0 jarăpʦʲ. 0 jārapć. 0 jarapć. 0 ярапць. 0 A narrative song of lament. 0 Elbeszélő panaszdal. 0 Erzählendes Klagelied. 1 sʲidʲe tetadă; nʲabʲi jerw xuːpătow xardăxănă mesʲetiː, nʲabʲi jerw xarʲikow texeʔnă me. 1 śidʼe tetāda; ńāb́i jerw xūpatow xārdaxana meśetī, ńāb́i jerw xāŕikow texeʔna me. 1 śidʼe tetada; ńab́i jerw xupatow xardaxana meśeti, ńab́i jerw xaŕikow texeʔna me. 1 сиде тэтада; няби ерв хупатов хардахана месеты, няби ерв хариков тэхеʼна ме. 1 He has two masters; the one called master xūpatow lives in the city, the other called master xāŕikow [stays] by the reindeer. 1 Két gazdája van; akit xūpatow úrnak hívnak, a városban él, akit xāŕikow úrnak hívnak, a rénszarvasoknál van. 1 Er hat zwei Herren; der eine, der xūpatow-Herr wohnt in der Stadt, der andere, der xāŕikow-Herr ist bei den Renntieren. 2 tedă sʲidʲe jonăreʦʲe. 2 teda śidʼe jonareće. 2 teda śidʼe jonareće. 2 тэда сиде ёнареце. 2 He (that is the master) has two thousand reindeer. 2 Neki (vagyis az úrnak) kétezer rénszarvasa van. 2 Renntiere hat er (näml. der Herr) zweitausend. 3 puda xărtă nʲumʦʲe nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe. 3 pudā xarta ńumće ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe. 3 puda xarta ńumće ńaxarʔ weraʔ ńudʼe. 3 пуда харта нюмце няхарʼ вераʼ нюде. 3 His own name is 'The youngest of the three wera'. 3 Az ő maga neve 'A három wera közül a legfiatalabb'. 3 Sein eigener Name ist "Der Jüngste der Drei wera". 4 nʲenʲadă tănʲa, papădă mʲadămpærtă, jedămpærtă. 4 ńeńāda tańā, pāpada ḿādampäerta, jedampäerta. 4 ńeńada tańa, papada ḿadampærta, jedampærta. 4 неняда таня, папада мядампэрта, едампэрта. 4 He has a sister, his younger sister takes care of the tent and cooks. 4 Van egy leánytestvére, a húga gondoskodik a sátorról és főz. 4 Er hat eine Schwester, seine jüngere Schwester besorgt das Zelt und kocht. 5 nʲenʲadă nʲumʦʲe ŋeptă jenărăxa. 5 ńeńāda ńumće ŋepta jenaraxā. 5 ńeńada ńumće ŋepta jenaraxa. 5 неняда нюмце ңэпта енараха. 5 The name of his sister is 'Her hair is like a nettle'. 5 A húga neve 'a haja mint a csalán'. 5 Der Name seiner Schwester ist "Ihr Haar ist der Brennessel ähnlich". 6 jerw xarʲikow mansʲi xanadă: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, ŋarkă xardănʔ jadertanuːwʔ?" 6 jerw xāŕikow mānśi xānāda: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, ŋārka xārdanʔ jādertānūwʔ?" 6 jerw xaŕikow manśi xanada: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, ŋarka xardanʔ jadertanuwʔ?" 6 ерв хариков манси ханада: "няхарʼ вераʼ нюде, ңарка харданʼ ядертанувʼ?" 6 Master xāŕikow said ("presented"): "'The youngest of the three wera', will you go to the large village?" 6 xāŕikow úr azt mondta ("mondva előadta"): "'A három wera közül a legfiatalabb', mész majd a nagy faluba?" 6 Der xāŕikow-Herr sagte ("sagend trug vor"): "Jüngster der Drei wera, fährst du in das grosse Dorf?" 7 xănʲamʔ tuʔ ŋob nʲuːrʦʲemkănă. 7 xańāmʔ tuʔ ŋob ńūrćemkana. 7 xańamʔ tuʔ ŋob ńurćemkana. 7 ханямʼ туʼ ңоб нюрцемкана. 7 Of course, I am going to the same merriment. 7 Persze, ugyanarra a mulatságra megyek. 7 Natürlich komme ich zu dem gleichen Vergnügen. 8 "tʲukuː jalʲeʔ ŋarkă lobolk-kană ŋarkă xăiːbʲidʲe jalʲe. nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, tedămʲi nʲămʔ!" 8 "tʼukū jālʼeʔ ŋārka lobolk-kāna ŋārka xaīb́idʼe jālʼe. ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, tedaḿi_ńamʔ!" 8 "tʼuku jalʼeʔ ŋarka lobolk-kana ŋarka xaib́idʼe jalʼe. ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, tedaḿi ńamʔ!" 8 "тюку ялеʼ ңарка лобёлк-кана ңарка хаыбиде яле. няхарʼ вераʼ нюде, тэдами нямʼ!" 8 Today is a holiday in the large village. 'The youngest of the three wera', harness the reindeer for me! 8 Ma ünnepnap van a nagy faluban. 'A három wera közül a legfiatalabb', fogasd be nekem a rénszarvasokat! 8 Heute ist in dem grossen Dorf ein hoher Festtag. Jüngster der Drei wera, fange für mich die Renntiere! 9 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma: "ămkeduʔ metan?" 9 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā: "amkeduʔ metān?" 9 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma: "amkeduʔ metan?" 9 няхарʼ вераʼ нюде ма: "амкэдуʼ метан?" 9 'The youngest of the three wera' said: "Which one (of these) will you take?" 9 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Melyikeket viszed (ezek közül)?" 9 Der Jüngste der Drei wera sagte: "Welche (von diesen) nimmst du?" 10 xărt tʲenʲewan. 10 xart tʼeńewān. 10 xart tʼeńewan. 10 харт теневан. 10 You know that yourself. 10 Azt magad is tudod. 10 Selbst weisst du es. 11 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe tiːnʲzʲemtă medă, sʲidʲe metă jiːnʲe, tiːʔ nʲajuː xăje, texetă tewiː. 11 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe tīńźemta meda, śidʼe meta jīńe, tīʔ ńājū xaje, texeta tewī. 11 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe tińźemta meda, śidʼe meta jińe, tiʔ ńaju xaje, texeta tewi. 11 няхарʼ вераʼ нюде тынземта меда, сиде мета ине, тыʼ няю хае, тэхета тэвы. 11 'The youngest of the three wera' took his lasso and two reins, went to the herd, arrived at the herd. 11 'A három wera közül a legfiatalabb' fogta a lasszót és két gyeplőt, elment a csordához, megérkezett a csordához. 11 Der Jüngste der Drei wera nahm seinen Lasso und zwei Lenkriemen, begab sich zu der Herde, kam bei der Herde an. 12 jerw xarʲikow tʲetă serk kapt tʲetărʲiʔ modă, tʲikanʲiʔ sʲariːdă. 12 jerw xāŕikow tʼeta serk_kāpt tʼetaŕiʔ moda, tʼikāńiʔ śārīda. 12 jerw xaŕikow tʼeta serk kapt tʼetaŕiʔ moda, tʼikańiʔ śarida. 12 ерв хариков тета серк капт тетариʼ мода, тиканиʼ сярыда. 12 He threw the lasso only four times at lord xāŕikow's four white reindeer oxen, then he tied them. 12 A lasszót csak négyszer dobta xāŕikow úr négy fehér rénszarvas ökre után, bekötötte őket. 12 Nach den vier weissen Renntierochsen des xāŕikow-Herrn warf er nur viermal, dann band er sie. 13 tiːnʲzʲemtă ŋanʲiʔ sănoʔădă, tʲetă padwimʔ ŋanʲiʔ jarkiːdă, tʲetă padăwi nʲanʲiʔ sʲarʲiːdă. 13 tīńźemta ŋāńiʔ sanoʔada, tʼeta pādwimʔ ŋāńiʔ jārkīda, tʼeta pādawi ńāńiʔ śāŕīda. 13 tińźemta ŋańiʔ sanoʔada, tʼeta padwimʔ ŋańiʔ jarkida, tʼeta padawi ńańiʔ śaŕida. 13 тынземта ңаниʼ саноʼада, тета падвымʼ ңаниʼ яркыда, тета падавы няниʼ сярида. 13 He wrapped his lasso, he caught four colored reindeer with it, he tied the four colored ones as well. 13 Betekerte a lasszót, négy színes rénszarvast fogott vele, a négy színeset is bekötötte. 13 Seinen Lasso wickelte er wieder zusammen, vier Bunte fing er wieder damit, vier Bunte band er wieder. 14 mʲată nʲajuː xăje. 14 ḿāta ńājū xaje. 14 ḿata ńaju xaje. 14 мята няю хае. 14 He went up to the tent. 14 Felment a sátorhoz. 14 Er ging auf das Zelt zu. 15 sedăntʲet xapt: tʲetă serk kapt, tʲetă padăwi. 15 sedantʼet xāpt: tʼeta serk_kāpt, tʼeta pādawi. 15 sedantʼet xapt: tʼeta serk kapt, tʼeta padawi. 15 седантет хапт: тета серк капт, тета падавы. 15 There were eight reindeer oxen there: four white oxen, four colored. 15 Nyolc rénszarvas ökör volt ott: négy fehér ökör, négy színes. 15 Acht Renntierochsen: vier weisse Ochsen, vier bunte sind es. 16 mʲakăntă tewiːʔ. 16 ḿākanta tewīʔ. 16 ḿakanta tewiʔ. 16 мяканта тэвыʼ. 16 He arrived at the tent. 16 Megérkezett a sátorhoz. 16 Er traf bei dem Zelte ein. 17 jerw xarʲikow sawkomtă sʲerwedă. 17 jerw xāŕikow sāwkomta śerweda. 17 jerw xaŕikow sawkomta śerweda. 17 ерв хариков савкомта серведа. 17 Master xāŕikow has donned his Sowik fur. 17 xāŕikow úr magára öltötte a Sowik prémjét. 17 Der xāŕikow-Herr hat seinen Sowik-Pelz angezogen. 18 sedăntʲetă xaptămʔ mălʲe podʲermiːdă. 18 sedantʼeta xāptamʔ malʼe podʼermīda. 18 sedantʼeta xaptamʔ malʼe podʼermida. 18 седантета хаптамʼ мале подермыда. 18 He has already harnessed eight reindeer oxen. 18 Ő már befogott nyolc rénszarvas ökröt. 18 Acht Renntierochsen hat er schon angeschirrt. 19 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe mʲatʔ tʲuː. 19 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe ḿātʔ tʼū. 19 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ḿatʔ tʼu. 19 няхарʼ вераʼ нюде мятʼ тю. 19 'The youngest of the three wera' entered the tent. 19 'A három wera közül a legfiatalabb' belépett a sátorba. 19 Der Jüngste der Drei wera betrat das Zelt. 20 nʲenʲăxadăntă pʲiːwădămtă xaŋă, ma nʲiwʔ: "pʲiwădămʲin taʔ! sʲerŋkuːn. malʲʦʲamiʔ tad!" 20 ńeńaxādanta ṕīwadamta xāŋa, mā ńiwʔ: "ṕiwadaḿin_tāʔ! śerŋkūn. mālʼćāmiʔ tād!" 20 ńeńaxadanta ṕiwadamta xaŋa, ma ńiwʔ: "ṕiwadaḿin taʔ! śerŋkun. malʼćamiʔ tad!" 20 неняхаданта пивадамта хаңа, ма нивʼ: "пивадамин таʼ! серңкун. малцямыʼ тад!" 20 He asked his sister for his boots, he said: "Give me my boots! I'm putting them on. Give me my Malitsa!" 20 Kérte a húgától a csizmáit, azt mondta: "Add ide a csizmáimat! Felhúzom őket. Add ide a Malitsámat!" 20 Er bat seine Schwester um die Stiefel für sich, sagte: "Gib mir die Stiefel! Ich ziehe sie an. Gib mir meine Malitsa!" 21 nʲenʲadă ma nʲiwʔ: "săʦʲe nʲon jabʲeʔ, sʲarkăr xajuːrŋăje!" 21 ńeńāda mā ńiwʔ: "saće_ńon jāb́eʔ, śārkar xājūrŋaje!" 21 ńeńada ma ńiwʔ: "saće ńon jab́eʔ, śarkar xajurŋaje!" 21 неняда ма нивʼ: "саце нён ябеʼ, сяркар хаюрңае!" 21 His sister said: "Don't revel too much, your beverages can stay!" 21 A húga azt mondta: "Ne mulass túl sokat, az italod maradhat!" 21 Seine Schwester sagte: "Zeche nicht sehr, dein Schnaps möge bleiben!" 22 ma nʲiwʔ: "luːʦe sʲertă xără." 22 mā ńiwʔ: "lūce śerta xara." 22 ma ńiwʔ: "luce śerta xara." 22 ма нивʼ: "луце серта хара." 22 She also said: "The Russian's things are fake." 22 Azt is mondta: "Hamisak az orosz dolgai." 22 Sie sagte doch: "Die Angelegenheit des Russen ist falsch." 23 jerw xarʲikow piːnʲană tʲorina, ma nʲiwʔ: "xaptădămʲiŋ kărʲeʔ!" 23 jerw xāŕikow pīńāna tʼorinā, mā ńiwʔ: "xāptadaḿiŋ_kaŕeʔ!" 23 jerw xaŕikow pińana tʼorina, ma ńiwʔ: "xaptadaḿiŋ kaŕeʔ!" 23 ерв хариков пыняна тёрына, ма нивʼ: "хаптадамиң кареʼ!" 23 Master xāŕikow calls outside, [he] said: "Lead the reindeer oxen to me!" 23 xāŕikow úr kintről hív, azt mondta: "Vezesd hozzám a rénszarvas ökröket!" 23 Der xāŕikow-Herr draussen ruft, sagte doch: "Treibe die Renntierochsen zu mir!" 24 sʲidʲe ŋăedălăwă tărʲemʔ xăjenʲiʔ, nʲuːdʲe lobolkanʔ tărʲemʔ tewiːnʲiʔ. 24 śidʼe ŋaedalawa taŕemʔ xajeńiʔ, ńūdʼe lobolkānʔ taŕemʔ tewīńiʔ. 24 śidʼe ŋaedalawa taŕemʔ xajeńiʔ, ńudʼe lobolkanʔ taŕemʔ tewińiʔ. 24 сиде ңаедалава таремʼ хаениʼ, нюде лобёлканʼ таремʼ тэвыниʼ. 24 We went on two roads, [and] arrived at the small village. 24 Két úton haladtunk, elértünk a kis faluba. 24 Wir begaben uns so zwei Fahrstrecken, wir kamen so in ein kleines Dorf. 25 tʲikiː nʲuːdʲe lobolkamʲiʔ tărʲemʔ xajemʲiʔ. 25 tʼikī ńūdʼe lobolkāḿiʔ taŕemʔ xājeḿiʔ. 25 tʼiki ńudʼe lobolkaḿiʔ taŕemʔ xajeḿiʔ. 25 тикы нюде лобёлкамиʼ таремʼ хаемиʼ. 25 [And] so we left the small village. 25 Elhagytuk így a kis falut. 25 Wir verliessen so das kleine Dorf. 26 tʲikiː jăxad sʲidʲe ŋăiːdălăwă ŋanʲiŋ kăjemʲʔ, ŋarkă lobolkanʔ tărʲemʔ tewiːnʲiʔ. 26 tʼikī jaxād śidʼe ŋaīdalawa ŋāńiŋ_kajeḿʔ, ŋārka lobolkānʔ taŕemʔ tewīńiʔ. 26 tʼiki jaxad śidʼe ŋaidalawa ŋańiŋ kajeḿʔ, ŋarka lobolkanʔ taŕemʔ tewińiʔ. 26 тикы яхад сиде ңаыдалава ңаниң каемʼ, ңарка лобёлканʼ таремʼ тэвыниʼ. 26 From here we went on two roads again, so we met in the large village. 26 Innen megint két úton haladtunk, így találkoztunk a nagy faluban. 26 Von diesem Platze gingen wir wieder zwei Fahrstrecken, trafen so in dem grossen Dorf ein. 27 jerw xuːpătow mărdă mʲuːʔ tărʲemʔ tʲuːnʲiʔ. 27 jerw xūpatow marda_ḿūʔ taŕemʔ tʼūńiʔ. 27 jerw xupatow marda ḿuʔ taŕemʔ tʼuńiʔ. 27 ерв хупатов марда мюʼ таремʼ тюниʼ. 27 So we went to master xūpatow's yard. 27 Így mentünk xūpatow úr udvarára. 27 Wir gingen so in den Hof des xūpatow-Herrn hinein. 28 jerw xuːpătow mʲakădă ŋădʲimʲe. 28 jerw xūpatow ḿākada ŋadʼiḿe. 28 jerw xupatow ḿakada ŋadʼiḿe. 28 ерв хупатов мякада ңадиме. 28 Master xūpatow came out of the house. 28 xūpatow úr kijött a házból. 28 Der xūpatow-Herr kam aus dem Hause heraus. 29 luːʦe jalʲană mʲiriːtʲe pănemtă sʲerwi. 29 lūce jālʼāna ḿirītʼe panemta śerwi. 29 luce jalʼana ḿiritʼe panemta śerwi. 29 луце яляна мирыте панемта сервы. 29 When it's a holiday, he dresses in rich clothes. 29 Amikor ünnepnap van, drága ruhákba öltözik. 29 Feiertags ist er in ein teueres Gewand gekleidet. 30 jerw xuːpătow ŋudădă weŋkăli. 30 jerw xūpatow ŋudada weŋkali. 30 jerw xupatow ŋudada weŋkali. 30 ерв хупатов ңудада веңкалы. 30 Master xūpatow stretched out his hand. 30 xūpatow úr kinyújtotta a kezét. 30 Der xūpatow-Herr hat die Hand ausgestreckt. 31 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma nʲiwʔ: "juːrʲuko, torowo!" 31 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā ńiwʔ: "jūŕuko, torowo!" 31 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma ńiwʔ: "juŕuko, torowo!" 31 няхарʼ вераʼ нюде ма нивʼ: "юрюко, торово!" 31 'The youngest of the three wera' said: "Good day, my friend!" 31 'Három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Jó napot, barátom!" 31 Sagte doch der Jüngste der Drei wera: "Freund, guten Tag!" 32 jerw xuːpătow ma: "mʲatʔ tʲuːdʲiʔ!" 32 jerw xūpatow mā: "ḿātʔ tʼūdʼiʔ!" 32 jerw xupatow ma: "ḿatʔ tʼudʼiʔ!" 32 ерв хупатов ма: "мятʼ тюдиʼ!" 32 Master xūpatow said: "Come in!" 32 xūpatow úr azt mondta: "Gyertek be!" 32 Der xūpatow-Herr sagte: "Tretet ein!" 33 sawkămtă jeka. 33 sāwkamta jekā. 33 sawkamta jeka. 33 савкамта ека. 33 He took off his Sowik fur. 33 Levette a Sowik prémjét. 33 Er zog seinen Sowik-Pelz aus. 34 mănʲeʔ nʲaxărŋe mʲatʔ tʲuːwăʔ. 34 mańeʔ ńāxarŋe ḿātʔ tʼūwaʔ. 34 mańeʔ ńaxarŋe ḿatʔ tʼuwaʔ. 34 манеʼ няхарңе мятʼ тюваʼ. 34 The three of us entered. 34 Hárman bejöttünk. 34 Wir traten zu dritt hinein. 35 jalʲe xardănʔ mănʲeʔ sʲiːdănʲeʔ ŋapta. 35 jālʼe xārdanʔ mańeʔ śīdańeʔ ŋāptā. 35 jalʼe xardanʔ mańeʔ śidańeʔ ŋapta. 35 яле харданʼ манеʼ сиданеʼ ңапта. 35 He let us sit down in the clean room. 35 Leültetett minket a világos szobában. 35 In dem hellen Zimmer liess er uns beide setzen. 36 ŋamtʲorʦʲa nʲiʔ tărʲemʔ ŋamtenʲiʔ. 36 ŋāmtʼorćā_ńiʔ taŕemʔ ŋāmteńiʔ. 36 ŋamtʼorća ńiʔ taŕemʔ ŋamteńiʔ. 36 ңамтёрця ниʼ таремʼ ңамтениʼ. 36 So we sat down on the chairs. 36 Így székekre ültünk le. 36 Wir setzten uns so auf Stühlen. 37 jerw xuːpătow xirkărʲi ŋăwor mal tewaiːdă, jabʲe jiːdămʔ tasʲeti. 37 jerw xūpatow xirkaŕi ŋawor māl tewāīda, jāb́e jīdamʔ tāśeti. 37 jerw xupatow xirkaŕi ŋawor mal tewaida, jab́e jidamʔ taśeti. 37 ерв хупатов хыркари ңавор мал тэваыда, ябе идамʼ тасеты. 37 He brought all kinds of food, [and] everything [else], he kept incessantly offering us spirits. 37 Mindenféle ételt, mindent hozott, folyton pálinkával kínál minket. 37 Allerlei Speise, alles brachte er, er gibt immer wieder Branntwein. 38 xăʦʲeʔ jabʲelʲjiwʔ. 38 xaćeʔ jāb́elʼjiwʔ. 38 xaćeʔ jab́elʼjiwʔ. 38 хацеʼ ябеливʼ. 38 I was almost drunk. 38 Szinte részeg voltam. 38 Ich wurde beinahe betrunken. 39 jerw xuːpătow mansʲi xanadă, ma nʲiwʔ: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ŋopoiː ta mănʲ nʲanăn meje! xanʲje-nʲamʲiʔ jăŋku." 39 jerw xūpatow mānśi xānāda, mā ńiwʔ: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe ŋopoī tā mań ńānan meje! xāńje-ńāḿiʔ jaŋku." 39 jerw xupatow manśi xanada, ma ńiwʔ: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ŋopoi ta mań ńanan meje! xańje-ńaḿiʔ jaŋku." 39 ерв хупатов манси ханада, ма нивʼ: "няхарʼ вераʼ нюде ңопоы та мань нянан мее! хане-нямиʼ яңку." 39 Master xūpatow said: "'The youngest of the three wera' should stay with me for the summer! I don't have any companions to go hunting with!" 39 xūpatow úr azt mondta: "'A három wera közül a legfiatalabbnak' nálam kellene maradnia a nyárra! Nincs bajtársam, akivel vadászhatnék!" 39 Der xūpatow-Herr sagte: "Jüngster der Drei wera möge bei mir einen Sommer bleiben! Ich habe keinen Jagdkameraden." 40 xarʲikow ma: "tiː-pærtʲamʲiʔ mănʲ nʲanăn ŋobtărʲemʔ tara nʲiwʔ." 40 xāŕikow mā: "tī-päertʼāḿiʔ mań ńānan ŋobtaŕemʔ tārā ńiwʔ." 40 xaŕikow ma: "ti-pærtʼaḿiʔ mań ńanan ŋobtaŕemʔ tara ńiwʔ." 40 хариков ма: "ты-пэртямиʼ мань нянан ңобтаремʼ тара нивʼ." 40 xāŕikow said: "But I need my reindeer herder." 40 xāŕikow azt mondta: "Nekem viszont szükségem van a rénszarvas pásztoromra." 40 xāŕikow sagte: "Ich brauche ja auch ebenfalls meinen Renntierhirten." 41 jerw xuːpătow sʲarkadă ŋobkădă xăruli. xăʦʲeʔ jabʲelmewʔ. tʲedăʔ wiːnʲiːmʔ xajodʔ. 41 jerw xūpatow śārkāda ŋobkada xaruli. xaćeʔ jāb́elmewʔ. tʼedaʔ wīńīmʔ xājodʔ. 41 jerw xupatow śarkada ŋobkada xaruli. xaćeʔ jab́elmewʔ. tʼedaʔ wińimʔ xajodʔ. 41 ерв хупатов сяркада ңобкада харулы. хацеʼ ябелмевʼ. тедаʼ вынимʼ хаёдʼ. 41 Master xāŕikow's spirits kept coming. I was nearly drunk. "I am not staying." 41 xāŕikow úr pálinkája egyre csak jön. Csaknem részeg lettem. "Most nem maradok." 41 Der Schnaps des xāŕikow-Herrn ist immer eingegossen. Ich habe beinahe einen Rausch bekommen. "Ich bleibe doch jetzt nicht." 42 xarʲikow ma nʲiwʔ: "tʲetă serk kaptă mʲakăntă xanad!" 