1 manzajasʲipoj nʲiʔ xajodʔ 2 tʲuku meta ilaӈgananaʔ manʲaʔ okrugxananaʔ, tʲanʲo tenzmʔ meta nʲeneʦɨjeʔ, saӈgoβota sʲertoʔ- manzajasʲβa. nadɨmskoj rajonxana xanʲaxartaxana nʲinʲa manzaranʲiʔ tolɨrtoʔ sambdʲaӈg jukad βaʔӈa. Ӈokajumʔ pʲedʲadoʔ xɨnʲibej xasaβaʔ, nʲeʔ, tʲeda tʲuʔu mʲindʲa ilӈgɨ nʲeneʦʲaʔ. jeʔemnʲandoʔ programmamʔ sʲertaba pʲaʦʲ. tamalӈgana jerβʔ ӈobt malʲurӈaʦʲ. 3 nadɨmgazpromanʔ tʲikɨ projektmʔ ӈedaradonzʲ. tʲeda programmadoʔ xanʲana xenʲakɨ? okrugnaʔ ӈarka zakonaxana tarʲem padɨ. tʲapʲo tenzmʔ meta nʲeneʦɨjeʔ manzaraβa nʲamna programʔmaʔsʲerta sʲeroӈa. xusuβej jerβ tʲikɨ padarmʔ xarta seβxanataʔ manʲijedaʔ, xarta pʲanɨmananda xamʲedambʲida. nadɨmskoj rajonxana nʲeneʦɨjeʔ saӈgoβota sʲero saβoβna tʲenʲeβana "nadɨmgazprom". Ӈob po tʲaxana ӈarka jerβadoʔ. β.i.konopoβ padarmʔ padβɨ. tʲapʲo tenzmʔ meta nʲeneʦʲaʔ manzajaxadandoʔ nʲiβandoʔ pʲitarpaβandoʔ jeʔ emnʲa padarmʔ padβɨ. tʲeda tʲikɨ padarʔ sairmana ӈobkart nʲeneʦʲamʔ manzajaxadanda nʲiβɨ pʲitar. "nadɨmgazpromaxana" ӈerm tʲerʔ nʲepeʦʲ ӈoka. tʲikɨ xaβna tamna manzaraβanzʲ nʲamarpʲidoʔ. mʲedβʲeʒjej nʲubʲeta gazmʔ tʲuku tarprambaβaxana nʲaxar tʲuʔu mʲindʲa nʲenej nʲeneʦʲaʔ manzaraʔ. nʲubʲedo tʲi: andrʲej βɨlko, fʲodor nʲadongʲi, alʲeksʲej salʲindʲer. pɨdo mal xarto sojama jaxanandoʔ manzaraʔ. 4 nadɨm markana manzaja nʲajuβ toxolkoβɨʔ. tʲuku po ӈanʲi jur sʲiʔ iβ juʔ tʲugu mʲindʲa nʲeneʦʲamʔ toxolambʲiʔ. tʲikɨʔ poӈgana tʲanʲo tenzmʔ meta nʲeneʦʲaʔ ӈanʲi tanʲaʔ. toxolko ӈeβadamaxadandoʔ manzajasʲipoj xajobatoʔ nʲi taraʔ. 5 nʲenej βadanʔ marʲina jar padβɨ 6 ---- 7 salʲa jaβʔ ikadʔ panӈa 8 tʲeda meta poβaʔ saʦʲ tojena mʲiӈa. jamb naramʔ tʲenzʲebtʲemba pʲabnaʔ, tamʲina ixʲinʲaʔ tʲeʦʲda jadʲaʔ, sʲinʲoʔ, xadʔ xaʔamaӈgudʔ. tamalӈgana xusuβeβaʔ xasuj iba jaleʔ ӈatʲesʲ. 9 okrugnaʔ tʲiӈgɨβna ilʲena nʲeneʦɨjenaʔ tarʦʲa pomʔ pʲi tʲenʲeʔ. 10 tadʲebʲaʔ, numgɨxatʔ paӈgadʲodaʔ tarʲemʔ taslambʲidoʔ, meta poβaʔ ӈopoj poʔ xemʲaxad xabtʲoda. nʲaxaromdej jonar ponʔ tanxaltɨnaʔ. tʲikanda ӈadʲbʲata saʦʲ tojenana po. 11 sadʲa jaβʔ serta panʔ janoʦʲ, xajasʲ. ponʔ pʲerʲeβɨ salaba jaβʔ idmʔ marʲedasʲ. maltaʔ nʲana ӈeda xaradʔ ikana xaiʦʔ. ʃurɨʃkarskoj rajonxana ӈeda taӈoʦɨjeʔ iʔ saxalejda. tʲikɨ xaβna salʲa jaβ moӈgaxana pʲiʔ malrʲidoʔ ӈadʲiʔ. 12 tʲuku tadtʲoda sʲidʲaӈgaxana manʲijena nʲeneʦɨjedaʔ ʃurɨʃkarskoj rajonxɨ pʲitlʲarmʔ nʲubʲeta xarad tʲerʔ. joraʦʲ meta ӈanotoʔ nʲid sabʲe nʲiʔ xamorʔ. salʲa jaβʔ ӈarxanda ikad panӈa. 