1 Саво итʼ еремяˮ 2 Надымʼ нюбета яха нараʼ 3 няна саць панась. Ита 4 лаӈтоʼ тюˮумна хаясь. Надымской районхана савоӈэ хаясь. Янда пеля идʼ ӈилна ӈась. Районхана танянаˮ хардакоʼ икна хаиць. 5 Неновна Надым нюбета харад ӈока маямʼ хось. Надымʼ ӈока хардада тахаравысь. Ендцавэй иʼ машинʼ сехэрымʼ ӈобʼ енемэдась. Пангодымʼ нюбета хардако ӈаворта иципой хаёвысь. Надымʼ хэвхана еся сехэрыʼ пулмʼ иʼ ӈобʼ тахабтавэдась. 6 Тандаяʼ яха мюня итя тет метраʼ ватаʼ. юкад вата сантиметраʼ пирувна хамыць. Таремʼ ӈодʼ тамна вэва. Ханяӈы яхаˮна иʼ табаӈга. Ӈарка салабиˮ ютероʼ ӈобтʼ маˮлюрӈаʼ. Идмʼ нерняʼ савовна нидёˮ ӈэдарамбюʼ. Салабаʼ ютерʼ тедариˮ пендремба ниˮ серосʼ. Яха 7 вархана табцама лэтарамбадаˮ бочкаˮ ӈокаˮ. Тад тикахад харадˮ хахаиˮ. Тамна тяхаʼ, яхам сарё идˮ пандамбидоʼ. Яха тюˮуна пудана ядяхаˮна сарёˮ саˮӈаць. Тикы еˮэмня тедариʼ тахабэй ӈавэдоʼ сулорпа тарорахада яӈгу. 8 Тюку яляхаˮна таняна маяндʼ еремыˮ нядабада штаб саць тэтна. Штабандоʼ ӈуданданаӈэ Владимир Ковальчук тара. Пыда Надымской районʼ, Надымʼ харадʼ ӈарка ерв. Хардахаˮна ненэцяӈгʼ ӈаврадамдоʼ таславы ёльцяндоʼ пирувпа мипиˮ. Машинаˮ бензинхана ӈокавна нидёʼ сабыбюˮ. Ервˮ сяӈадоʼ. Пуна тараӈгу. Хибя тенева, сянатʼ хунатʼ таремʼ савоʼ ӈамдёдаˮ. 9 Ханениˮ, халямʼ хадабада ненэциеˮ ханяхартʼ хардахатʼ нидёʼ ӈэдарамбюʼ. Хибя тенева, вэва сертʼ тэвава 10 хубтада яӈгу. Тад ӈаниʼ яˮамна маяндʼ еремыˮ нядабада штабʼ манзаранариʼ ненэцие нядабиˮ. 11 Тюку тадтёда сидяӈгахана маниенараˮ В.Н.Ковальчук. Няби сидяӈгахана икана хаёы харадˮ. 12 В.Сэротэттоʼ падвы 13 ---- 14 Факторийˮ илельадˮ 15 Ӈэдя ӈэсыхана, халя заводадоʼ факторийдоʼ ӈэто ниʼ 16 нултамба пяйдо. Халя заводандоʼ ерв Калеганов Валерий Алексеевич тикы нямна таремʼ лахана: 17 - Маня факторийна пудана похонаˮ ненэцянсялмаць. Ӈамгэрт лабкыдоʼ, яʼ мядодоʼ ниць манзараˮ. Тедаʼ факторийханаˮ яʼ мядо сулурпинаˮ Тарана ӈамгэридамдоʼ тиртя ӈанохана тэвраваць. Таˮ халямʼ хадабава паӈо. Юрибейнʼ керосинмʼ тэвраваць. Выӈгана иленахатˮ факторий хахаиˮ. Таняд тарана ӈамгэридамдоʼ тэмдавандоʼ еˮэмня, ӈадьбянаˮ факторийˮ сулурпинаˮ. Тикан халэдоʼ, ӈамзидоʼ тэврамбаӈгуˮ. Факторийханаˮ ненэцяˮ ӈокамдаˮ, илевадоʼ ӈадяӈгу. 