42 xāŕikow mā ńiwʔ: "tʼeta serk_kāpta ḿākanta xānād!" 42 xaŕikow ma ńiwʔ: "tʼeta serk kapta ḿakanta xanad!" 42 хариков ма нивʼ: "тета серк капта мяканта ханад!" 42 xāŕikow said then: "Lead the four white reindeer oxen home!" 42 xāŕikow azt mondta hát: "Vezesd haza a négy fehér rénszarvas ökröt!" 42 xāŕikow sagte ja: "Die vier weissen Renntierochsen bringe nach Hause!" 43 tʲetă serk kaptă xănăndă puːʔ sʲarʲaduʔ. 43 tʼeta serk_kāpta xananda pūʔ śāŕāduʔ. 43 tʼeta serk kapta xananda puʔ śaŕaduʔ. 43 тета серк капта хананда пуʼ сярядуʼ. 43 They tied the four white reindeer oxen behind his sleigh. 43 A négy fehér rénszarvas ökröt a szánja mögé kötötték. 43 Sie banden die vier weissen Renntierochsen hinter seinen Schlitten. 44 jerw xuːpătow mansʲi xanadă: "tʲedăʔ xănar panʔa. xalaʦʲ, buːlʲkă, nʲabʲidă weʦʲărăm pelʲe jiːdemʔ peŋadămsʲ." 44 jerw xūpatow mānśi xānāda: "tʼedaʔ xanār pānʔā. xālāć, būlʼka, ńāb́ida wećaram_pelʼe jīdemʔ peŋādamś." 44 jerw xupatow manśi xanada: "tʼedaʔ xanar panʔa. xalać, bulʼka, ńab́ida wećaram pelʼe jidemʔ peŋadamś." 44 ерв хупатов манси ханада: "тедаʼ ханар панʼа. халаць, бюлка, нябида вецярам пеле идемʼ пэңадамсь." 44 Lord xūpatow said: "Your sleigh is now full. I have loaded it with bread roll, wheat bread, [and] one and a half wedro of spirits." 44 xūpatow úr azt mondta: "Most tele a szánod. Megtöltöttem zsemlével, búzakenyérrel, másfél wedro pálinkával." 44 Der xūpatow-Herr sagte: "Dein Schlitten ist nun voll. Semmel, Weizenbrot, einundeinhalb Wedro Branntwein habe ich aufgeladen." 45 ma nʲiwʔ: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, mʲakăntă xanʲʔ!" 45 mā ńiwʔ: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, ḿākanta xāńʔ!" 45 ma ńiwʔ: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, ḿakanta xańʔ!" 45 ма нивʼ: "няхарʼ вераʼ нюде, мяканта ханʼ!" 45 'The youngest of the three wera', go home! 45 'A három wera közül a legfiatalabb', menj haza! 45 Jüngster der Drei wera, begib dich nach Hause! 46 mănʲ mʲakănʲiʔ kăjadmʔ. 46 mań ḿākańiʔ_kajādmʔ. 46 mań ḿakańiʔ kajadmʔ. 46 мань мяканиʼ каядмʼ. 46 I went home. 46 Hazamentem. 46 Ich ging nach Hause. 47 nʲuːdʲe lobolkamʲiʔ xajew. 47 ńūdʼe lobolkāḿiʔ xājew. 47 ńudʼe lobolkaḿiʔ xajew. 47 нюде лобёлкамиʼ хаев. 47 I left the small village. 47 Elhagytam a kis falut. 47 Ich verliess das kleine Dorf. 48 sʲidʲe ŋăiːdălʲodă nʲernʲadă toŋăxaʔ sʲexerʲiː mʲuːmnʲe. 48 śidʼe ŋaīdalʼoda ńerńāda toŋaxāʔ śexeŕī ḿūmńe. 48 śidʼe ŋaidalʼoda ńerńada toŋaxaʔ śexeŕi ḿumńe. 48 сиде ңаыдалёда нерняда тоңахаʼ сехери мюмне. 48 Two reindeer drivers were approaching from the opposite direction, along the road. 48 Két rénszarvas-vezető jött velem szemben, az út mentén. 48 Zwei Renntierfahrer kamen von vorn den Weg entlang. 49 ŋobtʔ nuːltawăʔ. 49 ŋobtʔ nūltāwaʔ. 49 ŋobtʔ nultawaʔ. 49 ңобтʼ нултаваʼ. 49 We all stopped. 49 Mind megálltuk. 49 Wir hielten zusammen an. 50 pudʲiːʔ tărʲemʔ maxaʔ: "puːdămpoxowar săʦʲen jabʲerkawen." 50 pudʼīʔ taŕemʔ māxāʔ: "pūdampoxowār saćen jāb́erkāwen." 50 pudʼiʔ taŕemʔ maxaʔ: "pudampoxowar saćen jab́erkawen." 50 пудиʼ таремʼ махаʼ: "пудампоховар сацен яберкавен." 50 They also said: "You have been very drunk." 50 Ők is azt mondták: "Nagyon részeg voltál." 50 Sie sagten also: "Du bist aber sehr betrunken gewesen." 51 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "jiːmʲi ŋokă." 51 mań taŕemʔ mādmʔ: "jīḿi_ŋoka." 51 mań taŕemʔ madmʔ: "jiḿi ŋoka." 51 мань таремʼ мадмʼ: "ими ңока." 51 I said: "I have a lot of spirits." 51 Azt mondtam: "Sok pálinkám van." 51 Ich sagte so: "Ich habe viel Branntwein." 52 weʦʲărăm pelʲemʔ nekălŋaw. 52 wećaram_pelʼemʔ nekalŋāw. 52 wećaram pelʼemʔ nekalŋaw. 52 вецярам пелемʼ некалңав. 52 I took half a wedro. 52 Fogtam egy fél wedro-t. 52 Ich ergriff ein halbes Wedro. 53 sʲexerʲi mʲuːʔ ta ŋamtinăʔ. 53 śexeŕi ḿūʔ tāˈ ŋāmtinaʔ. 53 śexeŕi ḿuʔ ta ŋamtinaʔ. 53 сехери мюʼ та ңамтынаʼ. 53 We sat down there close to the road. 53 Leültünk ott, az úthoz közel. 53 Wir setzten uns dort an den Weg. 54 jesʲe sʲarkanʔ xamtxuːlăw. 54 jeśe śārkānʔ xāmtxūlaw. 54 jeśe śarkanʔ xamtxulaw. 54 есе сярканʼ хамтхулав. 54 I began pouring the spirit into an iron cup. 54 Elkezdtem egy vaspohárba önteni a pálinkát. 54 In einen eisernen Becher begann ich zu giessen. 55 sewʔ păwsʲumʲeʔ. 55 sewʔ pawśuḿeʔ. 55 sewʔ pawśuḿeʔ. 55 севʼ павсюмеʼ. 55 My eyes darkened. 55 Elsötétültek a szemeim. 55 Die Augen verdunkelten sich. 56 ŋăewow jiːlaw. 56 ŋaewow jīlāw. 56 ŋaewow jilaw. 56 ңаевов илав. 56 I lifted my head. 56 Felemeltem a fejem. 56 Ich hob meinen Kopf. 57 sʲexerʲi mʲuːnʲe juːsʲiːdăwedmʔ. 57 śexeŕi ḿūńe jūśīdawedmʔ. 57 śexeŕi ḿuńe juśidawedmʔ. 57 сехери мюне юсидаведмʼ. 57 I was lying on the road. 57 Az úton feküdtem. 57 Ich habe auf dem Wege gelegen. 58 xăʦʲeʔ xănʲiːmʲadmʔ, xăn jăŋku, ămkertă jăŋku. 58 xaćeʔ xańīḿādmʔ, xan jaŋku, amkerta jaŋku. 58 xaćeʔ xańiḿadmʔ, xan jaŋku, amkerta jaŋku. 58 хацеʼ ханимядмʼ, хан яңку, амкэрта яңку. 58 I almost caught a cold. There was no sleigh, there was nothing there. 58 Majdnem megfáztam. Nincs szán, nincs ott semmi. 58 Ich bin beinahe erkältet. Es ist kein Schlitten, es ist nichts da. 59 xinʲaŋ kantăbʔnan? 59 xińāˈŋ_kāntabʔnān? 59 xińaŋ kantabʔnan? 59 хыняң кантабʼнан? 59 Where should I go now? 59 Hová menjek most? 59 Wohin begebe ich mich? 60 mʲaiː dănʲaju xăexerʦʲemʔ. 60 ḿāī dańāju xaexerćemʔ. 60 ḿai dańaju xaexerćemʔ. 60 мяы даняю хаехерцемʼ. 60 I must go home. 60 Haza kell mennem. 60 Ich gehe doch nach Hause. 61 ŋăewow jiːbʲe. 61 ŋaewow jīb́e. 61 ŋaewow jib́e. 61 ңаевов ибе. 61 My head hurts. 61 Fáj a fejem. 61 Mein Kopf tut weh. 62 mănʲ tărʲemʔ jadadmʔ sʲexerʲmuːmnʲe. 62 mań taŕemʔ jādādmʔ śexeŕmūmńe. 62 mań taŕemʔ jadadmʔ śexeŕmumńe. 62 мань таремʼ ядадмʼ сехермумне. 62 So I am walking along the road. 62 Így aztán gyaloglok az út mentén. 62 Ich gehe so zu Fuss den Weg entlang. 63 nʲernʲad ŋobʔ ŋăiːdălʲodă: nʲedko papaw. 63 ńerńād ŋobʔ ŋaīdalʼoda: ńedko pāpāw. 63 ńerńad ŋobʔ ŋaidalʼoda: ńedko papaw. 63 нерняд ңобʼ ңаыдалёда: недко папав. 63 A reindeer driver approached from the opposite direction: a virgin, my younger sister. 63 Velem szemben jött egy rénszarvas-vezető: egy hajadon, a húgom. 63 Von vorn kam ein Renntierfahrer: eine Jungfrau, meine jüngere Schwester. 64 nʲaxărʔ păriːsʲe xaptă xăewxăntă nuːltadă. 64 ńāxarʔ parīśe xāpta xaewxanta nūltāda. 64 ńaxarʔ pariśe xapta xaewxanta nultada. 64 няхарʼ парысе хапта хаевханта нултада. 64 She has three black reindeer oxen with her. 64 Három fekete rénszarvas ökör van nála. 64 Drei schwarze Renntierochsen hielt sie neben seiner Seite an. 65 ma nʲiwʔ: "ămkedă xadkejʔ?" 65 mā ńiwʔ: "amkeda xādkejʔ?" 65 ma ńiwʔ: "amkeda xadkejʔ?" 65 ма нивʼ: "амкэда хадкэйʼ?" 65 She said: "What happened?" 65 Azt mondta: "Mi történt?" 65 Sie sagte doch: "Was ist geschehen?" 66 sʲedăntʲetă xaptă tiːnʲiʔ juxuː xankosăwăeiʔ. 66 śedantʼeta xāpta tīńiʔ juxū xānkosawaeiʔ. 66 śedantʼeta xapta tińiʔ juxu xankosawaeiʔ. 66 седантета хапта тыниʼ юху ханкосаваеыʼ. 66 My reindeer, eight reindeer oxen along with the sleigh were gone. 66 A rénszarvasaim, nyolc rénszarvas ökör a szánnal együtt elveszett. 66 Meine Renntiere, acht Renntierochsen mit dem Schlitten sind verloren gegangen. 67 nʲenʲadă ma nʲiwʔ: "tʲukuː nʲaxărk kaptămʲiʔ xansawăeiŋ kanaʔ! tʲukuː nʲuːdʲe lobolkar maxănʲe xăewănă xanʲʔ, ŋarkă lobolkar ŋanʲiʔ maxănʲe xăewănă xanʲʔ! lobolkăn tʲaxănă ŋarkă sʲexerenʔ tewŋkuːn. tʲikiː sʲexerer nʲodad! xardăko tuːta, tʲikiː xardăkomʔ xajed! tʲikană ŋanʲiŋ kantan, ŋanʲiʔ nʲaxărumtăiː xardănʔ tewŋkuːn. sʲedăntʲetă xaptă tănʲe sʲarăŋkuːʔ. tămnă jabʲeŋkăxaʔ." 67 ńeńāda mā ńiwʔ: "tʼukū ńāxark_kāptaḿiʔ xānsāwaeiŋ_kānāʔ! tʼukū ńūdʼe lobolkār māxańe xaewana xāńʔ, ŋārka lobolkār ŋāńiʔ māxańe xaewana xāńʔ! lobolkan_tʼāxana ŋārka śexerenʔ tewŋkūn. tʼikī śexerer ńodād! xārdako tūtā, tʼikī xārdakomʔ xājed! tʼikāna ŋāńiŋ_kāntān, ŋāńiʔ ńāxarumtaī xārdanʔ tewŋkūn. śedantʼeta xāpta tańe śāraŋkūʔ. tamna jāb́eŋkaxāʔ." 67 ńeńada ma ńiwʔ: "tʼuku ńaxark kaptaḿiʔ xansawaeiŋ kanaʔ! tʼuku ńudʼe lobolkar maxańe xaewana xańʔ, ŋarka lobolkar ŋańiʔ maxańe xaewana xańʔ! lobolkan tʼaxana ŋarka śexerenʔ tewŋkun. tʼiki śexerer ńodad! xardako tuta, tʼiki xardakomʔ xajed! tʼikana ŋańiŋ kantan, ŋańiʔ ńaxarumtai xardanʔ tewŋkun. śedantʼeta xapta tańe śaraŋkuʔ. tamna jab́eŋkaxaʔ." 67 неняда ма нивʼ: "тюку няхарк каптамиʼ хансаваеың канаʼ! тюку нюде лобёлкар махане хаевана ханʼ, ңарка лобёлкар ңаниʼ махане хаевана ханʼ! лобёлкан тяхана ңарка сехеренʼ тэвңкун. тикы сехерер нёдад! хардако тута, тикы хардакомʼ хаед! тикана ңаниң кантан, ңаниʼ няхарумтаы харданʼ тэвңкун. седантета хапта тане сяраңкуʼ. тамна ябеңкахаʼ." 67 His sister said: "For now take my three reindeer oxen with the sleigh! Go to the small village to your right hand, go to the large village to your right hand again! Behind the village you'll arrive at a large road. Drive along that road! There will be a small house there, pass by this house! Then go (on) again, till you come to the third house. The eight reindeer oxen will be tied there. They are still revelling." 67 A húga azt mondta: "Vidd most az én három rénszarvas ökrömet a szánnal! Menj jobbra a kis faluba, menj ismét jobbra a nagy faluba! A falu mögött egy széles úthoz érsz. Vezess annak az útnak a mentén! Lesz ott egy kis ház, haladj el e ház mellett! Menj ismét (tovább), míg egyszer egy harmadik házhoz érsz. A nyolc rénszarvas ökör ott lesz kikötve. Ők még most is mulatnak." 67 Sagte doch seine Schwester: "Bringe diese meine drei Renntierochsen mit dem Schlitten! Begib dich, das kleine Dorf rechter Hand, gehe, das grosse Dorf wieder rechter Hand! Hinter dem Dorfe kommst du auf einen grossen Weg. Fahre längs jenes Weges! Es kommt ein kleines Haus, dieses Haus lass zurück! Dann begibst du dich wieder (weiter), abermals kommst du zu einem dritten Hause. Die acht Renntierochsen werden dort angebunden sein. Sie zechen noch." 68 nʲenʲadă tărʲemʔ lăxna: "nʲoxojuːd tirʲesʔ! tʲukuː ŋuːʔmnantă ŋanʲim pirdărʲiːn tuːʔ!" 68 ńeńāda taŕemʔ laxnā: "ńoxojūd tiŕesʔ! tʼukū ŋūʔmnānta ŋāńim_pirdaŕīn_tūʔ!" 68 ńeńada taŕemʔ laxna: "ńoxojud tiŕesʔ! tʼuku ŋuʔmnanta ŋańim pirdaŕin tuʔ!" 68 неняда таремʼ лахна: "нёхоюд тыресʼ! тюку ңуʼмнанта ңаним пырдарин туʼ!" 68 His sister also said: "Don't hit them! Come back on this road!" 68 A húga azt is mondta: "Ne üsd őket! Gyere vissza ezen az úton!" 68 Seine Schwester spricht also: "Schlage sie nicht! Diesen deinen Weg komme wieder zurück!" 69 ma nʲiwʔ: "piːrdărʲiʔ xăjamʔ." 69 mā ńiwʔ: "pīrdaŕiʔ xajāmʔ." 69 ma ńiwʔ: "pirdaŕiʔ xajamʔ." 69 ма нивʼ: "пырдариʼ хаямʼ." 69 She also said: "I am going back." 69 Azt is mondta: "Én visszamentem." 69 Sagte sie doch: "Ich begab mich zurück." 70 mʲakănʲiʔ tewiwʔ. 70 ḿākańiʔ tewiwʔ. 70 ḿakańiʔ tewiwʔ. 70 мяканиʼ тэвывʼ. 70 I arrived at my tent. 70 Megérkeztem a sátoromhoz. 70 Ich traf in meinem Zelt ein. 71 xanămʲiʔ ŋăedaw. 71 xānaḿiʔ ŋaedāw. 71 xanaḿiʔ ŋaedaw. 71 ханамиʼ ңаедав. 71 I unharnessed my sleigh. 71 Leszerszámoztam a szánomat. 71 Ich schirrte meinen Schlitten ab. 72 mʲatʔ tʲuːmʔ. 72 ḿātʔ tʼūmʔ. 72 ḿatʔ tʼumʔ. 72 мятʼ тюмʼ. 72 I stepped into the tent. 72 Beléptem a sátorba. 72 Ich trat in das Zelt hinein. 73 nʲedko papaw weʦʲărămʔ tʲulʲe. 73 ńedko pāpāw wećaramʔ tʼulʼe. 73 ńedko papaw wećaramʔ tʼulʼe. 73 недко папав вецярамʼ тюле. 73 The virgin, my younger sister, brought in the wedro. 73 A hajadon, a húgom behozta a wedro-t. 73 Die Jungfrau, meine jüngere Schwester, brachte das Wedro herein. 74 ŋăwor ŋokă tewmaxădăntă sombownă jiːlʲenʲiʔ. 74 ŋawor ŋoka tewmāxadanta sombowna jīlʼeńiʔ. 74 ŋawor ŋoka tewmaxadanta sombowna jilʼeńiʔ. 74 ңавор ңока тэвмахаданта сомбёвна илениʼ. 74 Because he brought a lot of food, we live well. 74 Mivel sok ételt hozott [a férfi], jól élünk. 74 Nachdem er viel Essen gebracht hatte, leben wir gut. 75 siːwiː numtă sombownă xaji. 75 sīwī numta sombowna xāji. 75 siwi numta sombowna xaji. 75 сывы нумта сомбёвна хаи. 75 During the pre-winter period the weather stays good. 75 A tél eleji időszakban jó marad az idő. 75 Das Wetter des Vorwinters bleibt gut. 76 jalʲedă pʲirmă, siredă xolkăliʔ. 76 jālʼeda ṕirma, sireda xolkaliʔ. 76 jalʼeda ṕirma, sireda xolkaliʔ. 76 яледа пирма, сыреда холкалыʼ. 76 The sun was high [in the sky], the snow began to melt. 76 A Nap magasan jár, a hó elkezdett olvadni. 76 Die Sonne stieg hoch, der Schnee begann zu schmelzen. 77 ŋarkă lobolkanʔ mănʲ ŋanʲiŋ kæxerʦʲemʔ. 77 ŋārka lobolkānʔ mań ŋāńiŋ_käexerćemʔ. 77 ŋarka lobolkanʔ mań ŋańiŋ kæxerćemʔ. 77 ңарка лобёлканʼ мань ңаниң кэхерцемʼ. 77 I am driving to the large village again. 77 Megint elvezetek a nagy faluba. 77 Ich gehe doch wieder in das grosse Dorf. 78 tʲikawaxănă mănʲ sʲidʲe jonăreʦʲe mʲadăŋ kæwănʔ tanăxajaiːn, tʲikawaxănă mănʲ jorkălʲjen tʲetă juːrk kapt. 78 tʼikāwāxana mań śidʼe jonareće ḿādaŋ_käewanʔ tānaxājāīn, tʼikāwāxana mań jorkalʼjen tʼeta jūrk_kāpt. 78 tʼikawaxana mań śidʼe jonareće ḿadaŋ kæwanʔ tanaxajain, tʼikawaxana mań jorkalʼjen tʼeta jurk kapt. 78 тикавахана мань сиде ёнареце мядаң кэванʼ танахаяын, тикавахана мань ёркален тета юрк капт. 78 There I lead two thousand (reindeer) next to the tent, there I lead four hundred reindeer oxen into a circle. 78 Ott kétezer (rénszarvast) vezetek a sátor mellé, ott négyszáz rénszarvas ökröt vezetek egy körbe. 78 Dort trieb ich zweitausend (Renntiere) neben das Zelt, dort trieb ich doch vierhundert Renntierochsen in einen Kreis. 79 tʲetă nʲarjană sʲarăxajaiːn, tʲetă nʲarjană podʲerjen, ŋăiːdălăjuːwʔ. 79 tʼeta ńārjāna śāraxājāīn, tʼeta ńārjāna podʼerjen, ŋaīdalajūwʔ. 79 tʼeta ńarjana śaraxajain, tʼeta ńarjana podʼerjen, ŋaidalajuwʔ. 79 тета няряна сярахаяын, тета няряна подерен, ңаыдалаювʼ. 79 I tied four reddish ones, I harnessed four reddish ones, I began to drive. 79 Bekötöttem négy vöröses színűt, befogtam négy vöröses színűt, vezetni kezdtem. 79 Vier rötliche band ich, vier rötliche schirrte ich an, ich begab mich zu fahren. 80 jalʲe jambănʔ ŋăiːdăli. 80 jālʼe jāmbanʔ ŋaīdali. 80 jalʼe jambanʔ ŋaidali. 80 яле ямбянʼ ңаыдалы. 80 He drives for one day. 80 Egy napig vezet. 80 Einen Tag lang fährt er. 81 jalʲe jerm pʲirxănă mănʲ nuːltaw ŋarkă lobolkanʔ, jerw xuːpătow, jerw xarʲikow mʲakănă nuːltaw. 81 jālʼe jerm_ṕirxana mań nūltāw ŋārka lobolkānʔ, jerw xūpatow, jerw xāŕikow ḿākana nūltāw. 81 jalʼe jerm ṕirxana mań nultaw ŋarka lobolkanʔ, jerw xupatow, jerw xaŕikow ḿakana nultaw. 81 яле ерм пирхана мань нултав ңарка лобёлканʼ, ерв хупатов, ерв хариков мякана нултав. 81 At noon I stopped in the large village, I stopped by master xūpatow's and master xāŕikow's house. 81 Délben megálltam a nagy faluban, xūpatow úr és xāŕikow úr házánál álltam meg. 81 Um Mittag hielt ich im grossen Dorfe an, bei dem Hause des xūpatow-Herrn und xāŕikow-Herrn machte ich halt. 82 sʲidʲe tetăw ŋobkănă toŋăxaʔ. 82 śidʼe tetaw ŋobkana toŋaxāʔ. 82 śidʼe tetaw ŋobkana toŋaxaʔ. 82 сиде тэтав ңобкана тоңахаʼ. 82 My two masters came out together. 82 A két uram együtt jött ki. 82 Meine zwei Herren kamen zusammen. 83 jerw xarʲikow ŋudădă weŋkăli, jerw xuːpătow ŋanʲiʔ ŋudădă weŋkăli. 83 jerw xāŕikow ŋudada weŋkali, jerw xūpatow ŋāńiʔ ŋudada weŋkali. 83 jerw xaŕikow ŋudada weŋkali, jerw xupatow ŋańiʔ ŋudada weŋkali. 83 ерв хариков ңудада веңкалы, ерв хупатов ңаниʼ ңудада веңкалы. 83 Master xāŕikow stretched out his hand, master xūpatow stretched out his hand as well. 83 xāŕikow úr kinyújtotta a kezét, xūpatow úr is kinyújtotta a kezét. 83 Der xāŕikow-Herr hat die Hand ausgestreckt, die Hand des xūpatow-Herrn ist auch ausgestreckt. 84 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːde mʲatʔ tʲuː. 84 ńāxarʔ weraʔ ńūde ḿātʔ tʼū. 84 ńaxarʔ weraʔ ńude ḿatʔ tʼu. 84 няхарʼ вераʼ нюде мятʼ тю. 84 'The youngest of the three wera' stepped inside. 84 'A három wera közül a legfiatalabb' belépett. 84 Der Jüngste der Drei wera trat hinein. 85 xirkărʲiː ŋăwor xamedaʔ, tol nʲiʔ ŋaptaʔ. 85 xirkaŕī ŋawor xāmedāʔ, tol ńiʔ ŋāptāʔ. 85 xirkaŕi ŋawor xamedaʔ, tol ńiʔ ŋaptaʔ. 85 хыркари ңавор хамедаʼ, тол ниʼ ңаптаʼ. 85 They prepared all kinds of food, [and] put (them) on the table. 85 Mindenféle ételt készítettek, lerakták (azokat) az asztalra. 85 Sie bereiteten allerlei Speise, stellten (sie) auf den Tisch. 86 sʲarkă xăruli. 86 śārka xaruli. 86 śarka xaruli. 86 сярка харулы. 86 They pour the spirits. 86 Öntik a pálinkát. 86 Schnaps ist ausgegossen. 87 tʲanʲembownă xăʦʲeʔ jadʲemʲadmʔ. 87 tʼāńembowna xaćeʔ jādʼeḿādmʔ. 87 tʼańembowna xaćeʔ jadʼeḿadmʔ. 87 тянембёвна хацеʼ ядемядмʼ. 87 I almost felt warm [from the drink]. 87 Szinte becsíptem. 87 Mir wurde beinahe etwas heiss. 88 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "tiːnăʔ ŋămʲeʔ ŋarmăʔ. ŋăworăd sʲăxăʔ xamedaŋkuːr?" 88 mań taŕemʔ mādmʔ: "tīnaʔ ŋaḿeʔ ŋārmaʔ. ŋaworad śaxaʔ xāmedāŋkūr?" 88 mań taŕemʔ madmʔ: "tinaʔ ŋaḿeʔ ŋarmaʔ. ŋaworad śaxaʔ xamedaŋkur?" 88 мань таремʼ мадмʼ: "тынаʼ ңамеʼ ңармаʼ. ңаворад сяхаʼ хамедаңкур?" 