13 x.nʲambaraʔ padβɨ 14 ---- 15 nʲeneʦɨjeʔ il 16 jaraʔ saβadaraʔ 17 nʲikolaj iβanoβʲiʨ xudʲiʔ 70 poda. Ӈaβnanda prʲiuralʲskoj rajonxɨ. bajdaraʦkojʔ soβxozxana xanʲenaӈe manzaraβɨ. tʲeda βesako jesʲamʔ nʲamarnʲi. nʲuta nʲuxuʔ ilʲemʲamda laxanakodarʲeβʔ βadʲeʔ ӈada. 18 tandajaʔ gazʲetanʔ padnanaβaʔ pʲotr xudʲi irʲinʔ teβormɨ. laxanakurmexeʔ. βesako iʔ jaderobʦoʔ sʲerokutoʔ sʲer padartʔ padβɨdasʲ. 19 - sʲidʲa seβnʲiʔ sɨlamaxad βɨӈgana ilʲedmʔ. nʲisʲamʲiʔ xanʲe sʲiʔmʲi toxolasʲ. nʲunʲiʔ βadadamzʲ. Ӈarmanʲi sʲerʔ meta ponʲiʔ tʲepzʲebtʲemba pʲadmʔ. xurkarʲi poʔ tanʲaʦʲ. nʲenoxoβaβna ӈoka sajuβʔ jaβaʔ marpa pʲaβaʔ malӈgana, nʲanaʔ xardaxatʔ βadʲiʔ teβolana teβorӈaʦʲ. mapzʲetɨʔ: 20 - Ӈarka jaxananaʔ xajodaβaʔjaӈtu. maʃɨnanaʔ taxaraʔ. nʲanʲmʔ jabʦɨba meta ӈaβena sulurpaβaʔ tʲaxamaʔ. pɨdaraʔ xanʲesejtaʔ xobaxana tarana ӈamgedaβaʔ temdaӈguβaʔ. jetrʲe xanʲedaʔ! 21 toxolkoβdaβej ӈzbnʲi ӈod, ilamʔ saβoβna xamʲedambʲiβasʲ. tʲeda ӈod, seβxajunʲiʔ sɨrӈaxaʔ, inzʲelʲedmʔ. 22 Ӈamge pʲirxana soβxozʔ sʲertaba pʲaʔ. manʲaʔ jaxananaʔ "bajdaraʦkoj" soβxozmʔ nultaʦʲ. nʲurtʲejxaβ βɨӈgana ilʲepʲaӈe pomnanaʔ noxoʔ manzajamʔ mʲinrʲena xʲibʲaʔ jaderӈaʦʲ. noxomʔ saβoβna xadabatʔ, saβa padartʔ nʲumdʔpadaӈguʔ. Ӈamge pʲirxana xanʲena nʲeneʦʲaӈe ʔ sʲidnaʔ βoltaʔ. soβxozxanaʔ sʲidʲamboj luʦaʔ permɨ manzajaβaʔ sʲertaba pʲadʲiʔ. manʲaʔ nʲenej nʲeneʦʲaӈe plananaʔ tʲaxa nʲiβaʔ xanʲesʲetu. xanʲedakunaʔ jolʲʦʲandoʔ pʲiruβna, taraβandoʔ mʲanuβna xobdoʔ mʲirӈe meʦetɨnaʔ. luʦaxaʔ todo 300 nosʲiʔ xadasʲetɨxɨʔ. xanʲaӈexena tamna ӈoka ӈeӈtu. 23 poӈgadanaʔ saβoβna xanʲenʲinaʔ 50 noxomʔ jesʲa jaӈgonʔ nʲaʔmaӈgu. taddʲikad mʲirβʲedaʔ sʲurtɨda. Ӈanʲi ponda nʲajuβʔ nosʲidaʔ xajeӈguda. 24 βɨ tʲer nʲeneʦʲaʔ poxorʲiʔ jesʲaxadʔ nʲiʦʲ ilʲeʔ. nʲenej sʲidnaʔ ӈaβlambada teβaʔ. seβnaʔ tʲaxad terʲi sʲidnaʔ jalʲaʔ seβanʔ tarpambʲi. sʲidnaʔ xonraβdaβej xurkarʲi ekspʲedʲiʦɨjaʔ jana nʲiʔ buraβoj ӈabtʲarӈaʔ, jesʲa sʲexerɨmʔ βeӈgalambʲiʔ. ja xanzʲerʔ ӈob malʲaӈgana tʲikɨ mʲinʲe pʲirtɨda. pudana poxoʔ na tɨnaʔ xabʦʲandoʔ ӈokma. jaʔ nʲimnʲa jaderta maʃɨnʔ ӈabtʲenʲa jakemdoʔ, nʲoʔxolodoʔ nʲadaʔ, nʲaӈgadʔ poӈgana xajebʲidoʔ. Ӈadbʲatoʔ tɨnaʔ βɨnxaluta perӈaʔ, lɨdoʔ nʲudʲaʔ. 25 tʲeda meta jalʲaxaʔna xarʲeʔ tajku ӈeb saβa. Ӈopoj jaxana ӈamdʲodaʔ ӈɨlʔ ӈamgexert nʲiʔ tutʔ. manʲ ӈadʲbʲanʲi tarʲem laxanadmʔ. masʲiʔ tamna sʲanxaβ poʔ ilʲeӈgodakedmʔ, puna jaʔ taborӈe xandadmʔ. jaraʔ letambʲiraʔ, ilʲebʦamda pʲiruβnanda ӈaβorӈaraʔ, mʲirdampʲiraʔ. 26 tʲuku tadtʲoda sʲidʲaӈgaxana manʲijenaraʔ nʲikolaj iβanoβʲiʨ xudʲi nʲutʲaʔ nʲuʔ poӈgana me. nʲabʲi sʲidʲaӈgaxana mʲata tʲerʔ jedandoʔ tʲerad xadabʲiʔ. 27 p.xudʲiʔ padβɨ 28 ---- 29 Ӈarka lʲekar 30 tʲuku tadtʲoda sʲidʲaӈgaxana manʲijenaraʔ lʲudmʲila nʲikolajeβna radʲionoβa. ilʲebʲej potaʔ jambanʔ tʲiβakʔ saβumdambada lʲekaraӈe manzara. xabʦʲaӈgad ӈedaβeda ӈoka. xarta manzajanda nʲamna tarʲemʔ laxana: - nʲeneʦʲ xaӈgulabnanda, jedʲada ӈadʲimda, tamʲinanda tarana lʲekarmʔ pʲulaӈgu. manʲaʔ saβumdambada xaӈgurtʲinaʔ xabʦʲaʔ jedʲasʲipoj tʲebʲerӈa. tʲikaβaxanaʔ nʲerβʔ jaӈguʔ. nʲeneʦʲ xusuβej jalʲaʔ sʲer nɨlnʲarʲi mʲinda. Ӈamzada xaʔamaӈgu. janabokoβna xodorta. xaӈgulanaӈe pɨxɨdamda nʲidʲa perat. tarʲemʔ menaxanda indadmʔ nɨxɨba nɨxɨsʲalmda. tʲikarʲixʲina xaӈgurmamda xamʲedaӈguda. 31 lʲudmʲila nʲikolajeβna ӈanʲi lʲekar nʲitaʔ nʲaʔ tarana manzajam mʲinrʲe. 32 x.nʲambaraʔ mʲinrʲe 33 ---- 34 nʲaxarʔ tetamboj 35 (jarabʦ) 36 nʲaxarʔ tetamboj madorota jaxaʔ malxana tanʲa ilʲeβɨʔ. tɨ ilʲebʲado nʲaxar jonrʲeʔe. Ӈɨsɨndoʔ ӈaʦekeʔ nʲaxar juʔ xasaβa. 37 Ӈarka tetamboj nʲaβaʔ nʲesaβej. nʲe tajbarʲiʔ mʲama perӈada. 38 Ӈarʲe manʲzβan nʲaxarʔ tetambojʔ nʲedko papadmʔ. jona tʲotamboj, nʲudʲa tetamboj pʲixʲi jalʲamdʲiʔ pʲilʲiʔ jermʲedʲiʔ. 39 mɨnʲikoʔ xomaxad nʲaxarʔ poʔ ilʲeβaʔ. Ӈarka tetamboj puxuʦʲanda ӈebtʔ jesʲ sʲanakulβɨ. nʲe tajbarʲi manzʲ xanada; 40 - Ӈaʦeke nʲisʲ ӈa pedakabtβor, memandar βada, tanʲana ӈebta tʲaxakud met. 41 tʲikarʲinda ӈod Ӈarka tetamboj βeta nexeda, manzʲ xanada: - nʲenesʲanda ӈod βadamʲiʔ tanʲa. xeβɨ pʲixʲina βeβakurʲiβna juderjjaβedmʔ. manʲa janaʔ jed, nʲabʲi jaʔ βekad nʲaxar teta parne nʲeneʦɨjeʔ ӈabʦʔ mʲusʲeltarxɨdʔ. Ӈob nʲenʲanaʔ jed xadrʲi ӈesӈo nʲaβnʲam mʲijʔ. terʲi ӈabʦata nʲaxar teta parneʔ sʲiʔiβ ja nʲimnʲa jundoʔ jaderӈa. sʲidʲa parnexaβ xurkabtaxaʔ ӈeixanzʲ, nʲudʲa teta parne xa junxana saʦʲ samonoda. tarʦʲ xaraxana xanzʲerʔ ӈeӈguβaʔ?!. Ӈob nʲenʲaβaʔ mʲitaӈgobnamaʔ? nʲe tajbarʲiʔ xamanaβ ӈamge? nʲe tajbarʲi manzʲ xanada: 42 - Ӈarka tetamboj ӈulʲi xart sʲel. mʲiʦʲ tarabata nʲiraβ mʲilʲeӈgu. 43 - ibʔ ӈeӈgu, nʲaxar teta parne nʲemʔ ponʔ nʲataʔ nʲaβanondo ӈaʔ. Ӈob poʔ xemʲaxad xanoʔ ӈeβaӈe xadaba pertʲarxɨdoʔ. 