18 М. Яройʼ падвы 19 ---- 20 Ненэциеˮ илʼ 21 Ензяʼ терˮ 22 Маняˮ ненэй ненэцяӈэ няхарʼ округхана илеваˮ. Тикы Долгано-Ненецкой, Ямало-Ненецкой, Ненецкой автономной округˮ. Малӈэ ненэй ненэцямаˮ ӈэбна ӈодʼ, таремʼ ӈодʼ поӈгананаˮ вадинаˮ хара нинаˮ хамедамбюˮ. Мэта вадаваˮ, панынаˮ сэдырʼ яӈгаˮ. Лахарёвнанда нянд ханяд товамʼ хамедаӈгуниравʼ. Луцаˮ яʼ падаркана хахая ӈэбна ӈодʼ, нинаˮ сабе хомба ниваˮ еребер. Ӈулиˮ тёняӈы нитоʼ илмʼ манэманʼ харвабнандоʼ Москва марʼ нямна ханӈаˮ. 23 Долгано-Ненецкой округхана иленаˮ ненэй ненэцие ниниˮ илмʼ нюдя ӈэвахадниʼ манэманʼ харвасетыв. Мань тикы сехэрэмиʼ Ӈэде ямʼ няд сюртевась. Невхы манэманʼ харвавэми ямиˮ манэˮӈавась, иринаниˮ ёˮ танˮянась. Ӈэде хардахана ӈарка мэманда сехэрэхэнаˮ савовна хамекурӈаваць. Яˮ поӈгана ниванаˮ тахараванаˮ еˮэмня, ямˮ теневанахаюниˮ мерета "Буранамди" сидя хэвхадандиʼ манэсарӈадинзь. Пэвсюмя няна, нумда савумзь ӈэдалэйнаць. Тэвадана яваˮ Устъ-Енисейской районхана ӈэда Носко ӈэсысь. Мерета ханхана ӈэдалёбнаˮ ӈодʼ, "Буранаваˮ" яˮ поӈгана мале сян яӈорэй тахараӈгась. Хой мякна сеӈгмахаданаˮ тамна тяхаʼ ӈэдалэйнаць. Тикы мякаданаˮ савовна ямʼ теневана ненэцяндаваˮ ханаваць. Ӈэдя няна выӈгана иленаˮ ненэцяˮ Усть-Енисейской районхана мэна нидоʼ савовна теневыдоʼ. Няханандоʼ тындаˮ, мядонзь ханӈаˮ, хаюпадидоʼ мипиˮ. Ӈэдя терˮ сыраʼ Ензя нямна мюсерӈаˮ. Носко харданʼ тэворӈаˮ, таняна ӈамгаридоʼ мирцевандоʼ еˮэмня, выӈгана иленаˮ ненэцяˮ тэмдорӈаˮ. Ӈопой ханяӈэхэна помнандоʼ ерводоʼ ямдоʼ пидсетыˮ. Хойхана иленахавʼ сензӈэ илеˮ. Пилиʼ нерде Ензя хоянʼ тэвабʼ, манэсартахадат тэри пысаӈгаӈгун. Таняна, хойхана сыра мядмʼ нин манэтʼ. Мятоʼ еˮэйӈэ балок мэˮӈаˮ. Тикыдоʼ мюсилембидоʼ. Матʼ, сидндет 24 хабтхана подерпидоʼ. Ӈоб тикы тыˮ хобаˮ еяхана есебидоʼ. Ненэй мятʼ манэць, мюйдоʼ табтомбиˮ. Ямданабнандоʼ вата ӈамгаридоʼ ӈани несэй балок мюʼ пэръядоʼ. Сабе хандоʼ яӈгу, сидя сян вандакодоʼ ӈэсеты. Ненэй мядодоʼ таʼ мярыбидоʼ. Балокдоʼ сёретяӈгнандоʼ хаюрӈаˮ. Тыма 25 ёльцьӈгана неˮ ниʼ хасенасетуˮ, ӈобʼ хасаваˮ поӈгана ярколасетыˮ. Ханяӈыдоʼ хартоʼ тынзясавэйˮ, хэхэдана