1 Ӈarka jalʲado 2 pʲilʲoʔ irɨ nʲurtʲej nɨlanaβa jalʲaʔ tu xan meta nʲeneʦɨjeʔ ӈarka jalʲaӈe tolɨ. tad taslab, jaʔ nʲimnʲa βeӈgalʲoda jesʲa sʲexereβna ӈoka pendaja tenzʔ xanʲarʲiʔ teβorӈaʔ. manʲaʔ okrugaβaʔ ӈanʲi jesʲa sʲexeresaβej. labɨtnangʲi xardanʔ malda xaʔaβrɨ. 3 jud poʔ tʲaxana gazmʔ boβanʲenkoβaxad teβabaβaʔ jeʔemnʲa moskβaxana manzaranaʔ jerβʔ jamalmʔ jambata jesʲa sʲexerɨmʔ sʲertaβnzʲ taslaβedoʔ. Ӈarka janaʔ taxaramaxadʔ manzajado lanomasʲ. jesʲa sʲexerɨmʔ manʲijenaʔ, tʲikaxana manzarana nʲeneʦʲaʔ ӈanʲi nʲito totrʲeβʔ, taӈgmʔ nʲi xombʲuʔ. pertʲadoʔ ӈarka. jetʲoʔ okrugana jerβʔ, labɨtnangʲi xarad jerβʔ sʲejxad mʲindʲa βadʲiʔ xetɨbʲiʔ. jedʲa sʲajaʔ, nʲudoʔ βadabajaʔ! 4 tʲuku tadtʲoda sʲidʲaӈgaxana tʲuʔuna manʲijenaraʔ ӈobkad βetʲoda βagonʔ βadna tʲeploβoz. nʲabʲi sʲadʲaӈgaxana xeβanda nʲeneʦʲaʔ! 5 n.sʲergʲejeβʔ padβɨ 6 ---- 7 tɨ perma 8 xʲibʲaxart nʲidaʔ nʲadabʲuʔ 9 tʲuku naraʔ tɨ pertʲaʔ majandʔ jerʲemʲaʦʲ. βɨӈgana ilʲena nʲeneʦɨjeʔ tɨdoʔ ӈokaβna xaʦʲ. okrugxana tɨ sʲero nʲamna manzaranaʔ jerβʔ programmaʔ sairmana nʲeneʦɨjeʔ nʲadabʲiʔ. 10 tʲedaʔ laxanakurʦʲ nʲataβaʔ β.p.nʲikʲitʲina. pɨda okruganaʔ admʲinʲistraʦɨjaʔ jesʲamʔ tʲarpada dʲepartamʲentʔ jerβ marʦʲxɨ. 11 - βalʲentʲina parfʲenoβna, βɨӈgana ilʲena nʲeneʦɨjeʔ xanzʲerʔ nʲadabʲidoʔ? 12 - tɨʔ sʲero mʲinrʲena prʲedprʲijatʲijaʔ, xalʲamʔ pertʲaʔ jesʲaxana nʲadabʲinaʔ. tʲikɨ jeʔemnʲa jaӈga fond manzara. taddʲikad faktorʲijaʔ nʲadabada programma tanʲa. jaӈga tazu xabʲi tenz nʲeneʦɨjeʔ jed, ӈanʲi ӈopoj programmamʔ sʲertaβaʦʲ. Ӈadʲimdʲeβɨ jesʲnaʔ jedej prʲedprʲijatʲijaʔ sʲertaba taraӈguʔ. xalʲamʔ, tudakomʔ, ӈodʲamʔ manzajataxaʔ mʲipaӈgunaʔ. soβxozxaʔ, xalʲa zaβodaxaʔ mʲirʦɨʔ bʲenzʲinmʔ, salʲaramʔ teβrambaӈguβaʔ. 13 - sʲelʲskoj xozʲajstβaxana manzaranaxaʔ jesʲdoʔ xanzʲerʔ mʲiӈaʔ? 