1 ТАДЕБЯ НГАЧЕКЫ 2 Лаханакоми манма, нгвнанта хунаната юˮ тунггуˮ илевы. 3 Тыдуʼ нгока нявыˮ нгаˮ, няхарˮ юрмян. 4 Юˮ тунггуˮ ямгавахана ёрнгаˮ, халякомʼ пэрнгаˮ. 5 Юˮ тунггу сʼ няна нгобˮ тунггу сʼ нгачекэча иле, юˮ потакоча нгачекы. 6 Нисяда юнггу, небяда юнггу. 7 Еваку нгчекы нгадсуй панымʼ мэчеты. 8 Сяны нгэбтуʼ нгодˮ юˮ тунгуˮ ма; - Хуняна ёрчь хантаваˮ. 9 Нянанаˮ туˮ, сиднаˮ няданггуˮ нянувˮ. 10 Тунгусʼ нгачекэр ма: 11 - Тобни. 12 Чи, юˮ тунгуˮ ёрманчь ханяˮ ханьˮ. 13 Нгока халямʼ хадаˮ. 14 Сельбя.йры нгэдякы, нумт мер ʼ пэвеюворнга. 15 Нумта пэвсюмчь юˮ Тунггуˮ ма: 16 - Тюку яляхана хадавы халяваˮ нгоканюˮ. 17 Чедахавʼ хачерʼ мякнаˮ тэвранггунаˮ ? 18 Пелядуʼ хаёрнгая явʼ вархана. 19 Тад нгниʼ тутаваˮ, няби пелямʼ хананггуваˮ. 20 Нгачекэнʼ маˮ нимˮ : 21 - Падар явʼ вархана хаюдан, халэнаˮ нянавˮ лэтрамбанггуˮ. 22 Нгамгэв сармик тоховабта вэнолтаин. 23 Юˮ тунггуˮ мякантуʼ хаяˮ. 24 Еваку нгачекы чикана хаи, явʼ вархана. 25 Халэдуʼ лэтрамбюˮ нивˮ. 26 Над хонарэйˮ. 27 Эдэрпананта нгобˮ лаханана лаханарха: 28 - Еваку нгачекы, тюку явʼ вархана пон нён мыˮ! 29 Юркадˮ, я сид янʼ ханьˮ! 30 Хэбˮ нант мангбада тунггусʼ мядмʼ хонггун. 31 Таняна илеˮ! 32 Еваку нгачекы сиды, сэвда нянггарнга - хибярт юнггу. 33 Ихинянта ма: 34 "Хибя лаханаса юдэрпанани? 35 Таремʼ малхась: 36 тюку яхад хэбˮ сава. 37 Нгэя, чедахавʼ хантадмʼ, манггбада тунггусʼ мядмʼ пюнггудмʼ." 38 Еваку нгачекы хая, нгобˮ халякомʼ няамба хая. 39 Сянат хунат мимбата нгодˮ манггбада мядикочаʼ нимня нгадимя. 40 Тыдуʼ нгамгэрт юнггуˮ, мядʼ хэвхана няхарсян ханкочари. 41 Яхаʼ вархана нганокочадуʼ нгади. 42 Еваку нгачекы халякомта нёʼ хэванʼ мода, мятʼ тю. 43 Мякана вэсаку, пухуча илевэхэʼ, сякаваюдиʼ нгани падарчихиʼ.Вэсаку мамононта: 44 - Пухучёв, хибяхав тувы, маяндорта нгачекэча нгэрханюˮ. 45 Чикы явна тоява. 46 Еваку нгачекы вавʼ ниʼ нгамтыˮ. 47 Тунггусʼ вэсаку ма: 48 - Ненэй нгамтаковами вуни таняˮ. 49 Ядембада евэйкоримʼ нгорьин. 50 Нерʼ понггармани маленггана хадавэми нгопойри халякоча. 51 Еваку нгачекы ма: 52 - Ирикэˮ, мань халякоми таня. 53 Мятʼ тювани нерчуʼ нёʼ хэванʼ мовась. 54 Чедахавʼ чикыми пиреиваʼ. 55 Тад пиредуʼ. 56 Нгормахадантуʼ хонэйдˮ. 57 Еваку нгачекэр вэсаконт сиʼ няна хуны. 58 Пэнгада сава, тоʼ танянакы. 