jobb oldalt folyó kezdődött. 373 Через некоторое время вправо река пошла. 374 nʲita poʨkɨduʔ tanʲaβɨ. 374 Нита почкыдуʼ танявы. 374 A komáinak hordói voltak. 374 У товарищей его бочки были. 375 nʲita xorʔ βar malʔ mʲedjjadaʔ. 375 Нита хорˮ вар малʼ медъядаˮ. 375 Ő körberágta az összes hordó szélét. 375 Он края всех бочек обгрыз. 376 ŋob-xabʲi jurkɨʔ. 376 Ңоб-Хаби юркыˮ. 376 Egyik-Hatalmas-Hanti felébredt. 376 Один-Огромный-Хант проснулся. 377 ma: 377 Ма: 377 Azt mondja: 377 Говорит: 378 - xe! 378 - Хэ! 378 - Hej! 378 - Хэ! 379 ŋanʲi jaxa. 379 Ңани яха. 379 Újra egy folyó. 379 Снова река. 380 nʲumsaβejxaβ nʲiβnʲaβ ŋa? 380 Нюмсавэйхав нивняв ңа? 380 Neve van? 380 Имя-то есть? 381 - tʲukor tʲiβdʲaro-jaxaʔ-nʲaβ. 381 - Тюкор Тивдяро-Яхаʼ-Няв. 381 - Ez a Hordók-Széle-Folyó. 381 - Это Река-Краев-Бочек. 382 tʲikɨ xabʲijar ŋanʲi xonarajʔ. 382 Тикы Хабияр ңани хонарайˮ. 382 Ez a Hantid elaludt. 382 Этот Твой-Хант уснул. 383 taŋotʲa ŋɨlʔ nultaduʔ. 383 Таңотя ңылʼ нултадуʼ. 383 A szállásnál megálltak. 383 Около селения остановились. 384 - xej! 384 - Хэй! 384 - Hé! 384 - Хэй! 385 jurkɨdaʔ. 385 Юркыдаˮ. 385 Ébredjetek! 385 Просыпайтесь! 386 tadxaβ teβɨnaʔ. 386 Тадхав тэвынаˮ. 386 Megérkeztünk. 386 Мы доехали. 387 tadxaβ ma: 387 Тадхав ма: 387 Hozzátette: 387 Добавил: 388 - xedtaʔ, satʲ ŋarkaβna βeβako nʲenetʲaʔ ŋenʲimʔ. 388 - Хэдтаˮ, сать ңаркавна вэвако ненэтяˮ ңэнимˮ. 388 - Ezek nagyon ravasz emberek. 388 - Это очень хитрые люди. 389 pʲiʔ teβɨdama. 389 Пиʼ тэвыдама. 389 Éjjel értek oda. 389 Добрались ночью. 390 - tadxaβ nʲelʲtʲirtu ŋarka peβdʲaxana nʲidam teβaŋgoʔ, tamʲindu xadejdaʔ. 390 - Тадхав нельтирту ңарка Пэвдяхана нидам тэваңгоˮ, таминду хадэйдаˮ. 390 - Hazugságuk hatalmas. 390 - Обман их велик. 391 nʲe ŋebta- mandnʲiβ: 391 Не ңэбта- манднив: 391 De mi sötétben értünk ide, így hát öljétek meg őket rögtön. 391 Но мы приплыли в темноте, поэтому убивайте сразу. 392 "nʲun nʲisʲoβ, ŋamger xadkej?" 392 "Нюн нисёв, ңамгэр хадкэй?" 392 Ha nő lesz, azt mondja: 392 Если будет женщина, она скажет: 393 ŋatʲekɨ ŋebtoʔ mandnʲim: 393 Ңатекы ңэбтоʼ мандним: 393 "Gyermekeim apja, mi történt veled?" 393 «Отец моих детей, что с тобой случилось?» 394 "ŋatʲej! 394 "Ңатей! 394 Ha gyerekek lesznek, azt mondják: 394 Если будут дети, они скажут: «Отец! 395 ŋamger xadkej?" 395 Ңамгэр хадкэй?" 395 "Apa! Mi történt veled?" 395 Что с тобой случилось?» 396 jabtan nʲodaʔ namdʔ tʲikɨ βadaxaʔ. 396 Ябтан нёдаˮ намдˮ тикы вадахаˮ. 396 Az Isten szerelmére, ne higgyetek ezeknek a szavaknak. 396 Ради бога, не внимайте этим словам. 397 tʲikɨdaʔ nʲelʲtʲirʔ. 397 Тикыдаˮ нельтирˮ. 397 Ez a hazugságuk. 397 Это их обманы. 398 xajadaʔ. 398 Хаядаˮ. 398 Menjetek el. 398 Уходите. 399 malʔ sapjjadaʔ peβdʲa mʲakana. 399 Малʼ сапъядаˮ пэвдя мякана. 399 Vágjatok szét mindenkit a sötét sátrakban. 399 Изрубите всех в темных чумах. 400 tʲonʲakor tarʲemʔ intʲelʲe: ŋobkad jarʔ xernaŋe xeβononda: 400 Тёнякор таремʼ интеле: ңобкад ярʼ хэрнаңэ хэвононда: 400 Róka hallgatózott, sírás mennydörög: 400 Лис прислушивается - гром плача: 401 "ŋatʲej? 401 "Ңатей? 401 "Elutazottak! 401 «Уехавший! 402 ŋamger xadkejej? 402 Ңамгэр хадкэей? 402 Mi történt veled? 402 Что случилось стобой? 403 nʲun nʲisʲoβ! 403 Нюн нисёв! 403 Gyermekeim apja! 403 Отец моих детей! 404 ŋamger xadkejej?" 404 Ңамгэр хадкэей?" 404 Mi történt veled?" 404 Что случилось с тобой?» 405 tɨbtʲituʔ lamnarʲiʔ. 405 Тыбтитуʼ ламнариˮ. 405 Csak a fejszecsapások hallatszottak. 405 Лишь стук топоров слышен. 406 tadxaβ ma, tadxaβ tʲonʲakor nekalŋada. 406 Тадхав ма, тадхав Тёнякор нэкалңада. 406 [Lahanako] mesél, Róka elfutott. 406 [Лаханако] ведет, Лис убежал. 407 tʲonʲakor nekalŋada, jalemdʔ nʲiβŋa, xajerta ŋadʲimʲa. 407 Тёнякор нэкалңада, ялэмдˮ нивңа, хаерта ңадимя. 407 Róka fut, megvirradt, felbukkant a Nap. 407 Бежит Лис, наступает рассвет, солнце показалось. 408 tʲonʲako punda nʲad ŋob xɨrna toβononda ŋob-jabtako-xabʲi sʲudbʲa tɨbkamda ŋeβanda nʲinʲa xamβa sʲerrʲi. 408 Тёняко пунда няд ңоб хырна товононда Ңоб-Ябтако-Хаби сюдбя тыбкамда ңэванда ниня хамва серри. 408 Róka mögött csikorgás hallatszik. Egyik-Erős-Hanti a feje fölött tartja a fejszét. 408 Позади Лиса послышался скрежет. Один-Стройный-Хант над своей головой наготове топор держит. 409 sanopada inʲamʔ sanopada tolxa tʲikarʲinda ŋod teβa malxad xɨrkartada. 409 Санопада инямʼ санопада толха Тикаринда ңод тэва малхад хыркартада. 409 Gyors, mint a gyűrűbe tekert kötél. Ím [Róka] farka végét levágta. 409 Он скор, как свернутая кольцом веревка. Вот уже конец хвоста обрубил. 410 ŋaβadʔ sexenʔ xamʲekulada. 410 Ңавадˮ сэхэнʼ хамекулада. 410 Most pedig a teste közepét vágná el. 410 А сейчас середину туловища рубанет. 411 - kek-kek-kek! 411 - Кэк-кэк-кэк! 411 - Jaj, jaj, jaj! 411 - Ой-ой-ой! 412 pʲanɨtʲipojxaβ nʲor sapʔ. 412 Пянытипойхав нёр сапˮ. 412 Ne vágj szanaszét. 412 Безобразно не разруби. 413 nʲulak jaʔ jed sapab teβamʲi nʲi madaraŋgu. 413 Нюлак яʼ ед сапаб тэвами ни мадараңгу. 413 Ha puha helyen vágsz, a farkam nem vágódik el. 413 На мягком месте если рубить, хвост мой не отрежется. 414 teβamʲi punʲakuʔ nekalt. 414 Тэвами пунякуʼ нэкалт. 414 A farkamat húzd hátra. 414 Да хвост мой назад отдерни. 415 punʲakuʔ mede, teβamʲi sɨdend jedʔ sapad. 415 Пунякуʼ мэдэ, тэвами сыдэнд едʼ сапад. 415 Add hátra, a farkamat a combodon vágd el. 415 Подай назад, мой хвост на своем бедре отруби. 416 tad mʲinxalʲeβanda nʲentʲemɨ-nʲenetʔ - tʲonʲakor teβamda nekalŋada, ta nʲiβɨ tosaβa nʲenetʔ ŋanʲinda jaŋgo jedej sʲilmɨ tɨbkamʲi pulenda sapada. 416 Тад минхалеванда Нентемы-Ненэтьʼ - Тёнякор тэвамда нэкалңада, та нивы тосава Ненэтьʼ ңанинда яңго едэй силмы тыбками пулэнда сапада. 416 Ahogy a Haragos-Ember lendíti [a fejszét], Rókád elhúzta a farkát, az Ember, aki erre nem számított, nem sajnálva erejét, a nemrég élesített fejszével saját térdét vágta szét. 416 Как размахнется Рассердившийся-Человек - Твой-Лис хвост свой отдернул, Человек, не ожидавший этого, не жалея сил, только что наточенным топором колено свое и разрубил. 417 tarʲi sʲartʲejʔ: 417 Тари сяртейˮ: 417 Így kiabált: 417 Он так и завизжал: 418 - xej! 418 - Хэй! 418 - Hé! 418 - Хэй! 419 nʲeneʔ xadalʃʲuʔ. 419 Ненэˮ хадалшюˮ. 419 Meghaltam. 419 Я погиб. 420 tʲonʲakor manʲiβ: 420 Тёнякор манив: 420 Róka azt mondja: 420 Лис сказал: 421 - xabat taranʲiβ. 421 - Хабат таранив. 421 - Meg kell halnod. 421 - Ты должен умереть. 422 xaranʔ nʲi xarβana nʲaxataʔ tʲuunʲaʔ ŋamge mʲinsadaʔ? 422 Харанʼ ни харвана няхатаˮ тюуняʼ ңамгэ минсадаˮ? 422 Miért mentetek felfelé, olyan emberekhez, akik semmiben sem bűnösek? 422 Зачем вы поехали вверх, к людям, ни вчем не повинным? 423 xabʲijand tʲikɨ jaxana tʲorrʲida xai. 423 Хабиянд тикы яхана тёррида хаи. 423 A Hanti azon a helyen maradt, kiabálva. 423 Хант на том месте кричать остался. 424 tʲonʲakor teβamʔ nʲentʲimtʲe, jaʔ sʲidʔ janʔ. 424 Тёнякор тэвамʼ нентимте, яʼ сидʼ янʼ. 424 Róka pedig, farkát felemelvén, elfutott arra, amerre a szem ellát. 424 Лис же, хвост подняв, побежал куда глаза глядят. 425 jaxamda xaβra mʲiŋa. 425 Яхамда хавра миңа. 425 Megy lefelé az örvényes folyón. 425 Вниз по реке с омутами идет. 426 sʲanrʲi jalʲa mʲinrʲenakeda, jaxada jamdʔ ŋadara, tarʲemʔ jetrʲi nʲodada. 426 Сянри яля минренакэда, яхада ямдʼ ңадара, таремʼ етри нёдада. 426 Nem tudni, hány napig ment annak mentén. 426 Неизвестно, сколько дней идет по ней. 427 tarʲemʔ xaβrambdananda jaxaʔ jarejxana xardakotʲa, sʲidʲerradda nʲoja xobatʲa ŋeβɨ. 427 Таремʼ хаврамбдананда яхаʼ ярэйхана хардакотя, сидеррадда нёя хобатя ңэвы. 427 Így megy a folyó mentén, a parton, a homokon lát egy házat letisztított menyhalbőrből készült ablakkal. 427 Так едет по реке, на берегу на песке домик видит с окнами из очищенной кожи налима. 428 jaʔ mʲadʲiko xardako nʲonsʲinʔ teβɨ, ŋopoj sʲidʲa jaderomakoxoβ tanʲa. 428 Яʼ мядико хардако нёнсинʼ тэвы, ңопой сидя ядэромакохов таня. 428 A házikó ajtajához ment, egy-két nyom látszódik ott. 428 К двери домика подошел, один-два следа виднеются. 429 nʲokotʲaeda nʲiβɨ paklʲo, sʲakalŋada, mʲatʔ tʲu. 429 Нёкотяеда нивы паклё, сякалңада, мятʼ тю. 429 Az ajtócska nincs bezárva, ráharapott, bement a házba. 429 Дверишка не закрыта, укусил, в дом вошел. 430 mʲakana pʲa latarʲida βeŋgalɨ, ŋobkaβ xunʲolaβa tanʲaβɨ, tab mansoma korkotʲada tanʲa. 