1 Пилюˮ иры 2 Тадхава Пилюˮ ирываˮ пяваˮ. Неняӈг ирыва” суса. Нибяронаˮ, 3 неняӈганаˮ нюдя ӈэбтоˮ ӈодˮ сятораць. Нумда ӈэрм ӈэсь сабе ӈока пилюмʼ неняӈгамʼ ниваць манэсˮ. Тына” сянамбой яляʼ падець. Ӈэрёйˮ няна сибяˮ танювна хобтоʼ яӈотʼ пакалтыдˮ. Ты пэртинаˮ тедахавʼ таӈгаˮ. Тыдоʼ тянювна яӈгабаӈгудоʼ. Нарэйˮ няна мэдна тыдоʼ лекаратамбиць. Совхозʼ общинаʼ терˮ манзаядоʼ ӈокась. Ӈэрмь няӈы яхана тамнаю ядембада ялянʼ харваць. Хусувэй ялэˮ сарёˮ, мерцяˮ ладыбидонзь. 4 Пилюˮ саˮма похона тынаˮ саць тэтнасетыˮ. Паденахандоʼ хуˮ 5 выдарасетыˮ. Хадырмавэйʼ нунахандоʼ вынхаласетыˮ. Ӈобриʼ хэвриʼ сюра суюко танпасетыˮ. Тыˮ тяхана мэнаˮ ӈацекыˮ ӈаниˮ выдарасетыˮ, немдоӈ харбиласетыдˮ. Малкода хасаваˮ пи ханзохана тыдоʼ хадоламбадахандоʼ вэнякудоʼ пэдасетыдˮ. Пыдоʼ нидоʼ тадаба тэхэˮнатоʼ есетыˮ. Епдя яляхад ёльце лэтёсетыˮ. Нибˮ лэтюʼ, пилюˮ тад тибˮ тыдоʼ мерцяʼ ӈабтанʼ ӈэдара пиртыдоʼ. Техэ яханандоʼ мядмʼ, еня ненэцямʼ едтебтоʼ, тикарихина нултыдˮ. 6 Маˮлавы нитоʼ пондʼ сюралтыдˮ. Ӈобˮ хэняхавˮ явоʼ вархана пилибтˮ хэсетыˮ. Сиддоʼ нёдана ервандоʼ тыда сулмаӈгудˮ. 7 Пилюˮ иру тось тамна ханзоӈэ хая. Хойʼ няна илена ненэцяˮ явʼ няд пядамдоʼ маторпиˮ. Халядамдоʼ хадабиˮ. Ханяӈыˮ таӈгана ненэцяˮ тытоʼ мор ӈаврадандоʼ хырдамбидоʼ. Морˮ еˮэйӈэ тиртя ӈанодоʼ ӈаврадамдоʼ тэврамби. Тытоˮ нялена пэхэва няблюй хобадамдоʼ хамедамбаӈгуˮ. Тад 8 пуна тытоʼ тареˮ ёрмахад панэдамдоʼ мальцядамдоʼ хадабаӈгуˮ. Ялэˮ ямбахана суюˮ 9 яхыбаӈгуˮ. Ӈаябараць ялэдоʼ тутаˮ. Тыˮ ӈамзамь ӈамамдоʼ хамедаӈгудоʼ. 10 Ялэь пэрта манзаитоʼ хавна ненэй ненэциеˮ яёль манзаидоʼ ӈокаˮ. Хасаваˮ едэй хано мимбасетыˮ. Тахаравы хуромыдоʼ, вандакудоʼ, ӈэдалёсь ханодоʼ сулорпасетыˮ. Мэта хардамдоʼ хасаваˮ ядыбасетыˮ , силпасетыˮ. Тынзяндамдоʼ паӈгалпасетыˮ. Неˮ ялэʼ ямбахана мэятасетыˮ, 11 сэдорасетыˮ. Мядотоʼ мюй манзаидоʼ пэрцетыˮ. Нюдоʼ хасевдоʼ ӈавламбасетыˮ. Выӈгана, хойʼ няна иленаˮ таӈгамь ниʼ хомбасетуʼ. Иландоʼ нерня мимаʼ еˮэмня варемдоʼ мэць тайкуʼ ятнасетыʼˮ. Хубтаʼ няна мерʼ юркорцетыˮ. Манзаяхатоʼ минхандоʼ лабцесетыдˮ. Илебцаӈэ мэтидоʼ ялэ маˮламбасетыдоʼ. Иландоʼ невхы иринатоʼ илаʼ тотревʼ тамна миӈа. Тыˮ танянахаванʼ хойь няӈы илмаˮ ниваˮ ётˮ. 12 Няё Взнгоʼ падвы 13 ---- 14 Ӈацекы” паднаˮ 15 Поӈгароˮмамиʼ 16 Ӈобаӈгуна нисяниʼ няˮ поӈгарманзь ятнолынинзь. Нисямиʼ самбляӈг хабтамʼ подерӈась. Мане тет хабтамʼ сярадамзь. Ватавандаˮ поӈганиˮ ӈулиˮ хубта яхана ӈаць. Тад ӈэдалаваниʼ саць ӈаркавна ӈэдалынинзь. Нарэй нумгана ханмиʼ тэри хайнась. Тоˮ салабаˮ мале холкаць. Еркана ӈэдаˮ тоʼ сэрлиˮ хаиць. 17 Тонʼ тэвˮмахаданиʼ ханониʼ сярынинзь. Нисямиʼ ӈаномда нэкалӈась. Поӈгада ватаба пясь. Нумда мале пэвсюмяʼ няˮ ярэйць. Хаерта пеля яʼ махаʼ тяхад ӈодьʼ ӈадись. 18 Поӈгаханиʼ халяˮ ӈокавна таркавыдаць. Таддикахад нисямиʼ тоʼ няби хэвхана ӈэда поӈгада ватаванзь хаясь. Мань сиˮмиˮ ханониˮ лэтамбаванзь хаесь. Тыниˮ хасена нуць. Ханниʼ хэвхана нусь, ватаӈгода нисяханиʼ сырӈадамзь. Ӈавэˮ ёльцяӈгана нисяниʼ пелей тад ӈапванда, 19 туниˮ сиˮмиˮ итʼ мантэдаць. Сеймиʼ нулиˮ хаясь. Ӈарханиʼ саˮнедамзь. 20 Нисяханиʼ тёре ириниʼ вади ивхалӈадамзь, таремʼ манзеты: "Икня мэна ненэцяндʼ тёрыць ни серосʼ. Техэ няр тад лэрёда - итʼ санаӈгуˮ." Нисямиʼ нивась тёрдеʼ, Идʼ варʼ няˮ харниʼ тэвыдамзь. 21 Нумда пиʼ тецьдаӈэ хаясь. Тарцьˮ ямбахана нисямиʼ тамна яӈгусь, поӈгамда ватаба масэрӈась. ӈэниʼ юдаба пядамзь. Нерʼ туʼ сиˮмиˮ ехалмаʼ мальӈгана ӈудамиʼ тобанда ӈылʼ еремысь. Ӈудамиʼ еделӈадамзь. 22 Таремʼˮ мэнаханиʼ нисямиʼ тось. Ӈэниˮ ӈулиˮ ханимяць. Ядэрць нивась пирасˮ. Тикыʼ хавна ӈудамиʼ вома. Пэвдя пимʼ ӈэниʼ юдаба мадаминзь. Нисямиʼ хэвхананиˮ ӈамдё сиими ерамбись. Нумда ялэмамʼ понʼ ӈатеминзь. Хубтаӈэ хэхэва мякниʼ 23 ӈэдалэйнинзь. Нисямиʼ ханда пуй ханʼ ӈэхэд нензаʼ миндяниʼ инямʼ сярадась. 24 Мякниʼ тэвхава ӈулиˮ маидамзь. Пыхыдамиʼ минханда юсь, ӈудамиʼ лекаратадамзь. 