хорасавэйʼ яркыбидоʼ. Носко хардахандоʼ неˮ хартоʼ ӈэдалёрӈаˮ. Хасевдоʼ ӈэдалёбнандоʼ, мерета "Буранахад" еӈгахартанʼ ниʼ хаюрˮ. Ӈопой, маняˮ округанаˮ тыˮ пэртяхаˮ манэць, пыдоʼ тыдоʼ тянёˮ. Ӈэдалёванаˮ мальӈгана Танам яха вархана няхататоʼ тодаяхана ӈэсь, нуна балок ӈулиˮ ӈокась. Малʼ ӈэбтоʼ ӈодʼ, тэдоʼ яӈгусь. Пуна тасла, тикыˮ ханена ненэцяˮ ӈэвыˮ, няхататоʼ вэльӈэ ӈамдыˮ. Пыдоʼ хоркы хадабиˮ. Тикыдоʼ хардахад туртаˮ вездеходˮ ненэцяӈг мирдамбидоʼ. Хоркытоʼ еˮэйӈэ ӈавар, есь мипиˮ, хибя ӈамгэнʼ харва. Таʼ мэта тытоʼ тянё ӈэва еˮэмня ӈокаюмʼ пелядоʼ Ензя яхахадʼ хадямʼ хадабиˮ. Сыранда хамˮмахад тэхэтоʼ ханӈаˮ. 26 Усть-Енисейской районхана самбляӈг ӈарка ӈэсыдоʼ. Тикы Носко, Караул, Усть Порт, Казанцева, Воронцово. Таняна ненэй ненэцяˮ, мандоʼ, туӈгосʼ илеˮ. Райондоʼ ерьей харад Караул. Ервдандоʼ тарана ненэй ненэцьʼ- Тэседо Мунгли Ӈудоямбович. Ӈэсытоʼ терʼ ӈокаюмʼ пелядоʼ ехэна халямʼ хадабиˮ. 27 Носкохоʼ, Караулхаʼ Ензя ямʼ поёӈахаʼ. Райондоʼ ерьй харданʼ, поˮ сидя вэкна Носкоходʼ тэва нидоʼ пирасʼ. Сыраʼ Мурманскахад салабамʼ тахабтамбада туʼ ӈаноʼ Ензя ямна Дудинка ёльцяндʼ ӈавармʼ, ӈани тарана ӈамгари тэврамба ӈэдалёрӈаˮ. Туʼ ӈано таславы яляна ханӈа. Ӈадьбятоʼ ненэцяˮ, ӈобʼ тикы ялямʼ тенева, таранандоʼ 28 танябʼ Карауланʼ "Буранахаˮна" ӈэдалёрӈаˮ. Носко харад Ензя яха надоʼ ниня ёркакоцяӈэ ну. Ӈани ӈэсыхыʼ манэць яӈганяда яӈгу. Ӈобтикы невхы хардако. Ӈэсындоʼ ерв ненэй неʼ, Силкина Мария Егоровна. Пыда мале сян по 29 ӈэсында ӈэвана ну. Нита саӈговота сер савовна теневыда саӈговота сер савовна тенейда, нида нядабида. Тикана илена ненэцяˮ сава вадана хомбидоʼ. Мария Егоровна ӈэсында помна сиˮми ядэламбись, ханзерˮ ненэциета илевамʼ манэˮлабтамбись. Пилиʼ нерде, школахандоʼ тюнинзь. Ӈацекытоʼ илелава мякав ӈулиʼ пинкабтвы. Ӈамгэрт хардахана тарана ӈамгэридоʼ яӈгу. Манзарава яляхана школадоʼ паклавы. Нюдякоця ӈацекыˮ школахана ӈопой классахана тохолкуˮ. Ӈацекы тохоламбада Галина Лудивна-Садаʼева таремʼ мась: 30 - Сельби няна ӈацекыˮ маˮламбава ёльцьӈгана, ӈокамʼ ниваˮ тэврамбюˮ. Лохонаˮ тянё ӈэва еˮэмня, падаркана сяӈок пады, таӈокмʼ маˮласетыˮ. Ӈанидоʼ таминдоʼ хойхана хаюрӈаˮ. Ӈадьбята школахана паднанаваˮ тянё. Школамдоʼ ёльцемяхадандоʼ еся яӈгова еˮэмня, тохолко ханта сабе яӈгосеты. Районваˮ, округваˮ тюˮу миндя ненэциеʼ тохолкова няювʼ есь сабе ниʼ ӈэдарамбюʼ. Тюку поʼ, ӈопой не ӈацекэримʼ Дудинка ӈэсондʼ ӈэдараӈгуваˮ, есь хобнанаˮ. Ӈанинаˮ малʼ хоянʼ ханданакыˮ. 