430 Мякана пя латарида вэңгалы, ңобкав хунёлава танявы, таб мансома коркотяда таня. 430 A házban csak fa van, recsegő, ágy és homokból készült kályha. 430 В доме лишь дерево, потрескивая, тянется, кровать да печь, сложенная из песка, есть. 431 xardanda ŋɨlnʲa latakoda jaŋgo, tabrʲida βeŋgalɨ, sʲajanda jelkotʲa, ŋopoj xɨdʲada. 431 Харданда ңылня латакода яңго, табрида вэңгалы, сяянда елкотя, ңопой хыдяда. 431 Padló nincs, homok, teáskanna és egy edény. 431 Пола нет, песок, котелок чая да одна посудина. 432 ŋanʲi ŋamgertada juŋgo. 432 Ңани ңамгэртада юңго. 432 Több nincs. 432 Больше ничего нет. 433 nʲenetʲanda juŋgo ŋaβradamda pʲurtʲ xeβakɨje. 433 Ненэтянда юңго ңаврадамда пюрть хэвакые. 433 Ember sincs, úgy tűnik, elment ennivalót keresni. 433 Человека тоже нет, видно, еду искать пошел. 434 xunʲolaβaʔ nʲiʔ lʲasejʔ. 434 Хунёлаваʼ ниʼ лясэйˮ. 434 [Róka] lefeküdt a hátára az ágyon. 434 На кровать наспину улегся. 435 numʔ peβsʲumgaβa pʲixʲina sʲenakotʲa ŋadʲimonda. 435 Нумʼ пэвсюмгава пихина сенакотя ңадимонда. 435 Esteledett, az utcán mozgás hallatszott. 435 Завечерело, на улице шорох послышался. 436 nʲontasʲimʔ ne. 436 Нёнтасимʼ нэ. 436 Kinyílt az ajtó. 436 Открылась дверь. 437 nʲabʲi jajda ŋamɨmʔ ŋopoj xorkɨ ŋamlʲumexeβmʔ teβra. 437 Няби яйда ңамымʼ ңопой хоркы ңамлюмэхэвмʼ тэвра. 437 Egy Ember hozott egy fogoly[madár] testet, melyet az egyik oldalán lerágott. 437 Человек принес обглоданную с одного бока тушку куропатки. 438 tʲonʲako janʔ βelsabtejʔ, nʲenetʲa mʲatʔ tʲuxuβa. 438 Тёняко янʼ вэлсабтэйˮ, Ненэтя мятʼ тюхува. 438 Róka a földre ugrott, amint a Nyenyec bejött a házba. 438 Лис на землю спрыгнул, как только в дом вошел Ненец. 439 tʲonʲamʔ manedoβ! 439 Тёнямʼ манэдов! 439 Ő meglátta Rókát! 439 Он увидел Лиса! 440 manʲiβ: 440 Манив: 440 Azt mondta: 440 Сказал: 441 - xanʲeda teββɨnnʲuʔ. 441 - Ханеда тэввыннюˮ. 441 - Megjött a zsákmányod. 441 - Добыча твоя пришла. 442 nʲondasʲimʔ mejra, lɨndutʲamta nʲama, naŋadʲa pʲiʔ jambanʔ nʲorakunada, xubta nʲana ŋamdolɨʔ, tarʲemʔ nʲorakutanda jalema. 442 Нёндасимʼ мэйра, лындутямта няма, наңадя пиʼ ямбанʼ нёракунада, хубта няна ңамдолыˮ, таремʼ нёракутанда ялэма. 442 Bezárta az ajtót, fogta a fejszéjét, egész éjjel üldözte [Rókát], elfáradt, amikor megvirradt. 442 Дверь укрепил, топор взял, всю ночь за [Лисом] гонялся, выдохся, когда засветлело. 443 - xurka saladamt xadamar? - tʲonʲako manʲiβ. 443 - Хурка саладамт хадамар? - Тёняко манив. 443 - No mi az, megértetted az ostobaságodat? - mondta Róka. 443 - Ну что, понял ты свою глупость? - сказал Лис. 444 nʲabʲir ŋamtɨ. 444 Нябир ңамты. 444 Az Ember leguggolt. 444 Человек присел. 445 ma: 445 Ма: 445 [Róka] azt kérdezte: 445 [Лис] спросил: 446 - ŋopojŋe sʲimʲi ŋambnand ixʲinand sʲan pomʔ madaŋgun? 446 - Ңопойңэ сими ңамбнанд ихинанд сян помʼ мадаңгун? 446 - Hogy gondolod, ha te engem egymagad megeszel, hány évig leszel jóllakott? 446 - Как считаешь, если меня одного съешь, на сколько лет сытым станешь? 447 nʲabʲikui manʲiβ: 447 Нябикуи манив: 447 A másik azt feleli: 447 Другой отвечает: 448 - sʲit xanʲedaŋe pernʲisʲadamʔ. 448 - Сит Ханедаңэ пэрнисядамʼ. 448 - Azt gondoltam, Zsákmány vagy. 448 - Я думал, ты - Добыча. 449 menʔ xarβanʲidamʔ. 449 Мэнʼ харванидамʼ. 449 Enni akarok. 449 Я есть хочу. 450 - menʔ xarβaβaxaβar nʲunʲembabsor ŋenʲiβ. 450 - Мэнʼ харвавахавар нюнембабсор ңэнив. 450 - Az, hogy éhes vagy, a magad hibája. 450 - Что голоден - сам виноват. 451 ŋaβrar mʲatʔ mʲunʲa da. 451 Ңаврар мятʼ мюня да. 451 Az ételed a házadban van. 451 Еда твоя внутри дома находится. 452 ilʲeβand jambanʔ xart mʲatʔ mʲunʲa ŋeda ŋaβarmʔ ŋamand jekβaβna iland jambanʔ xosʲda majeŋo meŋan. 452 Илеванд ямбанʼ харт мятʼ мюня ңэда ңавармʼ ңаманд еквавна иланд ямбанʼ хосьда маеңо мэңан. 452 Egész életedben láthatatlan kényszer hajt téged, ahelyett, hogy megennéd az ételt, ami a saját házadban van. 452 Всю жизнь невиданную нужду переносишь вместо того, чтобы есть пищу, в твоем доме находящуюся. 453 nʲabʲijumʔ mʲata mʲulʃʲa sɨrŋa, tarʲi βasarŋa. 453 Нябиюмʼ мята мюлшя сырңа, тари васарңа. 453 Ember körbenéz a házában, forgolódik. 453 Человек оглядывает свой дом, оборачивается. 454 - ŋamtʲ sʲanda ŋamgarʲimʲi ŋamge ŋedakɨ. 454 - Ңамть сянда ңамгарими ңамгэ ңэдакы. 454 - Mi lehet itt kívánt étel? 454 - Что может быть здесь желанной пищей? 455 manʲiβ: 455 Манив: 455 Azt kérdi: 455 Спрашивает: 456 - ŋaβramʲi amgenanʲi ŋa? 456 - Ңаврами амгэнани ңа? 456 - Hol az étel? 456 - Где же еда? 457 tʲonʲako manʲiβ: 457 Тёняко манив: 457 Róka azt feleli: 457 Лис отвечает: 458 - ŋaβar tanʲab ŋaβormanʔ nʲinaβ xarβaʔ. 458 - Ңавар таняб ңаворманʼ нинав харваˮ. 458 - Ha megjelenik, akkor megeszed? 458 - Если она появится, ты будешь есть? 459 - ŋormaxaβanʔ xanʲadmʔ xarβaʔ. 459 - Ңормахаванʼ ханядмʼ харваˮ. 459 - Enni akarok, persze. 459 - Есть, конечно, хочу. 460 - tʲeda sɨr! 460 - Теда сыр! 460 - Most nézd! 460 - Сейчас смотри! 461 manʲ ŋaβradadmʔ xokartʲadmʔ. 461 Мань ңаврададмʼ хокартядмʼ. 461 Hozok neked ételt. 461 Я пищу тебе принесу. 462 tab koranda xeβxad tʲonʲako tabmʔ sabkaba pʲa, taʔ malʲŋgana tʲonʲakond teβada seja. 462 Таб коранда хэвхад Тёняко табмʼ сабкаба пя, таʼ мальңгана Тёняконд тэвада сэя. 462 Róka elkezdte ásni a homokot a kályhája előtt, már el is tűnt Róka farka. 462 Лис начал возле его печи песок рыть, вот скрылся и хвост Лиса. 463 ŋamge pʲirkana tʲonʲakor ŋadʲimʲa, ŋamge tabsʲadada βunʲi tanʲa. 463 Ңамгэ пиркана Тёнякор ңадимя, ңамгэ табсядада вуни таня. 463 Némi idő múltán megjelent Róka teljesen homokkal borítva. 463 Через какое-то время Лис появился весь в песке. 464 ŋadʲimʲaxad lumbdasaβej tab jutʲerjjamʔ sʲakalmɨ. 464 Ңадимяхад лумбдасавэй таб ютеръямʼ сякалмы. 464 Megjelent, a fogai közt tartva egy agyaggal bemaszatolt homokcsomót. 464 Появился, держа взубах песчаный ком, обмазанный глиной. 465 nʲanda tolʲkotʲaʔ nʲiʔ tabʔ jutʲerjjamʔ taʔ meda. 465 Нянда толькотяʼ ниʼ табʼ ютеръямʼ таʼ мэда. 465 A homokcsomót az asztalra dobta. 465 Ком песка он на стол бросил. 466 - tajkuj taband jutʲerjjamʔ xaltaxarkart! 466 - Тайкуй табанд ютеръямʼ халтахаркарт! 466 - Mosd meg! 466 - Вымой-ка! 467 nʲabʲijumʔ tad xaltada, ŋamge xɨdʲakotʲada xanʲa tanʲa, tamna seβda xajuŋada - solotej jutʲerʔ ŋeβɨ. 467 Нябиюмʼ тад халтада, ңамгэ хыдякотяда ханя таня, тамна сэвда хаюңада - солотэй ютерˮ ңэвы. 467 [Ember] megmosta, edénynek tűnt persze, lám úgy elvakította, kiderült, hogy egy darab arany. 467 [Человек] помыл, посудка-то какая, конечно, есть, так глаза ослепил - золотой кусок-то оказался. 468 - teββand jolʲtŋgana paraŋodant xarad tanʲa? 468 - Тэвванд ёльтьңгана параңодант харад таня? 468 - Van cári város a közelben? 468 - Есть ли вблизи царский город? 469 - paraŋodanʲi xarad xaxai. 469 - Параңодани харад хахаи. 469 - Van a közelben. 469 - Есть поблизости. 470 - tʲukor paraŋodanʔ xanad. 470 - Тюкор Параңоданʼ ханад. 470 - Vidd ezt el a Cárnak. 470 - Отнеси-ка это Царю. 471 tʲukor ŋarka ŋamgerʲi. 471 Тюкор ңарка ңамгэри. 471 Ez nagy dolog. 471 Это большая вещь. 472 paraŋoda ŋamge mʲanuβna jesʲadamt tata ŋaβradamt taʔ, panedar mɨ. 472 Параңода ңамгэ мянувна есядамт тата ңаврадамт таˮ, панэдар мы. 472 A Cár pénzt ad neked. Hozz ételt, vegyél ruhát. 472 Царь тебе денег даст. Пищу принеси, одежду купи. 473 tʲukud panɨ βunʲi ŋa. 473 Тюкуд паны вуни ңа. 473 Az, ami rajtad van, nem ruha. 473 То, что на тебе, не одежда. 474 tadxaβ xanʲiβ. 474 Тадхав ханив. 474 Elment. 474 Он пошел. 475 jet ŋamgarʲi toxotʲa mʲu palŋnakeda. 475 Ет ңамгари тохотя мю палңнакэда. 475 A tárgyat valamiféle rongyba tekerte. 475 Предмет в какую-то тряпку завернул. 476 tʲikɨ jalʲanda jambanʔ sɨŋgrʲoda juŋgu. 476 Тикы ялянда ямбанʼ сыңгрёда юңгу. 476 Egész nap nem került elő. 476 Целый день его не было. 477 o da! 477 О да! 477 Ó, igen! 477 О да! 478 peβsʲulɕːgaβa toβonda! 478 Пэвсюлщгава товонда! 478 Sötétedéskor megérkezett. 478 С наступлением сумерек он пришел. 479 tadxaβ taβedo. 479 Тадхав тавэдо. 479 Íme, hozott. 479 Вот, принес. 480 xurkarʲi ŋaβar taβɨ. 480 Хуркари ңавар тавы. 480 Mindenféle holmit. 480 Всяких продуктов. 481 panɨ meβɨ. 481 Паны мэвы. 481 Ruhát vett. 481 Одежду купил. 482 ŋornʲiβ. 482 Ңорнив. 482 Evett. 482 Поел. 483 tʲonʲakor ŋortakɨ. 483 Тёнякор ңортакы. 483 Róka is, úgy tűnik, evett. 