44 tʲikɨ βadadʲiʔ terʲi namdɨn. ixʲiβaxananʲi ӈulʲi ta nʲiʔ ӈaʔ. Ӈamgemda xaramda βadʲekumnaβaʔ sʲiʔ iβ jolʲʦʲaӈgana nʲo nʲajuβ βenʔ tʲorʲejdʔ. pʲinʔ sɨrӈadmʔ. Ӈedalʲodaʔ mʲiӈaʔ. sʲidʲadoʔ βaʦʲ perӈadʲiʔ. nʲanda nʲerdʲenʲa samlʲaӈg serta, sʲakalmanda sɨ-rʲiʔ nʲalpajolejdoʔ. meta xanʔ nʲinʲa serako parkanda pɨβmʔ xoma jaӈgu. sʲidʲa ӈotalmada sɨ-ramʔ jerambʲixʲiʔ. sʲiʔ jesʲaʔ tʲurmʔ nʲar jutalpʲida. Ӈabʦata ӈodʔ ӈarkarka ӈeβɨ. tʲikɨ nʲanda puj xadrʲi ӈesӈo jone teta parne nʲaβnʲaβ ӈa. nʲekaxadanda sujolarʲoβɨ. Ӈarka temamboj pɨda tarʲem ma: 45 - nʲe ӈaʦekɨ ӈamgemʔ maneӈan, βenʔ tʲurɨӈanʲoʔ? 46 - manʲ ӈanʲi madmʔ: 47 - judeʔmand sʲer xadʔ xenʲarʲaxa. 48 nʲo nʲajumd ӈoka ӈedalʲodaʔ. sʲidʲa nʲenadorka nʲamdoʔ maneʔ ӈadmʔ. 49 nultaβanodoʔ. Ӈarka teta parne sʲonda ӈardanʔ laxanaβanoda, manzʲ xanaβonda: 50 - βata ӈeβxaβʔ βeβa ӈesʲetɨ! jaӈuj βadamʔ ӈadʲimdʲesʲetɨʔ. meta mantanʲi xejabtaxarʦʲadmʔ! 51 tʲikarʲinda ӈod, nʲinʔ jadxad jesʲa jadʦʲanda βerdaβanoda. mʲanaʔ nʲajuβʔ jalaxaβonda. tʲuӈgalaβa nʲoβaʔ nʲudʲaxaβ nʲi ӈa, βesɨ sʲudbʲako sʲidʲaβaʔ nʲoneβaʔ sʲidʲaʔ nʲajuβ βɨjarӈaxajudaʔ. jesʲa jadʦʲanda nʲo lataxaʔ padobtada, manzʲ xanada: 52 - Ӈarka tetamboj, ӈob nʲenʲandaʔ mʲirtʲa sʲa pʲir? xubta janʲiʔ pojmʔ manʲsanoӈaβ! 53 tarʦʲa βadaxanaʔ ӈarka nʲekanʲiʔ βeβa munda jaӈgu, saβa munda jaӈgu. Ӈamgeda ӈeβna Ӈarka teta parneʔ nʲaxarʔ jalʲaxana sarpʲada pada. ta ӈesoӈgana manzʲ xanada: 54 - nʲaxar tetamboj ӈebta ӈeja! 55 saβa nʲandʲerkanaʔ nʲiβedanʲo xarβaʔ! Ӈob nʲenʲamdaʔ jutʲikataʔ nʲimnʲa, nʲamdaʔ xanaӈguβ! 56 Ӈarka nʲekamʲiʔ manzʲ xanada: 57 - jet ӈeӈgodanakɨ. takenaʔ βadʲidaʔ βeβanʲo! masʲiʔ manʲaʔ nʲenʲaβaʔ nʲinʲakedoʔ xadaӈguʔ! Ӈarka parneӈe nʲoxorʦʲan xanʲ... 58 xurkasʲi xarasʲiʔ sʲiʔmʲiʔ nʲaxar nʲekamʲiʔ parnexeʔ βatorӈaʔ. tʲonʲa - jur tʲonʲa, noxo - ӈanʲi jur, nʲaxar jur tɨ. tʲikarʲi ӈɨxɨndoʔ nʲaxar tetamboj tɨdo malaʔ. luʦa juʔ xurʲodamʔ xarβoʔ paӈgoʔ nʲimnʲa nexedejdo. jalrʲi xorxaʔ jambaja mʲudmʲiʔ pujdado. meta texeβamʲiʔ tʲet xorsʲeʔe. tʲonʲaӈɨ mʲakɨ nʲekanʲiʔ nʲo paxabtej. nʲudʲa tetamboj tʲi ӈedakɨ sʲidʲada marʦʲadaʔ ӈamdʲoβa mʲanxaʔ. xurka munzʲipoj βatʔ mʲatʲu. nʲaxar padrʲeʔexeβ padrʲeʔe tɨʔ sʲara, manzʲ xanada: 59 - nʲe ӈaʦekɨ, xanʲaӈexena βaraβ pʲiruβna xarbʲilaӈgun, masʲi mʲakʔ xebʲan xarbʲilaӈgun, tʲuku sʲarnʲinʲiʔ tʲikaxana meid. nʲere padrʲeʔe mɨxɨβorta tɨ, punaxaβ janaβa. sʲidʲaʔ nʲaxarkaβ sʲurxaltɨn. tanʲakud jadarka tʲidxalʲembada. βadanʲi βalak! 60 nʲudʲa tetamboj nʲerdʲenʲa βantakoxonʲiʔ ta sʲarɨdaʔ. tamʲinda mʲata nʲaʔ xaja, nʲondasʲiʔ tʲaxama. 