25 Яндо Дианаʼ падвы 26 ---- 27 Мань сава няв 28 Мань сава нямиʼ Икчамʼ тэри нюбеˮӈада. Нюкця ӈэдаханда ӈахакуд хане, тыʼ танаба тохоламбасетыв, Ханяриˮ хэбˮнаниʼ сидя яӈганʼ ни хаюрцетуˮ. Малкованзь пябˮ ӈаниʼ Икчамиʼ ӈэˮни ӈылна тэри сюрсеты. Малковахавмʼ ёльце харвобтада. Няби тыˮ вармʼ пыда пэрцетыда. Хаёда тэда ӈобˮ яӈгосеты. Хусувэй ваӈгамʼ манэцеты. Таско суюмʼ ӈаворта нохом манэпата, юˮ тибянʼ тэвхавабата нида ӈэдараӈгуʼ. Таӈы нумгана мань сава няв, Икча танырцямиʼ паденя тыˮ вархана мэсеты. Ӈобкарт менаруймʼ тыˮвархад хэвняʼ ни ӈэдарасетуʼ. Тарця сава вэняко солотахад миреˮӈа. Танырцясипойʼ тыд тана, маˮла ӈобˮ нид пиратˮ. Ӈадьбянда вэнякомиʼ сава нядниʼ вадеˮӈав. 29 Арсений Окотэттоʼ Сё-Яхаʼ хардахана тохолкодаʼ падвы 30 ---- 31 Невхы” мядырма” 32 Мань ниˮниˮ невхы мядырмаˮ Евэйˮ саляʼ няна ӈаˮ. Тидʼ Ӈэдамʼ нюбета яха хойʼ ядхад хаˮамьг. Тикы ӈарка яханʼ ӈадаӈгана яха ӈока. Ӈобʼ таркада Ӈарка Тидʼ Ӈэдамʼ нюбеˮӈа. Яханаˮ халямʼ хусувэй сельбяʼ няна хадабасетываˮ. Седаʼ Сотыˮ нензамʼ нюбета сотыʼ ниня мядонаˮ паласетыˮ. Тикы яхана морˮ маˮламбада тиртя ӈаноˮ турцетыˮ. Седа Сотыʼ ненз ӈаниˮ Ӈарка Тидʼ Ӈэданʼ ӈадара. Невхыˮ мядырмиˮ ӈопмаˮ тамна ӈадиˮ. Мядырмиˮ ниˮ сянеˮ ӈэсурцетываˮ. Невхы мядырмахана сёдаˮ ханонаˮ, сёрециенаˮ ӈэсетыˮ. 33 Маняˮ тяхананаˮ сянˮ мядп тикахана палавакыˮ? Ниˮни техэˮ иринанаˮ няˮ тикахана илевакыˮ? Мядырмахавˮ тененадоʼ ӈока ӈэванʼ хабя? 34 Оковэй Динаʼ падвы 35 ---- 36 Тамна тохолкода 37 Школамʼ малевыˮ ӈацекы Салехардавна тамна вэрнаˮ. Нарэйʼ няд техэ яхаˮтатоʼ турць экзамендоʼ, ЕГЭ мипиць. Училищехаˮ, институтхаˮ тохолкованзь лабцеӈгудˮ. Сё-Яхаʼ харадʼ няд тэвортаˮ ненэцяˮ ӈаниʼ таняць. Ӈаркаˮ ненэцяˮ нюдоʼ тохолкованзь Тюменьʼ, Омскʼ, Москваʼ, Санкт-Петербургʼ няˮ ханˮлаць. 38 Тедаʼ тюку паднавахананиʼ ӈобʼ ӈацекы ненэцямʼ лаханако нятадмʼ. Нерде хибя ӈэвамда вадепӈась, мась: 39 - Мань нюмиʼ Илья Лаптандер. Нисяниʼ нюмда Александр, небямиʼ Софья Лаптандер. Матˮ не нямиʼ. Сё- Яхаʼ хардахана, хойʼ няна илесетываˮ. 40 - Таʼ ханяна мэсетын? 