483 Лис, видно, тоже поел. 484 - paraŋodar xama? 484 - Параңодар хама? 484 - Mit mondott a Cár? 484 - Что сказал Царь? 485 - xej! 485 - Хэй! 485 - Hej! 485 - Хэй! 486 ŋulʲiʔ taraβɨ! 486 Ңулиˮ таравы! 486 Kiderült, hogy az a tárgy egyáltalán nem volt átlagos! 486 Предмет оказался совершенно необходимым! 487 - ŋanʲi sʲit xaŋa? 487 - Ңани сит хаңа? 487 - Hívott még téged? 487 - Он тебя еще звал? 488 - ŋanʲi sʲimʲi xaŋasʲ. 488 - Ңани сими хаңась. 488 - Hívott. 488 - Он меня звал. 489 masʲ sʲan jalʲa pʲirkana tuin, tʲukor ŋarka ŋamgarʲi. 489 Мась сян яля пиркана туин, тюкор ңарка ңамгари. 489 Azt mondta, jöjj néhány nap múlva, ez nagyon nagy dolog. 489 Сказал, приходи через несколько дней, это большая вещь. 490 tʲikɨ jalʲada tomdakɨ, ma: 490 Тикы яляда томдакы, ма: 490 Gyorsan eljött az ígért nap, [ő] azt mondta: 490 Вскоре наступил обещанный день, [он] сказал: 491 - paraŋodamʲi tʲuku jalʲa sʲimʲi xaŋasʲ. 491 - Параңодами тюку яля сими хаңась. 491 - A Cár mára hívatott engem. 491 - Царь меня сегодня звал. 492 tadxaβ ma: 492 Тадхав ма: 492 Ekkor [Kis-Rókád] azt mondta: 492 Тогда [Твой-Маленький-Лис] сказал: 493 - xebnand jesʲamʔ nʲinaβ nʲamaŋgu. 493 - Хэбнанд есямʼ нинав нямаңгу. 493 - Pénzt ad neked. 493 - Он тебе денег даст. 494 ŋanodamt, jesʲrʲetna ŋanodamt temdain, jet toxotʲa ŋeja, ŋaβradamt ŋokampoβna temdaŋgunβa. 494 Ңанодамт, есьретна ңанодамт тэмдаин, ет тохотя ңэя, ңаврадамт ңокамповна тэмдаңгунва. 494 Vitorlás csónakot vegyél, mindenféle anyagot, és még több ételt. 494 Лодку парусную купи, всяких тканей и побольше продуктов. 495 saβarka panetʲamd xanʲan temdaʔ. 495 Саварка панэтямд ханян тэмдаˮ. 495 Feltétlenül vegyél egy picit jobb ruhát. 495 Одежду получше обязательно купи. 496 maŋgbada-lutʲeketʲar xaja. 496 Маңгбада-Лутекэтяр хая. 496 Orosz-Szegény elment. 496 Русский-Бедняк пошел. 497 nʲaxarʔ jalʲa juŋgu. 497 Няхарˮ яля юңгу. 497 Három napig nem bukkant elő. 497 Три дня его нет. 498 nʲaxaromdej jalʲanda jaβʔ teluβna jesʲrʲetna ŋano tʲamʔ toda. 498 Няхаромдэй ялянда явʼ тэлувна есьретна ңано тямʼ тода. 498 Harmadnap a folyó árján vitorlás csónak jön. 498 На третий день по разливу реки парусная лодка идет. 499 jaxanda mʲumnʲa paklʲedoβ! 499 Яханда мюмня пакледов! 499 [A csónak] bement a folyóra. 499 Вошла в реку. 500 ŋanomda taʔ jakartada. 500 Ңаномда таʼ якартада. 500 Ott lehorgonyozták a csónakot. 500 Лодку тут заякорили. 501 tʲikana ilʲeŋaxaʔ. 501 Тикана илеңахаʼ. 501 Így élnek ketten. 501 Так и живут вдвоем. 502 - mangbada-lutʲeko, tʲuku ilxaβamʲi nʲene βeβannʲu. 502 - Мангбада-Лутеко, тюку илхавами ненэ вэванню. 502 - Orosz-Szegény, milyen élet ez nálunk? 502 - Русский-Бедняк, что за жизнь у нас? 503 nʲedamd mexenʲima. 503 Недамд мэхэнима. 503 Szerezzünk neked feleséget. 503 Давай тебя женим. 504 - nʲednʲi xʲibʲa xarβaŋgu. 504 - Недни хибя харваңгу. 504 - Ki akarna a feleségem lenni? 504 - Кто ж моей женой захочет стать? 505 - xantʲer nʲi xarβaŋguʔ, nʲenetʲand nʲin ŋa. 505 - Хантер ни харваңгуˮ, ненэтянд нин ңа. 505 - Miért ne akarna [valaki], talán nem vagy ember? 505 - Почему не захочет, разве ты не человек? 506 - xanʲad meŋgunʲiʔ? 506 - Ханяд мэңгуниʼ? 506 - Honnan szerezzünk? 506 - Откуда возьмем? 507 - xanʲarʲid meŋgunʲima. 507 - Ханярид мэңгунима. 507 - Valahonnan szerzünk. 507 - Откуда-нибудь возьмем. 508 tʲeda sɨrkar xardand nʲid. 508 Теда сыркар харданд нид. 508 Most szétnézünk a háztetőről. 508 Сейчас с крыши дома посмотрим. 509 tʲonʲakonda nʲaʔ xardanda naβɨʃka nʲiʔ tanajaxaʔ. 509 Тёняконда няʼ харданда навышка ниʼ танаяхаʼ. 509 Felmentek Rókával a ház tetejére. 509 Поднялись они с Лисом на крышу дома. 510 ma: 510 Ма: 510 [Róka] azt mondja: 510 [Лис] говорит: 511 - sʲgrkar, jaxand nʲaβʔ jemnʲa jaβʔ tʲaxanʲa-jaml ŋarka jamʔ nʲiβɨnnʲu ŋa, tʲaxanʲaŋɨ sʲadodʔ tʲi ŋadʲdannʲu. 511 - Сьгркар, яханд нявʼ емня явʼ тяханя-ямл ңарка ямʼ нивынню ңа, тяханяңы сядодˮ ти ңадьданню. 511 - Nézz a torkolat irányába a folyón túl, nem olyan nagy, látszik a túlpart. 511 - Посмотри в сторону устья через реку, она не так велика, противоположный берег вон виднеется. 512 xarad tʲi ŋedannʲu. 512 Харад ти ңэданню. 512 Látsz egy várost? 512 Видишь город? 513 paraŋoda xarad ŋedaraxannʲu. 513 Параңода харад ңэдараханню. 513 Úgy tűnik, ez cári város. 513 Похоже, это царский город. 514 ma: 514 Ма: 514 [Az] feleli: 514 [Тот] отвечает: 515 - tarʲi xardaxaβ ŋadʲunʲiβ, sʲaŋar xarad ŋedakɨ. 515 - Тари хардахав ңадюнив, сяңар харад ңэдакы. 515 - Csak egy város látszik, de hogy milyen nagy, nem tudni. 515 - Просто город виднеется, а какой величины - не известно. 516 ma: 516 Ма: 516 [Róka] azt mondja: 516 [Лис] говорит: 517 - tʲikar ŋanʲi jaʔ paraŋodaʔ xarad. 517 - Тикар ңани яʼ Параңодаʼ харад. 517 - Ez egy [másik] Cár városa. 517 - Это город [другого] Царя. 518 ŋopoj nʲe-nʲuda ŋeŋgu manʲ ixʲinanʲi. 518 Ңопой Не-Нюда ңэңгу мань ихинани. 518 Gondolom, van lánya. 518 Думаю, у него есть Дочь. 519 ma: 519 Ма: 519 Azt mondja: 519 Говорит: 520 - tʲikɨ nʲe-nʲumda nʲedand meŋgunʲimʲim. 520 - Тикы Не-Нюмда неданд мэңгунимим. 520 - Ím ezt a Lányt szerezzük meg neked feleségnek. 520 - Вот эту Дочь в жены тебе и возьмем. 521 - tʲonʲako, tʲeda ŋaβet sʲid? 521 - Тёняко, теда ңавэт сид? 521 - Róka, mik ezek a hóbortjaid? 521 - Лис, что у тебя за причуды? 522 ŋaβej paraŋoda nʲu nʲanʲi xarβaŋgu, tarʲi lusa nʲuxurt nʲanʲi βunʲi xarβaŋgu, tarʲi nʲenetʲije sʲimʲi pʲisʲadaβa jeʔemnʲa. 522 Ңавэй параңода ню няни харваңгу, тари луса нюхурт няни вуни харваңгу, тари ненэтие сими писядава еʼэмня. 522 Nem hogy cári, de átlagos orosz ember lánya sem jönne hozzám, azt akarod, hogy kinevessenek? 522 Не то что царская, но дочь простого русского человека за меня не пойдет, хочешь, чтоб люди меня осмеяли? 523 ma: 523 Ма: 523 [Az] feleli: 523 [Тот] отвечает: 524 - xarβaŋgu. 524 - Харваңгу. 524 - Akarni fog. 524 - Захочет. 525 tʲedarʲi manʲrʲin xantadmʔ namduβntʲ. 525 Тедари маньрин хантадмʼ намдувнть. 525 Most elmegyek megtudakolni. 525 Сейчас я лишь пойду узнать. 526 tajkuj mʲatʔ xeβxɨ sʲidʲa padsʲaʔ xasrʲoja tʲinnʲu, xutʲidʲi ŋarkannʲu. 526 Тайкуй мятʼ хэвхы сидя падсяˮ хасрёя тинню, хутиди ңарканню. 526 Ott, a házad mellett van két fűvel benőtt tó, magasak a medvetalpak [növényféle]. 526 Вон рядом с твоим домом два заросших травой озера, борщевники высоки. 527 sʲidʲa padsʲaʔ xasrʲond ŋumʔ matoranʔ, nʲenetʲijeʔ letuβna sɨxɨdʲaran, nʲaxarʔ nʲenetʲaʔ xeβaʔ pʲiruβna latad naparʲaxana sʲisan, ŋuβot mal tʲikɨ sʲiβna ŋedatʲarʲan. 527 Сидя падсяˮ хасрёнд ңумʼ маторанˮ, ненэтиеˮ лэтувна сыхыдяран, няхарˮ ненэтяˮ хэваʼ пирувна латад напаряхана сисан, ңувот мал тикы сивна ңэдатярян. 527 A két tó előtt vágd le a füvet, kösd össze embernyi méretűvé, a deszkákra pedig fúrj lyukat, melyen három ember átfér, ezeken a három fű végét húzd át. 527 Возле обоих озер траву срежь, по толщине людей перевяжи, в досках дыры просверли, чтобы входило до трех человек, в них концы этой травы просунь. 528 tʲonʲako xanʲa xenʲakɨje, tarʲemʔ jadnaxanda numda sɨrʲimʲa, jaβʔ salaba xanʲimʲa. 528 Тёняко ханя хэнякые, таремʼ яднаханда нумда сыримя, явʼ салаба ханимя. 528 Róka elment valahová, menése közben az idő téliesre fordult, a folyók jég alá fagytak. 528 Лис куда-то пошел, за ходьбою погода зазимилась, реки подо льдом застыли. 529 tʲaxana madada. 529 Тяхана мадада. 529 A folyó másik oldalára ment. 529 На ту сторону реки перешел. 530 pulʔ malanʔ tʲeba. 530 Пулʼ маланʼ теба. 530 A híd végén nekidőlt [a hídnak]. 530 В конец моста уперся. 531 - kalʲe! 531 - Кале! 531 - Nahát! 531 - Надо же! 532 jamdu toroβej ŋedakɨje, pulandu mal jamʔ jerʲ xebʲilʲejʔ, pul ŋebtaŋod sʲidʲa xeβxad nʲindʲeβɨ. 532 Ямду торовэй ңэдакые, пуланду мал ямʼ ерь хэбилейˮ, пул ңэбтаңод сидя хэвхад ниндевы. 532 A folyó, úgy tűnik, sekély, a hídnak a folyó közepén vége van, a hídnak pedig korlátja van mindkét oldalon. 532 Река, видно, мелководная, мост кончается на середине реки, мост-то с перилами с двух сторон. 533 pulʔ nʲimnʲa βɨnsdada. 533 Пулʼ нимня вынсдада. 533 Elkezdett gyorsan lépdelni a hídon. 533 По мосту быстро зашагал. 534 paraŋodaʔ xaradʔ pomna jadŋo. 534 Параңодаʼ харадʼ помна ядңо. 534 A cári városba megy. 534 По царскому городу идет. 535 sʲidʲa xeβxɨ jaderta lusa seβrʲiŋe xaja. 535 Сидя хэвхы ядэрта луса сэвриңэ хая. 535 Mindenütt emberek meresztették rá a szemüket. 