14 - okruganaʔ Ӈeβaxɨ jerβ tʲikɨ sʲermʔ saβoβna manʲijeda. sʲelʲskoj xozʲajstβaxana manzaranaʔ jaӈga padarkana padɨʔ. tɨ pertʲaʔ xarto temdorma sʲermʔ mʲinrʲenaʔ jesʲadoʔ ӈobʔ pʲiras ӈeӈguʔ. sʲaӈok jesʲa pʲiruβna manzaramadoʔ ӈobʔ ӈadʲaӈgu. ta pʲiruβna nʲadaӈgoda jesʔ nʲamarpaӈguʔ. soβxozʔ xartaʔ ilʲena nʲeneʦʲaӈgatataʔ tɨ ʦamzamʔ temdababta nʲadaӈgoda jesʲada tanʲaӈgu. xarasʲi sadpadadoʔ jaӈgoda. Ӈopoj tonna ӈamza jed mʲindʲa tolɨrta jukad βata nʲaxarʔ jonarʔ jesʲa ӈeӈgu. tʲikɨ jesʲaʔ okrugxad ӈadʲibʲertaʔ. tad ӈanʲiʔ nʲadaӈgodo jesʲaʔ tanʲaӈguʔ. xanʲenaʔ terʲe nʲiʔ xajodʔ. Ӈopoj laskaʔ xoba tʲet jurʔ kad βata sʲidʲa juʔ xasaβajuʔ jesʲamʔ mʲirʲeta. Ӈoxoʔ sʲidʲa jurkad βata sʲidʲa matʔ jesʲa ӈeӈgu. idʔ pʲisʲa xoba nʲaxar jukad βata matʔ, trʲaxa xoba matʔ jesʲa pʲirmʔ mʲirʲeta. 15 jedejβana tarʲemʔ sʲertaβaʦʲ. tɨ pertʲaʔ tɨtoʔ ӈamzʲiʔ poʔ pudanaxana teβrambʲidoʔ. padrodoʔ ӈodʔ tarʲemʔ teβorӈaʔ. pɨdoʔ nʲadaӈgoda jesʲ nʲerdʲe nʲaʔma pʲirjjadoʔ. Ӈaβarmʔ, jesʲamʔ, bʲenzʲinmʔ, ӈanʲi ӈamge taranamʔ ta mʲinnʲoʔ poʔ nʲerdʲenʲa jalʲaxanaʔ nʲamarpaӈgudoʔ. 16 nʲadaӈgoβa jesʲ xuʔ pʲirʔ ӈeβamda xʲibʲa, xanzʲerʔ taslambʲida? 17 - tarʦʲa sʲermʔ taslamba jaӈga manzaranaʔ tanʲaʔ. tɨʔ tolabadaʔ xusuβej ӈamgemda nʲiʔ jurɨbʲuʔ. nʲeneʦɨjeʔ nʲedbʲaʔ, maʃɨna mʲirʔ, xabartanaʔ, tɨ pertʲaʔ manzaramaʔ ӈobtʔ tolabadaʔ. puna sʲa ӈokuβna ӈamzamʔ mʲirdapaβamdoʔ tandaja taslaӈgudoʔ. tʲeda nʲeneʦɨjeʔ manzarama ӈob mʲirʲeʦʲ perӈa. Ӈamza mʲirʔ jesʲamʔ nʲeneʦɨjeʔ manzaramamʔ nʲido tolabasʲetuʔ. tʲikɨ jeʔemnʲa nʲeneʦʲaʔ jesʲana nʲadabadaʔ. 18 - tɨ ӈamzamʔ manzajatʲiʔ manzaramadoʔ ӈamge mʲirʲeӈa? 19 - nʲenasʲanda ӈodʔ tʲikaβaʔ saʦʲ mʲirʲeʦʲ perӈa, tʲuku poʔ tʲet jukad βata tʲet jesʲaӈe xanda. manzajada ӈoka. tɨ pertʲarʲiʔ, xabartana tʲikɨ sʲerkana nʲiʔ manzara. tʲuku poxoʔna maʃɨnaʔ mʲirʲeӈaʔ. tabʦamadoʔ ӈobtarʲemʔ nʲi mʲirʦʲuʔ. tɨ tolaba meta βadoʔ sulorpa jesʲaʔ xanӈaʔ. xaradʔ, ӈamgerʲi letambalaβaʔ taraʔ. jerβoʔ kontoraʔ, po jambanʔ nʲedbʲido ӈanʲi mʲiӈaʔ. mekad ӈaβeʔ sʲertabʲulβaʔ, xusuβedoʔ tokmʔ meӈa, mʲadotoʔ, mʲuj jadʲemdamba taraʔ. tad taslabʔ tɨmʔ manzajataxaʔna tarana saʦʲ ӈoka. terʲi ӈabʦakβata tɨ βɨӈgana xarta pɨxɨdamda ӈaβlambʲi. 20 - tʲikanda xarta ilʲena nʲeneʦʲaʔ tenda ӈamza ӈobʔ mʲirʦɨ? 21 - tarʲemʔ ӈa. mʲirʦɨ. 22 - jerβo poӈgana xanʲaӈedoʔ manzaranʲiʔ manzajajda? 