59 Хонёбата нгодˮ еваку нгачекы пиʼ ямбахана тунггусʼ сёвна пилипонʼ самбадорнга, самбадорта нгэрха. 60 Хуркан нумта ялэма. 61 Пухучар, вэсакор юркъяхаʼ. 62 Еваку нгачекы тамна хуны. 63 Вэсакор нгани нгорчь ёльчемахаданта понггаханта хая. 64 Яляʼ ямбанʼ понггарнга. 65 Сеней хадабадада нгобˮ - Сидя хал яку нгэсьты, чедахавʼ нангэдя нганокочамта халяхана пандада. 66 Яхаʼ варанʼ варета тэвыˮ, тад чёрейˮ: 67 - Пухучёв, меркуʼ тальникуʼ туˮ! 68 Чедахавʼ хадавэми нгоканюˮ. 69 Еваку нюкчаени яб ни нгаˮ ? 70 Варемиʼ нгэява, чедариʼ салаба ханимадавэй нивˮ нгаˮ. 71 Сыраʼ ёльчантʼ тамна масиʼ нгока хал ямʼ хаданггуниʼ. 72 Чи, сельбя ирыʼ ямбанʼ вэсаку понггарнга. 73 Пухучада нгани халэда сэратамбида, пэхэбида, порсамʼ сертаби. 74 Еваку нгачекы нгани вэсакохоюда нядабасьтыхыюда. 75 Тад сырэй нувода пяйда. 76 Вэсакор понггармамта ёльчеда, понггамта нгыда. 77 Еваку нгачекы нгани пилиˮ тарча: 78 хонёвахананта тунггусʼ вадавна самбадорнга. 79 Вэсакохоʼ пухучахаʼ мангахаʼ: 80 - Хасава нюмиʼ нгамгэ тарча? 81 Тадебя нгэвандарха. 82 Хуняна юркыдˮ. 83 Еваку нгачекы ма: 84 - Ирикэˮ, эдэрпанани нгока ильча хорамʼ манэнгадамчь. 85 Яхаконаˮ малхана сидя юдмян илебчьʼ хадырнга. 86 Сидя юдмян илебчь тальнякуʼ гобˮ малнгэ хадаинˮ пиркавабат. 87 Вэсаку манма: 88 - Таремʼ мамбат ильча хораˮ масиʼ тубсуˮ. 89 Еся нгынми таня, чиканта хардиʼ ханеванчь хантанакэдмʼ. 90 Нгобˮ - сидя хорамʼ масиˮ хаданггудмʼ. 91 Ов, вэсакор ханеванчь. 92 Яляʼ ямбанʼ сынгрёда юнггу. 93 Пухуча хонёда нгачекымʼ сидеда, ма: 94 - Ебтовˮ, вэсакоми ханеванчь хая, тованʼ ни харваˮ. 95 Масиʼ нгока илебчамʼ хадавы. 96 Хэхэниʼ, хабарчь нядабанггумиʼ. 97 Тад хаяхаʼ. 98 Гнгэсяри нгоˮ вэсакор сидя юдмян илебчамʼ хадавы. 99 Юˮ илебчамʼ мале хабармы, нганидуʼ хабармадавэй юсидаˮ. 100 Пухуча еваку нгачекыʼ няʼ хабарманчь лабчейхаʼ. 101 Нумта нгулиˮ пэвсюмя, нгамгэрт ни нгадюˮ. 102 Вэсакор манма: 103 - Та нгэя, нгобˮ - сидя нгамсамʼ мятʼ тэвранггуваˮ, нганидуʼ хаёрнгаяˮ. 104 Хуняна нганиʼ тутава, сюнкакоми таняˮ нивˮ. 105 Малʼ мятʼ тэжвранггунаˮ. 106 Чи, тад чикахад халяхад юраˮ, нгамсаримʼ нголаˮ. 107 Пухучар ильча хоб минханта тырабтэйда пенакосавэй. 108 Няхарсян яля хэнякы. 