535 Отовсюду люди глаза таращат. 536 tamʲinta paraŋoda mʲatʔ tʲu. 536 Таминта параңода мятʼ тю. 536 Rögtön bement a cári házba. 536 Сразу в царский дом вошел. 537 - xoj! 537 - Хой! 537 - Hojj! 537 - Хой! 538 - paraŋoda masʲi. 538 - Параңода маси. 538 - mondta a Cár. 538 - сказал Царь. 539 - tʲukona tʲonʲa to. 539 - Тюкона Тёня то. 539 - Egy Róka jött! 539 - Лис пришел! 540 - tʲonʲa xardanʔ ŋamge xosajaŋgu, tʲonʲadmʔ nʲidmʔ ŋa, manʲ tʲukor mʲirbsamʲi. 540 - Тёня харданʼ ңамгэ хосаяңгу, Тёнядмʼ нидмʼ ңа, мань тюкор мирбсами. 540 - Minek jönne Róka a városba, nem vagyok Róka, csak a kinézetem olyan. 540 - Зачем Лису в город приходить, не Лис я, это лишь мое обличье. 541 - tartʲa sʲijakmʔ meta nʲenetʲ padarkana jaŋgosʲetɨ, tamna manemɨ ŋamge ŋeβna. 541 - Тартя сиякмʼ мэта ненэть падаркана яңгосеты, тамна манэмы ңамгэ ңэвна. 541 - Sehol sem olvastam így hazudó emberről, annál kevésbé láttam [ilyet]. 541 - Нигде не читал про так врущего человека и уж тем более не видел. 542 amge jaʔ tʲeran? 542 Амгэ яʼ теран? 542 Melyik földnek a lakója vagy? 542 Какой ты земли житель? 543 - jaxaβamʲi xubta. 543 - Яхавами хубта. 543 - Földem messze van. 543 - Земля моя далека. 544 - paraŋodant nʲumtʲa amge? 544 - Параңодант нюмтя амгэ? 544 - Hogy hívják a Cárodat? 544 - Как зовут твоего Царя? 545 - paraŋodanʲi nʲumtʲa tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda. 545 - Параңодани нюмтя Тёнямʼ-Хабейта-Параңода. 545 - Cáromat Róka-Szolgás-Cárnak hívják. 545 - Моего царя зовут Царь-Имеющий-Слугою-Лиса. 546 jet padaro xanʲa tanʲa lʲiskujŋa, tartʲa xombdada juŋgu. 546 Ет падаро ханя таня лискуйңа, тартя хомбдада юңгу. 546 Az különböző papírokat lapoz, de olyat [nevet] nem talál. 546 Тот листает различные бумаги, но такого не находит. 547 - tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda sʲimʲi nʲand ŋedatasʲ. 547 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңода сими нянд ңэдатась. 547 - Róka-Szolgás-Cár küdött engem hozzád. 547 - Царь-Имеющий-Слугою-Лиса меня к тебе отправил. 548 ŋopoj-nʲe-nʲur nʲiβŋa. 548 Ңопой-Не-Нюр нивңа. 548 Van neked Egyetlen-Lányod. 548 У тебя есть Единственная-Дочь. 549 mansʲannʲu nʲer padarkana juŋgu. 549 Мансянню нер падаркана юңгу. 549 Te még azt mondod, hogy nem találsz róla semmit sem a papírok között. 549 Ты еще говоришь, что не можешь ничего в бумагах про него найти. 550 tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda xantʲer tʲenʲeβa nʲund tanʲaβaxad. 550 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода хантер тенева Нюнд танявахад. 550 Honnan tudná Róka-Szolgás-Cár, hogy van neked egy Lányod? 550 Как же Царь-Имеющий-Слугою-Лиса знает, что есть у тебя Дочь? 551 ŋopoj-nʲe-nʲumt nʲedanda meβanʔ xarβada. 551 Ңопой-Не-Нюмт неданда мэванʼ харвада. 551 Egyetlen-Lányodat feleségül akarja venni. 551 Единственную-Дочь твою он хочет в жены взять. 552 paraŋoda ta muntʲalma. 552 Параңода та мунтялма. 552 A Cár elhallgatott. 552 Замолчал Царь. 553 ŋɨleda meta tolʲxanda tad nʲulʲerjʔ. 553 Ңылэда мэта тольханда тад нюлерйˮ. 553 Mélyen lehorgasztotta a fejét, az asztalt bámulta. 553 Опустил низко голову, в стол уставился. 554 o da! 554 О да! 554 Ó, igen! 554 О да! 555 ŋeβamda ilada: 555 Ңэвамда илада: 555 Felemelte a fejét: 555 Голову свою поднял: 556 - tartʲa jexerana paraŋodanʔ xarta xarβaβabta mʲitʲ taranʲiβ. 556 - Тартя ехэрана Параңоданʼ харта харвавабта мить таранив. 556 - Ha egy ilyen [ismeretlen] Cárhoz [az én Lányom] magától férjhez akar menni, akkor miért ne adnám őt oda? 556 - Если за такою [незнакомого] Царя [моя Дочь] сама захочет выйти замуж, то почему не отдать ее? 557 tadxaβ ma: 557 Тадхав ма: 557 Hozzátette: 557 Добавил: 558 - tarʲemʔ jerʲemdnʲiβ. 558 - Таремʼ еремднив. 558 - Legyen úgy. 558 - Так и быть. 559 tʲonʲako manʲiβ: 559 Тёняко манив: 559 Róka azt mondta: 559 Лис сказал: 560 - tʲeda taslanʲimʲim. 560 - Теда тасланимим. 560 - Ez azt jelenti, hogy eldöntöttük. 560 - Значит, мы порешили. 561 - sʲaxaʔ tutbata? 561 - Сяхаʼ тутбата? 561 - Mikor jön [a Cár]? 561 - Когда он приедет? 562 - tad taŋomanda taŋgana tutaβaʔ. 562 - Тад таңоманда таңгана тутаваˮ. 562 - Eljön a nyár, és jövünk. 562 - Вот лето наступит и приедем. 563 tadxaβ puland ŋe mejoβ ŋedakɨ, tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda ŋatʲekeda ŋoka ŋeŋgu. 563 Тадхав пуланд ңэ мэёв ңэдакы, Тёнямʼ-Хабейта-Параңода ңатекэда ңока ңэңгу. 563 Erős-e a hidad támasztéka? A Róka-Szolgás-Cárnak sok munkása van. 563 Крепка ли опора твоего моста? У Царя-Имеющего-Слугою-Лиса работников много. 564 ma: 564 Ма: 564 [Az] feleli: 564 [Тот] отвечает: 565 - jet pulna ŋe jesʲaβ ŋenʲim, tad tʲikaβaxad jet xantʲer mejraŋgun. 565 - Ет пулна ңэ есяв ңэним, тад тикавахад ет хантер мэйраңгун. 565 - No, nem tudom, a mi hidunknak fém támasztéka van, hogyan lehetne még jobban megerősíteni, nem tudom. 565 - Ну, не знаю, опоры у моста нашего железные, а как еще укрепить - не знаю. 566 - jet namdnʲinaβ. 566 - Ет намднинав. 566 - Hát, én figyelmeztettelek. 566 - Ну, я предупредил. 567 jet tʲonʲako jaʔ sʲidʔ janʔ pʲada. 567 Ет Тёняко яʼ сидʼ янʼ пяда. 567 Róka elindult, amerre a szem ellát. 567 Лис отправился куда глаза глядят. 568 mʲakanda teβɨ. 568 Мяканда тэвы. 568 Megérkezett haza. 568 Домой пришел. 569 sʲidʲa xasrʲonda ŋumʔ tamna βadɨ nʲabʲi ŋunda βadʲoβa jolʲtŋgana. 569 Сидя хасрёнда ңумʼ тамна вады няби ңунда вадёва ёльтңгана. 569 A két fűvel benőtt tónak a füve már a másik év füvének magasságává nőtt [ugyanolyan magas, mint a másik év füve]. 569 У двух заросших травой озер травы другого сезона в рост высотой выросли. 570 o da! 570 О да! 570 Ó, igen! 570 О да! 571 - tʲukud tʲanʲo. 571 - Тюкуд тянё. 571 - Ez kevés. 571 - Этого мало. 572 tamna tajkuj nɨdasʔ. 572 Тамна тайкуй ныдасˮ. 572 Vágd le ezt a füvet is. 572 Срежь еще эту траву. 573 ŋanor ŋulʲiʔ panŋaja. 573 Ңанор ңулиˮ панңая. 573 Hadd legyen tele a csónak. 573 Пусть лодка будет полной. 574 xanʲad tanʲad nʲarʲjjana ŋumʔ lebtaja. 574 Ханяд таняд нярьяна ңумʼ лэбтая. 574 Itt-ott hadd lógjanak ki a vörös füvek a csónakból. 574 Там и сям пусть травы красные из лодки торчат. 575 ŋanor ŋulʲiʔ panŋaja. 575 Ңанор ңулиˮ панңая. 575 Hadd legyen tele a csónak. 575 Пусть лодка полной будет. 576 ŋanomda ŋulʲiʔ lʲambolabtada. 576 Ңаномда ңулиˮ лямболабтада. 576 Ő megtöltötte a csónakot fűvel. 576 Он наполнил лодку травой. 577 tadxaβ tad xadrʲu jepdʲida pʲajda. 577 Тадхав тад хадрю епдида пяйда. 577 Beköszöntött a nyári meleg. 577 Началась летняя жара. 578 mʲertʲada xesʲand jaxandʲiʔ nʲakud lebabtedada. 578 Мертяда хэсянд яхандиʼ някуд лэбабтэдада. 578 A szelek elkezdtek odafelé fújni, ahová úszniuk kellett. 578 Ветры начали дуть туда, куда им плыть. 579 tʲonʲako ŋanonda toranʔ ŋamdɨʔ. 579 Тёняко ңанонда торанʼ ңамдыˮ. 579 Róka a csónak kormányához ült. 579 В лодке Лис у руля сел. 580 maŋgbada-lusa sʲudbʲa jesarta tʲorsaβej nekalnʲidaβ! 580 Маңгбада-Луса сюдбя есарта тёрсавэй нэкалнидав! 580 Orosz-Szegény kiáltva felemelte a hatalmas vitorlát. 580 Русский-Бедняк с криком огромный парус поднял. 581 βesej sʲudbʲaʔ. 581 Вэсэй сюдбяˮ. 581 Öreg óriás! 581 Старик великан! 582 sʲisʲorʲiʔ xarabtɨʔ. 582 Сисёриˮ харабтыˮ. 582 Körülöttünk forr a hab! 582 Вокруг пена вскипает! 583 jaβʔ xaβrarka mʲiŋanʲiʔ. 583 Явʼ хаврарка миңаниʼ. 583 Ketten úszunk a folyó árján. 583 Вдвоем потечению реки плывем. 584 o da! 584 О да! 584 Ó, igen! 584 О да! 585 pulʔ malanʔ teβxaβa mebat mantodu jaxana mena nʲenetʲa pulantuʔ nʲid nʲitu joŋg sexeβna sɨrŋaʔ. 585 Пулʼ маланʼ тэвхава мэбат мантоду яхана мэна ненэтя пулантуʼ нид ниту ёңг сэхэвна сырңаˮ. 585 Ahogy odaértek a hídhoz, mit ne mondj, hát mindenki, aki a földön élt, kíváncsian nézte a barátainkat. 585 Только доехали до моста, что ни говори, но все, на земле находящиеся, с любопытством на товарищей своих смотрят. 586 tadxaβ ma: 586 Тадхав ма: 586 Ekkor [Róka] azt mondta: 586 Тогда [Лис] сказал: 587 - xamaŋgunʲinaβ. 587 - Хамаңгунинав. 587 - Menj le [a partra]. 587 - Спустись [на берег]. 588 nʲitkamd nʲamaŋgunʲinaβ. 588 Ниткамд нямаңгунинав. 588 Fogj egy cérnát. 588 Нитку держи. 589 tʲuku puland malmʔ, xad sablʲaŋgsʲan jeŋgamʔ sʲertaŋguβ, pular tasʲi xaβnaltɨʔ. 589 Тюку пуланд малмʼ, хад сабляңгсян еңгамʼ сертаңгув, пулар таси хавналтыˮ. 