31 Тамна тяхаʼ лекар мятʼ тюнинзь. Таняна ӈобтикы серʼ. Лекарˮ манимʼ харадмʼ сулурма няювʼ есьˮ ниʼ тамбюˮ. Ӈамгэ ханермана, ненэциедоʼ лекаратамбахава варембоʼ мэӈаˮ. Ӈарковна хаӈгуртитоʼ танябʼ Карауланʼ, Дудинканʼ ӈэдарамбидоʼ. 32 Таремʼ ядэртаханиʼ харад поӈгана ӈокав лабкамʼ манэӈадамзь. Таняна хайхад хамортаˮ тэмдорць варемдоʼ мэˮӈаць. Ӈанидоʼ по тяхаʼ хэвандаˮ. Лабкаханандоʼ тарана ӈамгаридоʼ малʼ таняˮ. Ӈадьбята ӈодʼ, Ӈэдя тер Носконʼ луциманзь турӈаˮ. Совхожандоʼ лабкахана тыˮ пэртидоʼ падармана тэмдорӈаць. 33 Ялянда пэвсюмзь совхожандоʼ тюсь яналарэйнинзь. Тыˮ пэртяˮ тикана манзарана ервамдоʼ савуӈадонзь. Пыда ӈока поʼ хойхана илени поӈгана манзара. Манзаямда серта серʼ минреда. 34 Тикы хавна ӈулиˮ нямбара немʼ лаханакурць няӈадамзь. Пыда ненэциеˮ культура хардахана манзара. Нюмда Лариса Кимовна Тэседо. Округханандоʼ савовна теневана ненэцяндоʼ. Хуркари фестивальхаʼ ӈэдалёрӈа, ӈамгэрт хэбидя яля пыда сиципой ни ханасʼ. Манзаямда ӈулиˮ савуӈадась. Тёняӈы Таймырʼ няна илена ненэй ненэциеˮ ниниˮ илмʼ манэˮӈавась. Ненэйвана выӈгана иленаˮ нитоʼ илʼ хардахана илена няхатоʼ манэць сава. 35 М. Яр тадтавы тюˮуй сидяӈгахана Ензяʼ терˮ маниедаˮ, ӈыльняӈы сидяӈгахана маниенараˮ мятоʼ еˮэйӈэ мэтидоʼ балокадоʼ. 36 М.Ярʼ падвы 37 ---- 38 Лекараӈэ манзара 39 Татьяна Николаевна Серашовамʼ Приуральской районхана теневадоʼ. Пыда Катравожʼ хардахана иле. Мале ӈока поʼ ямбахаˮ лекарариӈэ манзара. Таӈы иры ёльцяӈгана халямʼ пэртиˮ таӈоциемана ӈэдалёрцеты. Ӈобкарт ненэцямʼ манэˮмадавэй ни хаесету. Илесь хардахананда мэнедоʼ. 40 Тикы хавна Татьяна Николаевна ӈудамда мэта не. Сэдъида ӈани еˮ параӈодиˮ янʼ манэˮлабтаванзь ханласетыдоʼ. Таняд 41 хуркари сейхад миндя вадаˮ етя тосетыˮ. 42 Ӈабцата теда вадета неваˮ етре нерняри миӈа. Самбдяӈг поʼ тяхана Санкт-Петербургахана ӈэда ӈэрм терˮ культурамʼ тохоламбада институтанʼ тохолко пэяць. Тад тованда похона тикамда ёльцеӈгуда. 