109 Чикы еваку нгачекы пэнгганта ниʼ хонахавабта пиʼ ямбанʼ самбадорнга. 110 Екарˮ, самбадорнга, екарˮ, хынонга. 111 Нахарˮ яляʼ ёльчанггана, пэвсюмняяа едамтуʼ ншрчь еваку нгачекы ма: 112 - Ирикэˮ, сёнчар сава? 113 - Сёнчами сава. 114 - Сёенчант сава нгэбˮ сеней тотревʼ яхакуʼ маланʼ хэин. 115 Сеней ильчейда тоˮ маʼ мюмня сидя хоре тутнгахаʼ. 116 Варер нгэя, нёхоюд нгэдараˮ. 117 Пиʼ ямбанʼ вэсакуʼ немада ни харваˮ. 118 Хасава нюнча вадамʼ мале торомдаˮ нидявˮ. 119 Сэвта едʼ вуни лаханˮ, хумбачиˮ ни самбадорчетуˮ. 120 Вэсаку ихинянта ма: 121 "Хасава нюни вадамʼ мадабˮ вэва. 122 Самбадорпата нгодˮ сиекада юнггосеты." 123 Хуняна юркыˮ. 124 Пухучада едмʼ мале пиревы. 125 Нгормахаданта вэсакор еся нгынамта няма, яхаʼ маланʼ пяда. 126 Яляʼ ямбанʼ сынггрёда юнггу. 127 Пэвсюмняна то, сюнканта ниня сидя хоремʼ пэмби. 128 Еваку нгачекы ма: 129 - Ирикэˮ, тюку сидя хоремʼ нямдсавэй, тайсавэй, пенасавэй, тобасавэй хабарт! 130 Хабармы хобахаюд харванʼ нгыдахаюнˮ! 131 Вэсаку таремʼ сертада, хасава нюнча вадамʼ ни мадабюˮ. 132 Хуняна юркыдˮ, нгорнгаˮ. 133 Еваку нгачекы манма: 134 - Ирикэˮ, синянгы сохонʼ хэин, сидя хореʼ хабамʼ ханаˮ! 135 Сохоʼ нгэваʼ ниня хаенгаюнˮ, тад пьгодариʼ туин Вэсаку нгани нюнча вадаʼ тяхаʼ вуни нгэнггуˮ. 136 Сидя хорента хобахаʼ нямдкосавэй хананта мюʼ хурнгахаюда. 137 Сохоʼ нгэваʼ ниʼ ханангахаюда, таняна хаенгахаюда. 138 Тад мяканта то. 139 Нумта пэвсюмчь хонэйдˮ. 140 Пиʼ сава нрня пухуча сиды, пинʼ тарпыˮ. 141 Синянгы сохояʼ няна хэрна со: 142 сябартар сябарнга, ядартар ядарнга, силартар силарнга, сэдоранар сэдора. 143 Пухуча мучьпойˮ намдыда. 144 Тад мятʼ тю. 145 Вэсакомта ни сидебюˮ, ни манˮ, тарчамʼ намдадмʼ, намгэ? 146 Мунчьпойˮ вавʼ ниʼ юсибтэйˮ, хонэйˮ. 147 Яляʼ ернгэ хэхэва еваку нгачекэр нгачекэр юркыˮ, ма: 148 - Хадакэйˮ, мэнʼ харбилавэйˮ! 149 Ндмʼ пиреˮ! 150 Пухуча едмʼ пире. 151 Нгчекы ма: 152 - Ирими ханяʼ хэся? 153 - Ирир пихиня мэнакы. 154 Ханота нгвори пэрнга. 155 - Вэсакор хот! 156 Пухуча пинʼ тарпыˮ, ма: 157 - Ебтовˮ, нюр сит ханга! 158 Вэсаку мятʼ тю. 159 Еваку нгчекы ма: 160 - Чедахавʼ нгортаваˮ. 161 Тад чикахад сохояхант ханьˮ сюнкамт вада. 162 Сохоʼ нгэваʼ ниня нгока нгамгэримʼ хонггун. 