23 - okrugxɨ sʲelʲskoj xozʲajstβa nʲamna ӈudondana upraβlʲenʲija manzara. okruganaʔ Ӈeβaxɨ jerβ padβɨ padarkana tanʲa, xusuβej temdorma sʲermʔ mʲinrʲena, soβxozʔ upraβlʲenʲijanʔ padarmʔ padbata sʲeroʔӈa. Ӈamzamʔ nʲamarpadaʔ xarto ilʲena nʲeneʦʲa tɨtaʔ ӈamzʲiʔ mʲirdapaβandoʔ jolʲʦʲaӈgana ӈobanzʲer mebʲeta padarmʔ padɨbabtʲi tara. tʲikamdʲiʔ upraβlʲenʲijaʔ buxgaltʲerʲijanʔ mʲitadʲiʔ. tamʲindoʔ salʲexardaxana ӈeda sʲelʲskoj xozʲajstβa nʲamna manzarana upraβlʲenʲijaxad jesʲaʦe nʲeneʦʔ nʲamaӈguda. xardamnaʔ nʲadaӈgo meta jesʲa ӈedaramba tarodoʔ jaӈgu. juxurӈaʔ. tʲuku poxoʔna nalogoβoj inspʲekʦɨjanʔ ӈatʲebʲasaβej ӈoka. pɨdoʔ tamʲindoʔ jesʔ xaʔaβrambʲidoʔ. manzaranaxaʔ, tɨ pertʲaxaʔ jesʲaʔ nʲiʔ teβorʔ. 24 - nʲerʔ mansʲiʔ, nʲadaӈgo meta jesʲamʔ soβxozʔ nʲerdʲe nʲaʔma pʲirӈadoʔ. tarʲemʔ manepʔ tʲikɨ saʦʲ saβa. 25 - Ӈesɨxaʔna manzaranaʔ xusuβej ӈamgedoʔ tʲikaxana tanʲaӈgu. xartoʔ ilʲena tesaβej nʲeneʦʲaʔ nʲadaӈgoda jesʲamʔ nʲerdʲe nʲaʔma pʲirӈadoʔ? tamalӈgana tamʲindoʔ ӈaβradamdoʔ, jedej xordamdoʔ, brʲezʲentadamdoʔ temdaӈgu? 26 - xartoʔ tesaβej nʲeneʦʲaʔ okrug jesʲatʔ ӈobkart kopʲejkamʔ nʲiʔ nʲaʔmarpʲuʔ. mʲirdamɨ tenda ӈamza jesʲarʲimʔ meʔӈa. nʲadaӈgoda jesʲa temdorma sʲermʔ mʲinrʲena nʲeneʦʲaʔ sʲep mʲuʔ xamorӈaʔ. taddʲikad soβxozʔ nʲaʔmarpʲidoʔ. tʲikɨ nʲinaʔ ӈamgexertasʲiʔ xajurӈaʔ. 27 tʲi, tad taslab xarta tesaβej nʲeneʦʲ xeβnʲadʔ sʲita nʲadaβandada jaʦgu. xanzʲer pʲirӈada tarʲemʔ ilʲe. okrugxananaʔ nʲadaӈgoda programma ӈoka. Ӈobkartadoʔ nʲeneʦʲamʔ tʲuku poxoʔna, nʲada, jaʔmada. 28 βasʲilʲij serotetto nʲenej βadanʔ padadasʲ 29 ---- 30 xalʲamʔ perma 31 xanʲelaβaxanatoʔ meʔ 32 manʲaʔ okrugxananaʔ tazoβskoj rajon sʲamʲanxat ӈarka rajon. nʲenej nʲeneʦɨjedoʔ xurkarʲi manzajaxanaʔ tetnaʔ. nʲenoxoβaβna xalʲamʔ perma sʲermʔ saʦʲ menʲedoʔ. tandaja gazʲetanʔ padnanaβaʔ julʲija talʲejeβa, roman xasoβaβʲiʨ jandomʔ mutraʔ βadaβna xonrambaβedasʲ. tʲikɨ nʲeneʦʲ xanʲena nʲeneʦɨjemana ӈobʔ jaderӈa. laxanakuromadʲiʔ ӈɨlnʲakuna tʲi ӈeda. 33 - sʲiʔmʲi saβoβna namdorӈan? 34 - Ӈa, munod so. 35 - pɨdaraʔ rajonxanandaʔ xalʲamʔ pertʲidaʔ xanzʲer jorӈa? 