41 - Хойʼ няна таʼ мэсетыдмʼ. Ниниˮ тедаʼ малˮ хойʼ няна мэˮ, ныланаˮ. Мякниʼ хэсь вертолётхад варкадамзь, классамиʼ пэрӈадамзь, ёльцебивась, экзаменниʼ мипидамзь. Школамиʼ сававна малевась. 42 - Тыˮ мякна мэбат ӈамгэмʼ пэрцетын? Ханамʼ мись, тынзямʼ паӈгалць теневан? 43 - Ниниˮ, нисямиʼ, небямиʼ нядабасетыдмʼ. Ханамʼ михива тедариʼ ехэрадмʼ. Тынзяӈгавамʼ паӈгалцетыдмʼ. 44 - Хой ӈаномʼ мэць, яркола ӈаниʼ теневанакэн? 45 - Хой ӈаномʼ ниваˮ мэцетуˮ. Посяко, моторцавэй еся ӈанориваˮ таня. Яркола теневадмʼ. Мядоˮмана ӈэдалёрцетыдмˮ. Тэдмиʼ пахаламбасетыдмʼ. 46 - Халямʼ хадабасетыдаˮ? Пядамдаˮ ханяд пэрӈадаˮ? 47 - Таʼ пяданаˮ неро маторпиваˮ. Тоʼ халэ - идюрци хадабасетываˮ. Нараʼ ханесетываˮ. Ябту, ӈаˮцу, нарматы ядпасетываˮ. Ханевамʼ ёльце харвобтав. 48 - Хардахана илебат, тохолкобат ӈамгэм пэрцетын? Сёбарˮ ненэциедаˮ ӈокаˮ? 49 - Тохолкованаˮ серʼ пыхыданаˮ сёбараӈэ сертабасетываˮ. Волейбол, баскетбол, футбол, ненэй ненэциеˮ сянакубцˮ таняˮ. Хано санарпасетываˮ, тароцетываˮ, сюрберцетываˮ... 50 - Грамотид, дипломад таняˮ? 51 - Тюкупоʼ Ноябрьсканʼ ханˮӈадамзь. ОБЖʼ олимпиада ӈась. Солдатӈэ пыхыданаˮ тохоламбадархаваць. Енерць, санарць, нялодорць... Нинаˮ нертембинаць. Мань яхаданиʼ, Ямалхад няхармаць, сидя нямиʼ Пэ Саляхад ӈаханзь. Таняна ханˮмэӈэ грамотˮ няˮмарӈаваць. 52 - Ненэй вадавна падна, падтаӈго хорпасар? 53 - Паднасетыдмʼ. Падтаӈговахавмʼ етриʼ пэрцетыв. Ӈолепяхана яниʼ хурка ӈэвамʼ падыбасетыдмʼ. 54 - Тад нерняʼ школанд пуд ханяна тохолкодан? 55 - Тюменьʼ няӈы ТГНГИ тохолкованзь пяӈгув. Программистʼ манзаямʼ. тохоламбаӈгудмʼ. 56 Няхарˮ поʼ тохолкодадмʼ. НефтегазовойИ институтхана тет теневана нями ʼ тохолкодаˮ. 57 - Тохолко хэбяʼ нерня хуркаˮ падарˮ таравыˮ? 58 - Аттестат, справкаˮ, заявление, мале ӈокаˮ падарˮ тараˮ. 59 - Тохолковамд хибя салдамбаӈгуда? Округʼ есяхатˮ ни ӈэӈгуˮ? 60 - Нисяхаюниʼ, небяхаюниʼ салдамбуванда ӈэӈгу. Тамна таславдавэй. Сававна тохолкобˮниʼ масиʼ округ салдамбаӈгуда? 