88 So I said: "The udders of our reindeer became big. When will your food be ready?" 88 Így azt mondtam: "A rénszarvasaink tőgye nagy lett. Az ételeid mikor lesznek készen?" 88 Ich sagte so: "Die Euter unserer Renntiere wurden gross. Deine Esswaren, wann machst du sie fertig?" 89 jerw xarʲikow mansʲi xanadă: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, juːnăra mănʲ xărʔn tuːtadmʔ." 89 jerw xāŕikow mānśi xānāda: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, jūnarā mań xarʔn tūtādmʔ." 89 jerw xaŕikow manśi xanada: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, junara mań xarʔn tutadmʔ." 89 ерв хариков манси ханада: "няхарʼ вераʼ нюде, юнара мань харʼн тутадмʼ." 89 Master xāŕikow said: "'The youngest of the three wera', I'll go and ask about it myself." 89 xāŕikow úr azt mondta: "'A három wera közül a legfiatalabb', megyek és magam járok utána." 89 Der xāŕikow-Herr sagte: "Der Jüngste der Drei wera, ich komme selbst um mich zu erkundigen." 90 jerw xarʲikow tărʲemʔ ma: "sʲidʲe sʲiːw tʲukonă jiːlʲeŋkuːdmʔ. nʲaxărumtăiː sʲiwxănă xănsawaiː tuːʔ!" 90 jerw xāŕikow taŕemʔ mā: "śidʼe śīw tʼukona jīlʼeŋkūdmʔ. ńāxarumtaī śiwxana xansāwāī tūʔ!" 90 jerw xaŕikow taŕemʔ ma: "śidʼe śiw tʼukona jilʼeŋkudmʔ. ńaxarumtai śiwxana xansawai tuʔ!" 90 ерв хариков таремʼ ма: "сиде сив тюкона илеңкудмʼ. няхарумтаы сивхана хансаваы туʼ!" 90 Master xāŕikow also said: "I'll live here for two weeks. On the third week I'll come with the sleigh!" 90 xāŕikow úr azt is mondta: "Két hétig élek itt. A harmadik héten jövök a szánnal!" 90 Der xāŕikow-Herr sagte also: "Ich lebe hier zwei Wochen. Die dritte Woche komme mit den Schlitten!" 91 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma: "sʲan xăn tara?" 91 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā: "śān xan tārā?" 91 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma: "śan xan tara?" 91 няхарʼ вераʼ нюде ма: "сян хан тара?" 91 'The youngest of the three wera' said: "How many sleighs will it be?" 91 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Mennyi szán lesz?" 91 Der Jüngste der Drei wera sagte: "Wieviel Schlitten sollen es sein?" 92 jerw xarʲikow ma nʲiwʔ: "sʲidʲe juk kăn tara." 92 jerw xāŕikow mā ńiwʔ: "śidʼe juk_kan tārā." 92 jerw xaŕikow ma ńiwʔ: "śidʼe juk kan tara." 92 ерв хариков ма нивʼ: "сиде юк кан тара." 92 Master xāŕikow said then: "Twenty sleighs are needed." 92 xāŕikow úr akkor azt mondta: "Húsz szánra van szükség." 92 Sagte doch der xāŕikow-Herr: "Zwanzig Schlitten sind notwendig." 93 ŋopoiː weʦʲărăm pelʲe mănʲ sodaw, ŋăwormʔ sodaw. 93 ŋopoī wećaram_pelʼe mań sodāw, ŋawormʔ sodāw. 93 ŋopoi wećaram pelʼe mań sodaw, ŋawormʔ sodaw. 93 ңопоы вецярам пеле мань содав, ңавормʼ содав. 93 I took half a wedro (of spirits) with me, I took food with me. 93 Magammal vittem fél wedro (pálinkát), ételt vittem magammal. 93 Ein halbes Wedro (Branntwein) nahm ich mit mir, Speise nahm ich mit. 94 mănʲ mʲakăn xăjamʔ. 94 mań ḿākan xajāmʔ. 94 mań ḿakan xajamʔ. 94 мань мякан хаямʼ. 94 I went home. 94 Hazamentem. 94 Ich begab mich nach Hause. 95 xanămʲi ŋăedaw. 95 xānaḿi_ ŋaedāw. 95 xanaḿi ŋaedaw. 95 ханами ңаедав. 95 I started my sleigh. 95 Elindítottam a szánomat. 95 Ich machte meinen Schlitten los. 96 papămʲiʔ ma nʲiwʔ: "tʲedaw săwo ŋăewen." 96 pāpaḿiʔ mā ńiwʔ: "tʼedāw sawo ŋaewen." 96 papaḿiʔ ma ńiwʔ: "tʼedaw sawo ŋaewen." 96 папамиʼ ма нивʼ: "тедав саво ңаевен." 96 My younger sister said: "Well, now you behaved well." 96 A húgom azt mondta: "Nos, most jól viselted magad." 96 Meine jüngere Schwester sagte doch: "Du bist aber jetzt gut gewesen." 97 mʲatʔ tʲuːdmʔ. 97 ḿātʔ tʼūdmʔ. 97 ḿatʔ tʼudmʔ. 97 мятʼ тюдмʼ. 97 I entered the tent. 97 Beléptem a sátorba. 97 Ich trat in das Zelt. 98 papăxăntă ma: "weʦʲărăm pelʲe jiːʔmʲin tănʲa, tetănʲiʔ tawiː, xan puːnʲană ŋa." 98 pāpaxanta mā: "wećaram_pelʼe jīʔḿin_tańā, tetańiʔ tāwī, xān pūńāna ŋā." 98 papaxanta ma: "wećaram pelʼe jiʔḿin tańa, tetańiʔ tawi, xan puńana ŋa." 98 папаханта ма: "вецярам пеле иʼмин таня, тэтаниʼ тавы, хан пуняна ңа." 98 He said to his younger sister: "I have half a wedro of spirits, given by my masters, it is in the back of the sleigh." 98 Azt mondta a húgának: "Van egy fél wedro pálinkám, az uraim adták, a szán hátuljában van." 98 Er sagte zu seiner jüngeren Schwester: "Ich habe ein halbes Wedro von meinen Herrn gegebenen Branntwein, es ist in der hinteren Seite des Schlittens." 99 jiːtămʲin tadă, puːlenʲiŋ kăewănʔ ŋaptadă. 99 jītaḿin_tāda, pūleńiŋ_kaewanʔ ŋāptāda. 99 jitaḿin tada, puleńiŋ kaewanʔ ŋaptada. 99 итамин тада, пулениң каеванʼ ңаптада. 99 She brought the spirits in for me, she put it next to my knees. 99 Behozta nekem a pálinkát, lerakta a térdemhez. 99 Sie brachte mir Branntwein, sie stellte es neben meine Knie. 100 sʲarkadămʲin tăxarʔ! 100 śārkādaḿin_taxārʔ! 100 śarkadaḿin taxarʔ! 100 сяркадамин тахарʼ! 100 Give me a little of the spirit! 100 Adj egy kis pálinkát! 100 Gib mir einen Schnaps! 101 mănʲ sʲarkă nʲiːm bærʔ. xărtă ŋert! 101 mań śārka ńīm_bäerʔ. xarta ŋert! 101 mań śarka ńim bærʔ. xarta ŋert! 101 мань сярка ним бэрʼ. харта ңэрт! 101 I am not even taking a sip. Drink it yourself! 101 Egy kortyot sem iszok. Idd meg magad! 101 Ich nehme keinen Schluck. Trinke selbst! 102 jesʲe sʲarkkănʔ xămtaw, sʲidʲe sʲarkămʔ mănʲ ŋerŋaw. 102 jeśe śārkkanʔ xamtāw, śidʼe śārkamʔ mań ŋerŋāw. 102 jeśe śarkkanʔ xamtaw, śidʼe śarkamʔ mań ŋerŋaw. 102 есе сяркканʼ хамтав, сиде сяркамʼ мань ңэрңав. 102 I poured it into an iron cup, I drank two cups of the spirits. 102 Kiöntöttem egy vaspohárba, két pohár pálinkát ittam. 102 Ich goss in einen eisernen Becher, ich trank zwei Schnäpse. 103 nʲedko păpăw ŋeptă jenărăxa, ŋodʲʔ warʲexetă papa ŋerŋadă. 103 ńedko papaw ŋepta jenaraxā, ŋodʼʔ wāŕexeta pāpā ŋerŋāda. 103 ńedko papaw ŋepta jenaraxa, ŋodʼʔ waŕexeta papa ŋerŋada. 103 недко папав ңэпта енараха, ңодʼ варехета папа ңэрңада. 103 The virgin, my younger sister, "Her hair is like a nettle", my younger sister rarely drank. 103 A hajadon, a húgom, "a haja mint a csalán", a húgom alig ivott. 103 Die Jungfrau, meine jüngere Schwester "Ihr Haar ist der Brennessel ähnlich", meine jüngere Schwester trank kaum. 104 ŋanʲin sʲidʲe sʲarkămʔ xărʔn ŋerŋamʔ. 104 ŋāńin_śidʼe śārkamʔ xarʔn ŋerŋāmʔ. 104 ŋańin śidʼe śarkamʔ xarʔn ŋerŋamʔ. 104 ңанин сиде сяркамʼ харʼн ңэрңамʼ. 104 I myself drank two [more] cups of brandy again. 104 Én magam megint ittam két pohár pálinkát. 104 Wieder zwei Schnäpse trank ich selbst. 105 papaw tărʲemʔ ma: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, majam koŋkuːn." 105 pāpāw taŕemʔ mā: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, mājām_koŋkūn." 105 papaw taŕemʔ ma: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, majam koŋkun." 105 папав таремʼ ма: "няхарʼ вераʼ нюде, маям коңкун." 105 So my younger sister said: "'The youngest of the three wera', you will suffer." 105 A húgom így azt mondta: "'A három wera közül a legfiatalabb', szenvedni fogsz." 105 Meine jüngere Schwester sagte so: "Jüngster der Drei wera, du wirst leiden." 106 tărʲemʔ pʲiː jambănʔ mănʲ jabʲemʔ, xărʔn jabʲedmʔ. 106 taŕemʔ ṕī jāmbanʔ mań jāb́emʔ, xarʔn jāb́edmʔ. 106 taŕemʔ ṕi jambanʔ mań jab́emʔ, xarʔn jab́edmʔ. 106 таремʼ пи ямбянʼ мань ябемʼ, харʼн ябедмʼ. 106 So I'm revelled all night long, drinking by myself. 106 Így mulatok egész éjjel, egymagamban iszok. 106 So zeche ich die ganze Nacht, trinke selbst. 107 nʲedko papaw, ŋanʲin sʲarkar ŋawʔ! 107 ńedko pāpāw, ŋāńin_śārkār ŋāwʔ! 107 ńedko papaw, ŋańin śarkar ŋawʔ! 107 недко папав, ңанин сяркар ңавʼ! 107 Virgin, my younger sister, take another sip! 107 Hajadon, húgom, igyál még egy kortyot! 107 Jungfrau, meine jüngere Schwester, nimm wieder einen Schnaps! 108 papaw tărʲemʔ ma: "mănʲ nʲiːdmʔ kărwaʔ." 108 pāpāw taŕemʔ mā: "mań ńīdmʔ_karwāʔ." 108 papaw taŕemʔ ma: "mań ńidmʔ karwaʔ." 108 папав таремʼ ма: "мань нидмʼ карваʼ." 108 My younger sister said so: "I do not like it." 108 A húgom így azt mondta: "Nem szeretem." 108 Meine jüngere Schwester sagte so: "Ich mag nicht." 109 mănʲ nixerʲiʔ mipiːmʔ, ŋodʲʔ nʲăʔmadă. 109 mań nixeŕiʔ mipīmʔ, ŋodʼʔ ńaʔmāda. 109 mań nixeŕiʔ mipimʔ, ŋodʼʔ ńaʔmada. 109 мань ныхериʼ мыпымʼ, ңодʼ няʼмада. 109 I forced [my way], she hardly took it in her hand. 109 Erőltettem, ő alig vette a kezébe. 109 Ich gebe mit Gewalt, kaum nahm sie in ihre Hand. 110 papăw, ŋerkărt! 110 pāpaw, ŋerkart! 110 papaw, ŋerkart! 110 папав, ңэркарт! 110 My younger sister, drink it! 110 Húgom, idd meg! 110 Meine jüngere Schwester, trinke doch! 111 puda ŋerŋadă. 111 pudā ŋerŋāda. 111 puda ŋerŋada. 111 пуда ңэрңада. 111 She drank. 111 Ivott. 111 Sie trank. 112 majam koŋkuːn. 112 mājām_koŋkūn. 112 majam koŋkun. 112 маям коңкун. 112 You will suffer. 112 Szenvedni fogsz. 112 Du wirst leiden. 113 tʲukuː majal majă nʲiŋă. 113 tʼukū mājāl māja ńiŋa. 113 tʼuku majal maja ńiŋa. 113 тюку маял мая ниңа. 113 This suffering (of yours) is no suffering at all. 113 Ez a (te) szenvedésed egyáltalán nem szenvedés. 113 Dieses (dein) Leiden ist kein Leiden. 114 tărʲemʔ săwombokownă ŋanʲiʔ jiːlʲewʔ, sʲidʲe sʲiːw jalʲeʔ tărʲemʔ jiːlʲewʔ. 114 taŕemʔ sawombokowna ŋāńiʔ jīlʼewʔ, śidʼe śīw jālʼeʔ taŕemʔ jīlʼewʔ. 114 taŕemʔ sawombokowna ŋańiʔ jilʼewʔ, śidʼe śiw jalʼeʔ taŕemʔ jilʼewʔ. 114 таремʼ савомбёковна ңаниʼ илевʼ, сиде сив ялеʼ таремʼ илевʼ. 114 So we live well, we live like this for two weeks. 114 Jól élünk így, így élünk két hétig. 114 So gut leben wir wieder, zwei Wochen wir so leben. 115 nʲaxărumtăiː sʲiwdă tewiːʔ. 115 ńāxarumtaī śiwda tewīʔ. 115 ńaxarumtai śiwda tewiʔ. 115 няхарумтаы сивда тэвыʼ. 115 The third week arrived. 115 Eljött a harmadik hét. 115 Die dritte Woche ist gekommen. 116 xăntow xamedăʔ! 116 xantow xāmedaʔ! 116 xantow xamedaʔ! 116 хантов хамедаʼ! 116 Prepare my sleigh! 116 Készítsd a szánomat! 116 Mache meinen Schlitten in Ordnung! 117 sʲidʲe jonăreʦʲe mʲadăŋ kæwănʔ tanaiːn, tʲetă juːrʔ kapt jorkălʲjenʲiʔ. 117 śidʼe jonareće ḿādaŋ_käewanʔ tānāīn, tʼeta jūrʔ_kāpt jorkalʼjeńiʔ. 117 śidʼe jonareće ḿadaŋ kæwanʔ tanain, tʼeta jurʔ kapt jorkalʼjeńiʔ. 117 сиде ёнареце мядаң кэванʼ танаын, тета юрʼ капт ёркалениʼ. 117 I lead two thousand (reindeer) next to the tent, we lead four hundred reindeer oxen into a circle. 117 Kétezer (rénszarvast) vezettem a sátor mellé, négyszáz rénszarvas ökröt vezettünk egy körbe. 117 Zweitausend (Renntiere) trieb ich neben das Zelt, vierhundert Renntierochsen trieben wir in einen Kreis. 118 sʲidʲe juːdă xăn-sʲiʔ xaptuʔ sʲarʲamʔ. 118 śidʼe jūda xan-śiʔ xāptuʔ śāŕāmʔ. 118 śidʼe juda xan-śiʔ xaptuʔ śaŕamʔ. 118 сиде юда хан-сиʼ хаптуʼ сярямʼ. 118 I tied the reindeer oxen for twenty sleighs. 118 Bekötöttem a rénszarvas ökröket húsz szán elé. 118 Für zwanzig Schlitten band ich die Renntierochsen. 119 papantă ma nʲiwʔ: "xănar podʲert! xæxenʲiʔ ŋarkă lobolkanʔ!" 119 pāpānta mā ńiwʔ: "xanār podʼert! xäexeńiʔ ŋārka lobolkānʔ!" 119 papanta ma ńiwʔ: "xanar podʼert! xæxeńiʔ ŋarka lobolkanʔ!" 119 папанта ма нивʼ: "ханар подерт! хэхениʼ ңарка лобёлканʼ!" 119 I told my younger sister: "Harness [reindeer] to your sleigh! We want to drive into the large village!" 119 Azt mondtam a húgomnak: "Fogass be a szánodba! A nagy faluba akarunk vezetni!" 119 Er sagte zu seiner jüngeren Schwester: "Schirre deinen Schlitten an! Wir wollen uns in das grosse Dorf begeben!" 120 sʲidʲe juːdăŋ kănămʔ mănʲiʔ xanaiːnʲiʔ. 120 śidʼe jūdaŋ_kanamʔ mańiʔ xānāīńiʔ. 120 śidʼe judaŋ kanamʔ mańiʔ xanaińiʔ. 120 сиде юдаң канамʼ маниʼ ханаыниʼ. 120 We brought out twenty sleighs. 120 Elővettünk húsz szánt. 120 Wir brachten zwanzig Schlitten fort. 121 jalʲe jerm pʲirxănă ŋarkă lobolkanʔ nuːltamʲiʔ tetă xuːpătow, tetă xarʲikow mărdă mʲuʔ. 121 jālʼe jerm_ṕirxana ŋārka lobolkānʔ nūltāḿiʔ teta xūpatow, teta xāŕikow marda_ḿuʔ. 121 jalʼe jerm ṕirxana ŋarka lobolkanʔ nultaḿiʔ teta xupatow, teta xaŕikow marda ḿuʔ. 121 яле ерм пирхана ңарка лобёлканʼ нултамиʼ тэта хупатов, тэта хариков марда мюʼ. 121 In the middle of the day, we stopped in the large village, in master xūpatow's and master xāŕikow's yard. 121 A nap közepén megálltunk a nagy faluban, xūpatow úr és xāŕikow úr udvarában. 121 Mitten am Tage, hielten wir in dem grossen Dorfe, im Hofe des xūpatow-Herrn, und des xāŕikow-Herrn an. 122 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, nʲenăsʲe ŋăewen. 122 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, ńenaśe ŋaewen. 122 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, ńenaśe ŋaewen. 122 няхарʼ вераʼ нюде, ненасе ңаевен. 122 'The youngest of the three wera', you are here indeed! 122 'A három wera közül a legfiatalabb', hát tényleg itt vagy! 122 Jüngster der Drei wera, da bist du ja wirklich! 123 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma: "mănʲ sʲermʲiʔ jăŋku." 123 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā: "mań śerḿiʔ jaŋku." 123 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma: "mań śerḿiʔ jaŋku." 123 няхарʼ вераʼ нюде ма: "мань сермиʼ яңку." 123 'The youngest of the three wera' said: "I have no concern." 123 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Nincs kérésem." 123 Der Jüngste der Drei wera sagte: "Ich habe kein Anliegen." 124 mănʲ mʲatʔ tʲuːmʔ. 124 mań ḿātʔ tʼūmʔ. 124 mań ḿatʔ tʼumʔ. 124 мань мятʼ тюмʼ. 124 I entered. 124 Beléptem. 124 Ich trat hinein. 125 jerw xuːpătow mʲakănă sʲarkă xăruli. 125 jerw xūpatow ḿākana śārka xaruli. 125 jerw xupatow ḿakana śarka xaruli. 125 ерв хупатов мякана сярка харулы. 125 In master xūpatow's house spirit is being poured. 125 xūpatow úr házában pálinkát öntenek. 125 Im Hause des xūpatow-Herrn ist Schnaps ausgegossen. 126 ămkem pʲirxănă jerw xarʲikow tărʲemʔ mamonontă: "tărpădʔ, ŋăworʦʲe mălʲuːʔ ŋăeptă! mănʲ jemnʲanʲiʔ sʲerʔ jăŋku." 126 amkem_ṕirxana jerw xāŕikow taŕemʔ māmononta: "tarpadʔ, ŋaworće malʼūʔ ŋaepta! mań jemńāńiʔ śerʔ jaŋku." 126 amkem ṕirxana jerw xaŕikow taŕemʔ mamononta: "tarpadʔ, ŋaworće malʼuʔ ŋaepta! mań jemńańiʔ śerʔ jaŋku." 126 амкэм пирхана ерв хариков таремʼ мамононта: "тарпадʼ, ңаворце малюʼ ңаепта! мань емняниʼ серʼ яңку." 126 Sometime master xāŕikow was heard saying: "Go away when you're done eating! I don't have anything [for you]." 126 Valamikor hallani, hogy xāŕikow úr azt mondta: "Menj el, ha végeztél az evéssel! Most nincsenek dolgaim." 126 Irgendwann hörte man den xāŕikow-Herrn also sagen: "Begib dich hinaus, wenn du mit dem Essen aufgehört hast! Ich habe keine Angelegenheit." 127 jerw xuːpătow ma nʲiwʔ: "ŋanʲixiːnă xamedʲuʔ!" 127 jerw xūpatow mā ńiwʔ: "ŋāńixīna xāmedʼuʔ!" 127 jerw xupatow ma ńiwʔ: "ŋańixina xamedʼuʔ!" 127 ерв хупатов ма нивʼ: "ңанихына хамедюʼ!" 127 Master xūpatow said: "Next time you should be ready for things like this!" 127 xūpatow úr azt mondta: "Legközelebb készen kell állnod az ilyen dolgokra!" 127 Sagte doch der xūpatow-Herr: "Sei ein andermal bereit!" 128 jerw xarʲikow, puda ma: "xæwnʲană wiːnʲim meʔ, suːjulăwă jăxa nʲawxănă, tʲikană mănʲ jiːlʲeŋkuːmʔ." 128 jerw xāŕikow, pudā mā: "xäewńāna wīńim_meʔ, sūjulawa jaxā ńāwxana, tʼikāna mań jīlʼeŋkūmʔ." 128 jerw xaŕikow, puda ma: "xæwńana wińim meʔ, sujulawa jaxa ńawxana, tʼikana mań jilʼeŋkumʔ." 128 ерв хариков, пуда ма: "хэвняна выним меʼ, суюлава яха нявхана, тикана мань илеңкумʼ." 128 Master xāŕikow said: "I will not be in the way, at the mouth of the Calf-river, there will I live." 128 xāŕikow úr azt mondta: "Nem leszek útban, a Borjú-folyó torkolatánál, ott fogok élni." 128 Der xāŕikow-Herr, er sagte: "Seitwärts werde ich nicht sein, an der Mündung des Kalben-Flusses, dort werde ich leben." 129 numtă pawsʲumʲenʲaŋe xăje. 129 numta pāwśuḿeńāŋe xaje. 129 numta pawśuḿeńaŋe xaje. 129 нумта павсюменяңе хае. 129 The evening set in. 129 Beesteledett. 129 Es wurde gegen Abend. 130 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma: "taxăbʲe xæxewăʔ! numtă pawsʲumʲe." 130 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā: "tāxab́e xäexewaʔ! numta pāwśuḿe." 130 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma: "taxab́e xæxewaʔ! numta pawśuḿe." 130 няхарʼ вераʼ нюде ма: "тахабе хэхеваʼ! нумта павсюме." 130 'The youngest of the three wera' said: "Let's go now! It's dark [outside]." 130 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Most menjünk! Sötét van." 130 Der Jüngste der Drei wera sagte: "Lasst uns dann gehen! Es wurde dunkel." 131 mʲakăntă tewiːnăʔ, xaptuːnʲi ŋăediːn. 131 ḿākanta tewīnaʔ, xāptūńi_ŋaedīn. 131 ḿakanta tewinaʔ, xaptuńi ŋaedin. 131 мяканта тэвынаʼ, хаптуни ңаедын. 131 We went home, we unharnessed my reindeer oxen. 131 Hazamentünk, leszerszámoztuk a rénszarvas ökreimet. 131 Wir kamen nach Hause, meine Renntierochsen schirrte ich aus. 132 jerw xarʲikow mʲatʔ tʲuːwi. 132 jerw xāŕikow ḿātʔ tʼūwi. 132 jerw xaŕikow ḿatʔ tʼuwi. 132 ерв хариков мятʼ тювы. 132 Master xāŕikow entered the tent. 132 xāŕikow úr bejött a sátorba. 132 Der xāŕikow-Herr ist in das Zelt getreten. 