36 - terʲi ӈabʦata jortʲinaʔ nʲaxar prʲedprʲijatʲijaxana meʔ. nʲerdʲe tazoβskoj xalʲaʔ zaβodmʔ βadʲetadmʔ. tʲeda mal ӈokxandoʔ jolaβa jaxanato ilʲeʔ. manzajandoʔ paӈoda. Ӈob pʲirsaβna nʲiʔ xanʲeʔ. tʲeda meta pona ijunʲ irɨxad sʲamʲan nʲitaʔ nʲi βasʲilʲij nʲesoβʲiʨ salʲindʲer dadʲibʲerӈa. pɨda muӈgananda mena nʲidaʔ dobtarʲemʔ malʔ xɨnʲibejʔ. pɨdoʔ naxodkaʔ xarad tʲerʔ. gɨdanskoj xalʲaʔ zaβod ӈobtarʲemʔ rajonxananaʔ ӈanʲi ӈarka prʲedprʲijatʲijaӈe tolɨ. nʲeneʦɨjedaʔ itʲa Ӈabtʲenʲa jamdʔ nʲaβotana jesʲiʔ nʲaβxana xanʲeʔ. nʲadandoʔ Ӈedʲa xaradʔ ӈaxana ӈa. xaledoʔ jolaβaxanatoʔ serotambʲido. puna xanʲesejdoʔ xosaja tu ӈano turӈa. 37 Ӈokxanda tʲikɨ xalʲaʔ zaβodʔ juʔ uʨastokda. jedej mastʲerdoʔ pʲetr pʲetroβʲiʨ prokopʨuk βarʲemda meʔӈa. Ӈamgerʲidoʔ ta tasʔ. uʨastokxatʔ saβoβna manzajamda mʲinrʲenadoʔ - jesʲa jaxa. jetʲo taslaβɨ planamdoʔ tadrʲi tomdaβanzʲ medo. 38 nʲaxaromdej xanʲena nʲeneʦɨjenaʔ "tazoβskoj" soβxozxana meʔ. nʲeboj poʔ 100 tonn xalʲamʔ xadaʦʲ. tʲuku jalʲaxaʔna ӈanʲi tarʲem manzaraβanʔ xarβaʔ. 39 rajonnaʔ tʲiӈgɨβna xalʲamʔ pertʲa nʲeneʦɨjenaʔ terʲe nʲinai manʲijeʔ. jerβonaʔ ӈobkad nʲandoʔ teβorӈaʔ. nʲenʲaӈgʔ irɨ jernʲa ӈarka xebʲidʲa jalʲadonzʲ. tʲid manzaranʲidoʔ xurkarʲi mʲadonzej nʲaʔ marӈaʦʲ. terʲe ӈabʦata, xanʲaӈɨdo nʲedbʲando jeʔejӈe mʲerʲeta "buran", ӈanʲidoʔ tokmʔ ӈadʲimdʲembada elʲektrostanʦɨja nʲamsʲetɨʔ. 40 dmʲitrʲij serʲjjaβʲiʨ nʲaʨ jaxananda tʲidpoj manzaraβanda jeʔemnʲa okruganaʔ Ӈeβaxɨ jerβ poʨetnoj gramotamʔ nʲaʔamasʲ. junda okruganaʔ tʲaxana xanӈa. 41 xebʲidʲa jalʲaxanandoʔ tʲeda tʲuʔu mʲindʲa xasaβaʔ sʲanakuʦʲ. taroӈaʦʲ. Ӈopoj jaxad nʲaxar sanaxana pʲirdɨrӈaʦʲ. xurkarʲi nʲeneʦɨjeʔ sʲanakubʦ tʲenzʲebtʲembʲiʦʲ. sɨrmɨ xʲibʲaʔ ӈudʲidoʔ ӈobt pʲejdʲemba nʲidoʔ jadabtambʲidonzʲ. 42 tazoβskoj rajonnaʔ ӈarka jerβada nʲikolaj nʲikolajeβʲiʨ xarʲuʨi xalʲamʔ pertʲaxataʔ jetrʲe teβorʦetɨ. manzarana nʲeneʦʲaʔ sʲerodo tʲikarʲi jaxana taslasʲetɨdoʔ. 43 - allo, sʲiʔmʲi namdorӈan?! βadʲidʔ ӈulʲi saβoβna namdɨnʔ. lakomboj, roman xasoβaβʲiʨ. 