61 - Институтʼ пуд ханяна манзараӈгун? 62 - Сё-Яхаʼ няна манзаравандадмʼ ӈэӈгудмʼ. Программистʼ манзая ханярина тарана. Ӈэсыˮ хусувэй манзаямдоʼ компьютеркана пэрӈадоʼ. 63 Тадхаваʼ сававна тохолкуʼ, хойʼ терˮ ненэцяˮ нернякуʼ ӈэяˮ. Нидаˮ нядабидаˮ, ӈобанзерʼ иледаˮ. Тохолковарираˮ манзаяˮӈадаˮ. Вэва серкˮ нёдаˮ харваˮ. Ямалʼ тер ненэциенаˮ сававна вадепатоʼ тара! 64 Н.Вэнгоʼ тадтавы сидяӈгахад сырта 65 И.А.Лаптандер, Н.Отневʼ падвы 66 ---- 67 Ӈамгэ еˮэмня ханебцё яляʼ сэвмʼ ни маниеʼ 68 (Ненэй ненэциеˮ лаханако) 69 Ханебцё - вэсэй. ханебцё пухунда няˮ илевэхэʼ. Янʼ ӈопой хасава нюдиʼ. Нюмдиʼ нелеваʼ ёльць товы. Ханебцё - вэсэй нехэнда масиʼ. 70 - Хасава нюмиʼ неле тара, тарця немʼ нин теневʼ? 71 Ханебцё- пухуця масиʼ: 72 - Ялэˮниʼ ямбанʼ мякна мэдамнюʼ. Мань ӈамгэмʼ теневаӈгудмʼ. Пыдар ханямна - танямна ядэрӈан, теневабат нивʼ тараˮ, ханяна сава не таня. 73 Ханебцё - вэсэй таремʼ маˮнив: 74 - Пыдар ехэрабˮнанд мань теневадмʼ. Варӈэ ниˮниʼ не пападоʼ таняӈгусь. Варӈэʼ яʼ няюˮ мюселпанаˮ тара. 75 Варӈэʼ няюʼ мюселъядʼ. 76 Сянʼ мюсенакыˮ, понʼ мюсенакыˮ, варӈэʼ янʼ тэвыдˮ. 77 Варӈэʼ не папамдоʼ хасава нюндиʼ неӈэ мэӈахаʼ. 78 Тюнямʼ мэˮӈаˮ. Ханебцё вэсэй, ханебцё - пухуця яхандиʼ мюселъяхаʼ. Сиˮивʼ ӈэсоӈгана мядмʼ мяраˮ. 79 Ӈопой яхана мале сян яляʼ илеˮ. Варӈэʼ не папа саць париде. Пыхыдада ӈод саць ненхад, вадамʼ хэтыита яӈгу. Ханебцё - пухуцяʼ няхаданда саˮӈа. Сяˮны ӈэбта ӈодˮ тандаяʼ мэвы недоʼ ӈэбтамда тимби. Пыда таремʼ масиʼ: 80 - Хакейʼ, ӈэвамиʼ масарць тара, хэвар яӈгуʼ. 81 Ханебцё - пуху таремʼ маманонда: 82 - Хэвамʼ ханяд хоӈгудмʼ, хэвамиʼ яӈгу. Нид хананд мюˮ, хэвадамд нивыʼ мыˮ. 83 Сянʼ париденя ӈэвамд масарпад, сяпʼ сэрӈэ вуни хандʼ. 84 Варӈэʼ не папа таремʼ масиʼ: 85 - Париденя ӈэвамиʼ нянаниʼ соясь. 86 Таремʼ няхатиʼ тёрытахандиʼ поёмахаʼ. 87 Варӈэʼ не папа ненханда тось хадаханда масиʼ: 88 - Тёдари ядˮмин тамна ӈадиʼ, пуняюʼ мякниʼ хандадмʼ. 