133 xarʲikowm puxuː sʲată săwo nʲe. 133 xāŕikowm_puxū śāta sawo ńe. 133 xaŕikowm puxu śata sawo ńe. 133 хариковм пуху сята саво не. 133 xāŕikow's wife is a woman with beautiful face. 133 xāŕikow felesége egy szép arcú nő. 133 Das Weib des xāŕikow ist eine schöngesichtige Frau. 134 tetă xarʲikow puxuːntă ma nʲiwʔ: "jiːtʲemʲiʔ tʲulʲeʔ! tiːnʲană sʲermʲiʔ jăŋku." 134 teta xāŕikow puxūnta mā ńiwʔ: "jītʼeḿiʔ tʼulʼeʔ! tīńāna śerḿiʔ jaŋku." 134 teta xaŕikow puxunta ma ńiwʔ: "jitʼeḿiʔ tʼulʼeʔ! tińana śerḿiʔ jaŋku." 134 тэта хариков пухунта ма нивʼ: "итемиʼ тюлеʼ! тыняна сермиʼ яңку." 134 Master xāŕikow says to his wife: "Bring me spirits! I have nothing to do near the reindeer." 134 xāŕikow úr azt mondja a feleségének: "Hozz nekem pálinkát! Nincs semmi dolgom a rénszarvasoknál." 134 Der xāŕikow-Herr sagt zu seiner Frau: "Bringe mir Branntwein! Bei den Renntieren habe ich nichts zu tun." 135 ma: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, tʲukonă ŋamtădʔ!" 135 mā: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, tʼukona ŋāmtadʔ!" 135 ma: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, tʼukona ŋamtadʔ!" 135 ма: "няхарʼ вераʼ нюде, тюкона ңамтадʼ!" 135 He said: "'The youngest of the three wera', sit down here!" 135 Azt mondta: "'A három wera közül a legfiatalabb', ülj le itt!" 135 Er sagte: "Jüngster der Drei wera, setze dich hierher!" 136 tetă xarʲikow nʲarăwo xorokomʔ jiːdmʔ tʲuːlʲewi. 136 teta xāŕikow ńārawo xorokomʔ jīdmʔ tʼūlʼewi. 136 teta xaŕikow ńarawo xorokomʔ jidmʔ tʼulʼewi. 136 тэта хариков няраво хорокомʼ идмʼ тюлевы. 136 Master xāŕikow brought in a small keg with spirits made of copper. 136 xāŕikow úr behozott egy rézből készült, kis pálinkás hordót. 136 Der xāŕikow-Herr hat ein kleines Schnapsfass aus Kupfer hereingebracht. 137 pʲiːj jam-pănʔ tărʲemʔ jabʲenʲiʔ. 137 ṕīj_jām-panʔ taŕemʔ jāb́eńiʔ. 137 ṕij jam-panʔ taŕemʔ jab́eńiʔ. 137 пий ям-панʼ таремʼ ябениʼ. 137 All night long we revelled like this. 137 Egész éjjel így mulatunk. 137 Die ganze Nacht zechen wir so. 138 tărʲemʔ jabʲenʲaxănʲiʔ numtă jalemă. 138 taŕemʔ jāb́eńāxańiʔ numta jālema. 138 taŕemʔ jab́eńaxańiʔ numta jalema. 138 таремʼ ябеняханиʼ нумта ялема. 138 As we drink, it began to dawn. 138 Ahogy iszunk, pirkadni kezdett. 138 Während wir so trinken, graute der Tag. 139 tetă xarʲikow pʲilʲiʔ wadă jăŋku. 139 teta xāŕikow ṕilʼiʔ wāda jaŋku. 139 teta xaŕikow ṕilʼiʔ wada jaŋku. 139 тэта хариков пилиʼ вада яңку. 139 Master xāŕikow is quite wordless. 139 xāŕikow úr egészen szótlan. 139 Der xāŕikow-Herr ist ganz wortlos. 140 nʲaxărʔ werăʔ nʲu ma nʲiwʔ: "sʲiw jalʲeʔ jabʲewenʲiʔ." 140 ńāxarʔ weraʔ ńu mā ńiwʔ: "śiw jālʼeʔ jāb́eweńiʔ." 140 ńaxarʔ weraʔ ńu ma ńiwʔ: "śiw jalʼeʔ jab́eweńiʔ." 140 няхарʼ вераʼ ню ма нивʼ: "сив ялеʼ ябевениʼ." 140 'The youngest of the three wera' said: "We have been drinking for seven days." 140 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Már hét napja mulatunk." 140 Sagte doch der Jüngste der Drei wera: "Wir haben sieben Tage gezecht." 141 nʲedkă papă ma nʲiwʔ: "ponʔ jabʲedʲiʔ. masʲi ŋăejawă!" 141 ńedka pāpa mā ńiwʔ: "ponʔ jāb́edʼiʔ. māśi_ŋaejāwa!" 141 ńedka papa ma ńiwʔ: "ponʔ jab́edʼiʔ. maśi ŋaejawa!" 141 недка папа ма нивʼ: "понʼ ябедиʼ. маси ңаеява!" 141 The virgin, the younger sister said: "You drank like a fish. It's enough now!" 141 A hajadon, a húg azt mondta: "Sokáig ittál úgy, mint a kefekötő. Most már elég!" 141 Die Jungfrau, die jüngere Schwester sagte doch: "Lange sauft ihr. Es genüge doch!" 142 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe pʲiːnʔ jurkiːʔ. 142 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe ṕīnʔ jurkīʔ. 142 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ṕinʔ jurkiʔ. 142 няхарʼ вераʼ нюде пинʼ юркыʼ. 142 'The youngest of the three wera' rose and went out. 142 'A három wera közül a legfiatalabb' felállt és kiment. 142 Der Jüngste der Drei wera erhob sich hinaus. 143 sʲidʲe jonăreʦʲeʔ suːjuː mălʲewedʔ. 143 śidʼe jonarećeʔ sūjū malʼewedʔ. 143 śidʼe jonarećeʔ suju malʼewedʔ. 143 сиде ёнарецеʼ сую малеведʼ. 143 The two thousand were done calving. 143 A kétezer már nem borjazik. 143 Zweitausend haben mit Kalben aufgehört. 144 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "jamtasʲ tara, suːjulăwă jăxa nʲawrʲiːnʔ jamtasʲ tara. jerw xuːpătow towăntă jolʲʦʲeŋe xăje." 144 mań taŕemʔ mādmʔ: "jāmtāˈś tārā, sūjulawa jaxā ńāwŕīnʔ jāmtāˈś tārā. jerw xūpatow towanta jolʼćeŋe xaje." 144 mań taŕemʔ madmʔ: "jamtaś tara, sujulawa jaxa ńawŕinʔ jamtaś tara. jerw xupatow towanta jolʼćeŋe xaje." 144 мань таремʼ мадмʼ: "ямтась тара, суюлава яха нявринʼ ямтась тара. ерв хупатов тованта ёлцеңе хае." 144 I said: "It [the herd] has to be taken away, to the mouth of the Calf-river must it be taken, it's time for master xūpatow's arrival." 144 Azt mondtam: "El kell vinni [a csordát], a Borjú-folyó torkolatához kell vinni, ideje xūpatow úr érkezésének." 144 Ich sagte so: "Es muss umgezogen werden, an die Mündung des Kalben-Flusses muss umgezogen werden. Es kam die Ankunftszeit des xūpatow-Herrn." 145 tadă jamtaiːnʲiʔ. 145 tāda jāmtāīńiʔ. 145 tada jamtaińiʔ. 145 тада ямтаыниʼ. 145 Then we went on the migration-trip. 145 Akkor elindultunk a költöző utazásra. 145 Dann begaben wir uns auf die Umzugsreise. 146 mănʲiʔ sʲidʲe mʲuŋ kăjenʲiʔ. 146 mańiʔ śidʼe ḿuŋ_kajeńiʔ. 146 mańiʔ śidʼe ḿuŋ kajeńiʔ. 146 маниʼ сиде мюң каениʼ. 146 We went on two roads. 146 Két úton haladtunk. 146 Wir gingen zwei Fahrstrecken. 147 suːjulăwă jăxa nʲawn sălʲanʔ ta ŋesiːnʲiʔ. 147 sūjulawa jaxā ńāwn_salʼānʔ tāˈ_ŋesīńiʔ. 147 sujulawa jaxa ńawn salʼanʔ ta ŋesińiʔ. 147 суюлава яха нявн салянʼ та ңесыниʼ. 147 We settled ourselves on the hillside of a headland at the mouth of Calf-river. 147 A Borjú-folyó torkolatánál lévő földnyelv magaslatán telepedtünk le. 147 An der an der Mündung des Kalben-Flusses befindlichen Landzungenanhöhe, dort lagerten wir. 148 jerw xuːpătow ŋănodă ŋădʲimʲe, nʲaxărtʲe jesʲertă. 148 jerw xūpatow ŋanoda ŋadʼiḿe, ńāxartʼeˈ jeśerta. 148 jerw xupatow ŋanoda ŋadʼiḿe, ńaxartʼe jeśerta. 148 ерв хупатов ңанода ңадиме, няхарте есерта. 148 Master xūpatow's boat with three sails became visible. 148 Előtűnt xūpatow úr hajója három vitorlával. 148 Das Boot des xūpatow-Herrn mit den drei Segeln wurde sichtbar. 149 ŋesumaxădănʲiʔ ŋanʲiʔ jabʲenʲiʔ. 149 ŋesumāxadańiʔ ŋāńiʔ jāb́eńiʔ. 149 ŋesumaxadańiʔ ŋańiʔ jab́eńiʔ. 149 ңэсумахаданиʼ ңаниʼ ябениʼ. 149 When we settled, we kept on revelling. 149 Amikor letelepedtünk, tovább mulattunk. 149 Nachdem wir uns gelagert hatten, zechen wir wieder. 150 ŋănodă nuːltaduʔ, sʲidʲe juʔ mănsărană luːʦʲe ŋănonantu meʔ. 150 ŋanoda nūltāduʔ, śidʼe juʔ mansarāna lūće ŋanonāntu_meʔ. 150 ŋanoda nultaduʔ, śidʼe juʔ mansarana luće ŋanonantu meʔ. 150 ңанода нултадуʼ, сиде юʼ мансарана луце ңанонанту меʼ. 150 They stopped their boats, there are twenty Russian workers on the boats. 150 Megálltak a hajóikkal, húsz orosz munkás van a hajókon. 150 Sie hielten ihr Boot an, in dem Boote sind zwanzig russische Arbeiter. 151 jerw xuːpătow sămbălʲăŋkă luːʦʲemʔ tewra. 151 jerw xūpatow sambalʼaŋka lūćemʔ tewrā. 151 jerw xupatow sambalʼaŋka lućemʔ tewra. 151 ерв хупатов самбяляңка луцемʼ тэвра. 151 Master xūpatow brought five Russians. 151 xūpatow úr öt oroszt hozott. 151 Der xūpatow-Herr brachte fünf Russen. 152 ma nʲiwʔ: "tămnă jabʲen." 152 mā ńiwʔ: "tamna jāb́en." 152 ma ńiwʔ: "tamna jab́en." 152 ма нивʼ: "тамна ябен." 152 He said (to 'The youngest of the three wera'): "You're still drunk." 152 Azt mondta (három wera közül a legfiatalabbnak): "Még mindig részeg vagy." 152 Sagte doch (zu dem Jüngsten der Drei wera): "Du bist noch betrunken." 153 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "săʦʲe nʲimʔ jabʲeʔ." 153 mań taŕemʔ mādmʔ: "saće_ńimʔ jāb́eʔ." 153 mań taŕemʔ madmʔ: "saće ńimʔ jab́eʔ." 153 мань таремʼ мадмʼ: "саце нимʼ ябеʼ." 153 To this I said: "I'm not that drunk." 153 Erre azt mondtam: "Nem vagyok annyira részeg." 153 Ich sagte also: "Ich bin nicht sehr betrunken." 154 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "xărʔn tuːnʲiːmʲiʔ soda tara, jesʲedă nʲarăbʲată jawosʲe metamʲiʔ." 154 mań taŕemʔ mādmʔ: "xarʔn tūńīḿiʔ sodā tārā, jeśeda ńārab́āta jāwoˈśe metāḿiʔ." 154 mań taŕemʔ madmʔ: "xarʔn tuńiḿiʔ soda tara, jeśeda ńarab́ata jawośe metaḿiʔ." 154 мань таремʼ мадмʼ: "харʼн тунимиʼ сода тара, еседа нярабята явосе метамиʼ." 154 To this I said: "I must take with me my own brass-barrelled rifle which I use for polar bear hunting." 154 Erre azt mondtam: "Magammal kell vinnem a saját, sárgaréz csövű puskámat, amit jegesmedve vadászatra használok." 154 Ich sagte also: "Ich muss meine eigene Büchse mit dem Messinglaufe, die ich zum Eisbärfang verwende, mitnehmen." 155 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe ma: "xonărawewʔ, jekarʔ nuːwăʔ, jekarʔ mʲiŋăwăʔ?" 155 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe mā: "xonarāwewʔ, jekārʔ nūwaˈʔ, jekārʔ ḿiŋawaˈʔ?" 155 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe ma: "xonarawewʔ, jekarʔ nuwaʔ, jekarʔ ḿiŋawaʔ?" 155 няхарʼ вераʼ нюде ма: "хонаравевʼ, екарʼ нуваʼ, екарʼ миңаваʼ?" 155 'The youngest of the three wera' said: "I fell asleep, I don't know whether we are staying or [we are] going." 155 'A három wera közül a legfiatalabb' azt mondta: "Elaludtam, nem tudom, maradunk-e vagy megyünk." 155 Der Jüngste der Drei wera sagte: "Ich bin eingeschlafen, ich weiss nicht, ob wir stehen oder ob wir gehen." 156 jerw xuːpătow mansʲi xanadă: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, jurkăwantă jolʲʦʲeŋe xăje." 156 jerw xūpatow mānśi xānāda: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, jurkawānta jolʼćeŋe xaje." 156 jerw xupatow manśi xanada: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, jurkawanta jolʼćeŋe xaje." 156 ерв хупатов манси ханада: "няхарʼ вераʼ нюде, юркаванта ёлцеңе хае." 156 Master xūpatow said: "'The youngest of the three wera', it's time for you to get up." 156 xūpatow úr azt mondta: "'A három wera közül a legfiatalabb', ideje felkelned." 156 Der xūpatow-Herr sagte: "Jüngster der Drei wera, die Zeit deines Aufstehens kam." 157 pʲiːnʔ jurkijuwʔ. 157 ṕīnʔ jurkijuwʔ. 157 ṕinʔ jurkijuwʔ. 157 пинʼ юркыювʼ. 157 I stood up. 157 Felálltam. 157 Ich stand auf hinaus. 158 sæwnʲiʔ tărʲemʔ pujibiːmʔ, siːrŋamʔ, ŋanʲiʔ ja jăŋku, ămkertă jăŋku. 158 säewńiʔ taŕemʔ pujibīmʔ, sīrŋāmʔ, ŋāńiʔ jā jaŋku, amkerta jaŋku. 158 sæwńiʔ taŕemʔ pujibimʔ, sirŋamʔ, ŋańiʔ ja jaŋku, amkerta jaŋku. 158 сэвниʼ таремʼ пуибимʼ, сырңамʼ, ңаниʼ я яңку, амкэрта яңку. 158 I rub my eyes, I look around, there is no land anywhere, there's nothing. 158 Megdörzsölöm a szemeimet, körülnézek, sehol nincs egy földdarab, nincs semmit. 158 Ich reibe so meine Augen, blicke, es ist wieder kein Land, es ist nichts. 159 jerw xuːpătow ma: "ŋorpătă woewo?" 159 jerw xūpatow mā: "ŋorpata woewoˈ?" 159 jerw xupatow ma: "ŋorpata woewo?" 159 ерв хупатов ма: "ңорпата воево?" 159 Master xūpatow said: "Is it bad for you to eat?" 159 xūpatow úr azt mondta: "Rossz most enned?" 159 Der xūpatow-Herr sagte: "Ist es schlecht zu essen?" 160 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "ŋăewomʲin tămnă jiːbʲe." 160 mań taŕemʔ mādmʔ: "ŋaewoḿin_ tamna jīb́e." 160 mań taŕemʔ madmʔ: "ŋaewoḿin tamna jib́e." 160 мань таремʼ мадмʼ: "ңаевомин тамна ибе." 160 To this I said: "My head is still sick." 160 Erre azt mondtam: "A fejem még beteg." 160 Ich sagte so: "Mein Kopf ist noch krank." 161 jerw xuːpătow ŋobʔ pe xidʲemʔ ta. 161 jerw xūpatow ŋobʔ pe xidʼemʔ tā. 161 jerw xupatow ŋobʔ pe xidʼemʔ ta. 161 ерв хупатов ңобʼ пэ хыдемʼ та. 161 Master xūpatow gave me a cup (of spirit). 161 xūpatow úr adott nekem egy pohár (pálinkát). 161 Der xūpatow-Herr gab eine Tasse (Branntwein). 162 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "nʲabʲiːdămʲin taʔ! sæwnʲiʔ souːmta." 162 mań taŕemʔ mādmʔ: "ńāb́īdaḿin_tāʔ! säewńiʔ soūmtā." 162 mań taŕemʔ madmʔ: "ńab́idaḿin taʔ! sæwńiʔ soumta." 162 мань таремʼ мадмʼ: "нябидамин таʼ! сэвниʼ соумта." 162 To this I said: "Give me a another cup as well! My eyes will become good again!" 162 Erre azt mondtam: "Adj egy másik poharat is! A szemeim megint jók lesznek!" 162 Ich sagte so: "Gib mir eine zweite! Meine Augen werden gut." 163 tʲikawaxănă sʲidʲe xidʲemʔ ŋowoʔmaxădănʲiʔ jesʲe nʲarăbʲatămʔ mărkʦʲe nʲi mew, jiːk-nʲi mejen porxănʲi lʲiː. 163 tʼikāwāxana śidʼe xidʼemʔ ŋowoʔmāxadańiʔ jeśe ńārab́ātamʔ markće_ńi_mew, jīk-ńi_mejen porxańi_lʼī. 163 tʼikawaxana śidʼe xidʼemʔ ŋowoʔmaxadańiʔ jeśe ńarab́atamʔ markće ńi mew, jik-ńi mejen porxańi lʼi. 163 тикавахана сиде хыдемʼ ңовоʼмахаданиʼ есе нярабятамʼ маркце ни мев, ик-ни меен порхани ли. 163 After I drank the two cups of spirits there, I took the brass-barrelled one on my shoulder, I hung my powder horns around my neck. 163 Miután megittam ott a két pohár pálinkát, vállamra vettem a sárgaréz csövűt, a nyakam köré akasztottam a lőporszaruimat. 163 Nachdem ich dort die zwei Tassen getrunken hatte, nahm ich die mit dem Messinglaufe auf meine Schulter, um den Hals nahm ich meine Pulverhörner. 164 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "nuːltaxărŋărʔ jarăxa salăbăŋ kæwănʔ!" 164 mań taŕemʔ mādmʔ: "nūltāxarŋarʔ jāraxā sālabaŋ_käewanʔ!" 164 mań taŕemʔ madmʔ: "nultaxarŋarʔ jaraxa salabaŋ kæwanʔ!" 164 мань таремʼ мадмʼ: "нултахарңарʼ яраха салабяң кэванʼ!" 164 To this I said: "Stop at the edge of the earth-like ice!" 164 Erre azt mondtam: "Álljatok meg a földszerű jég pereménél!" 164 Ich sagte so: "Halte doch am Rande des erdähnlichen Eises an!" 165 xuːpătow ŋănumʔ nuːltaduʔ, salăbă nʲiʔ jaker mojoʔ. 165 xūpatow ŋanumʔ nūltāduʔ, sālaba ńiʔ jāker mojoʔ. 165 xupatow ŋanumʔ nultaduʔ, salaba ńiʔ jaker mojoʔ. 165 хупатов ңанумʼ нултадуʼ, салабя ниʼ якэр моёʼ. 165 They stopped xūpatow's boat, they threw the anchor onto the ice. 165 Megállították xūpatow hajóját, aztán a horgonyt a jégre dobták. 165 Sie hielten das Boot des xūpatow an, warfen auf das Eis den Anker. 166 mănʲ tăremʔ madmʔ: "nʲolʲoko ŋănoxonă todăʔ!" 166 mań taremʔ mādmʔ: "ńolʼoko ŋanoxona todaʔ!" 166 mań taremʔ madmʔ: "ńolʼoko ŋanoxona todaʔ!" 166 мань таремʼ мадмʼ: "нёлёко ңанохона тодаʼ!" 166 To this I said: "Come with a small boat!" 166 Erre azt mondtam: "Gyertek egy kis hajóval!" 166 Ich sagte so: "Kommt mit einem kleinen Boot!" 167 salăbăm piːjană terʲi xălʲjăʔ. 167 sālabam_pījāna teŕi xalʼjaʔ. 167 salabam pijana teŕi xalʼjaʔ. 167 салабям пыяна тэри халяʼ. 167 They (that is the seals) were lying on the top of the ice, in a rather long row. 167 Ők (mármint a fókák) a jég tetején feküdtek, egy egész hosszú sorban. 167 An der Spitze des Eises liegen sie ganz lang (nämlich die Seehunde). 168 jesʲe nʲarăbʲatămʔ săbaw. 168 jeśe ńārab́ātamʔ sabāw. 168 jeśe ńarab́atamʔ sabaw. 168 есе нярабятамʼ сабяв. 168 I loaded my brass-barrelled rifle. 168 Megtöltöttem a sárgaréz csövű puskámat. 168 Ich lud meine Büchse mit dem Messinglaufe. 169 nʲaxărʔ ŋărtiː ŋăeduːʔ wanorăxa. 169 ńāxarʔ ŋartī ŋaedūʔ wānoraxā. 169 ńaxarʔ ŋarti ŋaeduʔ wanoraxa. 169 няхарʼ ңарты ңаедуʼ ванораха. 169 The feet of three seals are just like roots. 169 Három fóka lába olyan, mint a gyökerek. 169 Die Füsse von drei Seehunden sind wie Wurzeln. 170 ŋopoiː jedawăʔ. 170 ŋopoˈī jedāwaʔ. 170 ŋopoi jedawaʔ. 170 ңопоы едаваʼ. 170 We shot one. 170 Egyet lelőttünk. 170 Einen schossen wir. 171 ŋanʲiʔ ŋărtʲiʔ jiːtăm păkăljedʔ. 171 ŋāńiʔ ŋartʼiʔ jītam_pakaljedʔ. 171 ŋańiʔ ŋartʼiʔ jitam pakaljedʔ. 171 ңаниʼ ңартиʼ итам пакаледʼ. 171 The other seals dived into the water. 171 A többi fóka elmerült a vízben. 171 Die anderen Seehunde tauchten in das Wasser. 172 tʲikiː jăxad ŋanʲiʔ nʲernʲakuʔ ŋanʲiʔ xăjamʔ. 172 tʼikī jaxād ŋāńiʔ ńerńākuʔ ŋāńiʔ xajāmʔ. 172 tʼiki jaxad ŋańiʔ ńerńakuʔ ŋańiʔ xajamʔ. 172 тикы яхад ңаниʼ нернякуʼ ңаниʼ хаямʼ. 172 I went a little further from here. 172 Innen egy kicsit tovább mentem. 172 Von dieser Stelle abermals ein wenig vorwärts begab ich mich wieder. 173 jesʲe nʲarăbʲatămʔ ŋanʲiʔ ladaw. 173 jeśe ńārab́ātamʔ ŋāńiʔ lādāw. 173 jeśe ńarab́atamʔ ŋańiʔ ladaw. 173 есе нярабятамʼ ңаниʼ ладав. 173 I loaded the brass-barrelled one again. 173 Megint megtöltöttem a sárgaréz csövűt. 173 Die mit dem Messinglaufe lud ich wiederum. 174 sămbălʲăŋkă ŋărtiː, ŋanʲiʔ nʲaxărʔ xajiʔ. 174 sambalʼaŋka ŋartī, ŋāńiʔ ńāxarʔ xājiʔ. 174 sambalʼaŋka ŋarti, ŋańiʔ ńaxarʔ xajiʔ. 174 самбяляңка ңарты, ңаниʼ няхарʼ хаиʼ. 174 There are five seals, three of them remained. 174 Öt fóka van, ebből három maradt meg. 174 Es sind fünf Seehunde, drei davon blieben übrig. 175 sʲiːw luːʦʲeʔ ŋănonă towiːʔ. 175 śīw lūćeʔ ŋanona towīʔ. 175 śiw lućeʔ ŋanona towiʔ. 175 сив луцеʼ ңанона товыʼ. 175 Seven Russians came onto the boat. 175 Hét orosz jött a hajóra. 175 Sieben Russen sind in dem Boot gekommen. 176 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "jedădăʔ pʲiwiːʔ?" 176 mań taŕemʔ mādmʔ: "jedadaʔ ṕiwīʔ?" 176 mań taŕemʔ madmʔ: "jedadaʔ ṕiwiʔ?" 