61 tad mʲusʲelmana sʲiʔiβ mʲuʔ xa jaβaʔ. tɨ inʲa nʲa tarʲem sɨrpanʲi, ӈob xal to. nʲabʲi manemanʲiʔ tʲukoxona toβɨ. samlʲaӈg serta sʲanerta toolaxaʔ. sʲidʲaʔ xansadʔ ӈobt talkadaʔ, manzʲ xanada: 62 - nʲaxar tetaʔ papa, saβaβna inzʲelʲe. nʲaxar parnendʔ ӈob nʲenʲado. tʲeda ӈod nʲiraβ manʲijeʔ. sʲidto tolxa nʲinʲo ӈa! tʲikar manʲ nʲenʲamʲi! xeβɨ poxona xanʲe jadertaxanʲiʔ mʲadonʲiʔ xaβɨʦʲ. nʲenʲanʲiʔ xamamʔ βonʲsʲaβ xo. puna tasla, nʲaxar parneʔ sʲer tʲikɨ ӈeβɨsʲ. 63 tʲikɨdʔ ӈɨlʲekaʔ! xuna sʲaxaӈgaβʔ sʲiddʲi xanoʔ ӈeβaӈe ӈɨdaӈguʔ. nʲeneʦʲa nʲumʔ pon nʲaʦʲ nʲidoʔ pʲiras! xuna jaʔ xadkeb tʲet padrʲeʔem pɨdʲiʔ nʲamjidʲiʔ. manʲ marʲendʲa Ӈob nʲumʔ terʲe nʲubʲeӈaβ. nʲensamʲindʲa sermʔ tʲeda ʦedaӈguβ. nʲensamʲindʲaӈe ӈaβka serʲeʔemʔ temʲiʔ podʲerjidʲiʔ. Ӈeβa inʲarʲida sʲandʲoja. Ӈaβo pʲirkana terʲi βɨdaraӈgu. Ӈulʲi paromba tandaja saβoβna nʲere padrʲeʔem podʲerjidʲiʔ. 64 sabʲe saβoβna marʲendʲa Ӈob nʲumʔ pʲula pʲaβ, memarʲida jada. Ӈamge, pʲirxana xanararaβeβ. seβnʲi nedmʔ. xadrʲi ӈod ӈesoβa jolʲʦʲaӈe xenʲakɨ, Ӈarka parne ӈesolkolβɨ, tarʲemʔ mamanoda: 65 - jonej parneβ mʲakand nʲon tʲu! nʲaxar tetamboj imʲi xajeʦʲ! Ӈulʲi xadabanʲi saβa ӈedaraxa! 66 mʲadonaʔ mʲarɨnaʔ, peβsʲuma nʲaӈɨ jedmʲiʔ ӈamaβ. jusʲibtejβ. tʲonʲaӈɨ nʲaxar jurʔ parne nʲiβanado xonʲuʔ. pʲiʔ saβa jernʲa xurka munzʲipoj jorkolaβanodo. xanʲa xenʲakɨ xerxaβanodoʔ. tʲikɨʔ xemʲaxad xurkasʲi xarasʲi naӈedʲa sʲiʔiβnaʔ manʲaʔ ilʲeβaʔ. ta ӈesoӈgana nʲo nʲajumd ӈob ӈedalʲoda. samlʲaӈg serta, marʲe ӈesomana nʲamʲuʔ lebtaʔ. 67 ---- 68 suju ilʔ 69 xojxana βadʲoβɨ nʲeneʦʲ, xardaxana ilʲebta ӈod, sʲonzʲanda mʲunʲa tamna βɨӈgana meʔ. xanʲaӈexena, ӈobӈe xajobta xusuβej ilʲemʲada ixʲindʲa ӈadʲibʲerta. pʲilʲi nʲurtʲej inʔ tɨʔ turӈaʔ. xusuβej, ӈaβkakor, xabtkoʦʲar, jaxadʲejkor turota. 70 tʲeda ӈod sʲidʲaӈganʔ sɨraʦʲ memɨ ilmʲiʔ iβxalpʲidm. 71 Ӈarka xoj nʲinʲa, tɨʔ xadɨrʦʲ terʲi lʲexabtɨʔ. nʲandoʔ sɨraʦʲ manʲijebʦorʲiʔ. seβnaʔ tʲaxad βɨӈgana ilʲena nʲeneʦʲaʔ texed pʲerʲeʔ. Ӈadʲbʲatoʔ tɨdoʔ sʲanzʲetɨdo. tend jedʲanda tanʲab, irʔnʲi taӈgaӈgu. naraʔ nʲana nʲerdʲena suju ӈadʲimb, ӈesɨnanaʔ xebʲidʲa jalʲaraxa ӈesʲetɨ. ta jolʲʦʲaӈgana nʲabʲi ӈesɨna mena nʲinaʔ sʲidnaʔ xombabatoʔ nʲerdʲe xonrambdado sujuʔ ӈesʲetɨʔ. sʲa ӈokʔ do? sʲanʲa ӈadʲimʲa? 72 Ӈaβna ӈarka nʲeneʦʲaʔ nʲerdʲena sujuʔmana pondoʔ ӈamge toolxa ӈeβamʔ taslambaβɨʔ. βadʲodana sujoda tɨta ӈokamzʲa. 