89 Тадхава Варӈэʼ не папа мяканда хая. 90 Ханебцё - Вэсэйʼ мядʼтерˮ хартоʼ яхандоʼ мюселъядʼ. Ӈаниˮ несэй немʼ пюрць тара. 91 Нарэй нувода, нувода пявы. Ядембада ёˮ пяюд ӈыераˮ ӈадимяˮ. Ханебцё - пухуця, пыда таремʼ ма: 92 - Немʼ пюрць пэдариʼ помна мюсерӈавациʼ ӈариˮ тедахав неˮ хартоʼ нянаʼ товыˮ. Хасава нюнаˮ неӈэ ӈыераʼ не нюмʼ мэбнаˮ саванюʼ. 93 Ӈыераʼ не нюмʼ хасава нюндиʼ неӈэ мэӈахаʼ. 94 Тюнямдоʼ мэˮӈаˮ. 95 Ӈобанзерˮ савовна илелъядʼ. Ӈыераʼ не ню, нехэтˮ сава не ӈэвы: сэдора, мэята, пядамда, итамда харта тэваби, хаданда мундʼ инзеле. 96 Сяˮныʼ ӈэбта ӈодˮ ӈыера неʼ ӈэвада есьмя. Хусувэй яля хаӈгурӈа. 97 Ханебцёʼ - Вэсэй Ханебцё пухуханда масиʼ. 98 - Ӈыераʼ не ню саць савась, нирва хаˮ. 99 Ханебцё - пухуця масиʼ: 100 - Мяˮанаˮ хэвхана пись няˮмарпада тадебя няваˮ илеванʼ хабя. Тикы няваˮ хоць тара, масиʼ пыда нева” савумдаӈгуда. 101 Пись няˮамарпада тадебя то, масиʼ. 102 - Яӈга мятамда сертадаˮ. Ӈыераʼ не пюмʼ савумдаӈгув, мяд мюʼ нёдаˮ тюӈгʼ. 103 Ӈыераʼ не нюʼ еˮэмня мядмʼ сертаˮ. Хаӈгурта немʼ таняʼ юсибталаˮ. 104 Сиˮивхав яляʼ тадебя немʼ савумдамби. Ханебцёʼ мядʼ тер тэри ӈатенаˮ. Сиˮив ӈэсоӈгана тадебя - хурёхо мунзялма. Таремʼ масиʼ: 105 - Нёндаʼ си нэраˮ. 106 Ханебцё - вэсэй нёмʼ нэˮнив, мядʼ мюд тадебя муӈгадаревʼ тарпыʼ. 107 Ханебцё - пухуця инзелебˮ панда муноʼ ни намдʼ. масиʼ: 108 - Хаӈгурта нянаˮ мупда яӈгунёˮʼ. савумы ниӈаʼ? ханебцёхоʼ мятʼ тюӈахаʼ. 109 Таремʼ сырпатиʼ Ӈыераʼ не нюндиʼ лэриʼ хаёвыˮ. Ханебцё вэсэйʼ, ханебцё пухуцяʼ, хасава нюндиʼ хайладˮ хаяˮ. 110 Ялэтоʼ ямбан ярримʼ ӈурыбиˮ. Сяˮны ӈэбтоʼ Ӈыераˮ ӈадимя, пыдоʼ таремʼ маˮ. 111 - Ӈамгэ таремʼ ярӈадаˮ. Тикы няндаʼ еˮэйӈэ ӈаниʼ несэй немʼ татаваˮ. 112 Ханебцё - вэсэй таремʼ ма: 113 - Ӈаниʼ ёʼ тер нехэна ябваˮ яӈгувы, харнаˮ яна няд недаваˮ пюртаваˮ. 114 Ӈыераˮ ядембада ётоʼ няю хаяˮ. Ханебцё ӈаниʼ ярмʼ ӈурдамбиʼ. 115 Таремʼ яртахандоʼ сэвадоʼ талыдˮ. Тад нерняʼ Ханебцёˮ яляʼ сэвмʼ нидоˮ маниеˮ. 116 Лаханаконаˮ малда. 117 Нина Николаевна Вэнгоʼ падвы