589 Tegyél meg öt-hat lépést, a hidad alja kezd szétesni. 589 Сделаешь пять-шесть шагов, мост твой вниз обрушиваться начнет. 590 tʲikana nʲitkamd ŋedarair. 590 Тикана ниткамд ңэдараир. 590 Akkor engedd el a cérnát. 590 Тогда нитку отпусти. 591 pedare panɨt sanʲerka pɨxɨdamd tʲuuʔ nekaljir. 591 Пэдарэ паныт санерка пыхыдамд тюуʼ нэкалъир. 591 Te magad pedig, a ruhádat megáztatva, húzd fel magad. 591 Самже, одежду замочив, наверх себя вытащи. 592 tʲonʲakor idʔ ŋɨlʔ sanejʔ. 592 Тёнякор идʼ ңылʼ санэйˮ. 592 Rókád a víz alá ugrott. 592 Твой-Лис под воду прыгнул. 593 tʲonʲakor ŋanʲi salmʔ sʲakalŋz ŋanʲi malʲi, ŋanʲi salmʔ sʲakalŋa, ŋanʲi malʲi. 593 Тёнякор ңани салмʼ сякалңз ңани мали, ңани салмʼ сякалңа, ңани мали. 593 Ott Róka a támasztékot megharapja, az szét is törik, mindet végigrágja. 593 А там Лис опору куснет, она и сломается, все перегрыз. 594 tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda judmʲan jeŋgamʔ me, jekar ŋapa, jekar sʲirʲorka ŋedarada, nʲitkamʔ ŋedara, puljja tasʲi lʲabtara, maŋgbada-lutʲe ŋeβa xasujda juŋgu, pulʔ ŋeʔ nasorkad pɨxɨdamda tʲuuʔ nekalŋada ŋudanata. 594 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода юдмян еңгамʼ мэ, екар ңапа, екар сирёрка ңэдарада, ниткамʼ ңэдара, пулъя таси лябтара, Маңгбада-Луте ңэва хасуйда юңгу, пулʼ ңэʼ насоркад пыхыдамда тюуʼ нэкалңада ңуданата. 594 Róka-Szolgás-Cár majdnem tíz lépést tett, és vagy eluralkodott rajta a félelem, vagy szándékosan tette, de elengedte a cérnát, a híd le is omlott. 594 Царь-Имеющий-Слугою-Лиса около десятишагов сделал, и то ли его страх обуял, то ли нарочно, но нитку отпустил, мост вниз и рухнул. 595 tʲonʲako pulʔ malanʔ tesrada. 595 Тёняко пулʼ маланʼ тэсрада. 595 Szegeny-Orosz, feje búbjáig elázva, valahogyan felmászott. 595 Русский-Бедняк, вымокнув с головой, кое-как выбрался наверх. 596 tajkuj ŋanoβamd mʲertʲa xanada. 596 Тайкуй ңановамд мертя ханада. 596 Róka a híd végéhez ment. 596 Лис в конец моста примчался. 597 ŋano mʲuj nʲenetʲaŋgaβ ŋeβdu jendʔ sʲerʔ xajaʔ, xuna tanʲa xanʲimʔ. 597 Ңано мюй ненэтяңгав ңэвду ендʼ серˮ хаяˮ, хуна таня ханимˮ. 597 A csónakot a szél elvitte. 597 Лодку ветер унес. 598 - tʲikad nʲon xanʔ. 598 - Тикад нён ханьˮ. 598 És az emberi fejeket, amelyek a csónakban voltak, elvitte az ár, itt és ott elsüllyedtek. 598 И головы людей, находящихся в лодке, понесло по течению, тут и там тонут. 599 tarta tɨnanda malanʔ nekalŋada. 599 Тарта тынанда маланʼ нэкалңада. 599 - Innen ne menj el. 599 - Отсюда не уходи. 600 tʲonʲako sʲanpoj nʲaβota nekalŋada. 600 Тёняко сянпой нявота нэкалңада. 600 [Róka] összeszedte a szőrét az orra hegyére. 600 [Лис] шерсть свою на кончик носа собрал. 601 tʲexe pulʔ nʲinʲa mena nʲenetʲaʔ. 601 Техэ пулʼ ниня мэна ненэтяˮ. 601 Róka néhányszor futva futott. 601 Лис несколько раз бегом побежал. 602 tʲonʲamʔ manetʲ podʔ nʲaβdarʲeβ xortʲelabtado. 602 Тёнямʼ манэть подʼ нявдарев хортелабтадо. 602 A hídon lévő emberek, látván Rókát, rögtön ösvényt nyitottak maguk között. 602 Люди, на мосту находящиеся, увидев Лиса, сразу просеку раздвинули. 603 paraŋodaʔ sʲentʲa nʲo pʲinjjada. 603 Параңодаʼ сентя нё пинъяда. 603 A Cár kinyitotta a széna-ajtót. 603 Царь сенные двери распахнул. 604 - tʲeda amge tolsa sʲermʔ sʲertan? 604 - Теда амгэ толса сермʼ сертан? 604 - Mit tettél? 604 - Что ты натворил? 605 nʲeboj po madamsʲannʲu puland ŋe mejran, paraŋodaʔ ŋatʲekɨ jaβʔ xambʲumʲaŋe xaja, sʲaŋok nʲenetʲmʔ xadarabtan? 605 Небой по мадамсянню пуланд ңэ мэйран, параңодаʼ ңатекы явʼ хамбюмяңэ хая, сяңок ненэтьмʼ хадарабтан? 605 Múlt évben mondtam neked, hogy erősítsd meg a híd támasztékát, a cári munkások folyón úszó farönkök lettek, mennyi embert megöltél! 605 Я в прошлом году тебе говорил, чтобы ты укрепил опоры моста, царские работники речным плавником стали, сколько людей погубил! 606 taβaj! 606 Тавай! 606 Gyerünk! 606 Давай! 607 paraŋoda xaβan xarbʲelɨʔ, xebʲidʲa jalʲana meta panɨd taʔ. 607 Параңода хаван харбелыˮ, хэбидя яляна мэта паныд таˮ. 607 A Cár kész volt meghalni, ruhát ad, melyet ünnepnapon hordanak. 607 Царь готов умереть, дает одежды, в праздничный день носимые. 608 paraŋoda ŋudʲida lʲedrʲe, jerʲ xebʲidʲa jalʲana meta panɨda ŋadʲimtʲemba, jaβɨkanata paraŋoda sʲad seβrʲiʔ lʲaboʔ. 608 Параңода ңудида ледре, ерь хэбидя яляна мэта паныда ңадимтемба, явыканата параңода сяд сэвриˮ лябоˮ. 608 A Cár remegő kezekkel előhúzott egy átlagos ünnepi ruhát, melynek mellrészén csak a cári szemek pislognak [nyenyec szólás, "tele van kitüntetésekkel"]. 608 Царь дрожащими руками вытащил одежды средней торжественности, на груди которых лишь глаза царские моргают. 609 tʲonʲako paβenda nʲiʔ mojda, pulʔ nʲaʔ xanʲiβ. 609 Тёняко павэнда ниʼ мойда, пулʼ няʼ ханив. 609 Róka mind a nyaka hátuljára vetette, ment a hídhoz. 609 Лис все на загривок бросил, к мосту пошел. 610 nʲaxanda teβrada. 610 Няханда тэврада. 610 A komájának vitte. 610 Товарищу своему принес. 611 maŋgbada-lutʲe sʲernʲidaβ. 611 Маңгбада-Луте сернидав. 611 Szegeny-Orosz felvette őket. 611 Русский-Бедняк надел их. 612 ŋamsanta pɨxɨdaxaβ ŋamgeda βeβa ŋeŋgu. 612 Ңамсанта пыхыдахав ңамгэда вэва ңэңгу. 612 Maga a test mi által lesz rossz? 612 Тело само чем плохо будет? 613 - tadxaβ nʲinaβ jembasʔ. 613 - Тадхав нинав ембасˮ. 613 - Na, most felöltöztél. 613 - Вот ты и оделся. 614 tadxaβ panɨd nʲod xanspʲuʔ. 614 Тадхав паныд нёд ханспюˮ. 614 Csak a ruhádat ne nézegesd. 614 Только одежды свои не разглядывай. 615 jet xuʔ jedʔ sɨrsane, taʔ jedʔ sɨrʔ. 615 Ет хуʼ едʼ сырсанэ, таʼ едʼ сырˮ. 615 Ahova nézel, oda is nézz. 615 Куда смотришь, туда и смотри. 616 o da! 616 О да! 616 Ó, igen! 616 О да! 617 jaljjaxaʔ. 617 Ялъяхаʼ. 617 Elindultak. 617 Зашагали. 618 paraŋoda tʲonʲakonda pumna mʲiŋa. 618 Параңода Тёняконда пумна миңа. 618 A Cár a Róka után megy. 618 Царь за Лисом идет. 619 paraŋoda mʲatʔ, mʲatʔ tʲuŋaxaʔ. 619 Параңода мятˮ, мятˮ тюңахаʼ. 619 Cár a sátorba, a sátorba megy. 619 Царь в чум, в чум и заходят. 620 o da! 620 О да! 620 Ó, igen! 620 О да! 621 paraŋoda ŋolaβa tolʲandu nʲiʔ xurkarʲi ŋaβar ŋabta. 621 Параңода ңолава толянду ниʼ хуркари ңавар ңабта. 621 A Cár az ebédlő asztalra különféle ételeket rakott. 621 Царь на обеденный стол разную еду поставил. 622 lusa sakon ŋedakɨje jedej meβanda nʲeda xasaβanta xeβxana ŋamtɨ. 622 Луса сакон ңэдакые едэй мэванда неда хасаванта хэвхана ңамты. 622 Orosz szokás szerint a mennyasszony a vőlegény mellé ül. 622 По русскому обычаю невеста возле жениха сидит. 623 maŋgbada-lutʲe ŋanʲi xanʲad taboroko xamaŋgu imbɨtata n iʔŋanʲi posada, xanʲad taboroko xamaŋgu imbɨtata nʲiʔ-ŋanʲi posada. 623 Маңгбада-Луте ңани ханяд табороко хамаңгу имбытата н иʼңани посада, ханяд табороко хамаңгу имбытата ниʼ-ңани посада. 623 Szegény-Orosz porszemeket fúj le a ruhájáról, leesik, fújja, megint leesik, megint fújja. 623 Русский-Бедняк соринки с одежды сдувает, упадет - сдувает, опять упадет - опять сдувает. 624 - xe! 624 - Хэ! 624 - Különös! 624 - Странно! 625 - paraŋoda masʲi. 625 - Параңода маси. 625 - mondja a Cár. 625 - сказал Царь. 626 - tʲikananda ijmʲi sʲaxart tartʲa nanɨmʔ nʲiβɨ memɨ nʲeneŋʲandarʲeβ ŋa! 626 - Тикананда ийми сяхарт тартя нанымʼ нивы мэмы ненэңяндарев ңа! 626 - A vejem úgy viselkedik, mint egy ember, aki sosem hordott ruhát! 626 - Зять мой ведет себя как человек, никогда не носивший такую одежду! 627 - ŋa, βunʲi ŋa, tartʲa panɨmʔ nʲi ŋa, - tʲonʲakor ma. 627 - Ңа, вуни ңа, тартя панымʼ ни ңа, - Тёнякор ма. 627 - Igazad van, ilyen ruhákat ő nem hordott sosem - válaszolt a Róka. 627 - Правда твоя, такие одежды он не носил никогда, - ответил Лис. 628 - tʲuku panɨd pɨda nanʲanda nʲita ŋɨlɨ mansrana panɨ. 628 - Тюку паныд пыда нанянда нита ңылы мансрана паны. 628 - Ilyen ruhákat az ő országában csak a legalacsonyabb rangú munkások hordanak. 628 - Такие одежды в его царстве самые низшие работники носят. 629 paraŋoda muntʲalma. 629 Параңода мунтялма. 629 A Cár elhallgatott. 629 Замолчал Царь. 630 ŋornʲiβ. 630 Ңорнив. 630 Enni kezdtek. 630 Стали есть. 631 maŋgbada-lutʲe ŋormarʲimʔ mesnʲiβ. 631 Маңгбада-Луте ңормаримʼ мэснив. 631 Szegény-Orosz jó étvággyal falt. 631 Русский-Бедняк знай наворачивает. 632 jabʲenakɨʔ. 632 Ябенакыˮ. 632 Ittak. 632 Напились. 633 ŋortakɨʔ. 633 Ңортакыˮ. 633 Ettek. 633 Наелись. 634 nʲe nʲaʔ ŋopoj kojkanʔ xonejxaʔ. 