163 Нгмгэмʼ хон, малнгэ таид. 164 Вэсаку хая. 165 Сохоʼ нгэваʼ ниʼ тзвˮ махаданта манэнгада: 166 тандаяʼ мивы пенчерˮ танявы, тандаяʼ сэдвы тадебя паны танявы лянггабтёда есясавэй. 167 Вэсаку малнгэ сюнканта ниʼ хурайда, мятʼ тэврайда. 168 Еваку нгачекы манма: 169 - Чедахавʼ тпдебя паныни таняˮ, пенчерми таня. 170 Ненэй тадебянгэ хэрхавэдмʼ. 171 Ирикэˮ, тюку табебя паныни вандакуʼ мюʼ лакамбойʼ сюранˮ! 172 Вэсакохоʼ пухучахаʼ мангахаʼ: 173 - Чи, хасава нюмиʼ тадебянгэ хэрхавы. 174 Нгачекы нгэбта нгодˮ хумбачиˮ ни самбадорчетуˮ. 175 Вэсаку табедя нгачекыʼ вадита серевʼ паныда, пенчерта вандакуʼ мюʼ хурайда. 176 Тад чикахад няхарˮ яля хэнякы. 177 Табебя нгачекы тунгусʼ вадавна пилиˮ самбадорчеты. 178 Нгамгэʼ ёльчанггана тадебя нгачекы ма: 179 - Ирикэˮ, маяндорта нгачекэнгэ нгэвани маленггана юˮ тунггуми танячь. 180 Чедахавʼ ю ˮ тунггуˮ тальнякуʼ мингаˮ, няхарˮ юдмян тыдуʼ пумнантуʼ мингаˮ. 181 Ненэсяри нгоˮ юˮ тунггуˮ нгадимя, тэсавэй мингаˮ. 182 Тэвˮ махадантуʼ нгарка тунггуˮ манчь ханада: 183 - Маняˮ нгадьбянаˮ тюконʼ товаˮ, ныхыва тадебядаваˮ пюваˮ. 184 Нябаковаˮ нгулиˮ ханггулавыˮ. 185 Нгавнанта нись ханггурˮ, сёнчада савась. 186 Тад чикахад вэва сермаˮ хадкэйчь. 187 Ямгана ёрпананаˮ нянанаˮ йлена хасава нгачекы юхусь. 188 Ханявахана хавакы. 189 Валакада х аˮ мамта нявачь хуˮ. 190 Тюку нгачекыʼ ёхоˮ маʼ пуд нябаковаˮ ханггулыˮ. 191 Хуркари тадебямʼ тасьтываˮ, таромадуʼ юнггосеты, хачеркарт сумта ямадуʼ. 192 Падариʼ тарчариʼ юнггудакы? 193 Вэсакохоʼ пухучахаʼ мангахаʼ: 194 - Тарчамиʼ таня. 195 Нгачекы нгэбта нгодˮ пилиˮ самбадорнга, вадида сияк ниˮ нгэсьтуˮ. 196 Чедахавʼ мякана хуны. 197 Таремʼ лаханакуртахантуʼ тадебя нгачекы сиды, юркыˮ. 198 Пинʼ тарпыˮ, манма: 199 - Ирикэˮ, хибя то? 200 Вэсаку ма: 201 - Юˮ тунггуˮ тэсавэй тоˮ. 202 Нябакомтуʼ тэврадуʼ, маˮ нимˮ, ныхыта тадебя тара. 203 Нябакомтуʼ хачеркарт сумта ямадуʼ. 204 Тадебя нгачекы ма: 205 - Нябакомтуʼ сумта хадриʼ хортанакэв. 206 Сумтахавабˮ нани недани мунггув. 207 Чикыʼ тяхамна сидя юдмян тымʼ татадаˮ. 208 Тад чикахад тадебя нгачекы вэсаконʼ ма: 209 - Ирикэˮ, тадебя паныни, цеңчерми вандакуʼ мюд тюхуланˮ! 210 Тад юˮ тунггусʼ нябакомʼ мятʼ тюледуʼ, вавʼ ниʼ юсибталадуʼ. 