43 Тюку Б.Жилинʼ тадтавы сидяӈгахана маниенараˮ Т.Н.Серашова. 44 Х.Нямбараʼ падвы 45 ---- 46 Культураʼ илʼ 47 Карелияʼ няӈа ненэцяˮ илеˮ 48 Хахаядаˮ яляхаˮна Карелияʼ я нямна ядэрӈадамзь. Таремʼ Евгений Вэрьевич Пурунгуй мэта вадамда пядась. Пыда Ямало-Ненецкой автономной округхы Думахана депутатӈэ тара. 49 Таняна Советʼ Европахана мэнаˮ я тэнзʼ ненэцяˮ конференциямʼ мэӈаць. Советʼ Европахана маняˮ яваˮ, Россияваˮ ӈаниʼ таня. Конференцияхана тасламбавэдоʼ ӈокась. Тикыˮ поӈгана Россияхана иленаˮ тянётэнзмʼ мэтаˮ ненэцяˮ ханзерˮ культурамдоʼ минревамдоʼ манэсарӈаць. Образование нямна хусувэдоʼ ӈамгэмʼ сертавамдоʼ тасламбиць. Таняʼ я тиӈгывна иленаˮ ненэцяˮ малʼ товьщь. Российской Федерацияʼ ӈарка Думахана мэнаˮ сиднаˮ намдуванзь маˮлёвыць. Тикахана ӈаниʼ яʼ параӈода луцаˮ таняць. Ямалхад маниʼ сидяӈэ ядэрӈанинзь. 50 Пудана похоˮна ненэй ненэцяˮ, хабиˮ, тасу хабиˮ культурамдоʼ хартоʼ тохоламба пядонзь. Маняˮ вадинаˮ тэнзʼ Уральской вадиʼ тэнз няювʼ толыˮ. 51 Ӈокаюмʼ пелядоʼ Карелияхана иленаˮ ненэциеˮ тэнзоʼ вади тоˮолахаˮ. Тикахана иленаˮ няхарʼ тэнзмʼ мэтаˮ ненэцяˮ: 52 карелˮ, вепсˮ, финнˮ. Пыдоʼ культурамдоʼ тамна савовна минредоʼ. Хартоʼ трабцодоʼ, сёёдоʼ таняˮ. Нивыдоʼ юрˮ. Яханандоʼ тикы вадета ненэцие тензʼ пэдара поӈгана илеˮ. Мядодоʼ хувхат мивыˮ. Нюдяко хардакоʼ мэˮӈаˮ. Хороваˮ, юноˮ няˮамбиˮ. Тыдоʼ яӈгуˮ. Пэдараʼ поӈгана ханеˮ, халямʼ хадабиˮ. Халядоʼ ӈока ни ӈаˮ, ӈавормандоʼ пирувна халядоʼ таня. Яханандоʼ илебциедоʼ, хабортидоʼ ӈокаˮ. Тад ӈаниʼненэциедоʼ яхад вадюрта ӈавар ӈаворӈаˮ. Картошкамʼ вадабиˮ. Карелияхана пэдарадоʼ саць ӈарка. 53 Таняна, пяхад падармʼ сердабадаʼ фабрикаˮ таняˮ. 54 Ненэциедоʼ ӈобтикы маняˮ янаˮ ненэцяндревʼ илеˮ. Ӈарка хардахана школадоʼ, манзая няювʼ ӈацекы тохоламбада техникумдоʼ, институтдоʼ таняˮ. Вепсˮ, карелˮ, финнˮ ненэцяˮ ӈацекытоʼ еˮэмня хардахаˮна интернатдоʼ ӈани таняˮ. Ӈэрёʼ няна школахана манзаранаˮ ӈацекы маˮламбасетыˮ. 55 Тад пуна маняˮ ханзерˮ илеваваˮ вадеˮӈадамзь. Культурахана манзаранинаˮ манзаямʼ вадеˮӈадамзь. Ханзерˮ няхарʼ ненэцяˮ тензʼ вадамдоʼ нерняʼ минредоʼ. Яваˮ лэтрамбававаˮ, газваˮ, нефтьваˮ танявахад нивыць ехэраˮ. Пыдоʼ саць савовна инзелець. 