634 Не няʼ ңопой койканʼ хонэйхаʼ. 634 Egy ágyba feküdtek a feleségével. 634 В одну кровать с женой легли. 635 tʲonʲakor koranda nʲiʔ lʲisʲerjʔ. 635 Тёнякор коранда ниʼ лисерйˮ. 635 Kis-Rókád a kályhára feküdt. 635 Твой-Маленький-Лис на печи улегся. 636 pʲiʔ jerʲŋe xenʲaraxa. 636 Пиʼ ерьңэ хэняраха. 636 Eljött az éjfél. 636 Наступила полночь. 637 xo! 637 Хо! 637 Ho! 637 Хо! 638 xo! 638 Хо! 638 Ho! 638 Хо! 639 tʲonʲaʔ pɨjamʔ ŋodabta. 639 Тёняʼ пыямʼ ңодабта. 639 Róka szimatolgatott. 639 Лис принюхался. 640 ŋabt ŋadʲimʲa. 640 Ңабт ңадимя. 640 Érezni valamilyen szagot. 640 Слышен какой-то запах. 641 janampoβna janʔ xamɨ koranda nʲid. 641 Янамповна янʼ хамы коранда нид. 641 Óvatosan lejött a kályháról. 641 Осторожненько с печи спустился. 642 paraŋodaʔ-nʲe-nʲumʔ tʲinorŋa. 642 Параңодаʼ-Не-Нюмʼ тинорңа. 642 Cári-Lányt megszagolta. 642 Царскую-Дочь обнюхал. 643 ŋabt jaŋgoja. 643 Ңабт яңгоя. 643 Semmi. 643 Ничего. 644 tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda nʲakuʔ xaja, tʲuku ŋabtʲe. 644 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода някуʼ хая, тюку ңабте. 644 Odakúszott Róka-Szolgás-Cárhoz, ő bűzlött. 644 Подкрался к Царю-Имеющему-Слугою-Лиса - от него воняет. 645 nʲaxanda manʲiβ: 645 Няханда манив: 645 Azt mondta neki: 645 Ему сказал: 646 - pʲimad mejran. 646 - Пимад мэйран. 646 - Kösd fel a nadrágod. 646 - Завяжи брюки. 647 idʔ nʲana xaja. 647 Идʼ няна хая. 647 Elmentek a folyóhoz. 647 Пошли к реке. 648 tʲikɨda tab tasotʲ βɨstʲejda. 648 Тикыда таб тасоть выстейда. 648 Mindent bedörzsöltek homokkal. 648 Стирали все с песком. 649 numda ŋulʲi saβa. 649 Нумда ңули сава. 649 Jó idő volt. 649 Погода стоит ясная. 650 naŋadʲa jalʲaʔ jambanʔ xaradʔ pomna jaderta jaŋgoja. 650 Наңадя яляʼ ямбанʼ харадʼ помна ядэрта яңгоя. 650 Egész nap senki sem járkált a városban. 650 Целый день никто по городу не ходит. 651 panɨda sʲera. 651 Паныда сера. 651 Felöltözött. 651 Оделся. 652 nuβʔ peβsʲumŋgaβa mʲakandʲiʔ xajaxaʔ. 652 Нувʼ пэвсюмңгава мякандиʼ хаяхаʼ. 652 Visszatértek a palotába. 652 Вернулись во дворец. 653 tʲikɨ pʲida xaja. 653 Тикы пида хая. 653 Elmúlt az éj. 653 Ночь прошла. 654 xunʲaŋɨ xubtaxana paraŋoda manʲiβ: 654 Хуняңы хубтахана параңода манив: 654 Reggel mondja a Cár: 654 Утром Царь говорит: 655 - ŋatʲekɨjej! 655 - Ңатекыей! 655 - Gyerekek! 655 - Ребята! 656 nʲene pon xonʲuβannʲu. 656 Ненэ пон хонюванню. 656 Sokat aludtunk! 656 Долго же мы спали! 657 jurknʲidamʔ. 657 Юркнидамˮ. 657 Felébredtünk. 657 Встали. 658 ŋortakɨʔ. 658 Ңортакыˮ. 658 Ettünk, látszik. 658 Поели, видно. 659 tʲonʲako manʲiβ: 659 Тёняко манив: 659 Róka azt mondta: 659 Лис сказал: 660 - manʲiʔ jaxanʲiʔ xantanʲiʔ. 660 - Маниʼ яханиʼ хантаниʼ. 660 - Megyünk vissza a saját földünkre. 660 - Поедем мы в свою землю. 661 ŋanodaβaʔ xamadaŋgunʲi, ŋanoβaʔ xanʲisʲaβ. 661 Ңанодаваˮ хамадаңгуни, ңановаˮ ханисяв. 661 Készítsetek elő nekünk egy csónakot, hisz a miénk elúszott. 661 Лодку нам приготовьте, наша-то уплыла. 662 - manʲaʔ sʲaxa toβandaβa ŋebnaβaʔ? 662 - Маняˮ сяха товандава ңэбнаваˮ? 662 - Mikor jöjjünk? 662 - Когда нам приехать? 663 tʲonʲako manʲiβ: 663 Тёняко манив: 663 Róka azt mondta: 663 Лис сказал: 664 - sʲiβ jalʲa jolʲtŋgana toidaʔ. 664 - Сив яля ёльтңгана тоидаˮ. 664 - Hét nap múlva gyertek. 664 - Через семь дней приезжайте. 665 sabʲe letʲomʲa βunʲiŋa, ŋaβar sʲerta taranʲiβ. 665 Сабе лэтёмя вуниңа, ңавар серта таранив. 665 Mi különösebben nem készültünk, ételt kell majd készíteni. 665 Мы особенно не готовились, еду надо будет сделать. 666 sʲudbʲa nʲaxarʔ xardata ŋanomʔ xamʲedaβɨ, ŋanona mansrana jurmʲan lusa ŋedakɨ. 666 Сюдбя няхарˮ хардата ңаномʼ хамедавы, ңанона мансрана юрмян луса ңэдакы. 666 [A Cár] háromfülkés hajót készített elő, száz munkást adott. 666 [Царь] трехкаютный корабль им приготовил, около ста работников дал. 667 ŋeŋgodnʲim. 667 Ңэңгодним. 667 Elhajóztak. 667 Поплыли. 668 tʲonʲako toramʔ nʲama. 668 Тёняко торамʼ няма. 668 Róka a kormányhoz ült. 668 Лис у руля сел. 669 jaβmʔ xaβra pʲaduʔ. 669 Явмʼ хавра пядуʼ. 669 A folyón lefelé hajóztak. 669 Поплыли вниз по течению. 670 sʲiβ jalʲa sʲajnaʔ. 670 Сив яля сяйнаˮ. 670 Hét napja hajóztak. 670 Семь дней плывут. 671 sʲiβ jalʲaʔ ŋesoŋgana jaβʔ tʲaxanʲa xeβanʔ tʲebaʔ. 671 Сив яляʼ ңэсоңгана явʼ тяханя хэванʼ тебаˮ. 671 A hetedik nap elfordultak a túlsó part felé. 671 На седьмой - повернули к противоположному берегу. 672 jaβʔ xeβanʔ tʲebmaxadantu nʲaxarʔ judmʲan lutʲe xeβuβnantu paddʲena junʲidu ŋedakɨje, junaʔ nʲensarŋaʔ. 672 Явʼ хэванʼ тебмахаданту няхарˮ юдмян луте хэвувнанту паддена юниду ңэдакые, юнаˮ ненсарңаˮ. 672 Ott majdnem harminc orosz volt, melegtől tikkadtak, a lovaik mozgolódtak a szúnyogok elől menekülve. 672 Там около тридцати русских, от жары изнемогающих, лошади их двигаются, от гнуса спасаясь. 673 xe! 673 Хэ! 673 Hé! 673 Хэ! 674 maʃɨn pertaxaʔ xaja. 674 Машин пэртахаˮ хая. 674 Róka a munkásokhoz ment. 674 [Лис] к работникам пошел. 675 ma: 675 Ма: 675 Azt mondta [nekik]: 675 Сказал [им]: 676 - tajkubta nultaraʔ. 676 - Тайкубта нултараˮ. 676 - Álljatok meg itt. 676 - Остановитесь здесь. 677 junʲi meta nʲakuʔ nultaxartʲaβ. 677 Юни мэта някуʼ нултахартяв. 677 A lovasokhoz megyek. 677 Я к конюхам подойду. 678 o da! 678 О да! 678 Ó, igen! 678 О да! 679 nultadu. 679 Нултаду. 679 Megálltak. 679 Остановились. 680 ŋolʲako ŋanona tanʲaku xaja. 680 Ңоляко ңанона таняку хая. 680 Egy kis csónakon odamentek a parthoz. 680 На маленькой лодке подъехали к берегу. 681 - tʲuku amke paraŋoda junaʔ? 681 - Тюку амкэ Параңода юнаʼ? 681 - Melyik Cárnak a lovait legeltetitek? 681 - Какого Царя коней пасете? 682 - sʲidʲa pʲebʲas paraŋodaʔ junaʔ, idʔ-medoxoʔ, jaʔ-xoraxaʔ. 682 - Сидя пебяс параңодаʼ юнаˮ, Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ. 682 - Ezek a lovak két édestestvéré, ők Id-Medo [Sárkány] és Ja-Hora [Mamut]. 682 - Кони эти двух родных братьев - Ид-Мэдо и Я-Хора. 683 - sʲan tarʲemʔ nʲodaʔ man. 683 - Сян таремʼ нёдаˮ ман. 683 - Így többet ne szóljatok. 683 - Так больше не говорите. 684 sʲiβ jalʲa jolʲtŋgana paraŋodaʔ ŋano tuta, jamʔ xonraβantʲ nʲandu nultaŋgunʲidumʔ, mandnʲim: 684 Сив яля ёльтңгана Параңодаʼ ңано тута, ямʼ хонраванть нянду нултаңгунидумʼ, мандним: 684 Hét nap múlva elhalad itt a Cár csónakja, megállnak, hogy megkérdjék a helyes utat, azt mondják: 684 Через семь дней здесь лодка Царя проедет, остановятся, чтобы спросить дорогу, скажут: 685 "tʲuku amge paraŋoda juna?ʔ" 685 "Тюку амгэ Параңода юна?ˮ" 685 "Melyik Cárnak a lovai ezek?" 685 «Это какого Царя кони?» 686 tʲikana manjidaʔ: 686 Тикана манъидаˮ: 686 Mondjátok azt: 686 Тогда ответьте: 687 "tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ junaʔ". 687 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ юнаˮ". 687 "A Róka-Szolgás-Cárnak a lovai" 687 «Это кони Царя-Имеющего-Слугою-Лиса». 688 ŋanʲi sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 688 Ңани сив яля миңа. 688 Még hét napot mennek. 688 Опять семь дней едут. 689 sʲiβ jalʲa ŋesoŋgana ŋanʲi nʲaxarʔ judmʲan lutʲeja. 689 Сив яля ңэсоңгана ңани няхарˮ юдмян лутея. 689 Hét nap múltán újra látnak majdnem harminc orosz férfit. 689 Через семь дней опять около тридцати русских мужиков видят. 690 tadxaβ ma: 690 Тадхав ма: 690 Így szól [Róka]: 690 Так говорит: 691 - ŋatʲekɨʔ nʲakuʔ nulbteibtaxartʲaβaʔ. 691 - Ңатекыˮ някуʼ нулбтэибтахартяваˮ. 691 - Álljunk meg a munkások előtt. 691 - Остановимся-ка около этих работников. 692 - tʲuku amke paraŋodaʔ xoroβa? 692 - Тюку амкэ параңодаʼ хорова? 692 - Melyik Cárnak a marhái ezek? 692 - Какого царя эти коровы? 693 maʔ: 693 Маˮ: 693 Azt felelik: 693 Отвечают: 694 - idʔ-medoxoʔ, jaʔ-xoraxaʔ xoroβaʔ. 694 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ хороваˮ. 694 - Id-Medo és Ja-Hora marhái. 694 - Коровы Ид-Мэдо и Я-Хора. 695 - sʲan tarʲemʔ nʲoidaʔ man. 695 - Сян таремʼ нёидаˮ ман. 695 - Ne mondjátok ezt többé. 695 - Так больше не говорите. 696 sʲiβ ŋesoŋgana paraŋoda tuta, xonarkobta manjida: 696 Сив ңэсоңгана Параңода тута, хонаркобта манъида: 696 Hét nap múlva elhalad itt a Cár csónakja, megállmak, kérdezni fogják, hogy kinek a marhái, mondjátok: 696 Через семь дней здесь лодка Царя пройдет, остановятся, спрашивать будут, чьи это коровы, скажите: 697 "tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ xoroβaʔ". 