73 sʲenasʲada numgana, pʲi tɨʔ jerabab xurkarʲi munʔ sosʲetɨʔ. nʲenejβana sʲejanʔ mʲimbʲikaβna xamorta munʔ tʲikɨ suju turo. tarʦʲa turokoʦʲa nʲeneʦʲa ilamʔ nʲernʲa mʲinrʲeβamʔ βadʲeӈa. suju ilʔ. 74 m. jarʔ padβɨ 75 ---- 76 nʲaxarʔ tetamboj 77 (jarabʦ) 78 - marʲendʲa nʲe nʲa, tʲet, padrʲeʔe tɨʔ nʲamxar! nʲudʲa tetambojmʔ ӈedarabtaβaʔ! Ӈarka tetambojmʔ nʲamda mʲinarӈaβa. marʲendʲa nʲe nʲa pɨda tarʲemʔ ma: 79 - sʲenʲaʔ nʲudʲa tetamboj tʲet padrʲeʔ em sʲarɨbabnanda mambnanda masʲi: 80 - nʲe ӈaʦekɨ nʲere padrʲeʔe mɨxɨβorta xabt. Ӈedalaӈguta sʲurnʲarka tɨ. jada βada xasʲelabtambada. 81 - nʲenesʲanda ӈodʔ xansʲer juraβ, tarʲemʔ mandaraxasʲaijo. tarʦʲaβaxana nʲerdʲe βunʲiβ pʲirat! Ӈaβodana samlʲaӈg sermʲiʔ nʲinnʲo ӈedaʔ! - parne tarʲem ma, - tʲedaxaβ samlʲang sernʲiʔ tʲikambodoʔ nʲinʲakɨ xanʲ. nʲudʲa tetamboj indatamda nʲarβa nekal! Ӈulʲi xexerʦʲadmʔ! 82 tʲikarʲinda ӈod inʲamda jeka, nʲerɨ toma ӈumnanda xalrʲida xaja. 83 marʲendʲa nʲe nʲa nʲakunʲi to, manzʲ xanada: 84 - nʲe janem, manzʲβan madmʔ tʲetpadrʲeʔem tɨnʲiʔ nʲamxanʲi. nʲensamʲindʲaӈe nʲinʲaka taβɨ ӈaβka serʲeʔem tɨm podʲerkanʲiʔ. pɨdar xaman?! 85 manʲ tarʲem madm: 86 - xanʲa saβa ӈa. tɨ inʲamʔ pʲaӈgodanaker. tarʦʲa tɨ inʲamʔ meʦʲ βunʲiβ pʲiras. marʲendʲa nʲe nʲa badarʲi nʲiβe ӈa. Ӈokʔ tɨʔnʲad tʲet padrʲeʔem - xeβ padrʲem βada ӈadʲimʲa. Ӈaβka serʲeʔe mʲakna βanβe. xurka sasʲipoj, nʲensamʲindʲaӈe sʲandada. numarʲi jaxad ӈaβka serʲeʔem ӈuda sʲadnʲa xaβraʔ nʲidʲaβ. pʲelʲej xabtʲem matʲidʲeӈgudasʲ, tʲur pubtada. tʲikaxaβaxad ӈobt sanejdʔ. Ӈaβka serʲeʔe lerʲoβanda sʲer, tʲuran xamɨ. Ӈartʲiӈɨ inʲaʔ βɨrkalaβa sʲer sʲatanʲajuβ xan sakada. Ӈob sɨra soxomʔ xanmʲiʔ jaraʔ. parne ӈedalʲomʲa mʲu xamɨnʲiʔ. tʲet padrʲeʔe pʲelʲej inʲaxatʔ ӈeβdo tamdalɨʔ. Ӈaβodɨ pon nʲinʲiʔ xanʲ, madorata jaxa sʲidnʲiʔ nʲarxala. jaxaʔ madxana Ӈarka teta parnʲe, nʲudʲa tetamboj ӈobt tʲebβexeʔ. parnʲe nartana tʲurm pʲinʲa sulӈβeda. nʲudʲa tetamboj nʲirxaβɨ tosa, lɨdabtaraβɨ, mʲinʲeβɨ nʲamda parʲe xanaβeda. 87 tʲikaxaβad ӈedalʲomandʲiʔ mʲuʔ pʲilʲi xamɨnʲiʔ. pon nʲinʲi mʲij, Ӈarkar teta parne seβan ӈadʲimʲa. βarʲemda pʲaβɨ. nʲabʲi ӈejada xarmɨkad tanɨ, nʲabʲi ӈejada jabʦoxod tanɨ, ӈopoj tʲorda: 88 - nʲudʲa tʲetamboj med tʲaxamed! samlʲaӈg sermʲiʔ nʲi βɨdaraӈgu! sʲiʔiβ jandoʔ nʲinʲa teββedoʔ ӈoka! nʲamβedoʔ ӈoka!... 89 marʲendʲa nʲe nʲa sʲatanʲakubta nʲensamʲindʲa serm labt nekalӈada. parnemʔ irtʲemʲiʔ. nʲudʲa tetamboj βaʦʲ perӈada. terʲi ӈexeβa xejodaxaβada jaӈgoda toolxa. pʲirʦʲa parondexeʔ xaʦʲa tʲindsʲetɨ. Ӈarka parne sʲidnʲiʔ maneʦʲ, tʲorʲe pʲada: 90 - βej, sʲidʲa saβa nʲeβ nʲene todʲinʲo! tʲeda tʲedaxaβ, nʲudʲa tetambojmʔ xarta texenataʔ nʲiβamʔ teβaӈgu! nultarʲi! xarnʲi nʲodalkaβ, xarnʲi manzajamʲi! samlʲaӈg sermʲiʔ mʲakandʲiʔ xanadʲiʔ! 