176 мань таремʼ мадмʼ: "едадаʼ пивыʼ?" 176 To this I said: "Are your pots ready?" 176 Erre azt mondtam: "Készen állnak a fazekaitok?" 176 Ich sagte so: "Sind eure Töpfe gar?" 177 luːʦʲeʔ tărʲemʔ maʔ: "jedănăʔ pʲiwiːʔ." 177 lūćeʔ taŕemʔ māʔ: "jedanaʔ ṕiwīʔ." 177 lućeʔ taŕemʔ maʔ: "jedanaʔ ṕiwiʔ." 177 луцеʼ таремʼ маʼ: "еданаʼ пивыʼ." 177 So the Russians said: "Our pots are ready." 177 Erre az oroszok azt mondták: "Készen állnak a fazekaink." 177 Die Russen sagten so: "Unsere Töpfe sind gar." 178 mănʲ ŋănonă tʲiːjuːwʔ. 178 mań ŋanona_ tʼījūwʔ. 178 mań ŋanona tʼijuwʔ. 178 мань ңанона тиювʼ. 178 I sat down in the boat. 178 Leültem a hajóban. 178 Ich setzte mich in das Boot. 179 mănʲeʔ ŋarkă ŋănonă tărʲemʔ tewiːnăʔ. 179 mańeʔ ŋārka ŋanona_ taŕemʔ tewīnaʔ. 179 mańeʔ ŋarka ŋanona taŕemʔ tewinaʔ. 179 манеʼ ңарка ңанона таремʼ тэвынаʼ. 179 So we reached the big boat. 179 Így elértük a nagy hajót. 179 Wir erreichten so das grosse Boot. 180 jerw xuːpătow mansʲi xanadă, puda tărʲemʔ ma: "lăkompoiːʔ jaderŋanăsʲ, nʲaxărʔ jurʔ selkowăiːm pirʔ sojan." 180 jerw xūpatow mānśi xānāda, pudā taŕemʔ mā: "lakompoīʔ jāderŋānaś, ńāxarʔ jurʔ selkowaīm_pirʔ sojān." 180 jerw xupatow manśi xanada, puda taŕemʔ ma: "lakompoiʔ jaderŋanaś, ńaxarʔ jurʔ selkowaim pirʔ sojan." 180 ерв хупатов манси ханада, пуда таремʼ ма: "лакомпоыʼ ядерңанась, няхарʼ юрʼ селковаым пырʼ соян." 180 Master xūpatow came, [and] said: "If you go for a short time, you will earn about three hundred rubles." 180 xūpatow úr jött, azt mondta: "Mész egy kicsit, és keresel úgy háromszáz rubelt." 180 Der xūpatow-Herr trug vor, er sagte so: "Eine kurze Zeit gingst du, etwa dreihundert Rubel verdientest du." 181 tărʲemʔ xanʲjedmʔ, nʲaxărʔ sʲiw jalʲemʔ tărʲemʔ kanʲjedmʔ. xuːpătow ŋănodă pana jawŋ kanʲoxodă. tʲetămtʲeiː sʲiːwŋe xăje. 181 taŕemʔ xāńjedmʔ, ńāxarʔ śiw jālʼemʔ taŕemʔ_kāńjedmʔ. xūpatow ŋanoda pānā jāwŋ_kāńoxoda. tʼetamtʼeī śīwŋe xaje. 181 taŕemʔ xańjedmʔ, ńaxarʔ śiw jalʼemʔ taŕemʔ kańjedmʔ. xupatow ŋanoda pana jawŋ kańoxoda. tʼetamtʼei śiwŋe xaje. 181 таремʼ ханедмʼ, няхарʼ сив ялемʼ таремʼ канедмʼ. хупатов ңанода пана явң канёхода. тетамтеы сивңе хае. 181 So I hunt, I hunt for three weeks. xūpatow's boat is full of the goods of the sea. The fourth week arrives. 181 Így hát vadászok, vadászok három hétig. xūpatow hajója tele van a tenger javaival. Eljött a negyedik hét. 181 So jage ich, drei Wochen jage ich also. Das Boot von xūpatow ist voll von der Beute des Meeres. Die vierte Woche kam. 182 jerw xuːpătow ma: "mălʲew, ŋănomʲim pana, xanʲuː ŋokă." jesʲermʔ ŋiːda. nʲabʲi salăbăŋ kæwxănă xajnawăʔ. nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe jită morăʔ xanʲuː ŋăewăŋe! 182 jerw xūpatow mā: "malʼew, ŋanoḿim_pānā, xāńū ŋoka." jeśeˈrmʔ ŋīdā. ńāb́i sālabaŋ_käewxana xājnāwaʔ. ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe jita_moraʔ xāńū ŋaewaŋe! 182 jerw xupatow ma: "malʼew, ŋanoḿim pana, xańu ŋoka." jeśermʔ ŋida. ńab́i salabaŋ kæwxana xajnawaʔ. ńaxarʔ weraʔ ńudʼe jita moraʔ xańu ŋaewaŋe! 182 ерв хупатов ма: "малев, ңаномим пана, ханю ңока." есермʼ ңыда. няби салабяң кэвхана хайнаваʼ. няхарʼ вераʼ нюде ита мораʼ ханю ңаеваңе! 182 Master xūpatow said: "Now it's enough, my boat is full, we have a lot of preys". He pulled up the sail. We slide (slowly) along the edge of the other ice. "Throw 'The youngest of the three wera' into the water as a sacrifice!" 182 xūpatow úr azt mondta: "Most már elég, tele a hajóm, sok zsákmányunk van". Felhúzta a vitorlát. Lassan siklunk a másik jég pereme mentén. "Dobjátok 'A három wera közül a legfiatalabb'at a vízbe, áldozatként!" 182 Der xūpatow-Herr sagte: "Genug, mein Boot ist voll, Beute ist viel". Er zog das Segel auf. Am Rande des anderen Eises gleiten wir (langsam). "Werft den Jüngsten der Drei wera ins Wasser als Opferkopf!" 183 mănʲ tărʲem madmʔ: "xajerka xajedăʔ!" 183 mań taŕem mādmʔ: "xājerkā xājedaʔ!" 183 mań taŕem madmʔ: "xajerka xajedaʔ!" 183 мань тарем мадмʼ: "хаерка хаедаʼ!" 183 To this I said: "Let's get closer to the ice!" 183 Erre azt mondtam: "Menjünk közelebb a jéghez!" 183 Ich sagte so: "Lasset näher zurück!" 184 jesʲe nʲarăbʲatămʔ salăbă nʲiːʔ mow. tuːnʲiːnʲim puːmnă xărʔn sănăjuːwʔ. 184 jeśe ńārab́ātamʔ sālaba ńīʔ mow. tūńīńim_pūmna xarʔn sanajūwʔ. 184 jeśe ńarab́atamʔ salaba ńiʔ mow. tuńińim pumna xarʔn sanajuwʔ. 184 есе нярабятамʼ салабя ниʼ мов. туниним пумна харʼн санаювʼ. 184 I threw the brass-barrelled one on the ice. After the rifle I jumped myself. 184 A sárgaréz csövűt a jégre dobtam. A puskám után én is ugrottam. 184 Die mit dem Messinglaufe warf ich auf das Eis. Hinter meiner Büchse sprang ich selbst. 185 nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, tʲukuː jaxănă ponʔ nʲiːn jiːlʲeŋkuːʔ. 185 ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, tʼukū jāxana ponʔ ńīn jīlʼeŋkūʔ. 185 ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, tʼuku jaxana ponʔ ńin jilʼeŋkuʔ. 185 няхарʼ вераʼ нюде, тюку яхана понʼ нин илеңкуʼ. 185 'The youngest of the three wera', you won't be able to live long in this place. 185 'A három wera közül a legfiatalabb', nem tudsz majd sokáig élni ezen a helyen. 185 Jüngster der Drei wera, an diesem Platze lebst du nicht lange. 186 tʲukuː jaxănă sʲiw jalʲeʔ jarŋadmʔ. 186 tʼukū jāxana śiw jālʼeʔ jārŋādmʔ. 186 tʼuku jaxana śiw jalʼeʔ jarŋadmʔ. 186 тюку яхана сив ялеʼ ярңадмʼ. 186 I cried for seven days in this place. 186 Ezen a helyen hét napig sírtam. 186 An dieser Stelle weine ich sieben Tage. 187 tărʲemʔ jarmămʔ mălʲemăxadănʲiʔ mʲerʦʲe ŋarkă salăbămʔ tʲeba, mănʲ salăbamʲiʔ sʲidʲe janʔ nikălŋadă. 187 taŕemʔ jārmamʔ malʼemaxādańiʔ ḿerće ŋārka sālabamʔ tʼebā, mań sālabāḿiʔ śidʼe jānʔ nikalŋāda. 187 taŕemʔ jarmamʔ malʼemaxadańiʔ ḿerće ŋarka salabamʔ tʼeba, mań salabaḿiʔ śidʼe janʔ nikalŋada. 187 таремʼ ярмамʼ малемахаданиʼ мерце ңарка салабямʼ тебя, мань салабямиʼ сиде янʼ ныкалңада. 187 After I stopped crying, the wind smashed the big ice, my ice broke into two pieces. 187 Miután befejeztem a sírást, a szél széttörte a nagy jeget, a jegem két darabra tört. 187 Nachdem ich so mit meinem Weinen auf gehört hatte, zerschlug der Wind das grosse Eis, mein Eis zerbrach in zwei Stücke. 188 nʲabʲi ŋarkă salăbanʔ mănʲ sănăjuːwʔ. 188 ńāb́i ŋārka sālabānʔ mań sanajūwʔ. 188 ńab́i ŋarka salabanʔ mań sanajuwʔ. 188 няби ңарка салабянʼ мань санаювʼ. 188 I jumped on the other large ice. 188 A másik nagy jégre ugrottam. 188 Auf das andere grosse Eis sprang ich. 189 tʲukuː ŋarkă salăbanʲiʔ maldă nʲiː ŋădʲuʔ. 189 tʼukū ŋārka sālabāńiʔ mālda ńī ŋadʼuʔ. 189 tʼuku ŋarka salabańiʔ malda ńi ŋadʼuʔ. 189 тюку ңарка салабяниʼ малда ни ңадюʼ. 189 The end of this great ice (ice floe) isn't visible. 189 Ennek a hatalmas jégnek (úszó jégtáblának) a végét nem látni. 189 Das Ende dieses grossen Eises (dieser Eisscholle) ist nicht zu sehen. 190 tărʲemʔ jiːlʲemʔ. 190 taŕemʔ jīlʼemʔ. 190 taŕemʔ jilʼemʔ. 190 таремʼ илемʼ. 190 This is how I live. 190 Így élek. 190 So lebe ich. 191 ŋopoiː serʔ work terʲiʔ lʲiːwurta, xæwuːwnănʲiʔ mʲiŋă. 191 ŋopoī serʔ work teŕiʔ lʼīwurtā, xäewūwnańiʔ ḿiŋa. 191 ŋopoi serʔ work teŕiʔ lʼiwurta, xæwuwnańiʔ ḿiŋa. 191 ңопоы серʼ ворк тэриʼ ливурта, хэвувнаниʼ миңа. 191 A dense-furred polar bear passed by close to me. 191 Egy jegesmedve, tömött szőrű, hozzám közel halad el. 191 Ein Eisbär ist ganz dichthaarig, er geht an mir vorbei. 192 jesʲe nʲarăbʲatămʔ nekălŋaw, xămʦʲatʲew, piːjekontă nʲaʔ pʲilʲiʔ monaiːʔ. 192 jeśe ńārab́ātamʔ nekalŋāw, xamćātʼew, pījekonta ńāʔ ṕilʼiʔ monāīʔ. 192 jeśe ńarab́atamʔ nekalŋaw, xamćatʼew, pijekonta ńaʔ ṕilʼiʔ monaiʔ. 192 есе нярабятамʼ некалңав, хамцятев, пыеконта няʼ пилиʼ монаыʼ. 192 I took the brass-barrelled one [and] shot him with a cracking sound, it fell onto [it's] nose. 192 Fogtam a sárgaréz csövűt, repesztő hanggal lőttem vele, ő orra bukott. 192 Ich ergriff die mit dem Messinglaufe, schoss sie krachend ab, er fiel gerade auf die Nase. 193 tʲikimʔ jăxaw, ŋajebærŋadmʔ, sʲeiːmʲiʔ săwuːmă. 193 tʼikimʔ jaxāw, ŋājebäerŋādmʔ, śeīḿiʔ sawūma. 193 tʼikimʔ jaxaw, ŋajebærŋadmʔ, śeiḿiʔ sawuma. 193 тикымʼ яхав, ңаебэрңадмʼ, сеымиʼ савума. 193 I skinned him, ate raw meat, my heart became good. 193 Megnyúztam, nyers húst ettem, a szívem jó lett. 193 Ich zog ihn ab, ass rohes Fleisch, mein Herz wurde gut. 194 tʲikiːmʲiʔ sʲuːrŋaw, salăbă xeŋkănʔ ta sʲuːrŋaw. 194 tʼikīḿiʔ śūrŋāw, sālaba xeŋkanʔ tāˈ śūrŋāw. 194 tʼikiḿiʔ śurŋaw, salaba xeŋkanʔ ta śurŋaw. 194 тикымиʼ сюрңав, салабя хэңканʼ та сюрңав. 194 I guarded it, in the protection of the ice, I took it there to keep my prey safe. 194 Vigyáztam rá, a jég védelmébe, oda vittem, hogy biztonságban tudjam a zsákmányomat. 194 Ich bewahrte ihn auf, in den Schutz des Eises, dort brachte ich ihn in Verwahrung. 195 workăŋ kobă-nʲiʔ xonăjuːwʔ. 195 workaŋ_koba-ńiʔ xonajūwʔ. 195 workaŋ koba-ńiʔ xonajuwʔ. 195 воркаң кобя-ниʼ хонаювʼ. 195 I fell sleep on the bear's fur. 195 A medve bundáján aludtam el. 195 Auf das Fell des Bären legte ich mich schlafen. 196 tărʲemʔ xonăwaxănănʲiʔ xără wiːnʲi tănʲeʔ. 196 taŕemʔ xonawāxanańiʔ xara wīńi tańeʔ. 196 taŕemʔ xonawaxanańiʔ xara wińi tańeʔ. 196 таремʼ хонавахананиʼ хара выни танеʼ. 196 While I sleep like this, things doesn't seem so bad. 196 Ahogy így alszok, a dolgok nem tűnnek rossznak. 196 Während ich so schlafe, stehen die Sachen gar nicht schlecht. 197 tărʲemʔ jiːlʲemʔ, jarʦʲetiːmʔ, ŋanʲiʔ xonăsʲetiwʔ. 197 taŕemʔ jīlʼemʔ, jārćetīmʔ, ŋāńiʔ xonaśetiwʔ. 197 taŕemʔ jilʼemʔ, jarćetimʔ, ŋańiʔ xonaśetiwʔ. 197 таремʼ илемʼ, ярцетымʼ, ңаниʼ хонасетывʼ. 197 I live like this, I cry again and again and I fall asleep again. 197 Így élek, sírok újra és újra, és újra elalszok. 197 So lebe ich, weine immer wieder und lege mich wieder schlafen. 198 jekarʔ taj jer ŋeptawʔ, jalʲemʔ jurbʲiw. 198 jekārʔ tāj_jer ŋeptāwʔ, jālʼemʔ jurb́iw. 198 jekarʔ taj jer ŋeptawʔ, jalʼemʔ jurb́iw. 198 екарʼ тай ер ңэптавʼ, ялемʼ юрбив. 198 I don't know if it is midsummer or not, I forget the days. 198 Nem tudom, hogy nyár közepe van-e, elfelejtem a napot. 198 Ich weiss nicht, ob es wohl Mittsommer ist, ich vergesse den Tag. 199 workănʲiʔ ŋămsă susa. 199 workańiʔ ŋamsa susā. 199 workańiʔ ŋamsa susa. 199 ворканиʼ ңамса суса. 199 My bear's meat ran out. 199 A medvém húsa elfogyott. 199 Das Fleisch meines Bären ging zu Ende. 200 ŋăe-nʲiʔ jurkiwʔ. 200 ŋae-ńiʔ jurkiwʔ. 200 ŋae-ńiʔ jurkiwʔ. 200 ңае-ниʼ юркывʼ. 200 I stood up. 200 Felálltam. 200 Ich erhob mich auf die Füsse. 201 mănʲijewnănʲiʔ salăbănʲi mal nʲiː ŋădʲuʔ, latădă ŋădʲi, latăntă sʲerʔ ŋădʲi, sʲidʲe jitʲe ŋădʲi; jampădă sʲerʔ nʲiː ŋădʲuʔ. 201 mańijewnańiʔ sālabańi_māl ńī ŋadʼuʔ, lātada ŋadʼi, lātanta śerʔ ŋadʼi, śidʼe jitʼe ŋadʼi; jāmpada śerʔ ńī ŋadʼuʔ. 201 mańijewnańiʔ salabańi mal ńi ŋadʼuʔ, latada ŋadʼi, latanta śerʔ ŋadʼi, śidʼe jitʼe ŋadʼi; jampada śerʔ ńi ŋadʼuʔ. 201 маниевнаниʼ салабяни мал ни ңадюʼ, латада ңади, латанта серʼ ңади, сиде ите ңади; ямпада серʼ ни ңадюʼ. 201 When I look around, the end of my ice is not visible, its sides are visible, I look in the direction of it's sides, the two waters are visible; lengthwise nothing was visible. 201 Amikor körülnézek, a jegem végét nem lehet látni, a szélte látszik, elnézek szélti irányba, két vizet lehet látni; hosszanti irányban nem látni semmit. 201 Beim Umherblicken ist das Ende meines Eises nicht sichtbar, seine Breite sieht man, in der Breitenrichtung sieht man, zwei Wasser sind sichtbar; in der Längsrichtung sieht man nicht. 202 workănʲiʔ xobăʦʲemʔ mărʦʲe-nʲiʔ mew. 202 workańiʔ xobaćemʔ marće-ńiʔ mew. 202 workańiʔ xobaćemʔ marće-ńiʔ mew. 202 ворканиʼ хобяцемʼ марце-ниʼ мев. 202 I took my bearskin on my shoulders. 202 A medvebundámat a vállamra vettem. 202 Mein Bärenfell nahm ich auf meine Schultern . 203 mănʲ tărʲemʔ jadamʔ, nʲabʲi malxăntă tărʲemʔ jadamʔ. 203 mań taŕemʔ jādāmʔ, ńāb́i mālxanta taŕemʔ jādāmʔ. 203 mań taŕemʔ jadamʔ, ńab́i malxanta taŕemʔ jadamʔ. 203 мань таремʼ ядамʼ, няби малханта таремʼ ядамʼ. 203 So I walk, [and] so I walk on my feet to the other end. 203 Így megyek, így megyek a lábamon a túlvégbe. 203 So wandere ich zu Fuss, zum anderen Ende gehe ich so zu Fuss . 204 ŋobʔ serʔ work tărʲemʔ jada salăbă pojoʔmănă. 204 ŋobʔ serʔ work taŕemʔ jādā sālaba pojoʔmana. 204 ŋobʔ serʔ work taŕemʔ jada salaba pojoʔmana. 204 ңобʼ серʼ ворк таремʼ яда салабя поёʼмана. 204 A polar bear walks between the pieces of ice. 204 Egy jegesmedve jár a jégdarabok között. 204 Ein Eisbär wandert so zwischen dem Eise . 205 jesʲe nʲarăbʲatămʔ ŋanʲin săbaw, ŋanʲiʔ xaxăja to, tărʲemʔ jada. 205 jeśe ńārab́ātamʔ ŋāńin_sabāw, ŋāńiʔ xāxajā to, taŕemʔ jādā. 205 jeśe ńarab́atamʔ ŋańin sabaw, ŋańiʔ xaxaja to, taŕemʔ jada. 205 есе нярабятамʼ ңанин сабяв, ңаниʼ хахая то, таремʼ яда. 205 I loaded my brass-barrelled rifle again, it came closer as well, it approached like that. 205 Ismét megtöltöttem a sárgaréz csövű puskámat, ő is közelebb jött, így halad. 205 Wieder lud ich meine Büchse mit dem Messinglaufe, er kam wieder näher, geht so . 206 salăbă nʲiʔ tuːnʲiːmʲiʔ mew, tuːnʲiːmʲiʔ pʲentiːʔ, serkă workăʦʲe nʲaxărpoiːʔ sănăiːʔ. 206 sālaba ńiʔ tūńīḿiʔ mew, tūńīḿiʔ ṕentīʔ, serka workaće ńāxarpoīʔ sanaīʔ. 206 salaba ńiʔ tuńiḿiʔ mew, tuńiḿiʔ ṕentiʔ, serka workaće ńaxarpoiʔ sanaiʔ. 206 салабя ниʼ тунимиʼ мев, тунимиʼ пентыʼ, серка воркаце няхарпоыʼ санаыʼ. 206 I laid down my rifle onto the ice, my rifle boomed, the polar bear jumped up three times. 206 Leraktam a puskámat a jégre, a puskám dörrent, a jegesmedve háromszor felugrott. 206 Ich legte meine Büchse auf das Eis, meine Büchse knallte, der Eisbär sprang dreimal auf . 207 tʲikăxănă ŋanʲiʔ jăxaw, săwombokownă jăxaw. 207 tʼikaxana ŋāńiʔ jaxāw, sawombokowna jaxāw. 207 tʼikaxana ŋańiʔ jaxaw, sawombokowna jaxaw. 207 тикахана ңаниʼ яхав, савомбёковна яхав. 207 There I skinned (it) as well, I skinned it well. 207 Ott őt is megnyúztam, jól megnyúztam. 207 Dort zog ich (ihn) wieder ab, gut zog ich ihn ab . 208 malʲʦʲeŋe jăxadă. 208 mālʼćeŋe jaxāda. 208 malʼćeŋe jaxada. 208 малцеңе яхада. 208 I skinned it for a Malitsa. 208 Megnyúztam őt Malitsának. 208 Er zog ihn für eine Malitsa ab . 209 sarʲoko nuːmkănă sawkoŋe mew. 209 sāŕoko nūmkana sāwkoŋe mew. 209 saŕoko numkana sawkoŋe mew. 209 сарёко нумкана савкоңе мев. 209 If it rains, I wear it as a Sowik fur. 209 Ha esik az eső, Sowik bundáként hordom. 209 Bei Regenwetter halte ich ihn als Sowik-Pelz . 210 tʲikiː jaxănă taj jertă xajowaŋ_kăbʲe. 210 tʼikī jāxana tāj_jerta xājowāŋ_kab́e. 210 tʼiki jaxana taj jerta xajowaŋ_kab́e. 210 тикы яхана тай ерта хаёваң-кабе. 210 At this place, the middle of summer has visibly passed. 210 Ezen a helyen láthatóan eltelt a nyár közepe. 210 An dieser Stelle ging die Mitte des Sommers augenscheinlich vorüber . 211 tărʲemʔ jiːlʲemʔ. 211 taŕemʔ jīlʼemʔ. 211 taŕemʔ jilʼemʔ. 211 таремʼ илемʼ. 211 I live like this. 211 Így élek. 211 So lebe ich . 212 salăbă xăʦʲeʔ nʲudʲiːmʲe. 212 sālaba xaćeʔ ńudʼīḿe. 212 salaba xaćeʔ ńudʼiḿe. 212 салабя хацеʼ нюдиме. 212 The ice was almost small. 212 A jég szinte kicsi volt. 212 Das Eis wurde beinahe klein . 213 tʲikiː jăxad ŋăiːwomʲi ŋanʲiʔ mosʲetiw, ŋernʲaŋiː numŋe xăje. 213 tʼikī jaxād ŋaīwoḿi_ŋāńiʔ mośetiw, ŋerńāŋī numŋe xaje. 213 tʼiki jaxad ŋaiwoḿi ŋańiʔ mośetiw, ŋerńaŋi numŋe xaje. 213 тикы яхад ңаывоми ңаниʼ мосетыв, ңэрняңы нумңе хае. 213 To this place I threw my head [laid my head to sleep], (as far as I know) autumn time has arrived. 213 Erre a helyre ledobtam a fejem [aludni], (amennyire tudom) eljött az őszi idő. 213 Von diesem Platze werfe ich wieder meinen Kopf, (nach meinem Verständnis) kam Herbstwetter . 214 tʲew jolʲʦʲeŋkănă xorăʔ sʲelsʲetiːdʔ. 214 tʼew_ jolʼćeŋkana xoraʔ śelśetīdʔ. 214 tʼew jolʼćeŋkana xoraʔ śelśetidʔ. 214 тев ёлцеңкана хораʼ селсетыдʼ. 214 At this time the male reindeer grow new hair. 214 Ez idő tájt a rénszarvas hímek új szőrzetet növesztenek. 214 Zu dieser Zeit bekommen die männlichen Renntiere neues Haar . 215 ŋanʲiʔ xonăjuwʔ. 215 ŋāńiʔ xonajuwʔ. 215 ŋańiʔ xonajuwʔ. 215 ңаниʼ хонаювʼ. 215 I fell asleep again. 215 Ismét elaludtam. 215 Wieder schlief ich ein . 216 salăbă ŋanʲiʔ nʲudʲiːmʲe. 216 sālaba ŋāńiʔ ńudʼīḿe. 216 salaba ŋańiʔ ńudʼiḿe. 216 салабя ңаниʼ нюдиме. 216 The ice became even smaller. 216 A jég még kisebb lett. 216 Das Eis ist abermals kleiner geworden . 217 ŋăiːwomʲi ŋanʲiʔ jilaw, tʲew jolʲʦʲeŋkănă nʲenaiː jăxană sire xaʔmsʲeti. 217 ŋaīwoḿi_ŋāńiʔ jilāw, tʼew_jolʼćeŋkana ńenāī jaxāna sire xāʔmśeti. 217 ŋaiwoḿi ŋańiʔ jilaw, tʼew jolʼćeŋkana ńenai jaxana sire xaʔmśeti. 217 ңаывоми ңаниʼ илав, тев ёлцеңкана ненаы яхана сыре хаʼмсеты. 217 I lifted my head, around this time it snows on the real land. 217 Felemeltem a fejem, az igazi földön ez idő tájt havazik. 217 Wiederum hob ich meinen Kopf, zu dieser Zeit schneit es auf dem richtigen Lande . 218 ŋăiːwomʲi ŋanʲi mow, tărʲemʔ xonăjuwʔ. 218 ŋaīwoḿi_ŋāńi_mow, taŕemʔ xonajuwʔ. 218 ŋaiwoḿi ŋańi mow, taŕemʔ xonajuwʔ. 