697 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ хороваˮ". 697 "A Róka-Szolgás-Cárnak a marhái". 697 «Это коровы Царя-Имеющего-Слугою-Лйса». 698 - mansakeβaʔ. 698 - Мансакэваˮ. 698 - Azt mondjuk. 698 - Скажем. 699 ŋanʲi sʲiβ jalʲa mʲiŋa ŋanʲi nʲaxarʔ judmʲan lutʲeja. 699 Ңани сив яля миңа Ңани няхарˮ юдмян лутея. 699 Megint hét napig hajóznak. 699 Опять семь дней плывут. 700 - ŋatʲekɨʔ nʲakuʔ nultaxartʲaβaʔ. 700 - Ңатекыˮ някуʼ нултахартяваˮ. 700 Megint vagy harminc férfit látnak. 700 Опять около тридцати мужиков видят. 701 nultaduʔ. 701 Нултадуʼ. 701 - Álljunk meg a munkások előtt. 701 - Около работников остановимся. 702 tʲonʲako janʔ xamɨ. 702 Тёняко янʼ хамы. 702 Megálltak. 702 Остановились. 703 pastuxʔ. 703 Пастухˮ. 703 Róka partra szállt. 703 Лис на берег спустился. 704 jalrʲinduʔ porasʲ letambʲiʔ. 704 Ялриндуʼ порась лэтамбиˮ. 704 Pásztorok. 704 Пастухи. 705 - tʲuku amge paraŋodaʔ porasʲ? 705 - Тюку амгэ параңодаʼ порась? 705 Disznókat legeltetnek. 705 Свиней пасут. 706 - idʔ-medoxoʔ, jaʔ-xoraxaʔ porasʔ. 706 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ порасьˮ. 706 - Melyik Cárnak a disznajai ezek? 706 - Какого Царя эти свиньи? 707 - sʲan tarʲemʔ nʲodaʔ man. 707 - Сян таремʼ нёдаˮ ман. 707 - Ezek Id-Medo és Ja-Hora disznajai. 707 - Это свиньи Ид-Мэдо и Я-Хора. 708 xonrabnanda manʲjidaʔ: 708 Хонрабнанда маньидаˮ: 708 - Ne mondjátok ezt többé. 708 - Так больше не говорите. 709 "tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ porasʲ". 709 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ порась". 709 Ha valaki kérdi, feleljétek: "A Róka-Szolgás-Cárnak a disznajai". 709 Если кто спросит, отвечайте: «Это свиньи Царя-Имеющего-Слугою-Лиса». 710 manʲimʔ: 710 Манимˮ: 710 Azt felelték: 710 Ответили: 711 - mansakeβaʔ. 711 - Мансакэваˮ. 711 - Azt mondjuk. 711 - Скажем. 712 ŋanʲi sʲiβ jalʲa sʲajŋaʔ. 712 Ңани сив яля сяйңаˮ. 712 Megint hét napig hajóznak. 712 Опять семь дней плывут. 713 ŋobtʲikɨ nʲaxarʔ judmʲan lutʲeja. 713 Ңобтикы няхарˮ юдмян лутея. 713 Megint vagy harminc férfit látnak. 713 Опять около тридцати мужиков видят. 714 janʔ xamɨʔ. 714 Янʼ хамыˮ. 714 Róka partra szállt. 714 Лис на берег спустился. 715 jalrʲinduʔ as letambadaʔ. 715 Ялриндуʼ ас лэтамбадаˮ. 715 Pásztorok juhokat legeltetnek. 715 Пастухи овец пасут. 716 - tʲuku amge paraŋoda asʔ? 716 - Тюку амгэ Параңода асˮ? 716 - Melyik Cárnak a juhai ezek? 716 - Какого Царя эти овцы? 717 - idʔ-medoxoʔ, jaʔ-xoraxaʔ paraŋodaxaʔ asʔ. 717 - Идʼ-Мэдохоʼ, Яʼ-Хорахаʼ параңодахаʼ асˮ. 717 - Id-Medo és Ja-Hora juhai. 717 - Овцы Ид-Мэдо и Я-Хора. 718 - sʲiβ jalʲa jolʲtŋgana paraŋoda ŋano tutŋo, manʲjidaʔ tʲonʲamʔxabʲejta-paraŋoda asʔ. 718 - Сив яля ёльтьңгана параңода ңано тутңо, маньидаˮ ТёнямʼХабейта-Параңода асˮ. 718 - Hét nap múlva elhalad itt a Cár csónakja, megállnak és kérdezni fogják, hogy kinek a juhai ezek, mondjátok: "Róka-Szolgás-Cáré". 718 - Через семь дней лодка Царя пройдет, остановятся, спрашивать будут, чьи это овцы, скажите: «Царя-Имеющего-Слугою-Лиса». 719 o da! 719 О да! 719 Ó, igen! 719 О да! 720 ŋanʲi sʲiβ jalʲa mʲiŋa. 720 Ңани сив яля миңа. 720 Megint hét napig hajóznak. 720 Опять семь дней плывут. 721 nʲerandoʔ nʲad numda sʲedʲaŋomadarʲeβ jalmelɨʔ. 721 Нерандоʼ няд нумда седяңомадарев ялмэлыˮ. 721 Előttük az ég, mint a dér, kivilágosodott. 721 Перед ними небо, подобно инею, засветлело. 722 xardada ŋod seβanʔ ŋadʲimʲaʔ. 722 Хардада ңод сэванʼ ңадимяˮ. 722 A várost már látni lehetett. 722 Город уже глазам показался. 723 xardaβaxaβa ŋarxanda malanda jolʲtʲand pʲa xardada jaŋgodarxa ŋarxanda nʲenejʔ xaradʔ, nʲenej marʲ ŋeβɨ. 723 Хардавахава ңарханда маланда ёльтянд пя хардада яңгодарха ңарханда ненэйˮ харадˮ, ненэй марь ңэвы. 723 A városban nincs egyetlen faház sem. 723 В городе ни одного деревянного дома нет. 724 sʲidʲa-paraŋoda xarad marʲ, nʲondasʲi ŋobʔ nʲaʔ ŋesʲ ŋaxaʔ. 724 Сидя-Параңода харад марь, нёндаси ңобʼ няʼ ңэсь ңахаʼ. 724 Minden ezüst, a Két-Cár háza körül ezüst kerítés, [a házak] ajtaja egy oldalra néz. 724 Все серебряные, вокруг домов Двух-Царей ограда серебряная, [дома] дверями в одну сторону стоят. 725 pulʔ malanʔ nultaduʔ. 725 Пулʼ маланʼ нултадуʼ. 725 A hídnál megálltak. 725 У моста остановились. 726 tʲonʲako masʲi: 726 Тёняко маси: 726 Azt mondja Róka: 726 Лис сказал: 727 - ŋanonandaʔ mexerŋadaʔ. 727 - Ңанонандаˮ мэхэрңадаˮ. 727 - Maradjatok a csónakban. 727 - На лодке оставайтесь. 728 tadxaβ ŋatʲekɨ xonraxartʲadmʔ, taʔ tosamaduʔ βunʲi ŋaʔ. 728 Тадхав ңатекы хонрахартядмʼ, таʼ тосамадуʼ вуни ңаˮ. 728 Közlöm az emberekkel, hogy minket várjanak. 728 Я людей оповещу, чтобы они нас ожидали. 729 marʲadʔ mʲuʔ tʲu. 729 Марядʼ мюʼ тю. 729 Bement a kerítésen. 729 Вошел в ограду. 730 talʲnʲaŋejumʔ paraŋoda mʲatʔ mʲatʔ tʲu. 730 Тальняңэюмʼ параңода мятʼ мятʼ тю. 730 Bement a hozzá közelebbi cári házba. 730 Вошел в близкий к нему царский дом. 731 xujulʲi paraŋoda ŋedakɨje-jetʲa sɨlʲita βunʲi tanʲaʔ. 731 Хуюли Параңода ңэдакые-етя сылита вуни таняˮ. 731 Melyik a két Cár közül, azt nem tudni, de ránézni nem lehet. 731 Кто из двоих Царь, неизвестно, но смотреть на него невозможно. 732 ma: 732 Ма: 732 Azt mondja: 732 Говорит: 733 - panɨd jekan! 733 - Паныд екан! 733 - Vesd le a ruhádat! 733 - Одежды сними! 734 pʲibʲid, pʲimad malʔ jetʲeran, βeβako nʲedβatna mansranand panɨ tanʲabʔ tʲikɨ sʲer, nʲer ŋanʲiʔ. 734 Пибид, пимад малʼ етеран, вэвако недватна мансрананд паны танябˮ тикы сер, нер ңаниˮ. 734 Cipőt, nadrágot, mind vesd le, a legöregebb munkás ruháját vedd fel, és a feleséged is tegye ezt. 734 Обувь, штаны, все сними, одежду самого старого наемного работника надень, и жена пусть так же сделает. 735 nʲo puntʲiʔ xai, jaβʔ xaβra nʲabʲi jeŋganantʲi sʲurambʲixʲiʔ. 735 Нё пунтиʼ хаи, явʼ хавра няби еңгананти сюрамбихиʼ. 735 Amint becsukták az ajtót mögöttük, a folyón lefelé, lépést kihagyva [nagyon gyorsan] futottak. 735 Лишь двери хлопнули за ними, вниз по реке спускаясь, через шаг бегут. 736 tʲonʲaŋɨ mʲatʔ xaja. 736 Тёняңы мятʼ хая. 736 Róka a szomszédos házba ment. 736 Лис в соседний дом вошел. 737 ŋobtʲikɨ βada. 737 Ңобтикы вада. 737 Ugyanazok a szavak. 737 Те же слова. 738 ma: 738 Ма: 738 Azt mondta: 738 Сказал: 739 - panɨdʲiʔ jekejdʲiʔ. 739 - Паныдиʼ екэйдиʼ. 739 - Vegyétek le a ruhátokat. 739 - Одежду снимите. 740 βeβako mansaranatʲi panɨ sʲeroŋadʲiʔ. 740 Вэвако мансаранати паны сероңадиʼ. 740 Vegyétek fel rossz munkások ruháját. 740 Одежду плохих работников наденьте. 741 tamna parombʲixʲiʔ, nʲabʲi jeŋganatʲi sʲurmbʲixʲiʔ. 741 Тамна паромбихиʼ, няби еңганати сюрмбихиʼ. 741 Ők is siettek, lépést kihagyva futottak. 741 Тоже заспешили, через шаг бегут. 742 tʲonʲako sʲudbʲakoparaŋodaxaʔ xaradmʔ ŋopoj jalʲana sʲurtʲerŋada, ŋatʲekexeta manʲiβ: 742 Тёняко СюдбякоПараңодахаʼ харадмʼ ңопой яляна сюртерңада, ңатекэхэта манив: 742 Róka egy nap alatt végigment a Nagy-Cárok városán, a munkásoknak azt mondta: 742 Лис за день обошел город Великих-Царей, работникам сказал: 743 - manʲjidaʔ: 743 - Маньидаˮ: 743 - Mondjátok: 743 - Говорите: 744 "tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ ŋatʲekeβaʔ". 744 "Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ ңатекэваˮ". 744 "Mi a Róka-Szolgás-Cár alattvalói vagyunk." 744 «Мы подданные Царя-Имеющего-Слугою-Лиса». 745 mansranʲit sʲenʲej paraŋodajutoʔ panɨʔ totrʲeβ panɨduʔ nʲeneŋe xarnaʔ. 745 Мансранит сеней Параңодаютоʼ паныˮ тотрев паныдуʼ ненэңэ харнаˮ. 745 A munkások ruhái ezüsstől csillognak, ugyanúgy, mint azoknak a Cároknak [a ruhái]. 745 Одежды работников серебром блестят, как одежды тех Царей. 746 mʲatʔ tʲunʲim. 746 Мятʼ тюним. 746 Bementek a házba. 746 Вошли в дом. 747 sʲidʲa jurʔ lusa ŋanona meβokui seβrʲi mela. 747 Сидя юрˮ луса ңанона мэвокуи сэври мэла. 747 A kétszáz orosz, akik a csónakban maradtak, csak pislogtak. 747 Двести русских, которые оставались в лодке, лишь глаза пялят. 748 tʲonʲako nʲabʲi paraŋoda m jamʔ mela, nʲaxajuda nʲabʲi mʲadmʔ melŋaxaʔ. 748 Тёняко няби Параңода м ямʼ мэла, няхаюда няби мядмʼ мэлңахаʼ. 748 Róka az egyik Cár házában lakott, komái a másikban. 748 Лис в доме одного из Царей стал жить, товарищи его стали жить в другом. 749 laxanakor punʲaʔ xanʲiβ. 749 Лаханакор пуняʼ ханив. 749 Lahanako visszaindult. 749 Лаханако назад вернулось. 750 nʲerdʲe xuβɨ nʲaxarʔ judmʲan lutʲexent. 