91 marʲendʲa nʲe nʲa xasaβadrʲeβ ӈedalʲo tʲenʲeβaβɨ. nʲerekondo nʲimnʲa tɨdaʔ xarʲejda. nʲudʲa tetambojʔ ӈumnanda pʲamʲiʔ. jurʔ tʲibʲarʲin pʲilʲi teβamʲiʔ. jekar ӈarka parneӈe sʲidnʲi pʲabtaβ, tad lerʲoβanda, nʲaxar sʲanxaβ tʲindba xaja. tʲikaxaβaxad iʔ pubtamʲi. 92 Ӈaβka serʲeʔe βejamda toda, pɨjanda nʲa sulmɨ. Ӈulʲi paromba inʲanda sʲanm xaʔaβramʲiʔ. nʲere padrʲeʔemʔ sʲandamʲiʔ. tad punʲa sɨlɨβanʲi parne malʲe tʲokoxona toβɨ. 93 Ӈanʲi nekalӈamʲi. tʲedaxaβ xanʲamna mʲimamʲi nʲiβ xamedambʲu. sʲidʲa xansamʲiʔ parondej ӈeβaxaʔ ӈodʲ tʲebʲerӈaxaʔ. tʲedajexaβ nʲudʲa tetambojʔ ӈamgeda ӈeβna, pʲilʲi teβamʲi. pʲilʲi ta mesʲ sʲidnʲiʔ xameda: 94 - sʲidʲa ӈaʦekɨ nʲene toβedʲinʲo! tʲeda tʲedaxaβ tʲet padrʲeʔem - xeβ padrʔem metaxaβaxanaʔ ӈamge xaβa ӈeӈgu!!! 95 nʲudʲa tetamboj tɨ inʲamʔ pʲada. Ӈamge ja jedʔ ӈebmanda ӈodʔ nʲere padrʲeʔem manzabtada. tanʲana xunanaʔ ӈob mʲadʔ nʲimnʲa mʲanʲaʔ ӈadʲimʲaβaʔ. tʲukoxoβ sʲenʲej mʲuxunʲa turmɨ marʲendʲa Ӈob nʲu. nʲenʲamda sʲidʲa paduxataʔ labʦrʲibtʲeda. Ӈamgenda xaranda jaӈgodasaβej tanʲa ilʲeβaʔ. Ӈerʲoj sɨrada torʲikokoβana xamɨʔ. nʲudʲa tetamboj manzʲ xanada: 96 - nʲaxar parne janʔ xebnaʔ saβa ӈedakɨ. xaβɨ nʲinaʔ xamʲiʔ pʲulaӈgodakeβaʔ. 97 marʲendʲa Ӈob nʲu tɨda mʲat teβrejda. mʲamaʔ xaʔmɨ. manʲaʔ mʲusʲeljjanaʔ. naӈedʲa sɨranaʔ pʲinʲarʲi mʲiӈaβaʔ. sʲanɨ ӈebto nʲerdʲenʲetʲaβaʔ ӈesolkolβɨ. 98 - tʲukurʲi jaxad ӈedalʲo xandanakeβaʔ, - nʲudʲa tetamboj pɨda tarʲem ma. 99 numda jalemzʲ, tɨnaʔ jor- kalӈaβaʔ. tɨnaʔ podʲerjjanaʔ. parne ja jedʔ xeӈgadaβaʔ. pʲinʲarʲi mʲiӈaβaʔ. itʲa Ӈabtʲenanaʔ jaʔ sʲadʔ pʲilʲibt ӈadʲimʲaʔ. jaβ nʲajuβ ӈɨxɨtana salʲa paӈgaxana nʲaxajurʔ mʲaʔ. salʲa malxana ӈopoj jesʲa mʲa, makodasʲipoj tanʲa mulnʲena. mʲata xeβxana xan manetaβaʔ manʲaʔ βunʲi tanʲa. nʲaxar jurʔ mʲad nʲo nʲajumd mʲinβa ӈeβɨ. nʲudʲa tetamboj marʲendʲa Ӈob nʲu, marʲendʲa nʲe nʲa ӈɨno nexedaʔ. 100 nʲudʲa tetamboj manzʲ xanada: 101 - nʲe ӈaʦekɨ xanodʔ βalan, mʲakand xanʲ. sʲidnaʔ βedʲepʲu. Ӈanʲi tʲorʲej: 102 - nʲaxar jurʔ parne tʲuʔu nʲa ӈadaʔ! Ӈarka teta parne xanʲana xajan! pɨdar jaxand ӈenʲi todamzʲ! 103 nʲaxar jurʔ parne ӈatʲenaβedarʲemʔ, ӈaʦekesaβej ӈɨnoʔ nexedʲarӈaʔ. naӈedʲa irɨʔ jenrʲiʔ xajarӈaʔ. ta ӈesoӈgana nʲabʲi xeβxana nʲaxalʲi sʲudbʲamʔ sanlabtaβɨ. sʲidʲa Ӈarka parne, nʲaxar parne nʲe nʲa- parʲisʲeʔe nʲe, sʲidʲada seβda morʲo toʔolxaxaʔ. nʲudʲa parnexaβm βunʲiβ manesʲ. Ӈɨnoto βekad nʲaxatoʔ teβɨdʔ. xadʲidoʔ tasmaʔ. sʲidʲa nʲe ӈobt pʲoljjaxaʔ. nʲudʲa tetamboj Ӈarka parnem ӈudanda xaraxad nʲamada, nʲabʲi ӈudaxana ӈeβamda sexermananda nɨkalӈada. marʲendʲa Ӈob nʲu jonej parne nʲaxar tarka xuӈgomʔ nʲabʲi ӈudaxana labʦɨjeӈada. 