218 ңаывоми ңани мов, таремʼ хонаювʼ. 218 I threw my head again [laid down my head to sleep], so I fell asleep. 218 Megint ledobtam a fejem, így elaludtam. 218 Ich warf abermals meinen Kopf, so schlief ich ein . 219 ŋăiːwokonʲi nʲiːnʲe lăxnăwănontă: "nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲe, xawntarăxan. ŋanʲiʔ salăbanʔ xokărt! tʲukuː jăxană xawntarăxan." 219 ŋaīwokońi_ńīńe laxnawanonta: "ńāxarʔ weraʔ ńūdʼe, xāwntāraxān. ŋāńiʔ sālabānʔ xokart! tʼukū jaxāna xāwntāraxān." 219 ŋaiwokońi ńińe laxnawanonta: "ńaxarʔ weraʔ ńudʼe, xawntaraxan. ŋańiʔ salabanʔ xokart! tʼuku jaxana xawntaraxan." 219 ңаывокони нине лахнаванонта: "няхарʼ вераʼ нюде, хавнтарахан. ңаниʼ салабянʼ хокарт! тюку яхана хавнтарахан." 219 Over my head someone can be heard saying: "'The youngest of the three wera', it's clear that you will die. Try (to get over) to the other ice floe. On this place you'll probably die." 219 A fejem fölött hallani, hogy valaki azt mondja: "'A három wera közül a legfiatalabb', világos, hogy meg fogsz halni. Próbálj (átmenni) a másik úszó jégtáblára. Ezen a helyen valószínűleg meghalsz." 219 Über meinem Kopf hörte man sprechen: "Jüngster der Drei wera, du stirbst scheinbar. Versuche doch auf die andere Eisscholle (zu kommen)! An dieser Stelle stirbst du wahrscheinlich." 220 ŋăeʔ nʲiʔ jurkiwʔ. 220 ŋaeʔ ńiˈʔ jurkiwʔ. 220 ŋaeʔ ńiʔ jurkiwʔ. 220 ңаеʼ ниʼ юркывʼ. 220 I stood up. 220 Felálltam. 220 Ich erhob mich auf die Füsse . 221 sʲidʔnʲaʔ siːrŋaw, ămkert jăŋku, tʲiːrʲip pojoʔmănă xoxoreiː xăje. 221 śidʔńāʔ sīrŋāw, amkeˈrt jaŋku, tʼīŕip_pojoʔmana xoxoreī xaje. 221 śidʔńaʔ sirŋaw, amkert jaŋku, tʼiŕip pojoʔmana xoxorei xaje. 221 сидʼняʼ сырңав, амкэрт яңку, тирип поёʼмана хохореы хае. 221 I look at both sides: there is no one there, among the clouds flew a swan. 221 Mindkét oldalra néztem: nincs ott senki, a felhők között repült egy hattyú. 221 Ich blicke nach beiden Seiten: es ist niemand da, zwischen die Wolken ging ein Schwan. 222 tʲukuː ŋilemʲiʔ salăbă nʲantă nʲaʔ ŋobtăʔ mʲirnăŋăxăʔ, sʲidʲe salăbă ŋobtăʔ mʲirnăŋăxăʔ. 222 tʼukū ŋileḿiʔ sālaba ńānta ńāʔ ŋobtaʔ ḿirnaŋaxaʔ, śidʼe sālaba ŋobtaʔ ḿirnaŋaxaʔ. 222 tʼuku ŋileḿiʔ salaba ńanta ńaʔ ŋobtaʔ ḿirnaŋaxaʔ, śidʼe salaba ŋobtaʔ ḿirnaŋaxaʔ. 222 тюку ңылемиʼ салабя нянта няʼ ңобтаʼ мирнаңахаʼ, сиде салабя ңобтаʼ мирнаңахаʼ. 222 The ice floe beneath my feet swims quickly along with another one, the two ice floes quickly collided [into each other]. 222 Az úszó jégtábla a lábaim alatt gyorsan úszik egy másikkal együtt, a két úszó jégtábla gyorsan összeütközik. 222 Diese unter mir befindliche Eisscholle wandert schnell mit einer zweiten zusammen, die zwei Eisschollen gehen rasch zusammen. 223 nʲabʲiʔ pʲelʲedʲiʔ ŋobtăn tʲebăŋăxăʔ, ŋilemʲin salăbă pusudă tʲiːjedʔ. 223 ńāb́iʔ ṕelʼedʼiʔ ŋobtan_ tʼebaŋaxaʔ, ŋileḿin_sālaba pusuda tʼījedʔ. 223 ńab́iʔ ṕelʼedʼiʔ ŋobtan tʼebaŋaxaʔ, ŋileḿin salaba pusuda tʼijedʔ. 223 нябиʼ пеледиʼ ңобтан тебяңахаʼ, ңылемин салабя пусуда тиедʼ. 223 Their two edges collided, the pieces of the ice floe under my feet flew apart. 223 A két peremük összeütközött, a lábaim alatti úszó jégtábla darabjai szanaszét repültek. 223 Die anderen Ränder der beiden schlugen aneinander, die Stücken der unter mir befindlichen Eisscholle fliegen auseinander. 224 wărkăŋ kobăʦʲamʲiʔ ŋarkă salăbanʔ mow, jesʲe nʲarăbʲatămʔ mow. 224 warkaŋ_kobaćāḿiʔ ŋārka sālabānʔ mow, jeśe ńārab́ātamʔ mow. 224 warkaŋ kobaćaḿiʔ ŋarka salabanʔ mow, jeśe ńarab́atamʔ mow. 224 варкаң кобяцямиʼ ңарка салабянʼ мов, есе нярабятамʼ мов. 224 I threw my bearskin over onto the big ice floe, I threw over the brass-barrelled one. 224 A medvebundámat a nagy úszó jégtáblára dobtam, odadobtam a sárgaréz csövűt. 224 Mein Bärenfell warf ich auf die grosse Eisscholle, die mit dem Messinglaufe warf ich. 225 tuːnʲiːnʲiʔ puːmnă ŋanʲi mănʲ sănăjuwʔ. 225 tūńīńiʔ pūmna ŋāńi_mań sanajuwʔ. 225 tuńińiʔ pumna ŋańi mań sanajuwʔ. 225 туниниʼ пумна ңани мань санаювʼ. 225 After my rifle I jumped as well. 225 A puskám után én is ugrottam. 225 Nach meiner Büchse sprang ich wieder. 226 salăbă jernʲakuʔ ŋanʲiʔ jalʲjuwʔ. 226 sālaba jerńākuʔ ŋāńiʔ jālʼjuwʔ. 226 salaba jerńakuʔ ŋańiʔ jalʼjuwʔ. 226 салабя ернякуʼ ңаниʼ ялювʼ. 226 A little further on the ice, I began to walk again. 226 Egy kicsit előrébb a jégen, megint sétálni kezdtem. 226 Auf dem Eise ein wenig vorwärts, begann ich wieder zu schreiten. 227 menʔ xărbʲiliwʔ. 227 menʔ xarb́iliwʔ. 227 menʔ xarb́iliwʔ. 227 менʼ харбилывʼ. 227 I became hungry. 227 Éhes lettem. 227 Ich bekam Hunger. 228 salăbă pojoʔmănă mănʲ tărʲemʔ jadadmʔ. 228 sālaba pojoʔmana mań taŕemʔ jādādmʔ. 228 salaba pojoʔmana mań taŕemʔ jadadmʔ. 228 салабя поёʼмана мань таремʼ ядадмʼ. 228 I walk like this between the pieces of ice. 228 Így sétálok a jégdarabok között. 228 Zwischen dem Eis wandere ich so. 229 serʔ workăʦʲe salăbă nʲiʔ sănăiːʔ, săʦʲe ŋarkă nʲiːŋăʔ. 229 serʔ workaće sālaba ńiʔ sanaīʔ, saće ŋārka ńīŋaʔ. 229 serʔ workaće salaba ńiʔ sanaiʔ, saće ŋarka ńiŋaʔ. 229 серʼ воркаце салабя ниʼ санаыʼ, саце ңарка ниңаʼ. 229 A polar bear jumped on the ice, he isn't very big. 229 Egy jegesmedve ugrott a jégre, nem valami nagy. 229 Ein Eisbär sprang auf das Eis, er ist nicht sehr gross. 230 tuːnʲiːmʲiʔ ŋanʲin săbaw, mănʲ jeʔŋăptajuːwʔ salăbăŋ kewxănʔ. 230 tūńīḿiʔ ŋāńin_sabāw, mań jeʔŋaˈptājūwʔ sālabaŋ_kewxanʔ. 230 tuńiḿiʔ ŋańin sabaw, mań jeʔŋaptajuwʔ salabaŋ kewxanʔ. 230 тунимиʼ ңанин сабяв, мань еʼңаптаювʼ салабяң кэвханʼ. 230 I reloaded my rifle, I leaned against the edge of the ice. 230 Újratöltöttem a puskámat, a jég pereméhez hajoltam. 230 Ich lud wieder meine Büchse, ich lehnte mich an den Rand des Eises. 231 nʲăxarʔ sănăiːʔ, xăewxăntă xăjadmʔ, jiːntă jăŋkuːwiː. 231 ńaxārʔ sanaīʔ, xaewxanta xajādmʔ, jīnta jaŋkūwī. 231 ńaxarʔ sanaiʔ, xaewxanta xajadmʔ, jinta jaŋkuwi. 231 няхарʼ санаыʼ, хаевханта хаядмʼ, инта яңкувы. 231 It jumped up three times, I went next to it, there was no life in it (anymore). 231 Háromszor felugrott, odamentem mellé, nem volt benne élet (többé). 231 Er sprang dreimal auf, ich begab mich neben ihn, da war kein Leben (mehr). 232 metămʲiʔ sawkămʲiʔ nʲălʲiːrʦʲe pʲawi. 232 metaḿiʔ sāwkaḿiʔ ńalʼīrće ṕāwi. 232 metaḿiʔ sawkaḿiʔ ńalʼirće ṕawi. 232 метамиʼ савкамиʼ нялирце пявы. 232 The Sowik on me began to lose it's hair. 232 A Sowik, amit viseltem, elkezdte hullatni a szőrét. 232 Der von mir gehaltene Sowik hat angefangen die Haare zu lassen. 233 sawkămʲiʔ jekaw, xæwnʲakuːʔ mow. 233 sāwkaḿiʔ jekāw, xäewńākūʔ mow. 233 sawkaḿiʔ jekaw, xæwńakuʔ mow. 233 савкамиʼ екав, хэвнякуʼ мов. 233 I took off my Sowik, I threw it away. 233 Levettem a Sowik-omat, eldobtam. 233 Ich zog meinen Sowik aus, warf ihn weg. 234 năŋădʲaŋe xiraw. 234 naŋadʼāŋe xirāw. 234 naŋadʼaŋe xiraw. 234 наңадяңе хырав. 234 I skinned (it) without damaging [it]. 234 Megnyúztam (őt) sértetlenül. 234 Ich zog (ihn) unversehrt ab. 235 nʲenăʔ ŋajʔmi. 235 ńenaʔ ŋājʔmi. 235 ńenaʔ ŋajʔmi. 235 ненаʼ ңайʼмы. 235 It was very fat. 235 Nagyon zsíros volt. 235 Sehr fett war er. 236 sombokownă ŋorkărʦʲemʔ. 236 sombokowna ŋorkarćemʔ. 236 sombokowna ŋorkarćemʔ. 236 сомбёковна ңоркарцемʼ. 236 I ate a little [of it] heartily. 236 Jóízűen ettem egy kicsit. 236 Gut esse ich ein wenig. 237 ŋanʲiʔ xonăjuwʔ ŋămʦʲănʲiŋ kæwxănă. 237 ŋāńiʔ xonajuwʔ ŋamćańiŋ_käewxana. 237 ŋańiʔ xonajuwʔ ŋamćańiŋ kæwxana. 237 ңаниʼ хонаювʼ ңамцяниң кэвхана. 237 I fell asleep next to my meat. 237 Elaludtam a húsom mellett. 237 Wieder schlief ich neben meinem Fleisch ein. 238 ămke xonʲoʔmămʲiʔ mălʲemʲaxădăn ŋamtăjuwʔ. 238 amke xońoʔmaḿiʔ malʼeḿāxadan ŋāmtajuwʔ. 238 amke xońoʔmaḿiʔ malʼeḿaxadan ŋamtajuwʔ. 238 амкэ хонёʼмамиʼ малемяхадан ңамтаювʼ. 238 After I was done sleeping, I sat up. 238 Miután végeztem az alvással, felültem. 238 Nachdem ich mit meinem Schlafen zu Ende war, setzte ich mich. 239 jalʲekokodă săʦʲem jadʲempi. 239 jālʼekokoda saćem_jādʼempi. 239 jalʼekokoda saćem jadʼempi. 239 ялекокода сацем ядемпы. 239 Today's glorious day is very warm. 239 A mai pompás nap nagyon meleg. 239 Der herrliche Tag ist sehr warm. 240 workăŋ kobăʦʲamʲiʔ ŋulʲiʔ săwăwnă xărxănă wăraw, tărʲemʔ xasʲuːiŋe xăje. 240 workaŋ_kobaćāḿiʔ ŋulʼiʔ sawawna xarxana warāw, taŕemʔ xāśūˈiŋe xaje. 240 workaŋ kobaćaḿiʔ ŋulʼiʔ sawawna xarxana waraw, taŕemʔ xaśuiŋe xaje. 240 воркаң кобяцямиʼ ңулиʼ сававна хархана варав, таремʼ хасюыңе хае. 240 I scraped off my little fur-coat well with a knife, so it was dry. 240 Jól lekapartam a kis bunda-kabátomat a késsel, így száraz volt. 240 Mein Fellchen schabte ich sehr gut mit dem Messer ab, so wurde es trocken. 241 nʲaŋuntă ŋilimʔ sʲuːrʦʲakuŋe mădaw. 241 ńāŋuntaˈ ŋilimʔ śūrćākuŋe madāw. 241 ńaŋunta ŋilimʔ śurćakuŋe madaw. 241 няңунта ңылымʼ сюрцякуңе мадав. 241 I cut it around under the chin. 241 Az áll alatt körbevágtam. 241 Unter dem Kinn schnitt ich es rund. 242 sʲidʲe lapămtă tʲuːʔ jeʔiŋe mădăŋaxăjudă. 242 śidʼe lāpamta tʼūʔ jeʔiŋe madaŋāxajuda. 242 śidʼe lapamta tʼuʔ jeʔiŋe madaŋaxajuda. 242 сиде лапамта тюʼ еʼыңе мадаңахаюда. 242 He cut its two paws for the sleeves's place. 242 A két mancsát levágta a kabátujj helyének. 242 Seine zwei Tatzen schnitt er an Stelle von Ärmeln. 243 sʲuːrxălaw, workăŋ kobăʦʲamʲiʔ ŋudaʔ ŋesomănă mădaw. 243 śūrxalāw, workaŋ_kobaćāḿiʔ ŋudāˈʔ ŋesomana madāw. 243 śurxalaw, workaŋ kobaćaḿiʔ ŋudaʔ ŋesomana madaw. 243 сюрхалав, воркаң кобяцямиʼ ңудаʼ ңэсомана мадав. 243 I turned around my little bear-fur, I cut it to be a hand's length. 243 Megfordítottam a kis medvebundámat, karhosszban elvágtam. 243 Ich wendete mein Bärenfellchen um, ich schnitt es in Handlänge. 244 workăŋ kobăʦʲamʲiʔ sʲeraw, puːliːŋ nʲesomănă xăje. 244 workaŋ_kobaćāḿiʔ śerāw, pūlīŋ_ ńesomana xaje. 244 workaŋ kobaćaḿiʔ śeraw, puliŋ ńesomana xaje. 244 воркаң кобяцямиʼ серав, пулың несомана хае. 244 I dressed into my little bear-fur, it reached to my knees. 244 Beöltöztem a kis medvebundámba, a térdemig ért. 244 Ich zog mein Bärenfellchen an, bis an die Knie reichte es. 245 piːjemtă ŋoŋălŋaw, piːjemtă salăbă nʲiʔ mew. 245 pījemta ŋoŋalŋāw, pījemta sālaba ńiˈʔ mew. 245 pijemta ŋoŋalŋaw, pijemta salaba ńiʔ mew. 245 пыемта ңоңалңав, пыемта салабя ниʼ мев. 245 I cut off the end of the snout, I laid the end of the snout on the ice. 245 Levágtam a pofa végét, a pofa végét a jégre tettem. 245 Das Ende der Schnauze schnitt ich ab, legte das Ende der Schnauze auf das Eis. 246 xurʲin săwompoi sawkăŋe sʲertaw, tʲikiː workăŋ kobăʦʲamʲiʔ, xărtă xobanăntă sedaw. 246 xuŕin_sawompoi sāwkaŋe śertāw, tʼikī workaŋ_kobaćāḿiʔ, xarta xobānanta sedāw. 246 xuŕin sawompoi sawkaŋe śertaw, tʼiki workaŋ kobaćaḿiʔ, xarta xobananta sedaw. 246 хурин савомпоы савкаңе сертав, тикы воркаң кобяцямиʼ, харта хобянанта седав. 246 I made a fairly good Sowik from that bearskin for myself, I sewed it together with its own fur. 246 Egész jó Sowik-ot csináltam magamnak abból a medvebőrből, a saját bundájával varrtam össze. 246 Einen recht guten Sowik machte ich aus jenem Bärenfell von mir, nähte es mit seinem eigenen Fell. 247 ŋanʲiʔ sʲeraw, ŋulʲiʔ jan săwă. 247 ŋāńiʔ śerāw, ŋulʼiʔ jāˈn_sawa. 247 ŋańiʔ śeraw, ŋulʼiʔ jan sawa. 247 ңаниʼ серав, ңулиʼ ян сава. 247 I dressed into it again, it's truly gorgeous. 247 Ismét felöltöztem, igazán remek. 247 Wieder zog ich es an, ganz prächtig ist es. 248 ŋernʲaŋe ŋanʲiŋ kăje. 248 ŋerńāŋe ŋāńiŋ_ kaje. 248 ŋerńaŋe ŋańiŋ kaje. 248 ңэрняңе ңаниң кае. 248 The autumn weather came again. 248 Megint jött az őszi idő. 248 Wieder kam die Herbstseite. 249 tărʲemʔ jiːlʲemʔ. 249 taŕemʔ jīlʼemʔ. 249 taŕemʔ jilʼemʔ. 249 таремʼ илемʼ. 249 I live like this. 249 Így élek. 249 So lebe ich. 250 ŋanʲiŋ konăjuwʔ. 250 ŋāńiŋ_konajuwʔ. 250 ŋańiŋ konajuwʔ. 250 ңаниң конаювʼ. 250 I fell asleep again. 250 Megint elaludtam. 250 Abermals schlief ich ein. 251 ŋăiːwomʲiʔ jiːlaw, ŋarkă salăbămʲi ŋanʲiʔ nʲudʲiːmʲe. 251 ŋaīwoḿiʔ jīlāw, ŋārka sālabaḿi_ŋāńiʔ ńudʼīḿe. 251 ŋaiwoḿiʔ jilaw, ŋarka salabaḿi ŋańiʔ ńudʼiḿe. 251 ңаывомиʼ илав, ңарка салабями ңаниʼ нюдиме. 251 I lifted my head, my big ice floe became small again. 251 Felemeltem a fejem, a nagy úszó jégtáblám újra kicsit lett. 251 Ich hob meinen Kopf, meine grosse Eisscholle ist wieder klein geworden. 252 tʲetʲumtăei tantă xajuwi. 252 tʼetʼumtaei tānta xājuwi. 252 tʼetʼumtaei tanta xajuwi. 252 тетюмтаеы танта хаювы. 252 The fourth summer stood behind me. 252 A negyedik nyár állt mögöttem. 252 Der vierte Sommer ist hinter mir geblieben. 253 xonăwaxănănʲiʔ ŋanʲiʔ xonăsʲetiwʔ. 253 xonawāxanańiʔ ŋāńiʔ xonaśetiwʔ. 253 xonawaxanańiʔ ŋańiʔ xonaśetiwʔ. 253 хонавахананиʼ ңаниʼ хонасетывʼ. 253 While I sleep, I lay my back to sleep steadily. 253 Miközben alszok, folyton visszafekszek aludni. 253 Während ich schlafe, lege ich mich wieder fortwährend schlafen. 254 salăbămʲiʔ nʲăwărʲiː nʲudʲiːmʲe. 254 sālabaḿiʔ ńawaŕī_ńudʼīḿe. 254 salabaḿiʔ ńawaŕi ńudʼiḿe. 254 салабямиʼ нявари нюдиме. 254 My ice floe slowly became smaller. 254 Az úszó jégtáblám lassan kisebb lett. 254 Meine Eisscholle wurde langsam kleiner. 255 xinʲaŋ kantamʔ? 255 xińāŋ_ kāntāmʔ? 255 xińaŋ kantamʔ? 255 хыняң кантамʼ? 255 Where should I go (forth)? 255 Hová kéne mennem (tovább)? 255 Wohin begebe ich mich (fort)? 256 ŋanʲiʔ xonăsʲetimʔ. salăbamʲiʔ ŋarkă mʲadă mʲuː ŋarŋe xăje. 256 ŋāńiʔ xonaśetimʔ. sālabāḿiʔ ŋārka ḿāda_ḿū_ ŋārŋe xaje. 256 ŋańiʔ xonaśetimʔ. salabaḿiʔ ŋarka ḿada ḿu ŋarŋe xaje. 256 ңаниʼ хонасетымʼ. салабямиʼ ңарка мяда мю ңарңе хае. 256 My ice became the size of the floor of a large tent. 256 A jegem akkora lett, mint egy nagy sátor alja. 256 Mein Eis nahm die Grösse des Fussbodens eines grossen Zeltes an. 257 ŋuda jesʲemʲiʔ jiːtʔ mow, tʲukuː ŋudă jesʲe nʲiwntarăxă jiːlʲiptʲeʔ. 257 ŋudā jeśeḿiʔ jītʔ mow, tʼukū ŋuda jeśe ńiwntāraxa jīlʼiptʼeʔ. 257 ŋuda jeśeḿiʔ jitʔ mow, tʼuku ŋuda jeśe ńiwntaraxa jilʼiptʼeʔ. 257 ңуда есемиʼ итʼ мов, тюку ңуда есе нивнтараха илиптеʼ. 257 I threw my ring into the water, this ring probably won't bring me back to life. 257 A gyűrűmet a vízbe dobtam, ez a gyűrű aligha hoz engem vissza az életbe. 257 Ich warf meinen Ring ins Wasser, dieser Ring bringt mich wahrscheinlich nicht ins Leben. 258 ŋanʲiʔ xonăjuwʔ. 258 ŋāńiʔ xonajuwʔ. 258 ŋańiʔ xonajuwʔ. 258 ңаниʼ хонаювʼ. 258 I fell asleep again. 258 Megint elaludtam. 258 Wieder schlief ich ein. 259 jekar sʲăntă xuːntʔ xonʲobʔnan ŋarkă taj jerŋe ŋanʲiʔ tewiːʔ. 259 jekār śanta xūntʔ xońoˈbʔnān ŋārka tāj_jerŋe ŋāńiʔ tewīʔ. 259 jekar śanta xuntʔ xońobʔnan ŋarka taj jerŋe ŋańiʔ tewiʔ. 259 екар сянта хунтʼ хонёбʼнан ңарка тай ерңе ңаниʼ тэвыʼ. 259 I don't know how long I might have slept, the great midsummer came again. 259 Nem tudom, meddig alhattam így, a nagy nyár-közepe megint eljött. 259 Ich weiss nicht, wie lange ich geschlafen haben mag, abermals kam der grosse Mittsommer. 260 tʲedaw xawntarăxadmʔ, xaja salăbă jăŋku, nʲeŋ kănă ŋarŋe xaiːwi. 260 tʼedāw xāwntāraxādmʔ, xājā sālaba jaŋku, ńeŋ_kana_ŋārŋe xāīwi. 260 tʼedaw xawntaraxadmʔ, xaja salaba jaŋku, ńeŋ kana ŋarŋe xaiwi. 260 тедав хавнтарахадмʼ, хая салабя яңку, нең кана ңарңе хаывы. 260 It was now clear that I will have to die, there is no ice around, it (that is the ice) became just as big as woman's sleigh. 260 Most már világos, hogy meg kell halnom, nincs jég körülöttem, az (mármint a jég) már csak akkora, mint egy női szán. 260 Jetzt sterbe ich offenbar, es ist kein Eis in der Nähe, es (nämlich mein Eis) ist so gross wie ein Frauenschlitten geworden. 261 salăbă piːjanʔ jiːtʔ siːrŋadmʔ, todănă ŋuːdă jesʲe tănʲe ŋuːrna. 261 sālaba pījānʔ jītʔ sīrŋādmʔ, todana ŋūda jeśe tańeˈ ŋūrnā. 261 salaba pijanʔ jitʔ sirŋadmʔ, todana ŋuda jeśe tańe ŋurna. 261 салабя пыянʼ итʼ сырңадмʼ, тодана ңуда есе тане ңурна. 261 I look into the water before the tip of the ice, there twinkles a ring, it seems to burn like fire. 261 Benézek a vízbe a jég csúcsa előtt, ott csillog egy gyűrű, úgy tűnik, mintha tűzként égne. 261 Vor die Spitze des Eises blicke ich in das Wasser, ein wie Feuer brennender Ring klirrt dort. 262 nʲăʔmaw, metă salăbămʲiʔ xăʦʲeʔ tapsʲetiː. 262 ńaʔmāw, meta sālabaḿiʔ xaćeʔ tāpśetī. 262 ńaʔmaw, meta salabaḿiʔ xaćeʔ tapśeti. 262 няʼмав, мета салабямиʼ хацеʼ тапсеты. 262 I caught it, the ice that held me was almost standing firmly there. 262 Elkaptam, a jég, ami engem tartott, szinte szilárdan állt ott. 262 Ich fing ihn ein, das von mir gehaltene Eis haftet beinahe fest. 263 ja ŋădʲimʲe, săwo nʲenʦʲeŋkănă xuːptă nʲiːŋă. 263 jā ŋadʼiḿe, sawo ńenćeŋkana xūpta ńīŋa. 263 ja ŋadʼiḿe, sawo ńenćeŋkana xupta ńiŋa. 263 я ңадиме, саво ненцеңкана хупта ниңа. 263 Land came into view, it is not far for a good man. 263 Föld tűnt fel a látóhatáron, nincs messze egy jó embernek. 263 Land kam in Sicht, es ist nicht weit für einen guten Menschen. 264 salăbămʲiʔ ŋanʲiʔ xăiːxălʲʦʲetiː. 264 sālabaḿiʔ ŋāńiʔ xaīxalʼćetī. 264 salabaḿiʔ ŋańiʔ xaixalʼćeti. 264 салабямиʼ ңаниʼ хаыхалцеты. 264 My ice began to slide forward. 264 A jegem elkezdett előre siklani. 