750 Нерде хувы няхарˮ юдмян лутехэнт. 750 Az elsőként talált harminc oroszhoz. 750 К первым найденным тридцати русским. 751 o da! 751 О да! 751 Ó, igen! 751 О да! 752 paraŋodaʔ ŋano tʲi todoβ! 752 Параңодаʼ ңано ти тодов! 752 Ím jön a Cár csónakja. 752 Лодка Царя вот идет. 753 nʲaxarʔ judmʲan lutʲemʔ manekaβa janʔ xamɨdʔ. 753 Няхарˮ юдмян лутемʼ манэкава янʼ хамыдˮ. 753 Látván a harminc oroszt, partra szálltak. 753 Увидев тридцать русских, на берег спустились. 754 ŋanʲi jaʔ paraŋoda ŋeβjej. 754 Ңани яʼ Параңода ңэвъей. 754 Más föld Cárja volt. 754 Другой земли Царь был. 755 - kalʲej! 755 - Калей! 755 - Nahát! 755 - Надо же! 756 juna ŋoka ŋeβɨ! 756 Юна ңока ңэвы! 756 Milyen sok ló! 756 Как много лошадей! 757 amke paraŋoda juna ŋebtum? 757 Амкэ Параңода юна ңэбтум? 757 Melyik Cárnak a lovai? 757 Какого Царя лошади будут? 758 - tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ junaʔ. 758 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ юнаˮ. 758 - Ez a Róka-Szolgás-Cár lovai. 758 - Это лошади Царя-Имеющего-Слугою-Лиса. 759 ŋanʲi mʲiŋaʔ, ŋanʲi nʲaxarʔ judmʲan lutʲemʔ xoʔ, ŋanʲi janʔ xamɨdʔ, maʔ: 759 Ңани миңаˮ, ңани няхарˮ юдмян лутемʼ хоˮ, ңани янʼ хамыдˮ, маˮ: 759 Megint mennek, megint találkoztak majdnem harminc orosszal, megint partra szálltak, mondják: 759 Опять едут, опять встречают около тридцати русских, опять на берег спустились, сказали: 760 - tʲuku amke paraŋoda xoroβaʔ ŋebtumʔ? 760 - Тюку амкэ параңода хороваˮ ңэбтумʼ? 760 - Melyik Cárnak a marhái? 760 - Это какого Царя коровы будут? 761 - tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋodaʔ xoroβaʔ. 761 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңодаʼ хороваˮ. 761 - Ezek a Róka-Szolgás-Cár marhái. 761 - Это коровы Царя-Имеющего-Слугою-Лиса. 762 jeg ŋanʲi xajoβ. 762 Ег ңани хаёв. 762 Újra elindultak. 762 Вот опять поехали. 763 porasʔ letambadʲi nʲimnʲa ŋadʲimʲaʔ. 763 Порасьˮ лэтамбади нимня ңадимяˮ. 763 Odaúsztak a kondásokhoz. 763 Подплыли к свинопасам. 764 ŋobtʲikɨ. 764 Ңобтикы. 764 Ugyanaz. 764 То же самое. 765 paraŋoda manʲiβ: 765 Параңода манив: 765 A Cár azt mondta: 765 Царь сказал: 766 - nʲenesʲarʲinda ŋod ilʲenʲa ŋeβɨ. 766 - Ненэсяринда ңод иленя ңэвы. 766 - Valóban gazdag. 766 - Действительно, богат. 767 padarkana xantʲer tartʲa paraŋoda nʲi paduʔ. 767 Падаркана хантер тартя Параңода ни падуˮ. 767 Miért nincs egy ilyen Cár lejegyezve a papírokon? 767 Почему же на бумаге такой Царь не описан? 768 as letambadʲi nʲimnʲa ŋadʲimʲaʔ. 768 Ас лэтамбади нимня ңадимяˮ. 768 Odaúsztak a juhpásztorokhoz. 768 К пастухам овец подплыли. 769 ŋobtʲikɨ βada. 769 Ңобтикы вада. 769 Ugyanaz. 769 То же самое. 770 xarandu jaŋgo sʲenʲej xeβɨ nʲituʔ pulʔ malanʔ nultadu. 770 Харанду яңго сеней хэвы нитуʼ пулʼ маланʼ нултаду. 770 Gond nélkül odahajóztak a hídhoz, ahol előzőleg barátaik kikötöttek. 770 Без приключений подплыли к мосту, куда раньше их товарищи причалили. 771 paraŋoda ŋamge jadermana, tʲonʲako idʔ βarxana malʲe xeβɨ. 771 Параңода ңамгэ ядэрмана, Тёняко идʼ вархана мале хэвы. 771 A Cárnak minek is menni, Róka már a parton volt. 771 Царю зачем ходить, а Лис уже на берегу оказался. 772 tʲonʲakomʔ nʲodalŋa. 772 Тёнякомʼ нёдалңа. 772 [A Vendég] megy a Róka után. 772 [Гость] за Лисом следует. 773 marʲadʔ mʲuʔ pakaljjadʔ. 773 Марядʼ мюʼ пакалъядˮ. 773 Bementek a kerítésen. 773 В ограду вошли. 774 ma: 774 Ма: 774 [Róka] azt mondja: 774 [Лис] говорит: 775 - mʲadandaʔ memdaraʔ, mʲal tʲamʔ. 775 - Мядандаˮ мэмдараˮ, мял тямʼ. 775 - Házatok lesz, ez a te házad. 775 - Домом вам будет, вот твой дом. 776 paraŋoda mʲaʔ tʲi. 776 Параңода мяˮ ти. 776 Itt a cári ház. 776 Царский дом - вот. 777 tajkujʲa manʲ mʲamʲi. 777 Тайкуйя мань мями. 777 Ott az én házam. 777 Тот - мой дом. 778 paraŋoda mʲatʔ tʲunʲimʔ. 778 Параңода мятʼ тюнимˮ. 778 Bementek a Cár házába. 778 Вошли в дом Царя. 779 tʲedajexeβ jembmɨ nʲiβŋa, jetʲa sɨrʲita juŋgu, paraŋodar ŋeβamda tasʲiku meda, xaranda jaŋgo sʲan jalʲa mʲadomʲartakɨʔ, jadertakɨʔ. 779 Тедаехэв ембмы нивңа, етя сырита юңгу, Параңодар ңэвамда тасику мэда, Харанда яңго сян яля мядомяртакыˮ, ядэртакыˮ. 779 [Róka-Szolgás-Cár] úgy öltözött, hogy ránézni sem lehetett, a Cár lehorgasztotta a fejét. 779 [Царь-Имеющий-Слугою-Лиса] теперь оделся так, что прямо смотреть на него невозможно, Царь голову вниз опустил. 780 sʲidʲa ŋanonandu nʲid xaja. 780 Сидя ңанонанду нид хая. 780 Vendégeskednek valahány napot, kiszolgálják magukat, sétálgatnak. 780 Гостят сколько-то дней, угощаются, прогуливаются. 781 tʲonʲako jesaβalmʔ ŋedata, ma: 781 Тёняко есавалмʼ ңэдата, ма: 781 Hazafelé két csónakban indulnak el. 781 Домой на двух лодках отправились. 782 - tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda manʲ mʲakanʲi toxorŋaja, nʲexeβada xajoja. 782 - Тёнямʼ-Хабейта-Параңода мань мякани тохорңая, нехэвада хаёя. 782 Róka jeszault [kozák hadseregben kapitány rangú férfi] küldött, mondván neki: 782 Лис есаула отправил, сказав ему: 783 tʲonʲamʔ-xabʲejta-paraŋoda to. 783 Тёнямʼ-Хабейта-Параңода то. 783 - Hadd jöjjön a házamba Róka-Szolgás-Cár, a felesége maradjon ott. 783 - Пусть Царь-Имеющий-Слугою-Лиса в мой дом придет пусть, жена останется пусть. 784 ma: 784 Ма: 784 Róka-Szolgás-Cár megjött. 784 Царь-Имеющий-Слугою-Лиса, пришел. 785 - ŋamdadʔ. 785 - Ңамдадˮ. 785 Róka azt mondta: 785 Лис сказал: 786 xurka xamʲedar xɨtʲer ilʲeβamd. 786 Хурка хамедар хытер илевамд. 786 - Ülj le. 786 - Садись. 787 - xamadanʲiβaβ. 787 - Хамаданивав. 787 Megértetted, hogyan élsz? 787 Ты понял, как ты живешь? 788 - manʲ tʲeda xʲibʲaŋe sʲimʲi perŋan? 788 - Мань теда хибяңэ сими пэрңан? 788 - Igen, értem. 788 - Да, понял. 789 - xʲibʲa ŋeβajexeβadand jexeranʲidam. 789 - Хибя ңэваехэваданд ехэранидам. 789 - Kinek hiszel engem? 789 - За кого ты меня принимаешь? 790 - manʲ numʔ βesakodmʔ. 790 - Мань Нумʼ вэсакодмʼ. 790 - Honna tudjam, ki vagy? 790 - Откуда мне знать, кто ты такой? 791 xelʲaŋgatej nʲaβxana ilʲeβant malʲŋgana nʲabʲi xeβda xablaβɨ xorkɨ ŋamlʲumej ŋorpat, ŋaβraxaβ ŋenʲim, jaŋgoβada jalʲananta sʲidʲa-nʲaxarʔ jalʲa tarʲemʔ ilʲesʲetunʲinaβ, nʲeβxana ŋarka nʲenetʲaʔ mamontu ŋenannʲu: 791 Хэляңгатэй нявхана илевант мальңгана няби хэвда хаблавы хоркы ңамлюмэй ңорпат, ңаврахав ңэним, яңговада ялянанта сидя-няхарˮ яля таремʼ илесетунинав, невхана ңарка ненэтяˮ мамонту ңэнанню: 791 - Én Öreg-Ngum vagyok. 791 - Я - Старик-Нгум. 792 "numʔ maneŋada". 792 "Нумʼ манэңада". 792 Amikor még az örvényes folyónal éltél és két-három napig fogoly[madár] testét rágtad, és ahogy mondották régen az öregek, "Az ég meglátta őt". 792 Когда ты жил у реки с омутами и по два-три дня тушку куропатки глодал и, как обычно говорили в прошлом старые люди, «Небо увидело его». 793 taʔ malʲngana sʲit manʲijedamtʲ, tʲikɨ jeʔemnʲa jaxaʔ nʲaβxɨ ŋabtʲeta xardaxant tʲudamtʲ, nʲeβxana manannʲu: 793 Таʼ мальнгана сит маниедамть, тикы еʼэмня яхаʼ нявхы ңабтета хардахант тюдамть, невхана мананню: 793 Akkor láttalak meg én téged, bementem a büdös házadba a folyó torkolatánál, régen [az ilyenekről] azt mondták: 793 Вот тогда я увидел тебя, вошел в твой вонючий дом возле устья реки, в прошлом [о таких] говорили: 794 "numʔ βoltada", sʲidʲa paraŋoda ilʔ nʲambadar, nʲerɨ nʲaxajud numʔ βoltaŋajuda; sʲamʲan ŋamge jaʔ paraŋoda ŋedakɨ-nʲantʲiʔ ilmʔ martadʲiʔ, metadʲiʔ, tʲikajud jadŋaxantʲiʔ nʲernʲaʔ sulmŋguxuʔ, xaŋguxuʔ, tadxaβ tʲuku ilamd manʲ ilndanʲi taβemɨ, jejdar ŋadʲimtaβa, manʲe mʲakanʲi xantadmʔ. 794 "Нумʼ волтада", сидя параңода илʼ нямбадар, неры няхаюд Нумʼ волтаңаюда; сямян ңамгэ яʼ параңода ңэдакы-нянтиʼ илмʼ мартадиʼ, мэтадиʼ, тикаюд ядңахантиʼ нерняʼ сулмңгухуʼ, хаңгухуʼ, тадхав тюку иламд мань илндани тавэмы, ейдар ңадимтава, мане мякани хантадмʼ. 794 "Az ég megvetette" - hát most kezedben tartod Két-Cár vagyonát, akiket az Ég megvetett, ők kiválogatták és felélték különböző földekről származó barátaik vagyonát, most ők az úton elesnek és meghalnak, ezt a vagyont én az életnek hoztam, neked változás jön, én pedig hazamegyek. 794 «Небо презрело его», - так вот теперь ты держишь в руках богатство Двух-Царей, которых презрело небо, они отбирали и проживали богатства товарищей своих из разных земель, сейчас они в пути падут и умрут, а эти богатства я для жизни привел, тебе замена появится, а я домой пойду.