104 nʲudʲa tetamboj manzʲ xanada: 105 - marʲendʲa nʲe nʲa nʲe janel nʲaʔ ambaxarkart. puna sʲit nʲadainʲiʔ. nʲudʲa teta parnem ӈamsʲinʲiʔ jadʲembaβanʔ ӈulʲi pʲaxarʦʲamʲiʔ. tadxaβa salʲa maxɨ mal jesʲa mʲat nekalӈadʲiʔ. mʲakɨ mʲakna nʲudʲa teta parne xonʲojaβɨ. sʲidʲa nʲelkamda tunda sʲidʲa xeβuβna mojomexejuda. pelʲej nʲad pʲerʲeӈaxaʔ. 106 nʲudʲa tetamboj manzʲ xanada: 107 - tʲuʔ unʲa ӈa, tʲeda ilʲeβand janʔ βalakada! 108 nʲudʲa teta parne manzʲ xanada: 109 - manʲ xaramboj sʲert xarβana nʲidam ӈa! tutβɨ ӈebnanʲi nʲamexana nʲisʲadam tut! manzʲaβ nʲanaiiʔ sʲidʲa ӈɨlʲekanʲiʔ xaβarʲidʲi saβa! nʲena ӈoka jalʲan xarβana nʲamdʲiʔ xadaӈaxaʔ! 110 - Ӈob tʲuʔu ӈa! sʲaxarʲi xurkaβna nʲaxajutʔ xamʲiʔ nʲid jurlaӈgu! nʲudʲa tetamboj ӈeβanda tarkad parnemʔ nʲamada. parne ӈe nʲiβ, ӈetanʲi sanej, manzʲ xanada: 111 - Ӈebta ӈeja! xarβaxaβabtʲi, nɨxɨmʲanӈe sʲiʔmʲi tosarʲinakedʲi! 112 sʲidʲa xeβaxad pʲilʲi nʲamadʲiʔ. mal jesʲa mʲadm jenʲadʔ βɨʔӈadoʔ. naӈedʲa irɨ jenʲadato munʔ xeӈomdanaraxaʔ. 113 jarabʦ mɨnʲiko nʲaxar tetamboj papaʔ nʲana xaja. 114 pʲin tarpɨβ. nʲaxar jurʔ perne mʲadʔ ӈomarʲidoʔ. marʲendʲa nʲe nʲa nʲe parnekujmʔ - parʲisʲeʔe nʲemʔ ӈɨlanda meda. sʲejamda labarʦɨ xaranda lembaranda jedʔ judada. sʲejnada malʲikm ja ӈɨlnʲa temsrabtada, βalemdaβanoda: 115 - marʲendʲa nʲe nʲa tʲuʔ uj tʲirʔ nʲimnʲa nʲadnʲi βaʔmen. ja ӈɨlʔ nʲamna totʔ nʲuʔ pʲaidm! 116 nʲe nʲanʲiʔ nʲaʔ salʲa malxɨ mal jesʲa mʲat ӈobt jaljjanʲiʔ. mʲad ӈomarʲida. nʲudʲa tetamboj jabʲenʲadrʲeβ terʲi inra. marʲendʲa ӈob nʲu nʲaxanda sanarӈa, ӈobo mansʲetɨ: 117 - sʲit xadaӈgudm, nʲudʲa parneӈe! 118 nʲudʲa tetamboj nʲamda tad mosʲetɨda tʲibʲan xaʔamsʲetɨ. marʲendʲa ӈanʲi tʲorkosaβej nʲaxanda sanasʲetɨ. marʲendʲa nʲe nʲa ijekamda nʲamada, manzʲ xanada: 119 - Ӈamger xadke? tʲikɨ pertʲar xart nʲar nʲudʲa tetamboj. pertʲamdʲiʔ xadaβerʲinʲo! xabʲadeda tʲaxakut tʲi jusʲidana. tamalʲrʲixʲina talʲe βasadej: 120 - nʲenasʲanda ӈod ueβɨnʲo, pʲodnaxanʲi seβnʲiʔ xeβomɨʔ. marʲendʲa Ӈob nʲu tetambojʔ pʲenʲam nʲedanda meda. ilʲebʲamʔ pertʲaӈe xaja. nʲeda mʲadʔ puxudʲaӈe xaja. nʲudʲa tetamboj jaβmal xexeӈe xaja. marʲendʲa nʲe nʲamʔ nʲedanda meda, ӈobtarʲem ӈarka xexӈe xaja. 121 l. xudʲiʔ padβɨ ta βalakada