264 Mein Eis begann wieder vorwärts zu gleiten. 265 mʲerʦʲekoʦʲedă tănʲa. 265 ḿerćekoćeda tańā. 265 ḿerćekoćeda tańa. 265 мерцекоцеда таня. 265 There is a small wind. 265 Van egy kis szél. 265 Es ist ein kleiner Wind. 266 ŋanʲiʔ xăiːxălʲʦʲetiː, ŋanʲiʔ nuːlʦʲetiː. 266 ŋāńiʔ xaīxalʼćetī, ŋāńiʔ nūlćetī. 266 ŋańiʔ xaixalʼćeti, ŋańiʔ nulćeti. 266 ңаниʼ хаыхалцеты, ңаниʼ нулцеты. 266 It starts to slide again, then it stops again. 266 Újra siklani kezd, aztán újra megáll. 266 Abermals fängt es an zu gleiten, wiederum hält es an. 267 ămkem pʲirxănă pilʲiʔ tabiːʔ. 267 amkem_ṕirxana pilʼiʔ_tābīʔ. 267 amkem ṕirxana pilʼiʔ tabiʔ. 267 амкэм пирхана пылиʼ табиʼ. 267 After some time it stood firmly. 267 Valamennyi idő után teljesen szilárdan állt. 267 Nach einiger Zeit haftete es gänzlich fest. 268 jesʲe nʲarăbʲatămʔ jiːdeŋ ŋilʔ nuːltaw, jorʲe ŋăiwămtă mănekărʦʲedmʔ. 268 jeśe ńārab́ātamʔ jīdeŋ_ŋilʔ nūltāw, joŕe ŋaiwamta manekarćedmʔ. 268 jeśe ńarab́atamʔ jideŋ ŋilʔ nultaw, joŕe ŋaiwamta manekarćedmʔ. 268 есе нярабятамʼ идең ңылʼ нултав, ёре ңаывамта манекарцедмʼ. 268 I stuck the brass-barrelled one upright into the water, I wanted to try whether it is shallow. 268 A sárgaréz csövűt függőlegesen a vízbe szúrtam, ki akartam próbálni, hogy az sekély-e. 268 Die mit dem Messinglaufe steckte ich unter das Wasser aufrecht, ich versuche mal, ob es seicht ist. 269 păkălʲew, ŋanʲiʔ mărʦʲeʔmănă xăje. 269 pakalʼew, ŋāńiʔ marćeʔmana xaje. 269 pakalʼew, ŋańiʔ marćeʔmana xaje. 269 пакалев, ңаниʼ марцеʼмана хае. 269 I stuck it in there again, it went up to the shoulders. 269 Megint leszúrtam, vállig ért. 269 Wieder steckte ich sie hinein, es ging bis zu den Schultern. 270 ja-nʲajuː pʲaw jănămbokownă. 270 jā-ńājū ṕāw janambokowna. 270 ja-ńaju ṕaw janambokowna. 270 я-няю пяв янамбёковна. 270 I slowly started toward the land. 270 Lassan elindultam a szárazföld felé. 270 Ich begab mich langsam auf das Land zu. 271 sew pawsʲumsʲetiʔ. 271 sew pāwśumśetiʔ. 271 sew pawśumśetiʔ. 271 сев павсюмсетыʼ. 271 The eyes see dark. 271 A szemek sötétet látnak. 271 Die Augen sehen dunkel. 272 ja-nʲajuː tărʲemʔ jadadmʔ. 272 jā-ńājū taŕemʔ jādādmʔ. 272 ja-ńaju taŕemʔ jadadmʔ. 272 я-няю таремʼ ядадмʼ. 272 So I walked on earth. 272 Így megyek a földön. 272 Auf das Land zu wandere ich so. 273 tărʲemʔ jadănanʲiʔ sidiːʔ ŋesoʔmănă xăje jiːtʲe. 273 taŕemʔ jādanāńiʔ sidīˈʔ ŋesoʔmana xaje jītʼe. 273 taŕemʔ jadanańiʔ sidiʔ ŋesoʔmana xaje jitʼe. 273 таремʼ ядананиʼ сыдыʼ ңэсоʼмана хае ите. 273 While I walk like this, the water was thigh-high. 273 Mialatt így megyek, a víz combig ért. 273 Während ich so gehe, reichte das Wasser bis zu den Oberschenkeln. 274 salăbănʲi nʲajuːn sʲuːrxălʲjuːwʔ. 274 sālabańi_ńājūn_śūrxalʼjūwʔ. 274 salabańi ńajun śurxalʼjuwʔ. 274 салабяни няюн сюрхалювʼ. 274 I turned back to my ice. 274 Visszafordultam a jegem felé. 274 Nach meinem Eise wandte ich mich zu. 275 nʲaxărŋ kawradmʔ, ŋăiwomʔ kawradmʔ: "xawntă nʲeneʦʲamʔ jiːlʲiptʲembăwen." 275 ńāxarŋ_kāwrādmʔ, ŋaiwomʔ_kāwrādmʔ: "xāwntaˈ ńenećāmʔ jīlʼiptʼembawen." 275 ńaxarŋ kawradmʔ, ŋaiwomʔ kawradmʔ: "xawnta ńenećamʔ jilʼiptʼembawen." 275 няхарң каврадмʼ, ңаывомʼ каврадмʼ: "хавнта ненецямʼ илиптембявен." 275 I bowed three times, I bowed my head: "You saved a dying man." 275 Háromszor meghajoltam, lehajtottam a fejem: "Megmentettél egy haldoklót." 275 Dreimal verbeugte ich mich, neigte meinen Kopf: "Einen sterbenden Menschen hast du gerettet." 276 tărʲemʔ mărănʲiʔ tănăjuːwʔ. 276 taŕemʔ marańiˈʔ tanajūwʔ. 276 taŕemʔ marańiʔ tanajuwʔ. 276 таремʼ мараниʼ танаювʼ. 276 So I got on the shore's sand. 276 Így kerültem a part homokjára. 276 So landete ich auf dem Ufersand. 277 mără nʲimnʲe jurʔ tʲibʲem belʲe sămbălʲăŋkăjuʔ tʲibʲanʔ tăewnarăxiːwʔ. 277 mara ńimńe jurʔ tʼib́em_belʼe sambalʼaŋkajuʔ tʼib́ānʔ taewnāraxīwʔ. 277 mara ńimńe jurʔ tʼib́em belʼe sambalʼaŋkajuʔ tʼib́anʔ taewnaraxiwʔ. 277 мара нимне юрʼ тибем беле самбяляңкаюʼ тибянʼ таевнарахывʼ. 277 I went along the shore's sand, about fifty fathoms far. 277 Haladtam a part homokja mentén úgy ötven ölnyi távolságra. 277 Den Ufersand entlang, etwa fünfzig Klafter weit, kam ich wohl. 278 ŋobʔ năiːdălʲowă xăiwiː, tʲetă xaptă meʔmi. 278 ŋobʔ naīdalʼowa xaiwī, tʼeta xāpta meʔmi. 278 ŋobʔ naidalʼowa xaiwi, tʼeta xapta meʔmi. 278 ңобʼ наыдалёва хаывы, тета хапта меʼмы. 278 A driver was driving there, he had four (reindeer) oxen. 278 Ott ment egy vezető, volt négy (rénszarvas)ökre. 278 Ein Fahrer ist gegangen, er hat vier (Renntier)ochsen gehabt. 279 toptăʔmiːduʔ xabărta jenʦʲeʔ jamb. 279 toptaʔmīduʔ xābartāˈ jenćeˈʔ jāmb. 279 toptaʔmiduʔ xabarta jenćeʔ jamb. 279 топтаʼмыдуʼ хабярта енцеʼ ямб. 279 The marks of their hooves are as long as the length of elk-steps. 279 A patájuk nyoma olyan hosszú, mint a jávorszarvas-lépés. 279 Die Spuren ihrer Klauen haben die Länge von Elchschritten. 280 xăndă ŋanʲiʔ latărka ŋăiːwi. 280 xanda ŋāńiʔ lātarkā ŋaīwi. 280 xanda ŋańiʔ latarka ŋaiwi. 280 ханда ңаниʼ латарка ңаывы. 280 His sleigh was quite wide. 280 A szánja elég széles volt. 280 Sein Schlitten wieder ist ziemlich breit gewesen. 281 jesʲe nʲarăbʲatămʔ ŋăiːdălʲowă mʲuːʔ nʲarʔ mow, jolʲʦʲe bʲuːlaw. 281 jeśe ńārab́ātamʔ ŋaīdalʼowa ḿūʔ ńārʔ mow, jolʼće_b́ūlāw. 281 jeśe ńarab́atamʔ ŋaidalʼowa ḿuʔ ńarʔ mow, jolʼće b́ulaw. 281 есе нярабятамʼ ңаыдалёва мюʼ нярʼ мов, ёлце бюлав. 281 I threw the brass-barrelled one across the sleigh tracks, I began to measure them. 281 A sárgaréz csövűt a szánnyomok közé dobtam, elkezdtem mérni ezeket. 281 Die mit dem Messinglaufe warf ich quer auf die Schlittenspuren, ich begann zu messen. 282 jesʲe nʲarăbʲată jesʲerʲiːdă tʲibʲe pʲasăwai wa. 282 jeśe ńārab́āta jeśeŕīda tʼib́e ṕāsawāi wā. 282 jeśe ńarab́ata jeśeŕida tʼib́e ṕasawai wa. 282 есе нярабята есерида тибе пясаваы ва. 282 The barrel of the brass-barrelled one is one fathom long, the gun holster is on it. 282 A sárgaréz csövű csöve egy öl hosszú, rajta van a fegyvertok. 282 Der Lauf der Messingläufigen ist eine Klafter lang, der Flintenschaft ist darauf. 283 ŋulʲiʔ ta jolʲʦʲʔ. 283 ŋulʼiʔ tāˈ jolʼćʔ. 283 ŋulʼiʔ ta jolʼćʔ. 283 ңулиʼ та ёлцʼ. 283 This is the measure. 283 Ez a mérték. 283 Das ist das Mass. 284 jiːxinʲană madmʔ: lătărkă ŋăiːwiː xăntă ŋăiːwiː. 284 jīxińāna_mādmʔ: latarkaˈ ŋaīwī xanta ŋaīwī. 284 jixińana madmʔ: latarka ŋaiwi xanta ŋaiwi. 284 ихыняна мадмʼ: латарка ңаывы ханта ңаывы. 284 I thought to myself, his sleigh is wide enough. 284 Azt gondoltam magamban, hogy a szánja elég széles volt. 284 Ich dachte für mich: ziemlich breit ist sein Schlitten gewesen. 285 ŋăiːdălʲowă mʲuːmnʲe sʲarʦʲelăptaw, nʲenai jarʲinʔ tărʲemʔ tănăjuːwʔ. 285 ŋaīdalʼowa ḿūmńe śārćelaptāw, ńenāi jāŕinʔ taŕemʔ tanajūwʔ. 285 ŋaidalʼowa ḿumńe śarćelaptaw, ńenai jaŕinʔ taŕemʔ tanajuwʔ. 285 ңаыдалёва мюмне сярцелаптав, ненаы яринʼ таремʼ танаювʼ. 285 Hunched, I proceeded along the traces, like that I climbed to the real land. 285 Görnyedve haladtam a nyomok mentén, így elmásztam az igazi földig. 285 Längs der Spuren begab ich mich gebückt, so kletterte ich auf das rechte Land. 286 nʲenai ja-nʲiʔ tănămaxădanʲiʔ laxăʦʲa nʲiʔ ta ŋamtăjuːwʔ. 286 ńenāi jā-ńiʔ tanamāxadāńiʔ lāxaćā_ńiʔ tāˈ ŋāmtajūwʔ. 286 ńenai ja-ńiʔ tanamaxadańiʔ laxaća ńiʔ ta ŋamtajuwʔ. 286 ненаы я-ниʼ танамахаданиʼ лахаця ниʼ та ңамтаювʼ. 286 After I reached the real land, there I sat down on a hill. 286 Miután elértem az igazi földet, leültem ott egy dombon. 286 Nachdem ich das richtige Land erstiegen hatte, setzte ich mich dort auf einen Hügel. 287 ŋerʲoiː ŋăiːwiːʔ nuwudă ŋăiːwiːʔ. 287 ŋeŕoˈī ŋaīwīʔ nuwuda ŋaīwīʔ. 287 ŋeŕoi ŋaiwiʔ nuwuda ŋaiwiʔ. 287 ңэрёы ңаывыʼ нувуда ңаывыʼ. 287 The weather is autumn-like. 287 Az idő őszies. 287 Herbstlich war das Wetter. 288 ămke jaxănăntă turuː sowănontă, xoră ŋăiːwonontă, sʲodă lerxă. 288 amke jāxananta turū sowanonta, xora ŋaīwononta, śoda lerxa. 288 amke jaxananta turu sowanonta, xora ŋaiwononta, śoda lerxa. 288 амкэ яхананта туру сованонта, хора ңаывононта, сёда лерха. 288 Somewhere bellowing could be heard, a male reindeer could be heard, his voice is similar to bones. 288 Valahol röfögést [bőgést] lehetett hallani, egy rénszarvas hímet lehetett hallani, a hangja a csontokhoz hasonló. 288 An irgendeiner Stelle hörte man Grunzen, ein männliches Renntier war hörbar, seine Stimme ist knochenähnlich. 289 ŋăin nʲiʔ ŋanʲiʔ jurkăjuːwʔ. 289 ŋain ńiʔ ŋāńiʔ jurkajūwʔ. 289 ŋain ńiʔ ŋańiʔ jurkajuwʔ. 289 ңаын ниʼ ңаниʼ юркаювʼ. 289 I stood up again. 289 Megint felálltam. 289 Ich erhob mich wieder auf meine Füsse. 290 ămke bʲirănʔ tărʲemʔ jadadmʔ. 290 amke_ b́iranʔ taŕemʔ jādādmʔ. 290 amke b́iranʔ taŕemʔ jadadmʔ. 290 амкэ биранʼ таремʼ ядадмʼ. 290 Somehow I went that way. 290 Valahogy arrafelé mentem. 290 Einigermassen ging ich so. 291 sæw pujibʲiːdmʔ, ŋarkă xoi nʲiːnʲe nʲaxărʔ mʲăʔ ŋădʲiʔ. 291 säew pujib́īdmʔ, ŋārka xoi ńīńe ńāxarʔ ḿaʔ ŋadʼiʔ. 291 sæw pujib́idmʔ, ŋarka xoi ńińe ńaxarʔ ḿaʔ ŋadʼiʔ. 291 сэв пуибидмʼ, ңарка хоы нине няхарʼ мяʼ ңадиʼ. 291 I rub my eyes, there are three tents on a large earth-ridge. 291 Dörzsölöm a szemem, három sátor van egy nagy földháton. 291 Ich reibe meine Augen, auf dem grossen Erdrücken sind drei Zelte sichtbar. 292 tărʲemʔ siːrtaxănʲin tʲiː mʲadʔ kăwaʔ. 292 taŕemʔ sīrtāxańin_tʼī ḿādʔ_kawāʔ. 292 taŕemʔ sirtaxańin tʼi ḿadʔ kawaʔ. 292 таремʼ сыртаханин ти мядʼ каваʼ. 292 While I watch there, the tents are pulled down. 292 Amíg ott nézek, a sátrakat lebontják. 292 Während ich so schaue, werden die Zelte abgebrochen. 293 tiːduːʔ tewraʔ. 293 tīdūʔ tewrāʔ. 293 tiduʔ tewraʔ. 293 тыдуʼ тэвраʼ. 293 They brought their reindeer. 293 Hozták a rénszarvasaikat. 293 Sie brachten ihre Renntiere. 294 părămbasʲ xaptuːduʔ jorkălŋăʔ, părămpa puːiːdaiːduʔ. 294 parambāś xāptūduʔ jorkalŋaʔ, parampā pūīdāīduʔ. 294 parambaś xaptuduʔ jorkalŋaʔ, parampa puidaiduʔ. 294 парамбясь хаптудуʼ ёркалңаʼ, парампа пуыдаыдуʼ. 294 They lead their reindeer oxen quickly in a semicircle, they hurry to link them in caravans in pairs. 294 Gyorsan félkörbe vezetik a rénszarvas ökreiket, igyekeznek párosával karavánokba csatolni őket. 294 Eilig treiben sie ihre Renntierochsen in den Halbkreis, eilig koppeln sie sie in Karawanen. 295 săʦʲeŋ kaxăkawnă nʲiŋă. 295 saćeŋ_kāxakāwna ńiŋa. 295 saćeŋ kaxakawna ńiŋa. 295 сацең кахакавна ниңа. 295 It's not too far. 295 Nincs túl messze. 295 Sehr weit ist es nicht. 296 tărʲemʔ jadănăxănʲin tʲiː nʲerdʲenʲeʔ mʲuːdʔ mănʦʲădaʔ. 296 taŕemʔ jādanaxańin_tʼī ńerdʼeńeʔ ḿūdʔ manćadāʔ. 296 taŕemʔ jadanaxańin tʼi ńerdʼeńeʔ ḿudʔ manćadaʔ. 296 таремʼ яданаханин ти нерденеʼ мюдʼ манцядаʼ. 296 While I go like this, the first caravans starts off. 296 Mialatt így megyek, az első karavánok elindultak. 296 Während ich so gehe, setzten sich die ersten Karawanen in Bewegung. 297 mʲadiː tʲiːrkăʔnă ŋobʔ mʲuːdă xaji. 297 ḿādīˈ tʼīrkaʔna ŋobʔ ḿūda xāji. 297 ḿadi tʼirkaʔna ŋobʔ ḿuda xaji. 297 мяды тиркаʼна ңобʼ мюда хаи. 297 By the tents remained one caravan. 297 A sátraknál egy karaván maradt. 297 An den Zeltplätzen blieb eine Karawane. 298 sʲuːrmba jiːbʔ podʲerʦʲetiːdă, mănʦʲăptasʲtiːdă, podʲertă mară ŋanʲiŋ kamsʲetiːʔ, sʲidʲeŋ kamiːʔ, nʲaromtăiː ŋanʲiŋ kamiːʔ. 298 śūrmbā jībʔ podʼeˈrćetīda, manćaptāśtīda, podʼertaˈ māra ŋāńiŋ_kāmśetīʔ, śidʼeŋ_kāmīʔ, ńāromtaī_ŋāńiŋ_kāmīʔ. 298 śurmba jibʔ podʼerćetida, manćaptaśtida, podʼerta mara ŋańiŋ kamśetiʔ, śidʼeŋ kamiʔ, ńaromtai ŋańiŋ kamiʔ. 298 сюрмбя ибʼ подерцетыда, манцяптастыда, подерта мара ңаниң камсетыʼ, сидең камыʼ, няромтаы ңаниң камыʼ. 298 Jumpily of course it [the caravan] is harnessed, it starts off, but the collar falls, it falls a second time, [and] a third time. 298 Szökellve felszerelik persze a karavánt, a vállhám hurokja leesik, leesett kétszer, leesik harmadjára is. 298 Springend schirrt sie freilich an, treibt in Bewegung, die Schlinge des Kummets fällt, zweimal fiel, das dritte Mal fiel wieder. 299 laxărʲuːŋ kuːnătʔ tărʲemʔ tewjuːwʔ. 299 lāxaŕūŋ_kūnatʔ taŕemʔ tewjūwʔ. 299 laxaŕuŋ kunatʔ taŕemʔ tewjuwʔ. 299 лахарюң кунатʼ таремʼ тэвювʼ. 299 Like that I came within hearing range. 299 Így hallótávolságon belülre értem. 299 So kam ich in Hörweite. 300 mănʲ tărʲemʔ madmʔ: "nʲeŋăʦʲekiː, lăxărʲomʲiŋ kanăʔ! jepădămʔ pʲuːdmʔ, tuːdămʲim pʲuːdmʔ." 300 mań taŕemʔ mādmʔ: "ńeŋaćekī, laxaŕoḿiŋ_ kānaʔ! jepadamʔ ṕūdmʔ, tūdaḿim_ṕūdmʔ." 300 mań taŕemʔ madmʔ: "ńeŋaćeki, laxaŕoḿiŋ kanaʔ! jepadamʔ ṕudmʔ, tudaḿim ṕudmʔ." 300 мань таремʼ мадмʼ: "неңацекы, лахарёмиң канаʼ! епадамʼ пюдмʼ, тудамим пюдмʼ." 300 I said so: "Girl, listen to my words! I'm looking for warmth, I'm looking for fire for myself." 300 Így szóltam: "Lány, hallgasd meg a szavam! Meleget keresek, tüzet keresek magamnak." 300 Ich sagte so: "Mädchen, bringe meine Rede! Ich suche Wärme, ich suche für mich Feuer." 301 tadă mănʦʲăptadă, jiːntălʲiːda xăje. 301 tāda manćaptāda, jīntalʼīdā xaje. 301 tada manćaptada, jintalʼida xaje. 301 тада манцяптада, инталида хае. 301 Then [she] went, [she] drove so quickly ("that her smoke just went"). 301 Akkor ment, gyorsan vezetett ("csak úgy ment a füstje"). 301 Dann setzte sie sich in Bewegung, fuhr geschwind ("ihr Dampf nur ging"). 302 taiːnă xuːnăntă tewrʲiːnăkiːdă nʲerdʲenʲe mʲuːd nʲeriː xăiːwiː. 302 tāīna xūnanta tewŕīnakīda ńerdʼeńe ḿūd ńerīˈ xaīwī. 302 taina xunanta tewŕinakida ńerdʼeńe ḿud ńeri xaiwi. 302 таына хунанта тэвринакыда нердене мюд неры хаывы. 302 Somewhere there she reached the first caravan, the one that recently left. 302 Ott valahol elérte az első karavánt, azt, amelyik nemrég ment el. 302 Dort irgendwo erreichte sie wohl die erste Karawane, die kürzlich abgegangene. 303 mănʲiːjebʔnănʲiʔ nʲaxărʔ mʲaŋe ŋesodarăxăʔ. 303 mańījebʔnańiʔ ńāxarʔ ḿāŋe ŋesoˈdāraxaʔ. 303 mańijebʔnańiʔ ńaxarʔ ḿaŋe ŋesodaraxaʔ. 303 маниебʼнаниʼ няхарʼ мяңе ңэсодарахаʼ. 303 When they saw me, they settled three tents at once. 303 Amikor megláttak engem, azonnal felállítottak három sátrat. 303 Bei meinem Schauen lagerten sich gleichsam drei Zelte. 304 jănămbokownă tărʲemʔ jadadmʔ, ŋanʲiʔ ŋamtăsʲetiwʔ, ŋanʲiʔ jurkăsʲetiwʔ. 304 janambokowna taŕemʔ jādādmʔ, ŋāńiʔ ŋāmtaśetiwʔ, ŋāńiʔ jurkaśetiwʔ. 304 janambokowna taŕemʔ jadadmʔ, ŋańiʔ ŋamtaśetiwʔ, ŋańiʔ jurkaśetiwʔ. 304 янамбёковна таремʼ ядадмʼ, ңаниʼ ңамтасетывʼ, ңаниʼ юркасетывʼ. 304 So I walk slowly, I sit down again, I get up again. 304 Így megyek lassan, megint leülök, megint felkelek. 304 Langsam gehe ich so, wieder setze ich mich, wieder stehe ich auf. 305 mʲatăn tewjuːwʔ. 305 ḿātan_tewjūwʔ. 305 ḿatan tewjuwʔ. 305 мятан тевювʼ. 305 I arrive a the tent. 305 Elértem a sátorhoz. 305 Ich kam zu dem Zelt. 306 jawŋ kuːwxăd pʲadămtuʔ pæpʲiʔ. 306 jāwŋ_kūwxad ṕādamtuˈʔ päeṕiʔ. 306 jawŋ kuwxad ṕadamtuʔ pæṕiʔ. 306 явң кувхад пядамтуʼ пэпиʼ. 306 They cut wood from the trunks brought here by the sea. 306 Fát vágnak a tenger által idehordott tönkökből. 306 Sie spalten sich Holz aus den vom Meere angetriebenen Stämmen. 307 nʲaxărʔ serʔ sew ŋobkănă ŋamtʲowiʔ. 307 ńāxarʔ serʔ sew ŋobkana ŋāmtʼowiʔ. 307 ńaxarʔ serʔ sew ŋobkana ŋamtʼowiʔ. 307 няхарʼ серʼ сев ңобкана ңамтёвыʼ. 307 Three bright eyed [persons] sat together. 307 Három világos szemű ült együtt. 307 Drei Hellaugen sassen zusammen. 308 janăŋ ŋamtiwʔ. 308 jānaŋ_ŋāmtiwʔ. 308 janaŋ ŋamtiwʔ. 308 янаң ңамтывʼ. 308 I sat down on the ground. 308 Leültem a földre. 308 Ich setzte mich auf die Erde. 309 ŋarkă serʔ sew manămă: "tʲukuː nʲawăʔ ŋanʲiʔ xawntarăxă." 309 ŋārka serʔ sew mānama: "tʼukū ńāwaʔ ŋāńiʔ xāwntāraxa." 309 ŋarka serʔ sew manama: "tʼuku ńawaʔ ŋańiʔ xawntaraxa." 309 ңарка серʼ сев манама: "тюку няваʼ ңаниʼ хавнтараха." 309 The Eldest Bright Eye said: "Our comrade is probably dying." 309 A Legöregebb Világos Szem azt mondta: "A bajtársunk talán haldoklik." 309 Das Älteste Hellauge sagte: "Dieser unser Kamerad wieder stirbt wahrscheinlich." 310 mampătuːʔ tărʲemʔ maʔ: "sokăr jekaʔ!" 310 māmpatūˈʔ taŕemʔ māʔ: "sokar jekāʔ!" 310 mampatuʔ taŕemʔ maʔ: "sokar jekaʔ!" 310 мампатуʼ таремʼ маʼ: "сокар екаʼ!" 310 They spoke like this: "Take off your Sowik!" 310 Így szóltak: "Vedd le a Sowik-odat!" 310 Sagend trugen sie so vor: "Ziehe deinen Sowik aus!" 311 xănʲaŋiː jamnătuːʔ xăʦʲeʔ tirewi, xărxănă jeriːn. 311 xańāŋī jāmnatūʔ xaćeʔ_tirewi, xarxana jerīn. 311 xańaŋi jamnatuʔ xaćeʔ tirewi, xarxana jerin. 311 ханяңы ямнатуʼ хацеʼ тыревы, хархана ерын. 311 I split it at the place which is a little drier with the knife. 311 Azon a helyen, ami kicsit szárazabb, felvágom a késsel. 311 An der Stelle, die ein wenig getrocknet ist, schlitze ich mit dem Messer auf. 312 ŋarkă serʔ sew manămă: "ămke nʲeneʦʲe ŋăeje, nʲantă ŋădʲimta." 312 ŋārka serʔ sew mānama: "amkeˈ ńeneće_ ŋaeje, ńānta ŋadʼimtā." 312 ŋarka serʔ sew manama: "amke ńeneće ŋaeje, ńanta ŋadʼimta." 312 ңарка серʼ сев манама: "амкэ ненеце ңаее, нянта ңадимта." 312 The Eldest Bright Eye said: "What kind of man is he, show me his mouth." 312 A Legöregebb Világos Szem azt mondta: "Miféle ember ő, mutassátok a száját." 