56 Совет Европахана мэнаˮ ӈока падармʼ падуванзь тасламбиць. Россияхана иленаˮ ненэцяˮ тензʼ вадидоʼ культурамдоʼ нивэдоʼ юрʼ. Ӈаниˮ я параӈода луцаˮ Ямаланʼ тованзь ятнаць. Маняˮ ханзерˮ илеваваˮ манэманʼ харваˮ. 57 Тиканʼ маˮлёваӈэ тамна ӈока ӈарка сермʼ яебтаваць. НАТОхана мэнаˮ ненэцяӈгʼ падармʼ падаваць. Теда Югославияхана миндя саюмʼ малебтоʼ тара. Таняӈы яхана иленаˮ ненэцяˮ тензʼ иландоʼ хабтёбта ни серосʼ. Пыдоʼ ӈобтикы ненэцяˮ. Хартоʼ культурасавэйˮ, вадасавэйˮ. Саювˮ малхаˮна ненэцяˮ тэнзˮ хабтё пиртадоʼ. Тикахана я сярʼ нина тамна ненэцяʼ тенз тянёмда. Тад тованда похона саювˮ я нина яӈгобта тара. Совет Европахана мэнаˮ ненэцяˮ сомбовна тикы серо маниебтоʼ сероˮӈа. 58 Конференцияхана тамна едэй ӈадимы паспорт тасламбиваць. Теневабнандаˮ едэй паспортхана пенэцяʼ тензʼ ни падуʼ. Таремʼ ни серосʼ. Ненэцяʼ тензда нибта падʼ, пуна вадахартамда юра пирта. Законахана танянаˮ вадаˮ таросяламзь пиртадоˮ. Тянё тэзмʼ мэтаˮ ненэцяˮ няювʼ законʼ, постановлениеʼ хумбасядаˮ ӈэӈгуˮ. Няюнаˮ 59 ниʼ манзараӈгуˮ. 60 В.Сэротэттоʼ падвы 61 ---- 62 Съезд ӈэӈгу 63 Тадʼ тованда ӈэрёхана Ямало-Ненецкой автономной округхы ӈэрм терʼ ненэциеˮ ассоциация "Ямал- нюˮ наʼ я!" съездмʼ мэˮманзь тасламбида. Салехардахана сентябрь ирыхана делегатˮ ӈобтʼ маˮлёдаˮ. Серодоʼ таславанзь ассоциация иламʼ нерняˮ минреняˮ правлениедоʼ ӈась. 64 Ханзерʼ съезданʼ хамековамдоʼ тасламбиць. Хусувэй ӈамгэмʼ сертамамда вадета. Ӈэрё няна ӈарка праздникмʼ сертаванзь мэˮ. Тикэхана ӈэрм терʼ ненэциеˮ тензʼ сиднтетюмдей съездамдоˮ мэтаˮ. Хуркари демонстрацияˮ таняӈгуˮ. Округхана сёбарʼ ненэцяˮ сянакодаˮ. 65 "Ямал- нюˮ наˮ я!" ассоциация юʼ поданда хэбя ядя едʼ савовна манзарана ненэциеˮ грамотахана медальхаˮна, премияхаˮна томдаӈгудоʼ. 66 Таддикад маняˮ ассоциацияхаднаˮ округхы халямʼ хадабадиˮ Советанʼ ӈопой ненэцямʼ тэраць. Тарцяӈэ Геннадий Павлович Кельчин тараӈгу. Пыда ассоциация правленияхана мэна ненэцьʼ. Округхы радиохана хабиˮ вадавна лахананаӈэ манзара. 