211 Нябаконтуʼ вэида юнггуˮ, екарˮ, иле, екарˮ, ха. 212 Тадебя нгачекы пиʼ ямбанʼ самбада. 213 Хувы ялумтʼ нгадимгава самбадавамта ёльчеда, манма: 214 - Нябаконтаˮ сёнчада вэва. 215 Нготаноˮ ту ядёхона юсидая. 216 Сэвда харта нгдимзу. 217 Ненэсяри нгоˮ, нгавуˮ пиркана сэвда нгадимя. 218 Нгмчё хамыˮ, ма: 219 - Нгулиˮ понкуʼ хонёвэдмʼ. 220 Тад нгоˮ хачерʼ тюку мятʼ еремсадм? 221 Игарка тунггуˮ манма: 222 - Тадебя нгачекы сит сумтась. 223 Чедахавʼ сит неданта мунггу. 224 Тад чикахад юˮ тунггуˮ сидя юдмян тымʼ янггре: 225 хабтˮ нгэдакыˮ, хораˮ нгэдакыˮ, яхадейˮ, суюˮ. 226 Тад мякантуʼ хаяˮ. 227 Юˮ тунггут мякантуˮ хэˮ мяхад тадебя нгачекы ма: 228 - Ирикэˮ, ямдабˮ наˮ сава. 229 Тюку яхана понʼ иле вури тараˮ.Т ад ямдэйдˮ. 230 Едэй яхана нгысыˮ. 231 Пухуча едэй мэвы неʼ няʼ мятиʼ мерʼ сертадиʼ. 232 Тадебя нгачекы вэсакохонта ма: 233 - Ирикэˮ, мэмтами вадами таня. 234 Нердена сиив яляʼ ёльчанггана нганиʼ ямданггунаˮ. 235 Нгрка хойʼ нгэсонтʼ мюсенггуваˮ. 236 Хоянʼ тэвбананаˮ нгэсуиваˮ. 237 Вэсаку нгани хаˮ манда? 238 Хасава нюнча вадамʼ мадабада ни нгаˮ. 239 Хуняна юркыдˮ, нгорнгаˮ. 240 Ты танаˮ, мюддуʼ пуйдэйдуʼ, ямдана пядуʼ. 241 Нганиʼ няхарˮ писавэй яляʼ мюсеˮ. 242 Хоянʼ тэвˮ махадантуʼ тадебя нгачекы ма: 243 - Чи, яваˮ тюкона нгэрханюˮ. 244 Тюку ями хэхэ я нивˮ нгаˮ. 245 Пэвсюмняна тадебя нгачекы ма: 246 - Ирикэˮ, хуняна юˮ тунггусʼ мятʼ хэин. 247 Таремʼ мандан: 248 сиив ханмʼ тадаˮ, сиив ханмʼ хойʼ тэланʼ тэврадаˮ. 249 Тад чикахад пухуле яхадей нгобтаремʼ тэвравы нгэя. 250 Хуняна вэсаку чет хабчемʼ няма, юˮ тунггусʼ мятʼ хая. 251 Тадебя нгачекыʼ вадида малʼ тэврайда. 252 Чиканта нгарка тунггуˮ манма: 253 - Тадебя вадаʼ танябˮ нгамгэда вэва? 254 Нябаковаˮ сумтась.. 255 Чедахавʼ хаˮ мандаваˮ? 256 Хуняна сиив ханиʼ, пухуле яхадеймʼ хадриʼ малʼ тэвранггунаˮ. 257 Чи, тадебя нгчекы вадита серевʼ сертаду. 258 Хойʼ тэлхана пухуле ягадеймʼ ханнгэ хададуʼ. 259 Тад тюку яхана тадебяʼ мядмʼ мяраˮ. 260 Нгачекы ма: 261 - Ирикэˮ, тюку мякана иленггодакэдмʼ несавэй. 262 Падар нгани самбадабчьʼ паныни, нгаворини тад нерняʼ харт мэид. 263 Илар сангговорпˮ пенчерми муноласьтуˮ, мань сит няданггудмʼ. 264 Чи, тадебя нгачекы харта мякана, хэхэ хойʼ тэлхана, иле пяда. 265 Ныхыта самбанангэ хая. 266 Та валакада.