44 julʲija talʲejeβa xonarkoβɨ, padnaβɨ 45 ---- 46 tʲuku β. bʲelokopɨtoβʔ tadtaβɨ sʲidʲaӈgaxana manʲijenaraʔ a.bajaroβ. pɨda nojabrsk xardaxana ӈeda "blagoβʲestmʔ" nʲubʲeta organʲizaʦɨjaxana manzara. gazmʔ tʲuʔu tarpramba meta mʲirβʲeʔ sulurpadaӈe tara. 47 n.fʲedoroβʔ padβɨ 48 ---- 49 noβoj urʲengoj xardaxana xaradʔ xeβdʲaroʔ sʲertabada zaβodʔ tanʲa. malʲe sʲan poʔ jamban kʲirpʲiʨ sʲertabadaӈe mʲixail bʲillaloβ manzara. manzajanda sairmʔ saʦʲ saβoβna tʲenʲeβada. tandaja tunʔ nʲinʲa pʲinna serʔ kʲirpʲiʨ sʲertaba pʲasʲ. tʲuku β.baʃuk tadtaβɨ sʲidʲaӈgaxana tʲi manʲijenaraʔ. 50 x.nʲambaraʔ padβɨ 51 ---- 52 ilmaʔ nʲoxoβaʔ jurɨbʲuʔ 53 tandajaʔ salʲexardanʔ moskβaxana manzarana jelʲena tʲimofʲejeβna puʃkarʲoβa teβordasʲ. Ӈaβnanda manʲaʔ okruganaʔ tʲer. tʲeda tanʲana manzaraβanda xaβna, nauʨnoj sʲeroʔ mʲinrʲe. malʲe ӈaxakuj poxoʔna istorʲiʨeskoj naukʔ kandʲidatӈe xajasʲ. 54 gazʲetanʔ padnanaβaʔ g.o.toxolʲiʔ laxanako nʲaʔmedasʲ. laxanakuromadʲiʔ ӈɨlnʲakuna tʲiʔ padada. tolaraʔ. 55 - Ӈerm tʲer nʲeneʦɨjeʔ ilamʔ tʲuku poxoʔna xʲibʲa padɨbʲida? 56 - Ӈabʦata ӈerm tʲerӈe ilmaʔ padarkana tʲanʲoβpa padɨ. nʲeβxɨ poxoʔna jamʔ manesarʦʲ jaderta xʲibʲaʔ ӈamgemʔ manesomamdoʔ sʲerokuto sʲerʔ padɨbaβedoʔ. tarʦʲa nʲeneʦʲaʔ ӈopojrʲiʔ - sʲidʲarʲiʔ. 57 tʲeda xusuβej nʲeneʦʲaʔ tenzxat tarʲemʔ padnanaʔ tanʲaʔ. manʲaʔ ilaӈgad xemʲaxadanaʔ nʲunaʔ nʲuʔ padarkad ilʲemʲaβaʔ tolabaӈgudoʔ. tʲikanda tʲexe paӈgamdoʔ tʲenʲeβaӈgudoʔ. manʲaʔ jarabʦanaʔ, sʲudβabʦanaʔ, xɨnabʦanaʔ, laxanakunaʔ tanʲaʔ. tʲikaxatʔ nʲeβxɨ ilamʔ namdorӈaβaʔ. 58 - manʲaʔ nʲenej nʲeneʦʲaӈeʔ poӈgadanaʔ ӈulʲiʔ jamb nʲeβxɨ jarabʦmʔ padβeβaʔ jaӈgu. tʲikɨmʔ xanzʲer taslambʲir? 59 - nʲeβxɨ poxoʔna βɨӈgana ilʲena nʲinaʔ nʲaxatoʔ jarabʦʔ sʲidʲa, nʲaxar jalʲaʔ meʦʲ permɨdoʔ. tamalӈgana ӈamgexert tolabada knʲigaʔ, ʒurnalʔ, gazʲetaʔ jaӈguʦʲ. tʲedaʔ ilmaʔ nʲesejma. nʲeneʦɨjenaʔ xurkarʲi manzaiʔ perӈaʔ. manʲaʔ ӈod nʲeβxɨ ilamʔ malambadaӈe ӈojakarʲi jarabʦʔ meta nʲaxanaʔ teβorӈaβaʔ. 