67 "Ямал- нюˮ наˮ я!" ассоциация президентӈэ тарана Александр Вадетович Евай таремʼ мась: 68 - Ӈопой мэваʼ тарця ӈарка праздникваˮ ӈэӈгу. Савовна мэпнаˮ тара. 69 В.Сэрʼ падвы 70 ---- 71 Мань ниниˮ 72 Небяниʼ юкад вата сидя нюдя. Матʼ хасава, матʼ не. Ӈарка нябакомиʼ нюдя ӈэвани мальӈгана хаюпа хаясь. Теда харта тет нюдя. Пыда мядоманзь турцеты. Тымʼ ханасеты. Небямиʼ панымʼ, пиби мицеты. Нябакомиʼ небяни тотревʼ сэдора тенева. Сидя нябакоми школамʼ ёльцемахадандиʼ тамна тяхаʼ тохолкованзь хаяханзь. Пыдиʼ Салехард маркна мэӈахаʼ. Тет некамиʼ хойхана илеˮ. Сидя некани няʼ, маняˮ школахана паднаваˮ. Таʼ Ӈобтʼ тэворцетываˮ. Нинаˮ небяюнаˮ нисяюнаˮ мякна хомбсетываˮ. Тюку таʼ ӈани нинаˮ хуӈгунаˮ. 73 Лапсуй Юляʼ падвы, 6 кл. 74 пос. Гыда тер. 75 ---- 76 Нердена хоркымиʼ 77 Мань нараʼ хоянʼ танамахаданиʼ, мале сян яля хэмяхад ябтоʼ тоць. Яляʼ сырада холкаӈгасеты, пиˮ ханьӈэ ханцеты. Ӈобаӈгуна маниʼ нисяни няʼ пэвсюма няна еванзь хаянинзь. Тэхэниʼ тэвыниˮ. Тыниˮ вар нямна маниʼ ядэрӈаниʼ. Ханхани тэвэниʼ. Ханˮниʼ ядхана хоркы ӈулиˮ ӈока. Нисямиʼ манивʼ, ӈынар нэклама, ӈопой яхана мэхэва, ӈэд ханимдаˮ . Мань ӈынмиʼ нэкалӈадмʼ, соками екадмʼ. Ӈинˮниʼ енмʼ сахамладмʼ. няхарʼ муӈгмʼ нэкалӈадмʼ. Хоркыдми хадаванзь хаядмʼ. Ӈопой хоркы тыˮ хадона мэ, 78 мань ӈулиˮ сенасику тэвадав. 79 Муӈгмиʼ сомбоковна тидхалев, ӈэдав. Тикы яхад ӈамгэрт ни тиʼ. Таня хаядмʼ, ӈамдёмямда манэӈав. Хоркы яхана юседа, муӈг ӈэванда тебвы. Ӈани хоркыдмиʼ пюванзь хаядм. Таремʼ сырпани, ӈобкарт хоркы яӈгу. Ханˮханиʼ ялъявʼ. Яднахани яхадеймʼ манэӈадмʼ. Нюмдя мале ховэда. Ӈулиˮ сомбой суюʼ, падвы. Сята няби хэв сэр, няби хэвда париде. Мань ини ӈылмна мадмʼ, нерде ӈадимы суюˮ нюмде тара. Тамини 80 Сяд Хэвӈэ нюмдев. Ханханиʼ сюрбыв. Нисяниʼ малʼ вадеянʼ, ханзерˮ хоркымʼ хадасадмʼ, суюмʼ манэцадмʼ. Хаерта ӈадимзь тыниˮ маˮланиʼ, мяканиʼ ӈэдалэйниʼ. 81 Вэнго Пётр падвы, пос. Гыда 82 ---- 83 Хобцокониʼ ходовˮ! 84 1. Няби хэвда мюйкута, няби хэвда таритейта. 85 2. Тет ханʼ ниня парисеˮэ хасаваˮ тетладʼ ӈамдыˮ. 86 3. Нитоʼ мадэхэˮ ӈэсурӈаˮ. 87 4. Таʼ мята таритейта, сыраʼ тэ ей мэˮӈа. 88 5. Лы ебцʼ мюʼ хаделмы. 89 6. Ея мядикоцяʼ таʼ тахаёда сыраˮ, сыраʼ тахаёда яˮ.