312 Der Älteste Hellauge sagte: "Was für ein Mensch er sein mag, zeigt sein Mund." 313 tadă tuːnʲiːmʲiʔ sʲuːrŋădă, porxăl lesʲăwai tan sʲuːrŋădă. 313 tāda tūńīḿiˈʔ śūrŋada, porxal_leśawāi tāˈn_śūrŋada. 313 tada tuńiḿiʔ śurŋada, porxal leśawai tan śurŋada. 313 тада тунимиʼ сюрңада, порхал лесяваы тан сюрңада. 313 Then he hid (that means put in the sleigh) my rifle, along with the powder horn he hid it there. 313 Akkor elrejtette (vagyis a szánba tette) a puskámat, a lőporszaruval együtt oda rejtette. 313 Dann verbarg er (d.h. legte in den Schlitten) meine Büchse, mit dem Pulverhorn verbarg er sie dort. 314 jănămbokownă mʲatʔ tʲuːdmʔ, sewn serăm puːmnă tărʲemʔ jadadmʔ. 314 janambokowna ḿātʔ tʼūdmʔ, sewn_seram_ pūmna taŕemʔ jādādmʔ. 314 janambokowna ḿatʔ tʼudmʔ, sewn seram pumna taŕemʔ jadadmʔ. 314 янамбёковна мятʼ тюдмʼ, севн серам пумна таремʼ ядадмʼ. 314 I entered the tent slowly, I follow the Bright Eye. 314 Lassan beléptem a sátorba, Világos Szem után megyek. 314 Langsam trat ich in das Zelt, hinter Hellauge gehe ich so. 315 sʲiːntʲe nʲajuː sʲiʔmʲi ŋapta. 315 śīntʼeˈ ńājū śiʔḿi_ŋāptā. 315 śintʼe ńaju śiʔḿi ŋapta. 315 синте няю сиʼми ңапта. 315 They sat me in the back half of the tent. 315 A sátor hátulsó felébe ültettek. 315 In die hintere Hälfte des Zeltes dessen sie mich setzen. 316 nʲeriː nʲemʲiʔ ŋanʲiʔ sæwdă părʲiːdʲewi. 316 ńerī ńeḿiʔ ŋāńiʔ säewda paŕīdʼewi. 316 ńeri ńeḿiʔ ŋańiʔ sæwda paŕidʼewi. 316 неры немиʼ ңаниʼ сэвда паридевы. 316 The wife's eyes were black. 316 A feleség szemei feketék. 316 Die Augen des Weibes von eben wiederum waren schwarz. 317 sʲiːnʲajuːmnă ŋanʲiʔ sew serʔ nʲe jesʲekoxotătă ŋădʲadă jăŋku. 317 śīńājūmna ŋāńiʔ sew serʔ ńe jeśekoxotata ŋadʼāda jaŋku. 317 śińajumna ŋańiʔ sew serʔ ńe jeśekoxotata ŋadʼada jaŋku. 317 синяюмна ңаниʼ сев серʼ не есекохотата ңадяда яңку. 317 In the back of the tent nothing could be seen due to the iron jewelries that belonged to Bright Eye's wife. 317 A sátor hátuljában nem látni semmit a vas-ékszerek miatt, amik Világos Szem feleségéé voltak. 317 Im hinteren Teile des Zeltes wiederum ist wegen des Eisenschmuckes vom Weibe des Hellauges nichts zu sehen. 318 jedămʔ xănʲeʔ pʲirʲiːʔ. 318 jedamʔ xańeʔ ṕiŕīʔ. 318 jedamʔ xańeʔ ṕiŕiʔ. 318 едамʼ ханеʼ пириʼ. 318 They boil the pot, of course. 318 Persze forralják a kannát. 318 Natürlich kochen sie den Topf. 319 nʲiːmʲi jekaw, sew serʔ ŋarkă ŋuː tʲăxăʔ tʲekălŋadă. 319 ńīḿi_jekāw, sew serʔ ŋārka ŋū tʼaxaʔ tʼekalŋāda. 319 ńiḿi jekaw, sew serʔ ŋarka ŋu tʼaxaʔ tʼekalŋada. 319 ними екав, сев серʼ ңарка ңу тяхаʼ текалңада. 319 I took off my belt, the Eldest Bright Eye hung it behind the tent pole. 319 Levettem az övemet, a Legöregebb Világos Szem fellógatta a sátorrúd mögé. 319 Ich legte meinen Gürtel ab, der Älteste Hellauge hängte ihn hinter die Zeltstange. 320 nʲenai jesʲe nʲi jalʲe salmrăxă. 320 ńenāi jeśe ńi jālʼe sālmraxa. 320 ńenai jeśe ńi jalʼe salmraxa. 320 ненаы есе ни яле салмраха. 320 The silver belt is like the the sun's radiance. 320 Az ezüst öv olyan, mint a Nap ragyogása. 320 Der silberne Gürtel ist wie das Glänzen der Sonne. 321 toiːmʔ ta. 321 toīmʔ tā. 321 toimʔ ta. 321 тоымʼ та. 321 [They] gave me a blanket. 321 Adtak nekem egy takarót. 321 Er gab eine Decke. 322 sʲanămpoi munmʔ ŋămtăkedmʔ. 322 śānampoi munmʔ ŋamtakedmʔ. 322 śanampoi munmʔ ŋamtakedmʔ. 322 сянампоы мунмʼ ңамтакэдмʼ. 322 I ate some food heartily. 322 Jóízűen ettem valamennyi ételt. 322 Irgendein Stück ass ich wohl. 323 nʲemă xărbʲiliːʔ, purkăbtătămʲiʔ ta, ŋanʲiʔ taŋ konăjuːwʔ. 323 ńema xarb́ilīʔ, purkabtataḿiʔ tā, ŋāńiʔ tāˈŋ_konajūwʔ. 323 ńema xarb́iliʔ, purkabtataḿiʔ ta, ŋańiʔ taŋ konajuwʔ. 323 нема харбилыʼ, пуркабтатамиʼ та, ңаниʼ таң конаювʼ. 323 The put me to sleep, they gave me another pillow, then I fell asleep. 323 Lefektettek aludni, adtak egy másik párnát, akkor elaludtam. 323 Mich schläfert, sie gaben mir wieder ein Kopfkissen, da schlief ich ein. 324 xawă-dărʲewʔ sʲiwxuːwʔ jalʲeʔ tărʲemʔ xonʲuwedmʔ. 324 xāwa-daŕewʔ śiwxūˈwʔ jālʼeʔ taŕemʔ xońuwedmʔ. 324 xawa-daŕewʔ śiwxuwʔ jalʼeʔ taŕemʔ xońuwedmʔ. 324 хава-даревʼ сивхувʼ ялеʼ таремʼ хонюведмʼ. 324 I slept like a dead for seven days. 324 Hét napig aludtam úgy, mint akit agyonvertek. 324 Sieben Tage habe ich doch wie tot so geschlafen. 325 sʲiw ŋesoŋkănă lăxnakowontă, sæw seruʔ ŋarkă tărʲemʔ mamonodă: "jekar jiːlʲen, jekar xan. jurkiwiː ŋăeptă xorăptajiːwăsʲ, xuːdă ŋădʲimi." 325 śiw_ŋesoŋkana laxnākowonta, säew seruʔ ŋārka taŕemʔ māmonoda: "jekār jīlʼen, jekār xān. jurkiwī ŋaepta xoraptāˈjīwaś, xūda ŋadʼimi." 325 śiw ŋesoŋkana laxnakowonta, sæw seruʔ ŋarka taŕemʔ mamonoda: "jekar jilʼen, jekar xan. jurkiwi ŋaepta xoraptajiwaś, xuda ŋadʼimi." 325 сив ңесоңкана лахнаковонта, сэв серуʼ ңарка таремʼ мамонода: "екар илен, екар хан. юркывы ңаепта хораптаивась, худа ңадимы." 325 After a week I could hear them speak, the Old Bright Eye could be heard saying: "I don't know whether you're alive or dead. If he would get up, I would ask him where he came from." 325 Egy hét után hallottam őket beszélni, hallani, hogy az Öreg Világos Szem azt mondja: "Nem tudom, élsz-e vagy meghaltál. Ha felkelne, megkérdezném, honnan jött." 325 Nach einer Woche hörte man sie sprechen, den Alten Hellauge hörte man so sagen: "Ich weiss nicht, lebst du oder bist du gestorben. Wenn er aufstehen würde, würde ich fragen, woher er kam." 326 sʲidʲe ŋarwemʲiʔ jănămbokownă jiːxiptedain, sewnʲiʔ nʲaŋărŋămʔ. 326 śidʼe ŋārweḿiʔ janambokowna jīxiˈptedāin, sewńiʔ ńāŋarŋamʔ. 326 śidʼe ŋarweḿiʔ janambokowna jixiptedain, sewńiʔ ńaŋarŋamʔ. 326 сиде ңарвемиʼ янамбёковна ихыптедаын, севниʼ няңарңамʼ. 326 I slowly moved my two toes, [and] opened my eyes. 326 Lassan megmozdítottam a lábujjaimat, kinyitottam a szemem. 326 Meine zwei Zehen bewegte ich langsam, öffnete meine Augen. 327 mokodă sʲiːrʲiːnʔ sewnʲiŋ kæwiː, nʲarăwo ŋută-sʲerʔ sewnʲiŋ kæwiː, sʲelwxasʲemtaʔ. 327 mokoda śīŕīnʔ sewńiˈŋ_käewī, ńārawo ŋuta-śerʔ sewńiŋ_käewī, śelwxāśemtāʔ. 327 mokoda śiŕinʔ sewńiŋ kæwi, ńarawo ŋuta-śerʔ sewńiŋ kæwi, śelwxaśemtaʔ. 327 мокода сиринʼ севниң кэвы, няраво ңута-серʼ севниң кэвы, селвхасемтаʼ. 327 My eyes went to the upper opening of the tent, my eyes followed the copper poles, they are like blood which has lost its colour. 327 A szemeim a sátor felső nyílása felé mentek, a szemeim a rézrudak mentén haladtak, ezek olyanok, mint a vér, ami elvesztette a színét. 327 Meine Augen gingen zu der oberen Öffnung des Zeltes, die kupfernen Zeltstangen entlang gingen meine Augen, sie sind von der Farbe geronnenen Blutes. 328 taxăbʲe tomʲiʔ jonălŋaw. 328 tāxab́e toḿiʔ jonalŋāw. 328 taxab́e toḿiʔ jonalŋaw. 328 тахабе томиʼ ёналңав. 328 Then I lifted my blanket half-way. 328 Félig felemeltem a takarómat. 328 Dann hob ich meine Decke zur Hälfte weg. 329 serʔ padăwiː păniː ŋăiːwiː, ŋanʲiːduʔ lʲiːdʲăŋkă ŋăiːwiː, lʲiːdʲăŋkăm padărotă păniː ŋăiːwiː. 329 serʔ_pādawī panī ŋaīwī, ŋāńīduʔ lʼīdʼaŋka ŋaīwī, lʼīdʼaŋkam_pādarota panī ŋaīwī. 329 serʔ padawi pani ŋaiwi, ŋańiduʔ lʼidʼaŋka ŋaiwi, lʼidʼaŋkam padarota pani ŋaiwi. 329 серʼ падавы паны ңаывы, ңанидуʼ лидяңка ңаывы, лидяңкам падарота паны ңаывы. 329 It was a bright, colorful women's jacket, the other (pieces) were made of beaver fur, it was a women's jacket decorated with beaver fur. 329 Világos, színes női kabát volt, a többi (darab) hódprémből volt, egy hódprémmel díszített női kabát volt. 329 Es war eine hellbunte Weiberjacke, die anderen (Stücke) waren aus Biber, es war eine mit Biber verzierte Weiberjacke. 330 xărʔn sʲermnʲanʲiʔ waŋkanăŋ kăjadmʔ. 330 xarʔn śermńāńiʔ wāŋkāˈnaŋ_ kajādmʔ. 330 xarʔn śermńańiʔ waŋkanaŋ kajadmʔ. 330 харʼн сермняниʼ ваңканаң каядмʼ. 330 I went to the pit to do my business (that is to relieve myself). 330 Elmentem az üreghez a dolgomra (vagyis hogy könnyítsek magamon). 330 Für meine eigene Angelegenheit (d.h. zum Bedürfnisseverrichten) begab ich mich in die Grube. 331 xurkărʲiʔ sʲerunʲiʔ mălʲemaxădănʲiʔ sewnʲiʔ medmʔ sʲidʲeŋ kæwnʲaʔ. 331 xurkaŕiʔ śeruńiʔ malʼemāxadańiʔ sewńiʔ medmʔ śidʼeŋ_käewńāʔ. 331 xurkaŕiʔ śeruńiʔ malʼemaxadańiʔ sewńiʔ medmʔ śidʼeŋ kæwńaʔ. 331 хуркариʼ серуниʼ малемахаданиʼ севниʼ медмʼ сидең кэвняʼ. 331 After I finished my business, I looked in both directions. 331 Miután végeztem a dolgommal, elnéztem két irányba. 331 Nachdem ich allerlei Angelegenheiten von mir beendet hatte, schaute ich nach zwei Seiten. 332 mănʲijebʔnănʲiʔ pujiːduʔ nʲarăwo, xansădoduʔ jalerʲiʔ nʲarăwoʔ. 332 mańijebʔnańiʔ pujīduʔ ńārawo, xānsaˈdoduʔ jāleŕiʔ ńārawoʔ. 332 mańijebʔnańiʔ pujiduʔ ńarawo, xansadoduʔ jaleŕiʔ ńarawoʔ. 332 маниебʼнаниʼ пуидуʼ няраво, хансадодуʼ ялериʼ няравоʼ. 332 While I look, I see the same one (that is the sleigh) with the beak-shaped bow made of copper, its runner is made of pure copper. 332 Mialatt nézek, látom ugyanannak (mármint a szánnak) a rézből készült, csőr alakú orrát, a szántalpai tiszta rézből készültek. 332 Während ich blicke, sind die Schnäbel derselben (nämlich der Schlitten) aus Kupfer, ihre Kufen aus reinem Kupfer. 333 sew seruʔ ŋarkă metadă tʲuːrdă nʲenai padărotă. 333 sew seruʔ ŋārka metāda tʼūrda ńenāi pādarota. 333 sew seruʔ ŋarka metada tʼurda ńenai padarota. 333 сев серуʼ ңарка метада тюрда ненаы падарота. 333 The handle bar held by the Eldest Bright Eye is decorated with silver. 333 A szánrúd, amit a Legöregebb Világos Szem tart, ezüsttel díszített. 333 Die von dem Ältesten Hellauge gehaltene Treibstange ist mit Silber verziert. 334 tiː jiːlʲebʲadă ŋanʲiʔ: wardă nʲiː ŋădʲuʔ. 334 tī jīlʼeb́āda ŋāńiʔ: wārda ńī ŋadʼuʔ. 334 ti jilʼeb́ada ŋańiʔ: warda ńi ŋadʼuʔ. 334 ты илебяда ңаниʼ: варда ни ңадюʼ. 334 I see his reindeer's wealth again: the edge of the herd isn't visible. 334 Látom újra a rénszarvas-vagyonát: a csorda szélét nem is látni. 334 Sein Renntierreichtum wieder: den Rand der Herde sieht man nicht. 335 ămke siːrmamʲiʔ mălʲemaxădăn mʲatăn dʲuːdmʔ. 335 amkeˈ sīrmāḿiʔ malʼemāxadan ḿātan_dʼūdmʔ. 335 amke sirmaḿiʔ malʼemaxadan ḿatan dʼudmʔ. 335 амкэ сырмамиʼ малемахадан мятан дюдмʼ. 335 After I was done looking, I entered the tent. 335 Miután abbahagytam a nézést, beléptem a sátorba. 335 Nach Beendigung meines Schauens betrat ich das Zelt. 336 sew seruʔ ŋarkă nʲe sew părʲiːdʲenă jarăkoxonă jiːtămʲiʔ xămta ŋudʲinʲiʔ nʲaʔ. 336 sew seruʔ ŋārka ńe sew paŕīdʼena jārakoxona jītaḿiʔ xamtā ŋudʼińiʔ ńāʔ. 336 sew seruʔ ŋarka ńe sew paŕidʼena jarakoxona jitaḿiʔ xamta ŋudʼińiʔ ńaʔ. 336 сев серуʼ ңарка не сев паридена яракохона итамиʼ хамта ңудиниʼ няʼ. 336 Black Eye, the Eldest Bright Eye's wife sprinkled water on my hands with a ladle. 336 Fekete Szem, a Legöregebb Világos Szem felesége vizet hintett a kezemre egy merőkanállal. 336 Schwarzauge, die Frau des Ältesten Hellauge, schüttete mir mit der Kelle Wasser auf meine Hände. 337 sʲamʲiʔ masăbʲiːdmʔ. 337 śāḿiʔ māsab́īdmʔ. 337 śaḿiʔ masab́idmʔ. 337 сямиʼ масабидмʼ. 337 I wash my face. 337 Megmosom az arcom. 337 Ich wasche mein Gesicht. 338 wărawdămʲiʔ ta, ŋanʲiʔ sʲamʲiʔ teŋadmʔ sombownă. 338 warāwdaḿiʔ tā, ŋāńiʔ śāḿiʔ teŋādmʔ sombowna. 338 warawdaḿiʔ ta, ŋańiʔ śaḿiʔ teŋadmʔ sombowna. 338 варавдамиʼ та, ңаниʼ сямиʼ тэңадмʼ сомбёвна. 338 She gave me wood chips, I dried my face well. 338 Adott forgácsot, az arcomat jól megszárítottam. 338 Sie gab mir Späne, ich trocknete mein Gesicht wieder gut. 339 sew seruʔ ŋarkă puːlintă xăewănʔ ta ŋamtăjuːwʔ. 339 sew seruʔ ŋārka pūlinta xaewanʔ tāˈ ŋāmtajūwʔ. 339 sew seruʔ ŋarka pulinta xaewanʔ ta ŋamtajuwʔ. 339 сев серуʼ ңарка пулынта хаеванʼ та ңамтаювʼ. 339 Next to the Eldest Bright Eye's knees, [that was where] I sat down. 339 A Legöregebb Világos Szem térde mellé, oda ültem le. 339 Neben die Knie des Ältesten Hellauge, dorthin setzte ich mich. 340 jesʲe xidʲe nʲiʔ ŋămʦʲiː dʲeda, nʲabʲi xidʲanʔ tuduː dʲedebʲi. 340 jeśe xidʼe ńiʔ ŋamćī_dʼedā, ńāb́i xidʼānʔ tudūˈ_dʼedeb́i. 340 jeśe xidʼe ńiʔ ŋamći dʼeda, ńab́i xidʼanʔ tudu dʼedeb́i. 340 есе хыде ниʼ ңамци деда, няби хыдянʼ туду дедеби. 340 She brought meat in an iron bowl, in the other bowl she brought some fat. 340 [Az asszony] húst hozott egy vastálban, a másik tálban hozott némi zsírt. 340 Sie schöpfte Fleisch in einen eisernen Napf, in den anderen Napf schöpft sie Fett. 341 tărʲemʔ ŋamtiːnʲiʔ ŋowormănʲʦʲ. 341 taŕemʔ ŋāmtīńiʔ ŋowormańć. 341 taŕemʔ ŋamtińiʔ ŋowormańć. 341 таремʼ ңамтыниʼ ңоворманць. 341 So we sat down to eat. 341 Így aztán leültünk enni. 341 So setzten wir uns, um zu essen. 342 tărʲemʔ ŋorŋanʲiʔ sombokownă. 342 taŕemʔ ŋorŋāńiʔ sombokowna. 342 taŕemʔ ŋorŋańiʔ sombokowna. 342 таремʼ ңорңаниʼ сомбёковна. 342 Like that we eat well. 342 Így jót ettünk. 342 So essen wir gut. 343 xurkă ŋormănʲiʔ mălʲemaxădănʲiʔ sew seruʔ ŋarkă xăʦʲeʔ xărʦʲolaiʔ. 343 xurkaˈ ŋormańiʔ malʼemāxadańiʔ sew seruʔ ŋārka xaćeʔ xarćolāiʔ. 343 xurka ŋormańiʔ malʼemaxadańiʔ sew seruʔ ŋarka xaćeʔ xarćolaiʔ. 343 хурка ңорманиʼ малемахаданиʼ сев серуʼ ңарка хацеʼ харцёлаыʼ. 343 After we finished our food, the Eldest Bright Eye threw himself on his back [and slept] for a little time. 343 Miután végeztünk az étellel, a Legöregebb Világos Szem egy kis időre a hátára dobta magát. 343 Nachdem wir mit unserem Essen aufgehört hatten, warf sich der Älteste Hellauge ein wenig auf seinen Rücken. 344 janodăkuː, mănʲ wiːnʲesʲadmʔ juːnărʔ, ămke jan dʲerăn ŋăexejabʔnant? 344 jānodakū, mań wīńeśādmʔ jūnarʔ, amkeˈ jān_dʼeran ŋaexejābʔnānt? 344 janodaku, mań wińeśadmʔ junarʔ, amke jan dʼeran ŋaexejabʔnant? 344 янодаку, мань вынесядмʼ юнарʼ, амкэ ян деран ңаехеябʼнант? 344 You groom candidate, I haven't asked yet, the resident of which land might you be. 344 Vőlegény-jelölt, még nem kérdeztem meg, melyik ország lakója volnál. 344 Bräutigam-Bewerber, ich habe nicht gefragt, welchen Landes Bewohner du sein magst. 345 "jenărʔ jan dʲeradmʔ nʲiːdmʔ ŋaʔ. mănʲ nʲuːdʲe jan dʲeradmʔ, lobolkăn dʲeradmʔ. nʲaxărʔ werăʔ nʲuːdʲemʔ nămtăwi ŋăebăt, nʲiwiːʔ ŋăebăt?" 345 "jenarʔ jān_dʼerādmʔ ńīdmʔ ŋāʔ. mań ńūdʼe jān_dʼerādmʔ, lobolkan_dʼerādmʔ. ńāxarʔ weraʔ ńūdʼemʔ namtawi ŋaebat, ńiwīʔ ŋaebat?" 345 "jenarʔ jan dʼeradmʔ ńidmʔ ŋaʔ. mań ńudʼe jan dʼeradmʔ, lobolkan dʼeradmʔ. ńaxarʔ weraʔ ńudʼemʔ namtawi ŋaebat, ńiwiʔ ŋaebat?" 345 "енарʼ ян дерадмʼ нидмʼ ңаʼ. мань нюде ян дерадмʼ, лобёлкан дерадмʼ. няхарʼ вераʼ нюдемʼ намтавы ңаебят, нивыʼ ңаебят?" 345 I'm not the resident of a real land. I'm a resident of the Small Land, a villager. You may have heard or you may not heard of 'The youngest of the three wera'? 345 Nem vagyok valódi ország lakója. A Kis Ország lakója vagyok, egy falusi. Talán hallottál, vagy talán nem hallottál 'A három wera közül a legfiatalabbról'? 345 Ich bin nicht der Bewohner eines ordentlichen Landes. Ich bin ein Bewohner des Kleinen Landes, ein Dorfbewohner. Du hast vielleicht gehört oder auch nicht von dem Jüngsten der Drei wera? 346 sew părʲiːdʲenă nʲedʲe manʲʦʲe xanadă: "sew seruʔ ŋarkă, tʲukuː jăxad jundă nʲiː soʔ. nʲisʲemʲiʔ mana: xuːptă jan dʲer." 346 sew paŕīdʼena ńedʼe māńće xānāda: "sew seruʔ ŋārka, tʼukū jaxād junda ńī soʔ. ńiśeḿiʔ mānā: xūpta jān_dʼer." 346 sew paŕidʼena ńedʼe mańće xanada: "sew seruʔ ŋarka, tʼuku jaxad junda ńi soʔ. ńiśeḿiʔ mana: xupta jan dʼer." 346 сев паридена неде манце ханада: "сев серуʼ ңарка, тюку яхад юнда ни соʼ. нисемиʼ мана: хупта ян дер." 346 His wife, Black Eye said: "Eldest Bright Eye, his reputation is not heard of in this land. My father told me (often): [he] is the resident of a distant land." 346 A felesége, Fekete Szem azt mondta: "Legöregebb Világos Szem, az ő hírneve nem hallatszik ebben az országban. Az apám mondta nekem (gyakran): Egy távoli ország lakója." 346 Sein Weib Schwarzauge sagte: "Ältester Hellauge, von diesem Lande ist sein Ruf nicht vernehmbar. Mein Vater sagte (oft): Der Bewohner eines fernen Landes." 347 "salăbă nʲiːnʲe jaw jiːkănă sămbălʲăŋkăm po xuːʔlʲuːrŋădămʦʲ. 347 "sālaba ńīńe jāw_jīkana sambalʼaŋkam_po xūʔlʼūrŋadamć. 347 "salaba ńińe jaw jikana sambalʼaŋkam po xuʔlʼurŋadamć. 347 "салабя нине яв икана самбяляңкам по хуʼлюрңадамць. 347 "I was drifted on the ice on the sea for five years. 347 "A jég vitt a tengeren öt éven át. 347 "Ich bin auf dem Eise fünf Jahre auf dem Meere getrieben. 348 tarsʲiʔ madmʔ: xasʲ nʲiːdmʔ kărwaʔ. 348 tārśiʔ mādmʔ: xāś ńīdmʔ_karwāʔ. 348 tarśiʔ madmʔ: xaś ńidmʔ karwaʔ. 348 тарсиʼ мадмʼ: хась нидмʼ карваʼ. 348 Then I said, I will not die. 348 Akkor azt mondtam, nem fogok meghalni. 348 Dann sagte ich: Ich will nicht sterben. 349 xarʲikowxănă sʲiːwm po jiːlʲedmʔ. 349 xāŕikowxana śīwm_poˈ jīlʼedmʔ. 349 xaŕikowxana śiwm po jilʼedmʔ. 349 хариковхана сивм по иледмʼ. 349 With xāŕikow I lived for seven years --- (he tells his life story which is written above). (The end is missing!). 349 xāŕikow-nál hét évet éltem --- (elmondja az élete történeteit, amik fent le vannak írva). (A vége hiányzik!). 349 Bei xāŕikow lebte ich sieben Jahre --- (dann erzählt er seine Lebensschicksale, die oben dargestellt sind). (Der Schluss fehlt!).