60 ibʔ jarabʦmʔ tʲenʲeβana tanʲaӈgu, tʲikamda sʲidʲa, nʲaxar ʨasʔ metnakeda, taddʲikad malxanda lakrʲiʔ teβraӈguda. nʲenej nʲeneʦʲaʔ ilaӈgana sʲudβabʦ, laxanako, jarabʦ, βeta memdaβej xajeba nʲiʔ sʲeros. Ӈadʲbʲatoʔ jarabʦanaʔ xebʲiβorӈaʔ. 61 terʲi ӈabʦata jesʲaʔ tanʲab, jaleʔ tanʲab, jamb jarabʦ padda pʲirrɨ. nʲeneʦʔ nʲedβalʲemaxad, tʲenʲeβanamda ӈobtarʲemʔ sʲiʔiβ jalʲa meʦʲ pʲirtada. tad taslab tʲikar sʲidʲa, nʲaxarʔ knʲigaӈe xanda. 62 βɨӈgana, xusuβej mʲakna ӈaʦekɨ nʲeneʦʲaʔ magnʲitofonsaβej. sarʲo, xad jalʲaxana tadgaβandoʔ sʲer, irʲinatoʔ meta jarabʦʔ padɨbabto saβa. xarta padart pada nʲibnandoʔ pʲirasʔ nʲanaʔ teβraӈgudoʔ. tʲikaxana jamb laxanakomʔ sʲerta pʲirtaβaʔ. 63 nʲerdʲe jarabʦʔ malamba pʲaβanaʔ malӈgana padnabʦʲlʲimʔ meʦetɨβaʔ. sʲomʔ meta nʲeneʦʲamʔ tablambʲir. tad memanda βadʲidaʔ juraӈguda, xeβnʲamna xetɨbaӈguda. 64 - sʲan knʲigamʔ padβanʔ xarβan? 65 - ilnʲiʔ tʲid mʲimb, xaxajada poxoʔna nʲaxar sʲan knʲigamʔ ӈadʲimdʲeβanʔ xarβadmʔ. maʔlaβɨ laxanakunʲiʔ malʲe tanʲaʔ. sʲiʔmʲi nʲadabaβɨ nʲinʲiʔ nʲubʲedo ӈanʲi tʲikaxana padaӈguʔ. sʲaxarʲindaʔ knʲigamʲiʔ nebto, nʲubʲedo xartoʔ tolaӈgudoʔ. majʲaӈgudʔ. nʲeβxɨ poxoʔna lʲextʲisalo nʲeneʦɨjeʔna nʲamna padβɨ knʲigaxaʔnataʔ sʲita nʲadabaβɨta nʲuβʔ tʲikaxana ӈaʔ. marjik, xudʲa, toxo, lamdo jerkarʔ tanʲaʔ. 66 manʲ ӈadʲbʲanʲi manzʲetɨdmʔ: "tʲeda tʲuʔu mʲindʲaӈe tajku ӈadaʔ. irʲinanaʔ - xadananaʔ ilʲeβanʔ nʲadandoʔ jarabʦʔ, sʲudβabʦʔ, laxanaku padɨbaxaβaʔ." 67 Ӈabʦata tʲikɨ sʲermʔ nʲodanaӈe ӈulʲi tʲanʲoβaʔ. toxolkoβeӈe pudana juʔ poxona ӈolʲarʲidmʔ. 68 - malaβɨ jarabʦadʔ, sʲudβabʦadʔ xanzʲer, sʲaʔ xunat manzajaʦetɨd? 69 - Ӈopoj sʲudβabʦmʔ, irɨʔ pʲirat tʲidxalʲembasʲetɨβ. xusuβej βadada tasla tara. sʲan jalʲaʔ xemʲaxad ӈanʲi manetar, tamna saβoβna tʲexe nʲand βadʲiʔ tʲenzʲebtʲeӈgudʔ. Ӈobtarʲemʔ xelʲi nʲeneʦʲ tʲikɨ manzajamʔ sʲertaba nʲidʲa pʲiras. 70 - jarabʦʔ malambada nʲeneʦʲaʔ xanʲana toxolko perӈa? 71 - jetʲa nʲeneʦɨjeʔ toxolambada instʲitutxana βadamʔ mʲinrʲena fakulʲtʲetʔ tanʲaʔ. βadaʔ xetɨrmʔ toxolamaxad, aspʲiranturamʔ nʲeneʦʲ jolʲʦeӈgu. tarʲemʔ manzaraβa nʲajuβ nʲaxar poʔ toxolko sʲeroʔ ӈa. tʲikɨ poʔ jambaxaʔ 100, 300 poʔ tʲexe nʲeneʦɨjeʔ manzaramʲiʔ toxola tara. 72 P.S. 73 tandaja ʃkolamʔ jolʲʦβɨʔ, tʲeda tʲuʔu mʲindʲa xʲibʲaʔ indʲo tanʲa jarʲodaʔ jelʲena tʲimofʲejeβnaʔ totrʲeβ toxolkobto saβa. xanzʲer mʲindʲa sʲexʲeremda tʲeda ӈarka nʲaβaʔ xarta βadʲeʔ ӈada. ilmaʔ nʲexoβaʔ jurʲibʲuʔ. 74 ---- 75 tʲuku b.ʒɨlʲinʔ tadtaβɨ sʲidʲaӈgaxana manʲijenaraʔ xudʲi nʲemboj. pɨda jamalʲskoj rajonxɨ panajeβskʔ xardaxana ilʲe. Ӈaβnanda sʲeӈg nosʲiʔ βadabadaӈe manzarasʲ. 76 s.βanujtoʔ padβɨ 77 ---- 78 saβoʔ iʔ xamuβdaβej 79 tandajarka xalʲamʔ pertʲa nʲeneʦɨjeʔ nʲamna jaderӈaβaʦʲ. jesʲaʔ ӈanonʔ ӈamdamaxadanaʔ jaxaʔ ӈɨlʲnʲajuna ilʲenaʔ nʲeneʦʲaӈgʔ pʲaβaʦʲ. "xemʲaβaʔ jalʲa numdaʔ βeβasʲ. mʲindaxanaʔ numda sarʲumʲasʲ, xambaʔ ӈarmaʦʲ." 80 pʲilʲiʔ nʲerdʲe jaxaʔ laӈgʔ nʲinʲa nʲudʲa xardakomʔ maneӈaβaʦʲ, nultaβaʦʲ. tʲikana xardakoʔ mʲunʲa xor tanʲaʔ, βaʔ aβ lʲexebtɨ. tarʲemʔ taslaβaʔ, nʲeneʦʲaʔ tʲikanaʔ nɨlanaʔ, sʲajʔӈaʔ, metaʔ panɨdoʔ tɨrabtambʲiʔ. nʲeroʔ poӈgana ӈodʲaʔ ӈulʲiʔ ӈokaʔ. lakrʲi xenʲoӈe xajasʲ. nʲenʲaӈgʔ sʲidnaʔ ӈatʲeβedrʲeβʔ terʲiʔ nʲanaʔ labʦejdaʦʲ. 81 Ӈulʲi mʲer nʲernʲa ӈedalejnaʦʔ. malʲeʔ ponʔ mʲiӈaβaʦʲ. jaʔ poӈgana xalʲadana xoβeβaʔ tʲanʲosʲterʲiʔ ӈobladʔ ӈanerta nʲeneʦɨjeʔ maneʔ ʦetɨβaʔ. jaxaʔ maxanʲaӈɨ laӈg nʲinʲa gornoknʲazʲeβskʔ taӈoʦʔ xaisʲ. xeβxananda poӈgamʔ "xulambadam" ӈanʲiʔ nʲiβaʦʲ manesʔ. 82 jaxaʔ sʲatanʲaӈɨ laӈgmʔ nʲoda jesʲaʔ ӈanoβaʔ nʲernʲarʲiʔ perӈadasʲ. Ӈamge pʲirkana jaxa jerkanaʔ xaleʔ nʲamarpada ӈanomʔ xoβaʦʲ. 83 tʲikana alʲeksandr mʲixajloβʲiʨ anʲisʲimoβmʔ jadabtaβaʦʔ, tarʲemʔ masʲ. 84 - tʲedaʔ xalʲadanʲiʔ sabʲe xalʲa teβrambadado jaӈgu. manzara pemaxadanʲi nʲamβemʲiʔ sʲidʲamboj tonn. saβa poxona jalanda sʲidʲamboj jalʲaʔ manzaja. 85 nʲenesʲanda ӈanoʔ nʲinʲa ӈeda larasʔ malʔ tʲersʲaβɨʔ. Ӈanoʔ xuӈgʔ mʲunʲa salabarʲi ӈonɨ. laxanako nʲata nʲaβa ӈanʲi masʲ: 86 - xalʲa nʲi susaʔ. manzarana nʲeneʦʲ, nʲedbʲamda nʲamarpabta tara. tʲikana manzaja nʲernʲa mʲinda. tʲedaʔ xaledoʔ luʦaxaʔ temdarambʲidoʔ. Ӈopoj kɨlam- nʲaxarʔ juʔ samlʲaӈg jesʲaβna temdabʲido. Ӈoka nʲibtaʔ ӈod ӈa ӈaβradamdoʔ temdaӈguʔ. 87 a.m.anʲisʲimoβ xalʲamʔ nʲamarpadaӈe jukadʔ βata samlʲaӈg po manzara. 88 pɨda nʲamarptada jesʲadaʔ taslaβɨ. sʲarʲi ӈok xalʲamʔ jalʲaʔ jambanʔ nʲaʔambata ӈodʔ jesʲada ӈob pʲirsaβna mʲiӈa. 89 mʲerʦʲa lanomzʲetɨ, lakrʲiʔ poӈgejӈe tʲebsʲetɨ. idʔsʲar nʲij xanʲaӈexena ӈulʲiʔ salmujӈe xesʲetɨ. nʲenejraxa ӈesʲetɨ. 90 tarʲemʔ mʲindʲaxanaʔ βɨlposʲaʔ taӈoʦʲandʔ teβɨnaʔ. xardadoʔ malʔ iʔkanʲaʔ ӈamdɨʔ. saβoxona xajomʲadoʔ xubta, narej idʲeʔ xeӈgadama. tamalӈgana tʲikɨʔ βeβa sʲertoʔ jerβaxatoʔ βadʲeʔmedonzʲ. xarto jadermɨʦʲ. tʲikɨmʔ βadʲemɨ prokopʲij opojeβʲiʨ jendɨrʲeβ, xalʲamʔ xadabada. pɨda tarʲemʔ masʲ; 91 ikana xaeβaβaʔ jerβaxaʔ βadʲeʔӈaβasʲ. xʲibʲaxart nʲisʲ tuʔ. taӈoʦʲaӈgananaʔ tʲelʲefonβaʔ jaӈgu. raʦɨjanaʔ taroda jaӈgu. ib tʲorɨtanʔ, sʲidnaʔ nʲabʲi nʲana nʲiʔ namdorʔ. Ӈaʦekɨʔ, ӈarmɨ nʲeneʦʔ. xarobta xaӈgulaӈgu. 92 taʔ jolʲʦʲa ӈgana laxana tarasʲetɨ. tʲikana tʲelʲefon tara. 93 manʲaʔ Ӈermʔ tʲerӈe nʲeneʦɨjeʔ sʲeroʔ taslambada "jamalnʲuʔnaʔ jaʔ!" assoʦɨaʦɨjaβaʔ tanʲa. okrugxanaʔ xarnaʔ dʲepartamʲentsaβeβaʔ. prʲiuralʲskoj rajonxana ӈobtʲikɨʔ nʲeneʦɨjeʔ sʲeroʔ pertʲa otdʲeladoʔ manzaraʔ. taӈok jerβoʔ tanʲaʔ, xanzʲerʔ xʲibʲaxart nʲeneʦɨjeʔ ilaʔ nʲamna nʲiʔ nʲarkombʲuʔ?! tʲuku poʔ saβoʔ ӈarka ӈeβaxad ӈarka jerβʔ ӈobtʲikɨʔ tʲenʲeβaʦʲ. tʲikɨʔ nʲamna ibmdorpatoʔ saβasʲ. 94 idʔ poӈgana xajoβɨ nʲeneʦɨjeʔ pomna jetrʲiʔ jaderpato tarasʲ. Ӈarʲiʔ tʲedaxaβʔ xʲibʲartʔ ӈadʲibʲermɨ jaӈgu. nʲeneʦʲaʔ xartoʔ ilʲeʔ, sʲerodoʔ xarotoʔ taslambʲidoʔ Ӈaβradamdoʔ temdaβanzʲ xarsaimʔ taӈoʦʲandʔ ӈanuta xanӈaʔ. xaӈgurtʲidoʔ ӈobtʲikɨʔ xartoʔ teβolejdoʔ. 95 xaradʔ poӈgɨ ӈarxandoʔ idʔ ӈeβa nʲid, jalanda ӈopoj mʲatʔ teβorӈaβaʦʲ. prokopʲij opojeβʲiʨ jendɨrʲeβ puxuʦʲanda nʲa mat nʲudʲiʔ. sʲidʲa xasaβa, tʲet nʲe ʦaʦekɨʔ. malʔ malʲe janamboβna nʲadaӈgoda nʲeneʦʲaʔ. Ӈarka xasaβa nʲudʲiʔ xarta xalʲada xanӈa, nʲe ӈaʦekɨʔ malʔ nʲebʲamdoʔ nʲadabʲiʔ. tʲedaʔ pɨdoʔ jedej mʲiβɨ mʲakna ilʲeʔ. Ӈaxatʔ ilʲeʔ memɨ mʲatoʔ ӈulʲiʔ nʲudʲa. Ӈamgarʲitoʔ ӈesʲaӈe meӈado. 96 tʲuku poʔ saβoʔ xanʲarʲina ӈarka ӈeβɨ. judʔ po tʲaxana tarʦʲa saβoʔ torxaβɨ. 97 a.lamdoʔ padβɨ